Περιπλανήθηκε στην Τουλούζ, τις Βρυξέλλες, το Βίλνιους της Λιθουανίας και τη Γάνδη, εξερευνώντας την εικονογράφηση και τη γραφιστική, για να φτάσει πριν λίγα χρόνια κάπου μεταξύ Ναντ και Πουατιέ στη δυτική Γαλλία, όπου αναζητά και αποτυπώνει τις ιδέες της. Γράφει και ζωγραφίζει βιβλία, εικόνες για το θέατρο και τον Τύπο, εξερευνά το άγνωστο, παρατηρεί το φαινομενικά μικρό, συναισθάνεται το σημαντικό.
Με το βιβλίο της Τα αργά παπούτσια (Les Chaussures Lentes et le curieux chemin, 2022) κέρδισε το βραβείο βιβλιοπωλών στο Festival Gribouillis 2022 του Μπορντό. Είχαμε την τύχη να έρθει πριν λίγες εβδομάδες το βιβλίο στην Ελλάδα από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος σε μετάφραση της Εύης Γεροκώστα. Ένα βιβλίο που ήδη ξεχωρίζει μέσα στην εκδοτική παραγωγή του έτους.
Η ταλαντούχα, ανερχόμενη συγγραφέας, ζωγράφος και εικονογράφος Charlotte Lemaire σε #Συνέντευξη στο #ELNIPLEX.
ΥΓ: Θερμές ευχαριστίες στη Χριστίνα Παπαδοπούλου για τη φροντίδα της συνέντευξης.
Σε μια εποχή απαιτητικού ρυθμού ζωής όπου όλα πρέπει να γίνονται γρήγορα, έχετε δημιουργήσει ένα βιβλίο για την αξία της βραδύτητας, της παρατήρησης και της απόλαυσης της στιγμής. Τι πυροδότησε τη φιλοσοφία αυτής της ιστορίας;
Η ιστορία δεν γράφτηκε με φιλοσοφικό τρόπο, ούτε ήθελα να διδάξω κάποιο είδος ηθικής. Η ιδέα προέκυψε από μια φράση που μερικές φορές λένε τα παιδιά όταν φορούν τ’ αθλητικά τους: «Βάζω τα πιο γρήγορα παπούτσια μου». Η αντίστροφη χρήση του ήταν κάπως σαν πείραμα: Τι θα γινόταν αν ένα ζευγάρι παπούτσια μπορούσε να σε κάνει να πηγαίνεις πιο αργά; Ποια θα μπορούσε να είναι μια ενδιαφέρουσα απάντηση σε αυτή την ερώτηση; Πόσο μακριά μπορώ να πάω με αυτό; Μου αρέσει να γράφω ιστορίες σαν να ήταν απαντήσεις σε προβλήματα.
Ποια είναι η σχέση σας με τον χρόνο; Σας άρεσε η ροή του, η σχετικότητά του ως παιδί; Αφιερώνετε χρόνο στα «μικρά πράγματα»; Ποια είναι τα δικά σας μικρά πράγματα στα οποία σας αρέσει να «χάνετε χρόνο»;
Ως πολύ ντροπαλό παιδί, περνούσα πολύ χρόνο παρατηρώντας, αντί να συμμετέχω σε κοινωνικές δραστηριότητες, αθλήματα και παιχνίδια. Μπορεί να έχω αλλάξει τώρα, αλλά εξακολουθώ να είμαι στην πλευρά των παρατηρητών. Ακούω τα πουλιά και παρατηρώ τις λεπτομέρειες, μέσα και έξω, και επίσης φυλάω τη σοκολάτα μου για τόσο πολύ καιρό που στο τέλος… χαλάει!
Ένας βράχος που κουνιέται ονόματι “Πιερό”, τρεις κάμπιες που βοηθούν με αποφασιστικότητα κι ένα ζευγάρι παπούτσια που επιβραδύνουν το ταξίδι. Μου θυμίσατε το περίφημο ποίημα ενός Έλληνα ποιητή, του Κωνσταντίνου Καβάφη, με τίτλο «Ιθάκη» , όπου στους τρεις πρώτους στίχους λέει: Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι να ‘ναι μακρύς ο δρόμος, γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις. Σας αρέσουν οι συμβολισμοί, οι αλληγορίες;
Ναι, ως εικονογράφος, μου αρέσει να προσθέτω στις φωτογραφίες μου κάποιες λεπτομέρειες ή συμβολικά στοιχεία που υποδηλώνουν ιδέες, οι οποίες δεν αναφέρονται απαραίτητα στο κείμενο, αλλά που ο αναγνώστης, ίσως ασυνείδητα, καταλάβει. Άλλωστε, διάλεξα τον Πιερό για βράχο γιατί τα βράχια είναι βαριά και συμβολίζουν κάτι στέρεο και ακίνητο. Επίσης, υπάρχει μια λεπτομέρεια στο βιβλίο που αναφέρεται στον μύθο του Αισώπου Ο λαγός και η χελώνα, στον οποίο ο πρώτος στίχος είναι «Δεν έχει σημασία να αρχίσεις να βιάζεσαι, αρκεί να φεύγεις στην ώρα σου».
