Δεύτερο Portal άρθρο (P2) της φιλαναγνωστικής εκστρατείας #diavazoume. Τα πρώτα τέσσερα άρθρα θα είναι ελεύθερα για όλους. Τα υπόλοιπα θα είναι προσβάσιμα για τους/τις εκπαιδευτικούς, σχολεία, γονείς και βιβλιόφιλους που θα γραφτούν (πάντοτε δωρεάν ασφαλώς) με ένα e-mail στο info@elniplex.com όπου θα δηλώσουν απλά ότι θέλουν να συμμετέχουν στην εκστρατεία #diavazoume και να λαμβάνουν mail με τα ειδικά άρθρα, προνόμια και διαγωνισμούς μας.
————-
Στο πρώτο Portal άρθρο (P1) σταθήκαμε στα βιβλία τα οποία μοιάζουν ιδανικά για να προετοιμάσουμε μια δανειστική βιβλιοθήκη. Δείτε τα εδώ.
Αλλά σίγουρα ανακύπτει γρήγορα ένα ερώτημα που έχει τεθεί από πολλούς και πολλές. Πότε είναι ο ιδανικός καιρός να αρχίσουμε τη δανειστική βιβλιοθήκη;
Θα μπορούσαμε να πούμε οποτεδήποτε; Μάλλον δεν θα ήταν μια εντελώς σωστή προσέγγιση. Συνήθως ο κατάλληλος μήνας μοιάζει ο Οκτώβριος και ακόμα περισσότερο ο Νοέμβριος.
Γιατί;
Γιατί υπάρχει μία και μόνο συνθήκη -και πάλι όχι απαράβατη- για να αρχίσεις μια δανειστική βιβλιοθήκη. Να έχεις φύγει από το περιβάλλον της ένταξης, της ενσωμάτωσης των παιδιών στον χώρο του νηπιαγωγείου, να έχει ολοκληρωθεί η βασική τους προσαρμογή, να έχουν αφομοιώσει το πρώτο βασικό κύμα κανόνων. Ο λόγος μοιάζει περισσότερο ψυχολογικός. Το βιβλίο δεν έχει περιορισμούς. Είναι ικανό πάντα να αποτελέσει έναν μοχλό ευχαρίστησης, απόλαυσης, διασκέδασης, παιχνιδιού. Αν λοιπόν η ομάδα των παιδιών παλεύει ακόμα με τους μικρούς δαίμονες των συνεχών απειθαρχιών που εμποδίζουν τη συνοχή και την εξέλιξή της, το βιβλίο μοιάζει να μπορεί να περιμένει λίγο. Μόλις δούμε τα πρώτα σημάδια μιας ροής μέσα στην ομάδα μας, τότε σίγουρα έχει έρθει η ώρα.
Συνοψίζοντας τα του χρόνου
Οκτώβριος και Νοέμβριος, κάπου μεταξύ 15 Οκτωβρίου και 15 Νοεμβρίου, μοιάζει να είναι ιδανικός. Τώρα, αν, όπως μου είπε μια συνάδελφος, “εγώ φέτος βλέπω να τελειώνω την προσαρμογή των παιδιών κάπου τον Μάρτιο”, τότε παραμείνετε στο πλάνο, το βιβλίο μόνο καλύτερα θα κάνει τα πράγματα.
Πού και πώς φτιάχνω τη βιβλιοθήκη της τάξης;
Θα απαντούσα με κάτι σαν “στο σπίτι μας πώς και πού θα θέλαμε να είναι η βιβλιοθήκη;” Δηλαδή, θα βάζατε βιβλία παντού; Δεν είναι κακό, αλλά και πάλι τα παιδιά χρειάζονται λίγο καλύτερο χωροπροσδιορισμό.
Η Μαίρη Μπιρμπίλη στην ομιλία της στο σεμινάριο “Φιλαναγνωσία στην πράξη και την τάξη” μίλησε για αισθητική. Αυτή είναι μια λέξη πολύ σημαντική. Η βιβλιοθήκη μας πρέπει να είναι όμορφη. 
