Η Emmi Jäkkö είναι η Εκτελεστική Διευθύντρια του Φινλανδικού Κέντρου Ανάγνωσης (Finnish Reading Centre ), του κυρίαρχου και πλέον επιδραστικού μη κερδοσκοπικού οργανισμού γραμματισμού στη Φινλανδία που χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού της χώρας, καθώς και φινλανδικά καταπιστεύματα και ιδρύματα.
Είναι ειδικευμένη στη λογοτεχνία, στις επικοινωνίες και την ευαισθητοποίηση. Κατά τη διάρκεια της θητείας της, η οργάνωση πρωτοστάτησε σε μετασχηματιστικές πρωτοβουλίες με στόχο τη βελτίωση των ποσοστών γραμματισμού και την προώθηση της κουλτούρας της ανάγνωσης σε ολόκληρη τη Φινλανδία, όπως το πρόγραμμά για την πρώιμη ανάγνωση “Book Gift Program” για κάθε μωρό που γεννιέται, το οποίο έχει φτάσει ήδη σε 250.000 Φινλανδικές οικογένειες από το 2019. Μέσω συνεργατικών προσπαθειών με τα ενδιαφερόμενα μέρη και τους φορείς λήψης αποφάσεων, το FRC και η Emmi Jäkkö έχουν υποστηρίξει τον αλφαβητισμό, διασφαλίζοντας ότι δίνεται σε όλα τα άτομα η ευκαιρία να ξεκλειδώσουν πλήρως τις δυνατότητές τους μέσω της εκπαίδευσης.
Η Emmi Jäkkö και η ομάδα της αντλούν έμπνευση από τη λογοτεχνική κληρονομιά της Φινλανδίας και τις αξίες της ισότητας. Προάγοντας συνεργασίες με τις τοπικές κοινότητες και τους ενδιαφερόμενους φορείς, στοχεύουν στη δημιουργία μιας κυματοειδούς θετικής αλλαγής, ενδυναμώνοντας άτομα κάθε προέλευσης να αγκαλιάσουν τη μεταμορφωτική δύναμη της ανάγνωσης και της μάθησης.
Το FRC εργάζεται για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία της διεθνούς πρακτικής της μεγαλόφωνης ανάγνωσης, της επίσης διαδεδομένης συνανάγνωσης και την ενίσχυση του γραμματισμού στη Φινλανδία, αλλά και παγκοσμίως.
Συναντήσαμε την Emmi Jäkkö στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του EURead που διοργάνωσε το ελληνικό μη κερδοσκοπικό σωματείο Διαβάζοντας Μεγαλώνω και τη ρωτήσαμε για το πώς είναι η κατάσταση στη χώρα όπου ζει.
Συνέντευξη: Ανέζα Κολόμβου, Απόστολος Πάππος
Μετάφραση/αποδελτίωση: Ανέζα Κολόμβου
Ευχαριστούμε θερμά την Άβα Χαλκιαδάκη και το Διαβάζοντας Μεγαλώνω για την ευγενική μεσολάβηση.
Πώς είναι η κατάσταση στη χώρα σας;
«Είναι αλήθεια ότι πολλά πράγματα έχουν γίνει σωστά στη Φινλανδία. Για παράδειγμα, το δίκτυο βιβλιοθηκών μας λειτουργεί πολύ καλά. Πέρυσι, τα παιδικά βιβλία δανείστηκαν περισσότερο από ποτέ στη Φινλανδία και επίσης οι αγορές παιδικών βιβλίων αυξάνονται, οπότε οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα παιδικά βιβλία. Την ίδια στιγμή, όμως, βλέπουμε ότι το ποσοστό γραμματισμού στη Φινλανδία μειώνεται.
Πώς συνέβη αυτό;
Στην προηγούμενη αξιολόγηση το 2018, ήμασταν στην πρώτη θέση μαζί με άλλες χώρες και τώρα δεν είμαστε καν στην πρώτη δεκάδα. Βρεθήκαμε κάπου στην 11η ή 12η θέση. Άρα, υπάρχει μια αλλαγή. Φυσικά, μπορούμε πάντα να αναρωτηθούμε πόσο κινητοποιημένοι είναι οι νεαροί Φινλανδοί να επιτύχουν σε αυτές τις αξιολογήσεις. Σίγουρα είναι μόνο ένας τρόπος μέτρησης για να υπολογίσουμε ή να ελέγξουμε τον γραμματισμό, αλλά τουλάχιστον δείχνει ότι είναι λιγότερο κινητοποιημένοι από τις δέκα προηγούμενες χώρες, κάτι που φαίνεται από τα αποτελέσματα.
Ωστόσο, αυτό που κυρίως θέλω να επικοινωνήσω τώρα σχετικά με το έργο μας, είναι το πρόγραμμα μας: Το «Book Gift Program».
