Από το Νόβο Μέστο και το Τρέμπνιε της νοτιανατολικής Σλοβενίας έρχεται η ξεχωριστή δημιουργός που διαπρέπει τα τελευταία χρόνια και ήρθε η ώρα να τη γνωρίσουμε στη χώρα μας με δύο πολύ ξεχωριστά βιβλία.
Το 2011 αποφοίτησε από το Κολέγιο Εικαστικών Τεχνών της Λιουμπλιάνα και το 2016 ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό της στην εικονογράφηση στην Ακαδημία Τέχνης και Σχεδίου στο Πανεπιστήμιο της Λιουμπλιάνα. Κάπου εκεί, ως αποτέλεσμα της μεταπτυχιακής της διπλωματικής, προέκυψε ένα βιβλίο γεμάτο ποιότητα και… καλοσύνη.
Οι Εκδόσεις Μεταίχμιο έφεραν στην Ελλάδα τα δύο silent/wordless βιβλία της, με τίτλο Μικρές πράξεις καλοσύνης και Φτάνουμε επιτέλους και άπαντες μαγεύτηκαν από την εξαίρετη εικονογραφική προσέγγιση και αφηγηματική πυκνότητά τους.
Καλοσύνη, μια μεταδοτική πράξη, προσμονή, ανία, άδειος χρόνος, παρατηρητικότητα, μερικά από όσα όμορφα ξεφυτρώνουν αβίαστα από τις δύο αυτές ιστορίες.
#diavazoume /#diavazoume mazi τη Marta Bartolj σε #Συνέντευξη στο #ELNIPLEX.
Είναι μια μεταδοτική κατάσταση, ένας καλός «ιός» η καλοσύνη, τόσο που να γίνεται γρήγορα μιμητική ή θέλει κόπο;
Νομίζω ότι ισχύουν και τα δύο. Μερικές φορές, η καλοσύνη είναι η πρώτη και φυσική μας αντίδραση, και άλλες φορές χρειάζεται να προσπαθήσουμε. Εξαρτάται από την περίσταση. Αλλά όταν ξεκινήσουμε, πιστεύω ότι συμβαίνει ένα φαινόμενο ντόμινο. Το να είμαστε το παράδειγμα είναι πιο ισχυρό από το να κάνουμε κηρύγματα ή να εξαναγκάζουμε τους ανθρώπους να συμπεριφέρονται με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Πιστεύω ότι αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα παιδιά. Αν βλέπουν καλοσύνη, θα τείνουν περισσότερο προς αυτή. Θα μάθουν ότι η καλοσύνη είναι δύναμη, όχι αδυναμία.
Πόσο ισχυρή είναι η έννοια της κοινότητας για έναν άνθρωπο, για ένα ζώο;
Μπορώ να μιλήσω μόνο από προσωπική εμπειρία. Νιώθω ότι οι άνθρωποι χρειάζονται ένα αίσθημα κοινότητας. Είμαστε κοινωνικά όντα. Ακόμα και στο παρελθόν, οι άνθρωποι επιβίωναν ευκολότερα όταν ζούσαν μαζί σε ομάδες. Αλλά ταυτόχρονα, το να είμαστε μέρος μιας κοινότητας σημαίνει ότι πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη και τους άλλους ανθρώπους. Και πρέπει να βρίσκουμε τρόπους που να μας επιτρέπουν να ζούμε αρμονικά μαζί. Σημαίνει ότι πρέπει να μιλάμε για τις προκλήσεις που εμφανίζονται και να προσπαθούμε να βρούμε λύσεις.
Η ωριμότητα, η ευαισθησία και η καλοσύνη είναι απαραίτητα στοιχεία για την καλλιέργεια μιας υγιούς κοινότητας. Πολλά άγρια ζώα ζουν σε ομάδες για να επιβιώσουν.
