Ο Enrico Camanni, είναι Τορινέζος αλπινιστής και δημοσιογράφος. Η αγάπη του και ο ενθουσιασμός για τα βουνά και τις ψηλές κορυφές αλλά και το πείσμα του για την κατάκτησή τους και την ανακάλυψη των μυστικών τους, οδήγησαν τον Enrico Camanni αρχικά στη δημιουργία του μηνιαίου περιοδικό “Alp” αλλά και το διεθνούς περιοδικό “L’Alpe”. Λίγο αργότερα συνεργάζεται με την εφημερίδα “La Stampa” και παράλληλα γράφει πυρετωδώς ιστορικά και λογοτεχνικά βιβλία πάνω στον αλπινισμό, διαπραγματευόμενος θέματα σχετικά με τις σύγχρονες Άλπεις La nuova vita delle Alpi -Η νέα ζωή των Άλπεων- (Bollati Boringhieri 2002), το Il Cervino è nudo/Το Τσερβίνο είναι γυμνό (Liaison 2008) και το Storia delle Alpi /Ιστορία των Άλπεων (Biblioteca dell’Immagine 2017). Επίσης έχει γράψει επτά βιβλία που τοποθετούνται σε διάφορες ιστορικές περιόδους (το τελευταίο είναι το Una coperta di neve /Μια κουβέρτα από πάγο, (Mondadori 2020) και έχει επιμεληθεί τα επιστημονικά προγράμματα του Μουσείου των Άλπεων στο Οχυρό του Μπαρντ, του Μουσείου στο Οχυρό του Βινάντιο και του Μουσείου του Βουνού του Τορίνο. Παράλληλα είναι αντιπρόεδρος του συλλόγου “Dislivelli”
Ο Τορινέζος συγγραφέας Enrico Camanni σε μια #Συνέντευξη στο #ELNIPLEX, με την ευκαιρία της κυκλοφορίας στα ελληνικά του βιβλίου του, το οποίο κυκλοφορεί με τον τίτλο Η Ιστορία του Πάγου από τον Εκδοτικό Οίκο HISTORICAL QUEST.
Ο συγγραφέας μας μιλά για το σκληρό και παράξενο στοιχείο της φύσης που τόσο τον έχει μαγέψει και δεν είναι άλλο από τον Πάγο.
Δηλώνετε, δημοσιογράφος- συγγραφέας- αλπινιστής. Ποιο ήρθε πρώτο στη ζωή σας και πως επηρέασε τις επιλογές και την μετέπειτα πορεία σας;
Όλα άρχισαν από το πάθος μου για το βουνό, που το είχα από μικρός, χωρίς κάποια λογική αιτία. Όπως κάθε αγάπη, δεν μπορεί να εξηγηθεί. Έπειτα ήρθε η δημοσιογραφία, που μου επέτρεψε να συνενώσω δύο πάθη: το βουνό και τη συγγραφή. Τελικά ήρθε και η πραγματική διήγηση, που μου επέτρεψε να εμβαθύνω τις γνώσεις μου και επίσης να ξανοιχτώ στη συγγραφή μυθιστορημάτων. Μια ακόμη περιπέτεια.
Έχετε αναρριχηθεί σε όλες τις βουνοκορφές των Άλπεων. Τι είναι αυτό που σας μαγεύει και σας τραβά σε αυτές τις παγωμένες κορυφές;
Με γοητεύουν οι κομψές γραμμές, που χάνονται στον ουρανό. Περισσότερο από τη διάσημη κορυφή, με ενδιαφέρει η όμορφη κορυφή. Είναι και μια αισθητική αναζήτηση. Κι έπειτα έχω ανάγκη τη φύση, που στο βουνό αναδεικνύεται πλήρως.
Όπως αναφέρεται ασχολείστε με την δημοσιογραφία του βουνού. Έχετε γράψει χιλιάδες άρθρα, σχόλια, κριτικές και δοκίμια για την ιστορία της ορειβασίας, το περιβάλλον και τα αλπικά ζητήματα, και συνεργάζεστε με πολλές εφημερίδες και περιοδικά. Μιλήστε μας για τον λόγο που ασχοληθήκατε με αυτή.
