Από το Forest of Dean στο Τσέλτεναμ, στο Σουόνσι και χθες στην Αθήνα. Εκεί τον συναντήσαμε, στο λόμπι ενός γνωστού ξενοδοχείου της πρωτεύουσας. Και είδαμε έναν άνθρωπο προσιτό, ευγενικό, χαμογελαστό, φιλοσοφικά και υπαρξιακά προσδιορισμένο.
Μετά τη μεγάλη παγκόσμια επιτυχία του βιβλίου του Το Μεγάλο Πάντα και ο Μικρός Δράκος, όπου έχουμε έναν καθηλωτικό φιλοσοφικό περίπατο στο άγνωστο μεταξύ δύο αταίριαστων πλασμάτων, οι δύο ήρωες επιστρέφουν με το νέο του βιβλίο, και πάλι από τις Εκδόσεις Διόπτρα, με τίτλο Το ταξίδι του Πάντα και του Δράκου όπου η μαγεία των ιδεών εξακολουθεί αμείωτη και εξίσου απολαυστική.
Έχοντας πάρει πτυχίο ζωολογίας, έχοντας εργαστεί ως web developer, πωλητής και βασικός σχεδιαστής των RPG’s Corporation, έκανε το δικό του μεγάλο ταξίδι μεταξύ ενός πάντα και ενός δράκου μέχρι να βρει τον πιο ταιριαστό δικό του εαυτό.
Τα βιβλία του είναι εκδοτικά γεγονότα.
Ο σπουδαίος James Norbury σε live #Συνέντευξη στο #ELNIPLEX (Απόστολο Πάππο και Κατερίνα Γούδα).
Ας εξερευνήσουμε τον κόσμο και το πνεύμα του Τζειμς. Forest of Dean, Ιρλανδία, Σουόνσι (Ουαλία)… Πόσο επηρεάζει ο τόπος που ζούμε τη ζωή μας, τις σκέψεις μας;
Μπορώ να μιλήσω μόνο για τον εαυτό μου, αλλά νομίζω πως υπάρχει μεγάλη διαφορά και έχει μεγάλο ενδιαφέρον αυτό. Έχω ζήσει σε αρκετά διαφορετικά μέρη και αυτό που κατάλαβα είναι πως ο τόπος που πηγαίνεις κάθε φορά δημιουργεί κάτι νέο. Εκεί που μένω τώρα υπάρχουν πολλά πράγματα που απολαμβάνω να κάνω και ανθρώπους που γνωρίζω. Νομίζω πως αυτό κάνει τη βασική διαφορά. Εάν πηγαίνει κάτι λάθος στο κεφάλι σου, όπου κι εάν πηγαίνεις, το παίρνεις μαζί σου και γι’ αυτό πρέπει να προσέχεις όταν αποφασίζεις να μετακομίσεις για να αποφύγεις τα προβλήματά σου. Αυτά έρχονται πάντα μαζί σου.
Σε αυτό που λες, ο Έλληνας ποιητής, Κ. Καβάφης είχε γράψει ένα ποίημα με τίτλο “Η πόλις”, στο οποίο έλεγε πως όπου κι αν πας, όπου κι αν είσαι, παντού θα κουβαλάς τον ίδιο εαυτό. Άρα εάν έχεις ένα πρόβλημα, θα είσαι το ίδιο πρόσωπο σε κάθε πόλη, όπου κι αν είσαι.
Μάλλον το είπε καλύτερα από εμένα (γέλια)
Άρα είσαι το ίδιο πρόσωπο σε κάθε πόλη ή οι πόλεις σε αλλάζουν;
Ναι, ο ίδιος άνθρωπος. Απλά ανακαλύπτεις τις διαφορετικές πλευρές. Το μυαλό σου είναι στη βάση του το ίδιο. Νιώθεις τα ίδια πράγματα, έχεις τα ίδια προβλήματα, τις ίδιες ανησυχίες. Θεωρώ πως το καλύτερο είναι να επιλέγεις να ζεις εκεί που έχεις τα περισσότερα πράγματα που σου αρέσουν να κάνεις και τους ανθρώπους που χαίρεσαι να βλέπεις. Έτσι, εκεί που μένω τώρα, μπορεί να μην είναι το πιο όμορφο μέρος που έχω ζήσει, αλλά εκεί υπάρχουν τα περισσότερα πράγματα που μου αρέσουν. Γι’ αυτό δεν έχω σχέδια να μετακομίσω.