Στην ιστορία, τα αργά παπούτσια λένε «Δεν έχει καμία σημασία αν ξεκινήσεις νωρίς: πρέπει να τρέχεις». Σε αυτή τη σελίδα, μπορείτε να εντοπίσετε έναν λαγό και μια χελώνα… Νομίζω ότι τα εικονογραφημένα βιβλία είναι το τέλειο μέρος για αυτού του είδους τις παρακάμψεις!
Ο Πιερό λέει ότι «Μπορεί να προχωράμε αργά, αλλά ξέρουμε το μυστικό». Ποιο μυστικό μας καλεί να δούμε η ιστορία της Ζιζέλ πέρα από το να πηγαίνουμε αργά;
Αυτό το μυστικό είναι σαν ένα ιδιαίτερο μέρος στο οποίο μπορείτε να φτάσετε μόνο εάν αφιερώσετε χρόνο για να παρατηρήσετε το περιβάλλον σας. Είναι μια μεταφορά λέγοντας ότι αν δεν βιάζεστε μπορείτε να αποκτήσετε πρόσβαση σε προνομιακά – φανταστικά- μέρη που αλλιώς θα χάνατε.
Πολύ πράσινο, αρκετό μπλε και η δύναμη του κόκκινου και άλλων θερμών χρωμάτων μέσα τους. Έχετε αγαπημένα χρώματα που επιλέγετε σταθερά στην παλέτα σας ή κάθε δουλειά είναι διαφορετική χρωματικά;
Μου αρέσει να χρησιμοποιώ τα πράσινα και τα μπλε, ενώ βρίσκω πιο δύσκολο να δουλέψω με τα κίτρινα. Αλλά αυτό που σίγουρα μου αρέσει να ζωγραφίζω είναι το φως! Πάντα ζωγραφίζω ένα πρώτο στρώμα χρώματος κάτω από ολόκληρη την εικόνα και μετά χτίζω τα υπόλοιπα, στρώμα πάνω σε στρώμα. Το πρώτο στρώμα, το οποίο είναι συχνά ροζ/πορτοκαλί σε αυτό το βιβλίο, δίνει το χρώμα του φωτός και δημιουργεί μια «ατμόσφαιρα», γιατί κατά κάποιο τρόπο αγκαλιάζει όλα τα άλλα.
Μιλήστε μου για την τεχνική σας, για τον τρόπο που ζωγραφίσατε σε αυτό το βιβλίο. Γιατί επιλέξατε μέσα στην εικαστική ένταση των χρωμάτων σας δυο σελίδες που έμειναν σε πρωτόλεια, ασπρόμαυρη μορφή;
Χρησιμοποιώντας ασπρόμαυρα σκίτσα, σαν σχέδιο, οδηγούν πρώτα τον αναγνώστη να αναρωτηθεί∙ και αυτό μου αρέσει. Συμβολίζει επίσης κάποιες αλλαγές στην αφήγηση. Στη σελίδα όπου η Ζιζέλ πρώτη αρχίζει να περπατά με τα αργά παπούτσια, της δίνουν μια περίεργη αίσθηση και φεύγει η πραγματικότητά της σε ένα φανταστικό σύμπαν.
Ο διαχωρισμός της εικόνας σε δύο διαφορετικές «διαστάσεις» δείχνει πώς νιώθει ο ίδιος ο χαρακτήρας να πηγαίνει από τη μια διάσταση στην άλλη… Και μετά, εξαρτάται από τον αναγνώστη πώς θα το ερμηνεύσει. Υπάρχουν πολλές πιθανές απαντήσεις!
Ποια είναι η θέση της λεπτομέρειας, των ημιτελών αντικειμένων, των υπαινιγμών και της προοπτικής στο βιβλίο και στο σύνολο του έργου σας;
Ορισμένες λεπτομέρειες προέρχονται από την προσωπική προσκόλληση σε αντικείμενα που έχω, ειδικά μέσα στο σπίτι της Ζιζέλ: όλα τα αντικείμενα στα ράφια προέρχονται από πραγματικά αντικείμενα που αγαπώ.