Νομίζω ότι το βουνό, σήμερα περισσότερο από ποτέ, έχει ανάγκη την καλή δημοσιογραφία και τις καλές αφηγήσεις. Στην Ιταλία τουλάχιστον, ο κόσμος έχει λίγο συγκεχυμένες ιδέες σχετικά με το βουνό και το μπερδεύει ακόμη με τις πίστες του σκι, ή με έναν παλαιό κόσμο που δεν υπάρχει πια. Εγώ προσπαθώ να αφηγηθώ το βουνό έτσι όπως είναι, με τις ομορφιές του, τις ασχήμιες του και επίσης τις αντιφάσεις του. Ένα σημαντικό κομμάτι του κόσμου μας.
Μετά από περίπου σαράντα χρόνια μελέτης και έρευνας, περάσατε από την ορειβασία και τα μυστικά των βράχων, στην ιστορία των Άλπεων και στα προβλήματα του αλπικού περιβάλλοντος. Τι ήταν αυτό που σας ώθησε;
Ο αλπινισμός από κάποια στιγμή κι έπειτα έμοιαζε να με περιορίζει και έτσι άρχισα να ασχολούμαι με τις Άλπεις με πιο ευρεία έννοια, ανακαλύπτοντας ένα απίστευτο μωσαϊκό ιστοριών και περιβαλλόντων, και επίσης προβλημάτων που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Το αλπικό περιβάλλον είναι εύθραυστο, απειλείται σοβαρά από την κλιματική αλλαγή. Χρειάζεται να γίνει οικείο για να προστατευτεί.
Βράχος και πάγος- δύο στοιχεία που τελικά κρύβουν μία τεράστια ιστορία μέσα τους;
Ναι, είναι τα δύο πρόσωπα ενός γιγαντιαίου και μυστηριώδους κόσμου, και δεν είναι αιώνια όπως φανταζόμαστε. Απλώς οι χρόνοι τους είναι μακρύτεροι από τους δικούς μας, όμως με τις εκπομπές αερίων συρρικνώνουμε αγρίως τους χρόνους του πάγου.
Στο βιβλίο σας, Η Ιστορία του πάγου (The great book of ice), παρουσιάζεται τη σχέση των ανθρώπων με τον πάγο και πώς αυτός επηρέασε τη ροή της ιστορίας. Θεωρείται πως η παράξενη αυτή ύλη που χαρακτηρίζεται από την παροδικότητά της, καθόρισε σε μεγάλο βαθμό, το πεπρωμένο της ανθρωπότητας;
Ναι, ήδη από τον καιρό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όταν η ιστορία και ο μύθος διηγούνται ότι μια χιονόπτωση επιβράδυνε την πορεία του Μακεδόνα βασιλιά προς την Ινδία. Τον χειμώνα του 1572 το μεγάλο ψύχος βοήθησε τους Ολλανδούς αρκεβουζιοφόρους* να αιφνιδιάσουν με πατίνια πάγου τον ισπανικό στρατό. Στα μέσα Μαΐου 1800 το χιόνι και ο πάγος εμπόδισαν σοβαρά την κάθοδο του Ναπολέοντα στην Ιταλία μέσω του Λόφου του Γκραν Σαν Μπερνάρντο, αναγκάζοντας τους στρατηγούς να κάνουν χρήση ελκήθρων και κορμών δέντρων για να μεταφέρουν τα τμήματα των κανονιών. Όμως και σε καιρό ειρήνης η συμβίωση ήταν αποφασιστική, με πολιτισμούς όπως εκείνους των Εσκιμώων ή των Άλπεων, που είχαν εξειδικευτεί στο να ζουν μέσα σε ακραίες συνθήκες.
- Το Αρκεβούζιο ήταν ένα παλαιό πυροβόλο όπλο, τύπου τυφεκίου που εμφανίσθηκε στις αρχές του 15ου αιώνα και χρησιμοποιήθηκε μέχρι το τέλος του 16ου αιώνα.
Τοποθετείτε τις Άλπεις στο επίκεντρο της διαμόρφωσης της οικονομικής και πολιτισμικής κληρονομιάς ολόκληρης της Ευρώπης. Γιατί πιστεύετε πως έπαιξαν τόσο σημαντικό ρόλο;
Οι Άλπεις είναι η σπονδυλική στήλη της Ευρώπης, αλλά και ένας σύνδεσμος ανάμεσα σε κράτη, κουλτούρες, ιστορίες και στυλ ζωής. Στις Άλπεις μπορεί πραγματικά κανείς να νοιώσει εκείνη την ενωμένη Ευρώπη που δεν υπάρχει ακόμη σε άλλους τόπους και εν μέρει τη βιώνουμε ήδη.