Μικρά μυστικά για να γίνει όμορφη
- Βάψτε την με όμορφα χρώματα. Τα χρώματα κιμωλίας δίνουν μια θαυμάσια αίσθηση, έχουν ποικιλία χρωματικών επιλογών, δεν χρειάζονται επαγγελματίες στο βάψιμο και είναι οικολογικά.
- Τοποθετήστε φωτάκια. Υπάρχουν πολλές φτηνές και εύκολες λύσεις για να δώσετε λίγο φως στον χώρο της βιβλιοθήκης. Τα φώτα δίνουν μια ζεστασιά που ταιριάζει στη γωνιά των βιβλίων. Βάλτε μικρά φακουδάκια ή μικρά λαμπάκια που δουλεύουν με μπαταρίες και δεν χρειάζονται καλώδια και πρίζες, σαν αυτά τα αυτόματα που βάζουμε στις ντουλάπες.
- Ζητήστε από τους γονείς ή κάποιους που πιάνουν τα χέρια τους να σας φτιάξουν ή να σας φέρουν μαξιλάρες, πουφ, μεγάλα μαξιλάρια και δημιουργήστε έναν χώρο σαν μικρό αναγνωστήριο που θα περιβάλλει ή θα οριοθετεί τη βιβλιοθήκη.
- Στήστε τα βιβλία με ωραίο τρόπο ώστε να αναδεικνύονται, να πηγαίνει το βλέμμα των παιδιών. Η εικόνα είναι σημαντική.
Πού βάζω βιβλία;
Όχι δεν επαναλαμβάνω. Θέλω να επισημάνω απλώς ότι βιβλία δεν χρειάζεται να έχει μόνο μια βιβλιοθήκη εντός τάξης. Μια ωραία και δημοφιλής ιδέα που κερδίζει έδαφος και στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια είναι οι υπαίθριες βιβλιοθήκες. Βάλτε βιβλία:
- στην αυλή
- σε κάποιον διάδρομο
- κάτω από τις σκάλες (στα δημοτικά υπάρχουν αρκετές, στα νηπιαγωγεία όχι τόσο)
- καλύψτε κενούς χώρους με κομψά ράφια και βιβλία.
Τα βιβλία μπορούν να είναι παντού, μπροστά στο βλέμμα των παιδιών, τα οποία συχνά απασχολούνται με άλλες δραστηριότητες ή κάθονται ζαρωμένα κάπου, γιατί ίσως δεν τους δώσαμε κάποιες δυνατότητες όπως το να κρατήσουν ένα βιβλίο. Ναι, κάποτε δεν θέλεις να τρέξεις ή να παίξεις, αλλά να αποσυρθείς κάπου και να μείνεις λίγο πιο μόνος/-η.
Ετοιμαζόμαστε
Ανακοινώνουμε με κάτι σαν αυτό το έγγραφο έναρξης
Δημιουργούμε και υπογράφουμε ένα συμβόλαιο χρήσης και σεβασμού της δανειστικής μας βιβλιοθήκης όπως αυτό
Φτιάχνω κάρτες μέλους σαν αυτές περίπου αριθμώντας τα μέλη. Ένας τρόπος είναι η αρίθμηση και το έτος π.χ. μέλος 12/2023.
Δημιουργώ μια καρτέλα καταγραφής των βιβλίων που φεύγουν από τη βιβλιοθήκη και δανείζονται παιδιά, όπως ας πούμε αυτή ή αυτή ή αυτή.
Δημιουργώ μια σελίδα για να ζωγραφίζει το παιδί ό,τι του άρεσε περισσότερο από το βιβλίο, όπως ας πούμε μια τέτοια σελίδα.
Αγοράζω πάνινες τσάντες για να έχουν αντοχή για χρόνια. Γράφω πάνω τους με ειδικούς μαρκαδόρους υφάσματος που δεν βγαίνουν με το πλύσιμο.