Αλλά τα κατοικίδιά μας, όπως οι γάτες και οι σκύλοι μας για παράδειγμα, είναι περισσότερο μέλη της οικογένειας. Τα φροντίζουμε. Έχουν ενταχθεί στη ζωή μας. Έτσι, δενόμαστε πολύ μαζί τους κι εκείνα μαζί μας.
Είστε παρατηρητική και «περίεργη», τόσο ώστε ο Brko να γίνεται η αρχή για μια τέτοια ιστορία;
Ο Brko είναι ο σκύλος της φίλης μου. Σώθηκε από ένα καταφύγιο στην Κροατία. Θα τον είχαν θανατώσει αν δεν τον έσωζαν δύο κυρίες. Η φίλη μου άκουσε την ιστορία του. Και του πρόσφερε ένα σπίτι. Όταν μου τον σύστησε και μου είπε τι είχε περάσει, συγκινήθηκα τόσο πολύ που τη ρώτησα αν θα μου επέτρεπε να χρησιμοποιήσω τον σκύλο της στο βιβλίο μου. Μου είπε ναι! Και τα υπόλοιπα είναι ιστορία. 😀
Γιατί επιλέξατε να φτιάξετε silent ιστορίες; Τα λόγια, πιστεύετε, θα αποδυνάμωναν τις ιστορίες σας; Ή με τις εικόνες κερδίζετε άλλα πράγματα;
Πάντα αγαπούσα περισσότερο τις εικόνες από τις λέξεις. Και το να δημιουργώ σιωπηλά βιβλία (που δεν είναι καθόλου σιωπηλά!) ήταν μια συναρπαστική πρόκληση για μένα. Το «Μικρές πράξεις καλοσύνης» ήταν η μεταπτυχιακή μου εργασία, και ήταν χαρά να εξερευνώ αυτόν τον τρόπο αφήγησης. Επιπλέον, μου αρέσει που οι αναγνώστες μπορούν να το διαβάσουν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Μπορούν να επινοήσουν τις δικές τους ιστορίες.
Το να δημιουργείς σιωπηλά βιβλία είναι πολύ πιο απαιτητικό από το να φτιάχνεις εικονογραφημένα βιβλία με κείμενο, γιατί όλα πρέπει να μεταδοθούν μέσω εικόνων. Η ιστορία πρέπει να είναι κατανοητή ώστε ο αναγνώστης να καταλάβει το μήνυμα που θέλεις να περάσεις.
Και στο Μικρές πράξεις καλοσύνης και στο Φτάνουμε επιτέλους παρατηρούμε μια χρονική ροή μέσα από διαδοχικές εικόνες που παραπέμπουν υπό μία έννοια στον κινηματογραφικό κώδικα. Έχετε επιρροές από αυτή την τέχνη;
Ναι, λατρεύω τις ταινίες κινουμένων σχεδίων! Υπήρχε μια εποχή που ονειρευόμουν να δημιουργήσω κινούμενα σχέδια και animation. Τα σιωπηλά βιβλία είναι ένας υπέροχος τρόπος να έρθεις κοντά σε αυτό το είδος.
Μία ταινία που με ενέπνευσε πολύ είναι «Ο χιονάνθρωπος» (The Snowman) του Raymond Briggs. Χρησιμοποιεί μόνο μουσική, χωρίς διάλογο, επιτρέποντας στο κοινό να παρατηρήσει την αλληλεπίδραση των χαρακτήρων μέσω της κίνησης, της γλώσσας του σώματος, των εκφράσεων και των χρωμάτων.
Το animation έγινε και βιβλίο, και με ενέπνευσε στη δημιουργία του πρώτου μου σιωπηλού βιβλίου Φτάνουμε επιτέλους.