Πρώτη φορά στην Ελλάδα. Έχεις μελετήσει τους Έλληνες φιλοσόφους και τον ελληνικό τρόπο σκέψης;
Δεν έχω μελετήσει την ελληνική φιλοσοφία, αλλά δεν γίνεται να μην αντιληφθείς το μεγαλείο της και το πόσο έχει επηρεάσει τη ζωή σου. Πάντα ήξερα πως οι Έλληνες έχουν διαμορφώσει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο που ζούμε στην Ευρώπη από πολύ παλιά.
Λατρεύω την ελληνική μυθολογία. Ο πατέρας μου ζούσε στην Κύπρο για αρκετό καιρό, έτσι μου έλεγε συγκεκριμένα πράγματα. Έχει κι η Κύπρος ελληνικό στυλ στον τρόπο που κάνουν τα πράγματα. Είναι διαφορετική αλλά και παρόμοια με κάποιο τρόπο. Έχω ταξιδέψει και σε άλλες περιοχές της Ευρώπης που μοιάζουν περισσότερο με την Ελλάδα από την Αγγλία.
Μου αρέσει η Ελλάδα από όσο έχω δει, μου αρέσει η πόλη αν και δεν είναι αυτό που περίμενα. Περίμενα να την δω περιτειχισμένη από τείχη όπως η Μάλτα που είναι και εκείνη παλιά, μια καστροπολιτεία. Νόμιζα πως θα είναι όπως στο Λονδίνο που βλέπεις παντού παλιά κτίσματα και πετρόχτιστους ναούς. Έτσι περίμενα πως θα είναι η Αθήνα, μια ελληνική έκδοση του Λονδίνου. Μου αρέσει η αρχιτεκτονική της. Οι άνθρωποι ίσως σκεφτούν πως είμαι περίεργος αλλά μου αρέσει (γέλια) .
Αυτό συνέβη γιατί η Αθήνα βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς, αλλά και γιατί στην ανοικοδόμησή της μετά τον πόλεμο δεν τα κάναμε όλα πολύ καλά (γέλια)… Αλλά ας αφήσουμε την Αθήνα. Έχεις μια μεγάλη επιρροή από την ανατολική φιλοσοφία, την Ασία, την Ιαπωνία η οποία είναι εμφανής όχι μόνο στις λέξεις αλλά και στις εικόνες που δημιουργείς. Αυτός ο τρόπος σκέψης και θέασης της ζωής υπάρχει και στην καθημερινότητά σου και πόσο σε έχει επηρεάσει;
Η φιλοσοφία που βρίσκω πιο ενδιαφέρουσα είναι ο Βουδισμός, ο οποίος είναι Ινδική φιλοσοφία που ταξίδεψε σε όλη την Κίνα και την Ιαπωνία, άρα είναι ένα μείγμα, αλλά και άλλες πτυχές πνευματικότητας προερχόμενες από άλλες χώρες. Έχω μελετήσει αρκετά χρόνια και νομίζω πως πλέον έχει γίνει σημαντικό κομμάτι μου. Τα μηνύματα που μεταδίδουν αυτές οι φιλοσοφίες είναι πολύ σημαντικά∙ και παλιά και αφού δούλεψαν για 3.000 χρόνια, γιατί όχι και τώρα; Δεν είναι μία κοινή θρησκεία, δεν έχει θεούς που πρέπει να δείχνεις την πίστη σου. Μεγάλωσα με την επιστήμη οπότε βρίσκω την ιδέα του παραδοσιακού θεού δύσκολη για να την πιστέψω, αλλά ο Βουδισμός είναι δομημένος στις αποδείξεις.
Ο Βούδας ήταν απλά ένας άνθρωπος, ένας απλός άνδρας που δεν είχε κάτι μαγικό και κήρυττε πως ό,τι δίδασκε έπρεπε να το ελέγξεις και αν δεν συμφωνείς να μην το κάνεις, όπως οι σύγχρονες επιστημονικές μέθοδοι. Έλεγξε! Έλεγξε! Δοκίμασε! Εάν δουλέψει, συνέχισε να το κάνεις, εάν δεν δουλέψει πέταξέ το. Αυτό κρατά την πίστη σου ώστε να συνεχίσεις και να δοκιμάσεις το διαφορετικό.