Στα παιδιά μου (στην τάξη ή το σχολείο) δεν αρέσουν τα βιβλία
Θα με συγχωρήσετε αλλά μετά από είκοσι τόσα χρόνια που έχω εμπειρία πάνω στο θέμα, θα σας πω ότι αν δεν τους αρέσει, φταίμε εμείς, οι ενήλικες. Απλά:
- δεν βλέπει το παιδί εμάς να διαβάζουμε
- δεν του διαβάζουμε με ενθουσιασμό
- διαβάζουμε διεκπεραιωτικά (έλα να διαβάσουμε, να τελειώνουμε)
- διαβάζουμε κακά, διδακτικά, χειριστικά βιβλία που διαρκώς του φυλάνε ένα μήνυμα που θέλουμε να του φορέσουμε
Ασφαλώς δεν θα του αρέσει το βιβλίο έτσι.
Στο σπίτι πώς φτιάχνω βιβλιοθήκη;
Καταρχάς δεν νοείται σπίτι χωρίς βιβλιοθήκη. Όσο μικρό κι αν είναι το σπίτι, μετά την κουζίνα, το μπάνιο και το κρεβάτι, πρέπει να έχει έστω ένα ράφι με τουλάχιστον λίγα βιβλία.
Τοποθετώ όπου μου δίνει τη δυνατότητα ο χώρος μου
Προσπαθώ να δώσω αισθητική στη βιβλιοθήκη μου: φώτα, χρώμα, στυλ (τα είπαμε παραπάνω).
Αξιοποιήστε δωρεάν υλικά που θα σας τύχουν: παλέτες και βιβλιοθήκες βλέπουμε συχνά πυκνά στους δρόμους, δίπλα σε κάδους. Είναι έξοχη πρώτη ύλη. Πάρτε τα, τρίψτε τα, βάψτε τα, διαμορφώστε τα. Αν γκουγκλάρετε library ideas with paletts ή έστω κάτι παρόμοιο, θα βρείτε απίστευτες ιδέες. Για δείτε ας πούμε δυο όμορφες ιδέες εδώ με δυο παλέτες και λίγα ξύλα ως επίπεδα ράφια. Οι παλέτες έχουν ακίδες. Θέλουν καλό τρίψιμο και καλό βάψιμο.
Βάλτε βιβλία οπωσδήποτε μέσα στο δωμάτιο του παιδιού. Αν είναι δυνατόν, ακόμα και σε ένα απλό ράφι τοίχου που μπορείτε να φτιάξετε μόνοι σας με υπόλοιπα ξύλων από ξυλουργεία. Θέλετε δυο πλευρές Χ και δυο πλευρές Ψ συν μια βάση. Ας πούμε κάτι σε 10cm X 50cm και το κουτί σας μπορεί να φιλοξενήσει δυο ντουζίνες βιβλία. Λαμπάκια με μπαταρίες, ένα λούτρινο που μπορεί να παραπέμπει σε ήρωα και έτοιμο το μικρό σας θαυματάκι.
Πού αλλού μπορούν να μπουν βιβλία;
Συγγνώμη, αλλά τα σαμπουάν τα διαβάσαμε όλα στο μπάνιο, καλύτερα να διαβάζουμε βιβλία περιμένοντας να τελειώσει η συμπαθής αυτή ώρα. Μικρές θήκες με βιβλία μπορούν να μπουν οπουδήποτε. Από την κουζίνα και το μπάνιο, μέχρι την αυλή μας (προστατευμένα), το μπαλκόνι μας ή κάτω από τραπεζάκι του σαλονιού.
Δανειστική βιβλιοθήκη στο σπίτι; Μάλλον ανταλλακτική!
Χμ. Θα έλεγα καλύτερα ανταλλακτική. Να ανταλλάσσουμε βιβλία με φιλικές μας οικογένειες που έχουν παιδιά ή να δανειζόμαστε βιβλία από δανειστικές βιβλιοθήκες και να τα ανταλλάσσουμε μεταξύ μας, ώστε να αυξάνουμε τα βιβλία που μπορούμε να διαβάζουμε.