Θέλουμε πολύ να μάθουμε γι’ αυτό…
Το πρόγραμμα αυτό ουσιαστικά είναι μια τσάντα με βιβλία για κάθε παιδί που γεννιέται στη Φινλανδία και λειτουργεί από το 2019. Το 63% των γονέων μετά από τα πρώτα τρία χρόνια λένε ότι διαβάζουν περισσότερο τώρα από ό,τι πριν. Το 27% από αυτούς, είναι εκείνοι που άρχισαν να διαβάζουν βιβλία χάρη στις τσάντες αυτές, οπότε η ανάγνωση δεν ήταν μια συνήθεια στην οικογένειά τους πριν. Το 7% αυτών των οικογενειών δήλωσαν ότι τώρα διαβάζουν κάθε μέρα. Επομένως, δεν ήταν μια παροδική ενέργεια, δεν ήταν κάτι που εμπνεύστηκαν για λίγο και μετά το ξέχασαν, αλλά έγινε πραγματικά μια καθημερινή συνήθεια στις οικογένειές τους. Αυτό μας αποδεικνύει ότι πρέπει να ξεκινήσουμε νωρίς. Αν ρωτάμε μαθητές της 9ης τάξης* πώς διαβάζουν και ποιο είναι το επίπεδο γραμματισμού τους, είναι πολύ αργά, γιατί τελειώνουν ήδη το σχολείο.
Αυτό που βρήκα αρκετά εντυπωσιακό σε αυτά τα αποτελέσματα, φέτος συγκεκριμένα, όταν τα διάβαζα προσεκτικά, ήταν ότι συνήθως υπολογίζουμε ή επισημαίνουμε σε αυτά τον αριθμό των αδύναμων αναγνωστών. Το 2018 το ποσοστό αυτό ήταν 13,5% στη Φινλανδία, ενώ τώρα είναι 21,7%. Όμως, αυτό που προκύπτει και τονίζεται σε αυτή την έκθεση είναι ότι για να μπορέσει κάποιος να σπουδάσει και να έχει μια επιτυχημένη επαγγελματική ζωή, χρειάζεται στην πραγματικότητα επίπεδο γραμματισμού 3**, σύμφωνα με την PISA.
Και τι συμβαίνει στη Φινλανδία;
Βλέπουμε, και είναι ανησυχητικό, ότι στη Φινλανδία το 56% των νέων κατατάσσεται σε αυτό το επίπεδο 3. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν οι μισοί Φινλανδοί μαθητές που αποφοιτούν από το σχολείο δεν διαθέτουν τις βασικές δεξιότητες γραφής και ανάγνωσης που απαιτούνται για μελλοντικές σπουδές ή εργασία. Θεωρώ ότι αυτό είναι ένα πολύ πιο σοβαρό ζήτημα από το να εστιάζουμε αποκλειστικά στους αδύναμους αναγνώστες. Φυσικά, οφείλουμε να τους αντιμετωπίζουμε σοβαρά και να τους παρέχουμε ουσιαστική υποστήριξη. Αλλά… αν ο μισός σχεδόν πληθυσμός της νέας γενιάς δεν μπορεί να σπουδάσει ή να εργαστεί μετά το σχολείο, τότε κάτι κάνουμε λάθος.
Ως γονιός, θα αναρωτιόμουν σχετικά με την ποιότητα της εκπαίδευσης και την ευθύνη του εκπαιδευτικού συστήματος να εξασφαλίσει ότι όλοι οι μαθητές αποκτούν τις απαραίτητες δεξιότητες. «Πού είναι η ποιότητα του σχολείου; Πώς μπορώ να είμαι σίγουρος ότι το παιδί μου λαμβάνει την εκπαίδευση που του αξίζει, την εκπαίδευση που δικαιούται; Υπάρχει εγγύηση;»
Αν μόνο οι μισοί νέοι επιτυγχάνουν το επίπεδο γραμματισμού που είναι απαραίτητο για το μέλλον τους, τότε αυτά είναι τα ερωτήματα που θέτω αυτή τη στιγμή στη Φινλανδία.
————
* Στη Φινλανδία η ένατη τάξη είναι το τελευταίο έτος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Οι μαθητές σε αυτή την τάξη είναι περίπου 16 ετών.
** Σύμφωνα με την περιγραφή των επιπέδων ικανότητας ανάγνωσης της PISA (2022), οι αναγνώστες επιπέδου 3 μπορούν να σκεφτούν πάνω σε ένα τμήμα κειμένου ή ένα μικρό σύνολο κειμένων, να συγκρίνουν και να αντιπαραβάλουν τις απόψεις πολλών συγγραφέων με βάση σαφείς πληροφορίες. Οι στοχαστικές εργασίες σε αυτό το επίπεδο ενδέχεται να απαιτούν από τον αναγνώστη να πραγματοποιήσει συγκρίσεις, να δημιουργήσει επεξηγήσεις ή να αξιολογήσει ένα χαρακτηριστικό του κειμένου.