Ο Βουδισμός λέει: “προσπάθησε να κάνεις αυτό”. Και λες “εντάξει, θα προσπαθήσω να το κάνω”. Προσπαθείς για λίγες εβδομάδες και αυτό δουλεύει και νιώθεις καλύτερα και το κρατάς. Μέσα στα τόσα χρόνια έχω δοκιμάσει όλες αυτές τις διαφορετικές ιδέες, ιδέες που έχω γράψει στα βιβλία μου και με βοήθησαν και ίσως βοηθήσουν και άλλους ανθρώπους. Γιατί τελικά, ο κόσμος είναι ο ίδιος, ίδιες ανησυχίες, δονήσεις που κάνουν τα ίδια τρελά πράγματα που δεν θα θέλαμε να τα κάνουν. Οπότε αν και δεν κάνω αυτό που θα λέγαμε θρησκευτική πρακτική, κρατώ όλες τις φιλοσοφίες και ιδέες μαζί μου όλη την ώρα, οι οποίες σε βοηθούν να είσαι κάθε μέρα πιο ήρεμος και ευτυχισμένος, λιγότερο γκρινιάρης, να έχεις μικρότερες προσδοκίες από τους ανθρώπους και να μην έχεις μεγάλα σκαμπανεβάσματα. Τώρα ευτυχισμένος, μετά λυπημένος, εναλλάξ συνεχώς. Αυτό τελικά νομίζω πως είναι το ενδιαφέρον: η ηρεμία της ευτυχίας ή η ευτυχία της ηρεμίας.
Εάν υπάρχει Θεός είναι ένας θεός που τιμωρεί τους ανθρώπους;
Στις παλαιές γραφές της Βίβλου ο Θεός ήταν πολύ θυμωμένος, έκαιγε πόλεις, σκότωνε και τιμωρούσε τους ανθρώπους.
Και στην Ελληνική μυθολογία οι Θεοί ήταν θυμωμένοι.
Ναι, θυμωμένοι, λίγο άτακτοι, ίσως και πονηροί αλλά και πολύ ανθρώπινοι.
Ας πάμε στα βιβλία. Στο βιβλίο σας «Το Μεγάλο Πάντα και ο Μικρός Δράκος» μοιράστηκες με όλους εμάς μεμονωμένες ιδέες χωρίς κάποια σκληρή, αυστηρή, αφηγηματική ροή. Σε αυτό το δεύτερο βιβλίο συνθέτεις μια ιστορία με αρχή, μέση και τέλος. Τι οδήγησε σε αυτή την αλλαγή;
Στο πρώτο βιβλίο κάθε σελίδα καλύπτει μία ιδέα, αλλά κάποιες ιδέες ήταν πολύπλοκες για μία σελίδα, έτσι χρειαζόμουν περισσότερες σελίδες για να τις αναπτύξω, μπορεί πέντε, μπορεί και δέκα. Αυτό δεν λειτούργησε στο πρώτο βιβλίο γι’ αυτό έβαλα σε σειρά αυτές τις «μεγάλες» ιδέες και τις έκανα ιστορία. Υπήρχαν ιδέες που μπορεί να χρειαζόντουσαν εκατό σελίδες ακόμα και ένα ολόκληρο βιβλίο, όπως το να διαχειριστείς την απώλεια, να είσαι καλά με το άγνωστο.
Οι εικόνες γίνονται λέξεις ή το αντίθετο;
Πρώτα οι λέξεις. Στην αρχή έχω κάτι στο μυαλό μου, κάποιο πρόβλημα. Ίσως να μην αισθάνομαι τόσο καλά. Θα καθίσω να σκεφτώ γιατί νιώθω έτσι και κάποια στιγμή θα βρω την απάντηση. Μόλις αναγνωρίσω τον λόγο και καταλάβω πως πρέπει να σκεφτώ με άλλον τρόπο, θα νιώσω καλύτερα και αυτό μου αρέσει.