Η αλλαγή οπτικής και εστίασης, επίσης, ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Θύμιζε κινούμενη κάμερα αλλά ήταν, επίσης και ένα σχόλιο στην οπτική του άλλου, στην αλλαγή οπτικής γωνίας για να δούμε αλλιώς τα πράγματα;
Όταν δημιουργώ μια ιστορία μέσα από εικόνες, μου αρέσει να παίζω με τις γωνίες, τις προοπτικές και τις οπτικές. Όταν η ιστορία λέγεται μόνο με εικόνες, πρέπει να βρίσκεις τρόπους ώστε να μην επαναλαμβάνεται η ίδια σκηνή ή το ίδιο πλάνο. Νομίζω ότι το κοινό θα το έβρισκε βαρετό. Και εγώ, ως δημιουργός, θα το έβρισκα το ίδιο βαρετό.
Ποια είναι η λειτουργία του κόκκινου χρώματος στις Μικρές πράξεις καλοσύνης; Είναι ένας δείκτης της όλης εξέλιξης, αλλά και των σημαντικών;
Η έμφαση μου στη δημιουργία μιας άνευ κειμένου ιστορίας είναι η σαφήνεια και η απόδοση του μηνύματος.
Το κόκκινο χρώμα στο «Μικρές πράξεις καλοσύνης» υποδεικνύει ποιο θα είναι το επόμενο βήμα στην ιστορία. Μου αρέσει το κόκκινο γιατί συμβολίζει την αγάπη αλλά και τον θυμό και τον κίνδυνο. Δύο αντίθετα σε ένα χρώμα.
Η κατάσταση στο βιβλίο είναι πολύ παρόμοια. Ένα κορίτσι νοσταλγεί τον σκύλο της. Αγαπάει το χαμένο κατοικίδιό της, αλλά νιώθει επίσης πίκρα — ίσως και θυμό και απώλεια.
Στο Φτάνουμε επιτέλους; σημαδεύετε τον χρόνο, την υπομονή και την απουσία τεχνολογίας. Εσείς πώς εργάζεστε;
Δουλεύω με αναλογικά μέσα, δηλαδή μολύβια, μελάνια, ξυλομπογιές, νεροχρώματα, ακρυλικά. Είναι σημαντικό για μένα να διατηρώ την επαφή με το χαρτί και να εξερευνώ τις δυνατότητες που προσφέρουν τα παραδοσιακά μέσα. Αν και δημιουργώ και με ψηφιακά μέσα, προτιμώ έντονα τη δημιουργική διαδικασία με αναλογικά εργαλεία. Πιστεύω πως η τεχνολογία είναι πανταχού παρούσα στον σύγχρονο κόσμο, και για μένα, το να δημιουργώ με πινέλα και μολύβια μοιάζει σαν μια μικρή επανάσταση ενάντια στην ψηφιακή τεχνολογία.
Τα βιβλία σας έχουν ήδη αγαπηθεί πολύ στην Ελλάδα. Πριν λίγες ημέρες το βιβλίο σας βρέθηκε στη Χρυσή Λίστα του ELNIPLEX με τα 100 καλύτερα βιβλία της χρονιάς. Είναι η αποδοχή κάτι που σκέφτεστε όταν δημιουργείτε;
Όταν βρίσκομαι στη δημιουργική διαδικασία, η προσοχή μου είναι πλήρως αφιερωμένη σε αυτή. Καταβάλλω πολλή προσπάθεια στο να εξερευνήσω πώς να πω την ιστορία, ποιο μέσο να χρησιμοποιήσω, από ποια οπτική να την αφηγηθώ. Αυτό σημαίνει πολλή σκιαγράφηση και δοκιμές. Μόλις ολοκληρωθεί όλη η δουλειά, είμαι ευγνώμων για κάθε αναγνώριση ή επαίνους που θα λάβει το βιβλίο. Λειτουργεί ως ενθάρρυνση για τα επόμενα έργα που έρχονται.
Marta Bartolj
Μικρές πράξεις καλοσύνης
Φτάνουμε επιτέλους
Δείτε τα στις Εκδόσεις Μεταίχμιο εδώ
—–
#diavazoume/#diavazoume_mazi