Δωρεάν βιβλία θα βρείτε πολλά στο Youtube και ειδικά στα αγγλικά αμέτρητα. Αναζητήστε τα με τον τίτλο τους. Οπότε, όταν εξαντλούνται τα βιβλία σας ή τελειώνει ο προϋπολογισμός σας, η ανταλλακτική σας βιβλιοθήκη μπορεί να μετατραπεί σε audio, σε ακουστική βιβλιοθήκη.
Μήπως υπάρχει κι άλλο είδος βιβλιοθήκης για το σπίτι;
Ναι! Όπως και για το σχολείο! Μια ψηφιακή βιβλιοθήκη. Ναι, ξέρω, δεν ασκεί την ίδια γοητεία με το έντυπο βιβλίο, είμαι κι εγώ αυτής της άποψης, ωστόσο οι γενιές που έρχονται θα ζήσουν αλλαγές που εμείς τώρα δεν τις βλέπουμε ίσως, οπότε καλό είναι να έχουμε και την επιλογή μιας ψηφιακής βιβλιοθήκης. E-book, audio book, αφηγήσεις μέσω βίντεο, ακόμα και δικές σας ηχογραφήσεις μπορούν να γίνουν μια ωραιότατη προέκταση της αναγνωστικής εμπειρίας.
Κι άλλα είδη βιβλιοθήκης;
Πέρα από τις:
ανταλλακτικές
ψηφιακές
ακουστικές
σχολικές
δανειστικές
υπαίθριες βιβλιοθήκες
μπορείτε να δημιουργήσετε στο σπίτι ή το σχολείο και θεματικές βιβλιοθήκες. Τα Χριστούγεννα, για παράδειγμα, είναι μια κλασική εποχή για δημιουργία μιας ειδικής βιβλιοθήκης με άλλα αντικείμενα, λούτρινα, παιχνίδια, γλυκίσματα.
Ημερολόγιο αντίστροφης μέτρησης για τα Χριστούγεννα με βιβλία
24 βιβλία. Από την 1η ως την 24η Δεκεμβρίου, μην σας πω 31 μέχρι τις 31 του μήνα. Δανειστείτε, ενώστε βιβλία με φιλικές οικογένειες, σμίξτε. Τα σχολεία σίγουρα έχουμε αρκετά βιβλία για το θέμα.
Ένα βιβλίο για κάθε μέρα, σαν αντίστροφη μέτρηση ως τα Χριστούγεννα ή την Πρωτοχρονιά.
Το βιβλίο μπορεί να είναι μυστικό, ώστε το παιδί να έχει αγωνία ποιο βιβλίο θα του διαβάσουμε.
Χτίστε τα σαν πυραμίδα το ένα πάνω στο άλλο, σε μη προσβάσιμο σημείο από τα παιδιά.
Μικρά μυστικά ανάγνωσης
- Πάρτε έναν φακό για τις βραδινές αναγνώσεις και φωτίζετε τις σελίδες. Και το κινητό σας έχει αλλά βάλτε λειτουργία πτήσης για να μην έχετε ακτινοβολία και διακοπές από τα γκλιν γκλον.
- Φτιάξτε μια ρουτίνα που σας ταιριάζει π.χ. πλένω δόντια, βάζω πιτζάμες και ξεκινάει το παραμύθι.
- Βρείτε ηχογραφημένα παραμύθια και αντικαταστήστε το βιβλίο με κάποιες ηχητικές αφηγήσεις (audio) παραμυθιών.
Διαβάστε το άρθρο Πώς διαβάζουμε στα παιδιά ένα βιβλίο: ιδέες, παραλείψεις, επιλογές όπου πιστεύω ότι θα βρείτε αμέτρητες ιδέες και μυστικά ανάγνωσης.
Κλείνοντας
ΟΛΑ. Ξαναλέω ΟΛΑ και αν δεν έγινε κατανοητός ΟΛΑ τα εικονογραφημένα βιβλία για παιδιά ως 6-7 ετών είναι κατάλληλα για μεγαλόφωνη ανάγνωση. Δεν υπάρχει βιβλίο που να εξαιρείται από αυτό. Το read aloud που είναι ένα μεγάλο κίνημα στο εξωτερικό είναι μια παλιά υπόθεση και είναι γνωστά πράγματα αυτά.