Οπότε αφού αυτό είναι μία καλή ιδέα, την γράφω και μετά προσπαθώ να την μετατρέψω σε μία συζήτηση. Μόλις έχω τη βασική συζήτηση ζωγραφίζω την εικόνα και προσπαθώ να τελειοποιήσω τη συζήτηση.
Στις αρχαίες ελληνικές τραγωδίες οι άνθρωποι που έρχονταν από την πόλη ή το λιμάνι έμπαιναν από τη δεξιά πλευρά της σκηνής, ενώ όσοι έρχονταν από άλλες πόλεις ή την εξοχή, από την αριστερή. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τις δικές σου εικόνες…
Ναι, οι ήρωες τείνουν να πηγαίνουν από αριστερά προς τα δεξιά, όταν υπάρχει πρόοδος και τα πράγματα είναι πιο αισιόδοξα. Αντίθετα πηγαίνουν από δεξιά προς τα αριστερά όταν όλα είναι αρνητικά και καταρρέουν.
Πράγματι ενδιαφέρον. Αλήθεια, γιατί επιλέξατε για ήρωες αυτά τα δύο ζώα; Οι σπουδές σας στη ζωολογία έπαιξαν ρόλο ή σας επηρέασε κάτι άλλο; Ή μήπως τελικά είναι πιο εύκολο να μιλήσουμε για τις αξίες της ζωής μέσα από την αθωότητα των ζώων;
Όχι τίποτα τόσο βαθύ. Επέλεξα ζώα γιατί εάν επέλεγα ανθρώπους, για παράδειγμα δύο μικρά αγόρια, κανείς από εμάς δεν είναι μικρό αγόρι, οπότε θα ήταν πολύ δύσκολο να ταυτιστούμε. Νομίζω πως τα ζώα είναι περισσότερο ουδέτερα και σχεδόν όλοι μας κοιτάζουμε τα ζώα με παρόμοιο τρόμο και ίσως αναγνωρίζουμε κομμάτια του εαυτού μας πιο εύκολα. Όσο για τα συγκεκριμένα ζώα, το πάντα είναι σοφότερο, τα πάντα είναι μεγάλα, απαλά, αληθινά, φέρουν τη σοφία, είναι προσγειωμένα και σταθερά και στους περισσότερους ανθρώπους είναι αρεστά. Όταν τα βλέπεις σε φωτογραφίες ή βίντεο είναι πάντα τόσο χαρούμενα και ευγενικά, αν και στην πραγματική ζωή μπορεί να μην είναι. Μεταφέρουν αυτή την αίσθηση της ευγένειας, της καλοσύνης, της απαλότητας και όλοι θέλουν να τα αγκαλιάσουν.
Ο μικρός δράκος δεν είναι αυτό που θα περίμενες από έναν δράκο. Θα έπρεπε να είναι πελώριος, τρομακτικός, δυνατός, πονηρός. Αντίθετα είναι μικροσκοπικός, αδύνατος, αγχώδης και λίγο χαμένος. Είναι όλα αυτά που ένας δράκος δεν θα έπρεπε να είναι. Αυτό ίσως βοηθάει πολλούς αναγνώστες γιατί πολλοί από εμάς δεν σκεφτόμαστε ποιοι θα έπρεπε να είμαστε αλλά ποιο αγαπάμε να είμαστε.
Το πάντα λοιπόν είναι ο φιλόσοφος, ο δυνατός. Είναι ο φιλόσοφος που έχουμε στο μυαλό μας;
Ναι, ακριβώς αυτό. Στην πραγματικότητα, όπως βλέπετε το κεφάλι μου, το πάντα είναι στο πίσω μέρος και ο δράκος μπροστά∙ και συνεχώς αλλάζουν θέσεις.