Όταν μπαίνεις μέσα το σπίτι κάποιου, υπάρχουν πολλά διακοσμητικά αντικείμενα που μπορεί να βρεις όμορφα αλλά έχουν κάτι μυστήριο για σένα, γιατί έχουν νόημα μόνο για το άτομο που τα έχει. Ελπίζω το ίδιο να συμβεί όταν ο αναγνώστης ανοίξει το βιβλίο στο σπίτι της Ζιζέλ.
Υπάρχει αυτό το μικροσκοπικό πρόσωπο με κόκκινο καπέλο, που έκρυψα σε κάποιες σελίδες. Είναι από ένα από τα αντικείμενα που έχει στα ράφια της. Το εντοπίζετε στο τοπίο πιο πέρα στο βιβλίο. Είναι ένας τρόπος να δείξεις πως η Ζιζέλ σκέφτεται κάτι καθησυχαστικό όσο λείπει από το σπίτι, όπως μάλλον όλοι μας.
Το βιβλίο σας είναι μια φιλοσοφική πρόταση για αναθεώρηση του τρόπου ζωής. Πιστεύω πως απευθύνεται τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες. Ήταν στις αρχικές σας προθέσεις να δημιουργήσετε ένα τέτοιο βιβλίο;
Ελπίζω τα βιβλία μου να απευθύνονται τόσο σε παιδιά όσο και σε μεγάλους. Είναι σημαντικό γιατί οι ενήλικες είναι οι αυτοί που διαβάζουν τα βιβλία στα παιδιά. Και μου αρέσει να πιστεύω ότι τα εικονογραφημένα βιβλία δεν είναι μόνο για παιδιά.
Από πού πηγάζουν οι επιρροές σας στην εικονογράφηση σας; Βιβλία, ζωγράφοι, κινούμενα σχέδια, κάτι άλλο;
Είμαι επηρεασμένη από κάποια θεατρικά έργα, από τη γαλλική σειρά κινουμένων σχεδίων της δεκαετίας του ’60 «Le Manège enchanté»* και τη διάσημη σειρά της δεκαετίας του ‘90, Πίνγκου**. Οι Φλαμανδοί ζωγράφοι του ή η Φλαμανδική ζωγραφική του 16oυ αιώνα, μεσαιωνικές εικόνες και γενικά εικόνες πριν από τη χρήση της προοπτικής στους πίνακες ζωγραφικής.
Θα μοιραζόσασταν μαζί μας κάποια μουσική ή τραγούδια που σας συνόδευαν ενώ δημιουργούσατε αυτό το βιβλίο;
Εδώ είναι ένα μέρος της λίστας που άκουγα καθώς ζωγράφιζα και ενώ έγραφα το κείμενο:
Igor Stravinsky, Le sacre du printemps, Pt 1 L’Adoration de la Terre
Andrew Bird, Fingerlings4 Andrew Bird
Camille Saint-Saëns, Danse macabre Op.40
Woodkid, Dusk Talks (BO du film El Desierto)
Woodkid, Que te mate el desierto (BO du film El Desierto)
Antoine Forqueray, La Du Vaucel
Jordi Savall Johan Sebastian Bach, Sarabande (sol mineur), Jordi Saval
Charlotte Lemaire
Τα αργά παπούτσια
Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Info
* Le Manège enchanté: γαλλική τηλεοπτική σειρά κινουμένων σχεδίων του σκηνοθέτη και σεναριογράφου Serge Danot (1931-1990) που ολοκληρώθηκε σε περίπου 500 επεισόδια των 5 λεπτών. Έκανε πρεμιέρα το 1964 στο πρώτο κανάλι του ORTF και έφτασε να μεταδοθεί σε 98 κανάλια σε 29 διαφορετικές γλώσσες του κόσμου και καθήλωσε με τους ήρωες και ηρωίδες του, τον μπαμπά Pivoine, τη Margotte, τον μάγο Zébulon, τον ζαχαρολάτρη σκύλο Pollux, την αγελάδα Azalée, το σαλιγκάρι Ambroise, τον Flappy που είναι ένας Μεξικανός κιθαρίστας κουνέλι και μερικούς ακόμα. Δείτε.
** Pingu: τηλεοπτική σειρά κινουμένων σχεδίων stop-motion της δεκαετίας του 90′ των Otmar Gutmann και Erika Brueggemann και προβλήθηκε αρχικά στην Ελβετία και κατόπιν σε πολλές χώρες. Πραγματεύεται τη ζωή μιας οικογένεια ανθρωπόμορφων αυτοκρατορικών πιγκουίνων που ζουν στο Νότιο Πόλο με κεντρικό ήρωας τον γιο της οικογένειας, τον Πίνγκου. Όλοι οι διάλογοι της σειράς γίνονται στην επινοημένη γλώσσα των Πιγκουινέζικων.