Ποιος είναι ο στόχος σας και θελήσατε να παρουσιάσετε στο αναγνωστικό κοινό, αυτό που θεωρείται πως είναι η ουσία του πάγου;
Ως αλπινιστής, βλέπω τον πάγο ως ένα από τα πιο φανταστικά πεδία περιπέτειας. Ως δοκιμιογράφος, αντίθετα, ανακάλυψα ότι ο πάγος είναι το σύμβολο των αντιθέτων. Είναι το πιο εφήμερο υλικό και μπορεί να λιώσει σε μια στιγμή, αλλά στην παροδικότητα αντιτίθεται η διάρκεια, η επιμονή και η συντηρητική ισχύς. Από τη μία πλευρά το κερί που καταναλώνεται στον ήλιο, από την άλλη το παγωμένο απολίθωμα, σκληρό σαν πέτρα. Ένα σώμα πάγου μπορεί να γεννηθεί και να πεθάνει σε λίγες ώρες, μπορεί να να λάβει φαντασμαγορικές και πλαστικές μορφές, αλλά μπορεί επίσης να αντισταθεί στο σκοτάδι για δεκάδες και δεκάδες χιλιετίες. Αρκεί να σκεφτούμε τους πυρήνες πάγου της Ανταρκτικής που μέχρι το 2025 θα μας αποδώσουν ένα δείγμα του γήινου κλίματος 1,5 εκατομμυρίου ετών.
Δημιουργήσατε ένα αφηγηματικό δοκίμιο, γεμάτο ιστορίες, θρύλους, ποιήματα και εικόνες, παραμύθια, ιστορικά γεγονότα και επιστημονικά δεδομένα, γεωμορφικά στοιχεία αλλά και οικονομικές αναλύσεις. Πώς δημιουργήθηκε αυτό το πολυεπίπεδο βιβλίο;
Προσπάθησα να ανακαλύψω ποιες ήταν οι σχέσεις μεταξύ ανθρώπου και πάγου από κάθε οπτική γωνία: υλική, συμβολική, εξερευνητική, αθλητική, επιστημονική, και τα λοιπά. Προέκυψαν απειράριθμες ιστορίες: τις συνέλεξα και τις διηγήθηκα.
Τι είναι τελικά ο πάγος; Τιμωρός ή λυτρωτής, ελπίδα ή απόγνωση, γοητεία ή φόβος, μαγεία ή επιστήμη, ζωή ή θάνατος;
Για τους βουνίσιους του 16ου και του 17ου αιώνα η επέλαση των παγετώνων έγινε αντιληπτή σαν κατάρα γιατί το βουνό ενσωμάτωνε την εικόνα της μοχθηρίας και η Μικρή Εποχή των Παγετώνων συσχετίστηκε με συναισθήματα ενοχής και λύπης για έναν πρόωρα χαμένο κόσμο. Τον 18ο αιώνα ο Ρομαντισμός ανέτρεψε τις ηθικές αξίες και την αισθητική ματιά, έτσι η κόλαση έγινε ο παράδεισος μέσω της ανακάλυψης των ψηλών βουνών και της θετικής πρόσληψης των παγετώνων, που αναθεωρήθηκαν από την καλλιτεχνική αναπαράσταση, την αλπινιστική περιπέτεια και την τουριστική κατάκτηση, μέχρι τις πιο αλαζονικές μορφές καταναλωτικής αστικής οικειοποίησης. Σε όλα αυτά ήρθε να προστεθεί και η κλιματική αλλαγή.
Έχετε δηλώσει πως ο κινηματογράφος είναι το τρίτο σας πάθος, μετά τα βουνά και τη λογοτεχνία. Τί να περιμένουμε;
Θα μου άρεσε να σκηνοθετήσω ένα αληθινό φιλμ για το βουνό, όμως χρειάζονται πολλά λεφτά. Με τα βιβλία είναι όλα πιο απλά…
Πώς βιώσατε την πανδημία και πώς επηρέασε τα αλπικά σας ταξίδια;
Περπάτησα κοντά στο σπίτι, ανακαλύπτοντας τα μονοπάτια των λόφων του Τορίνο.
Grazie per l’onore.