Ξέρετε οι άνθρωποι μιλάμε στους εαυτούς μας, δεν χρειαζόμαστε κανέναν άλλο, είμαστε όλοι τρελοί. Κάνουμε συζήτηση με τον εαυτό μας. Είναι παράξενο. Αυτό ακριβώς ήταν τα σχέδιά μου, τα δύο μισά του μυαλού μας που συνομιλούν. Ο δράκος μια νιώθει ενθουσιασμένος και μια φοβισμένος, μια λέει πως ξέρει, μια πως δεν ξέρει και το πάντα στο πίσω μέρος λέει: ηρέμησε, όλα θα είναι καλά, μην φοβάσαι, μην ανησυχείς. Το πάντα στο πίσω μέρος είναι πιο σοφό, πιο φιλοσοφημένο αλλά δεν είναι καλύτερο, ίσως έχει διαβάσει περισσότερο (γέλια), ίσως έχει περάσει περισσότερο χρόνο στην ηρεμία, είναι η εσωτερική σοφία, η εσωτερική φιλοσοφία σου. Ο δράκος είναι εξίσου πολύτιμος, δεν θέλεις να χάσεις όλη σου την περιέργεια και την παιχνιδιάρικη διάθεσή σου. Είναι εξίσου σημαντικοί και οι δύο, νομίζω.
Τα συναισθήματα του μικρού δράκου χρωμάτισαν τις εικόνες σας, άλλοτε με σκούρα και μουντά χρώματα και άλλοτε με φωτεινά και ζωηρά. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Στα αρχικά σχέδια και στο πρώτο βιβλίο άρχισα να κάνω τα σκίτσα μου για το instagram απλά για πλάκα και δεν πίστευα πως θα άρεσαν σε κανέναν. Έτσι δεν ξόδεψα πολύ χρόνο σε αυτά. Στη ζωή μου υπήρξα καλλιτέχνης για πολύ καιρό και μάλιστα αποτυχημένος, το ίδιο και με τη συγγραφή∙πολύ πολύ αποτυχημένος. Δεν έβγαλα ποτέ χρήματα από αυτό, ήμουν πολύ κακός, κι έτσι όταν ξεκίνησα να κάνω αυτό θεώρησα πως πάλι θα είμαι αποτυχημένος, πως κανείς δεν θα το διαβάσει και σε κανέναν δεν θα αρέσει, αλλά θεώρησα πως ήταν σημαντικό και τουλάχιστον άξιζε να προσπαθήσω.
Πήρα ένα πινέλο και μαύρο μελάνι και άρχισα να μουτζουρώνω, ίσως μόνο για πέντε λεπτά, και αμέσως ανέβασα τα σκίτσα μου στο διαδίκτυο ελπίζοντας πως θα αρέσουν και ίσως βοηθήσουν κάποιον. Έτσι έκανα πολύ γρήγορες ζωγραφιές γιατί δεν ήθελα να σπαταλήσω τον χρόνο μου σε κάτι που κανένας δεν θα έβλεπε ποτέ.
Το καλλιτεχνικό μου σπίτι είναι γεμάτο με ζωγραφιές που δεν πρόκειται κανείς ποτέ να δει (γέλια). Μετά όμως οι άνθρωποι άρχισαν να με ακολουθούν στο instagram και έτσι αφιέρωσα περισσότερο χρόνο στα σχέδια και μετά έβαλα περισσότερο χρώμα, όμως οι ακόλουθοι μου είπαν «όχι, μη βάζεις χρώμα, τα καταστρέφεις».
Πρέπει όμως να κάνεις αυτό που πραγματικά θέλεις εσύ να κάνεις∙ έτσι έβαλα χρώμα. Περνούσα λοιπόν περισσότερο χρόνο για κάθε εικόνα και έμαθα να σχεδιάζω καλύτερα τα πάντα και τους δράκους κι έτσι τα σχέδιά μου γινόντουσαν όλο και καλύτερα. Οι πρώτες μου εικόνες δεν ήταν πολύ ωραίες, άλλωστε δεν είχα ξαναζωγραφίσει ποτέ πάντα και δράκους. Άρχισα να έχω ποιοτικά καλύτερα χρώματα, γιατί πλέον μπορούσα οικονομικά να έχω κανονικά χρώματα (γέλια) και φυσικά καλύτερο χαρτί ακουαρέλας, άρα δημιουργούσα και ομορφότερες εικόνες. Στο βιβλίο άλλαξα τα χρώματα ώστε να μοιάζει πιο τακτοποιημένο και ελκυστικό. Έτσι, το χώρισα στα δύο, το ένα μισό έχει ένα συγκεκριμένο σύνολο χρωμάτων και το άλλο μισό διαφορετικό, ώστε να γίνει αντιληπτή η διαφορά.
Πραγματικά όταν ο μικρός δράκος δεν νιώθει καλά τα χρώματά μου βρίσκονται στην παλέτα του γκρι και του μαύρου, μα όταν είναι αισιόδοξος τα χρώματα φωτίζουν και καλύπτουν όλο το φάσμα των αποχρώσεων.
(του δείχνουμε τις εικόνες από το corporation) Είστε ο ίδιος άνθρωπος; Από τις φαινομενικά απλές εύπλαστες γραμμές, τις μονοχρωμίες και τις διαυγείς ακουαρέλες, στα αφηρημένα τοπία, την επιστημονική φαντασία (cyberpunk), αλλά και τα κινούμενα σχέδια και τα comics με τα ζωηρά και σκληρά χρώματα και τις έντονες αντιθέσεις. Πώς συνδυάζονται;
(γέλια) Που τα βρήκατε αυτά; Ναι, είμαι ο ίδιος άνθρωπος, δεν είναι κάποιος άλλος! Απλά έχω πολλά ενδιαφέροντα. Μου αρέσει η dark gothic art, η science fiction, το cyberpunk. Μου αρέσει το Blade runner και τα RPG games. Διάβαζα πολύ, έγραφα πολύ σε αυτό το είδος, αλλά χωρίς καμία επιτυχία. Αυτό έκανα για πολλά πολλά χρόνια, έχω κάνει δώδεκα βιβλία. Η ενασχόλησή μου με την επιστημονική φαντασία και τον σχεδιασμό πηγαίνει πίσω στα φοιτητικά μου χρόνια, νομίζω πως το πρώτο corporation το σχεδίασα το 2001.
Έχετε δημιουργήσει ένα παιδικό e–book, το Whitepaw the Witch‘s Cat. Γιατί μόνο σε ηλεκτρονική μορφή;
Το έστειλα στον ατζέντη μου και μου είπε όχι. Μου είπε πως δεν θα αρέσει. Ίσως η βασική σκέψη ήταν να παραμείνω στο κοινό που ήδη έχω. Παράλληλα έχω ολοκληρώσει το πρώτο μέρος ενός graphic novel που ονομάζεται Seeds of the Automata, το οποίο και του το έστειλα. Μου είπε πως θα προσπαθήσει να το εκδώσει (γέλια).
Τι να περιμένουμε από τον Τζέιμς;
Ήδη δουλεύω πάνω σε ένα άλλο βιβλίο, έχω ήδη υπογράψει με τον εκδοτικό μου οίκο, την Penguin Books, όποτε σίγουρα θα υπάρξει ένα τρίτο βιβλίο. Θα είναι λίγο διαφορετικό, αλλά δεν μπορώ να σας μιλήσω ακόμα για αυτό. Το μόνο που μπορώ να πω είναι πως θα υπάρξουν και άλλα “πάντα και δράκοι”.
Πείτε μας δύο- τρία τραγούδια που θα θέλατε να συνοδεύουν το βιβλίο σας. Ποια μουσική ακούτε, ας πούμε, όταν σχεδιάζετε;
Ακούω ambient music, μουσική χωρίς λόγια, απαλή, ήσυχη, που σε βοηθά να διαλογιστείς και να εμπνευστείς όπως οι Aphex twin. Επίσης ακούω industrial music όπως Grabstein. Δεν είναι, όμως, ιδανική για να σχεδιάζω πάντα να πίνουν τσάι με δράκους (γέλια).
Ευχαριστούμε θερμά.
Κι εγώ σας ευχαριστώ.
————————
Ευχαριστούμε θερμά τις Εκδόσεις Διόπτρα και τη Χριστίνα Γουδρούπη.
Info
Το νέο βιβλίο του James Norbury «Το ταξίδι του Πάντα και του Δράκου» (διαβάστε απόσπασμα)κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα, όπως και το πρώτο βιβλίο «Το Μεγάλο Πάντα και ο Μικρός Δράκος», που έγινε best seller παγκοσμίως.
Διαβάστε στο ELNIPLEX
Τζέιμς Νόρμπερι: “Ο χειμώνας δεν είναι το τέλος, απλώς ανοίγει την πόρτα σε μια νέα αρχή”
