Η κριτική επιτροπή της Χρυσής Λίστας του ELNIPLEX 2025 (ELNIPLEX GOLD LIST 2025) ανακοίνωσε τα 100 βιβλία που ξεχώρισε από όλη την ελληνική παραγωγή ως καλύτερα. Τριάντα επτά ελληνικά και εξήντα τρία μεταφρασμένα βιβλία, χωρισμένα στις κατηγορίες 0-3+ ετών, 4-7+ ετών, 8-11+ ετών, 12-17+ ετών, Γνώσεων, Graphic Novel/Comics και Άλλες Κατηγορίες (Ποίηση, Θέατρο, Δραστηριοτήτων, Parenting κ.α.). Παράλληλα, η Επιτροπή ανέδειξε το καλύτερο βιβλίο σε καθεμιά από τις παραπάνω κατηγορίες, καθώς και  τα πρόσωπα της χρονιάς.

Στη Χρυσή Λίστα περιλαμβάνονται όλα τα βιβλία που εκδόθηκαν από 1η Ιανουαρίου έως 31 Δεκεμβρίου του περασμένου έτους. Η Λίστα είναι πάντα πλήρης, αντιπροσωπευτική της παραγωγής, έχει πολλαπλά κριτήρια επιλογής και έχει συνειδητά επιλέξει να εμφανίζεται πρώτη στη χρονιά, πριν από οποιαδήποτε άλλη διαδικασία διάκρισης και βραβείων άλλου δημόσιου ή ιδιωτικού φορέα, πάνω στο δεκαήμερο του Μαρτίου, ώστε να έχει ολοκληρώσει την ανάγνωση όλων των βιβλίων της χρονιάς και όχι να προβεί σε μια επιθεώρηση της χρονιάς, δίχως συνολική εικόνα των βιβλίων του έτους.

Κάθε λίστα κάνει κάποιους χαρούμενους και κάποιους τους λυπεί. Αλλά πρέπει να είμαστε συνεπείς. Να βλέπουμε μόνο τα βιβλία και όχι τα πρόσωπα. Και η πολυάριθμη επιτροπή μας, καθώς και η πλήρης ελευθερία γνώμης που έχουμε στις συζητήσεις μας, εξασφαλίζει και την ανεξαρτησία της και το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στη συγκρότηση της λίστας.

Στο παρόν άρθρο συγκεντρώνουμε το σκεπτικό επιλογής όλων αυτών.

Δείτε όλη τη Χρυσή Λίστα 2025 πατώντας εδώ

1η κατηγορία: 0-3 ετών (ελληνικά και ξένα)

Δεν είναι ιδιαίτερα καλά τα πράγματα εδώ. Πολλά βιβλία μανιέρας, επαναλήψεις, καρτονές και board book με αυτοκινητάκια, τρακτέρ, αναμενόμενα κινούμενα μέρη. Κάποια έξυπνα μουσικά βιβλία με κουμπιά δίνουν μια νότα, αλλά δεν κάνουν το βήμα παραπάνω ώστε να ξεχωρίσουν μέσα από την υλικότητά τους. Θύμα των περιορισμένων επιλογών της χρυσής λίστας, έπεσε το εξαιρετικό Ευχαριστώ, του Τζάρβις, που θυσιάστηκε (μαζί με άλλα 7 βιβλία από όλες τις κατηγορίες) για να επιτευχθεί ο μαγικός αριθμός 100.

Στη Χρυσή Λίστα οι 19 άνθρωποι των δύο επιτροπών έκριναν και έβαλαν δύο θαυμάσια βιβλία, το Χρατς, Χρουτς, πιπ, πλουφ! της Κίττυ Κρόουθερ και το σχεδόν silent Πάντα μαζί αρκουδάκι των Κερασκοέ. Από ελληνικά βιβλία το Βλέπω τον κόσμο όπως είμαι της Σοφίας Πανίδου, ένα βιβλίο για παιδιά από 2-2,5 ετών και πάνω που μπορεί να διαβαστεί άνετα και σε μεγαλύτερα παιδιά, αποτέλεσε μία πολύ όμορφη στιγμή, με ιδιαίτερο περιεχόμενο, ενώ στην κορυφή βρέθηκε με χαρακτηριστική άνεση το εξαιρετικό Κάντε Χώρο Στο Κρεβάτι της Κατρίνα Τσάρμαν και του Γκιγιέρμι Κάρστεν, όπου δέκα ζωάκια διεδικούν χώρο σε ένα κρεβάτι, μέχρι που έρχεται το λιοντάρι και πέφτει κάτω, ύστερα η αγελάδα και πέφτει κάτω και εν τέλει υπάρχει χώρος στο κρεβάτι τελικά σε αυτό το αντίστροφης μέτρησης κρεβατόroom on the broom;

2η κατηγορία: 4-7 ετών (ξένα)

Όπως κάθε χρόνο αυτή η κατηγορία έχει πολλά καλά βιβλία. Φέτος, ωστόσο, δεν υπήρξε το βιβλίο που καθήλωσε ή μονοπώλησε το ενδιαφέρον είτε των επιτροπών της χρυσής λίστας, είτε και του αναγνωστικού κοινού. Υπήρξαν, όμως, βιβλία που αγαπήθηκαν πολύ και ένα από αυτά, ευπώλητο, διεισδυτικό, πρωτότυπο και αγαπημένο κέρδισε και την κατηγορία.

Ξεχώρισαν λοιπόν και μας απασχόλησαν πολύ Το νησί του ελέφαντα, του Λίο Τίμμερς, το Πολύ Ψηλά του Ματ Χαντ, το Βαθιά, του Στίβεν Χόγκτουν και το Ένας πραγματικός ιππότης του Κρίστοφερ Ντενίς, ενώ την κορυφή διεκδίκησαν τα εξαιρετικά Κοίτα τη φύση ξανά και το silent Μικρές πράξεις καλοσύνης της Μάρτα Μπάρτολ.

Το ξενοδοχείο των συναισθημάτων, της ανερχόμενης Λίντια Μπράνκοβιτς, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα, είναι ένα βιβλίο που ξεχωρίζει για την προσέγγισή του και την πρωτοτυπία ενός θέματος που απασχολεί πολύ αλλά και έχει παίξει αρκετά. Η συγγραφέας του το έχει στήσει θαυμάσια, δημιουργώντας κάποια στιβαρά αξιώματα. Όλα τα συναισθήματα θα μας επισκεφθούν, κανένα δεν είναι κακό και ανεπιθύμητο, απλώς κάποια χρειάζονται διαφορετική διαχείριση και άλλους χώρους για να μη συγκρουστούν μεταξύ τους. Στη βάση αυτή, η δημιουργός χτίζει μια πολύ πρωτότυπη συνθήκη, ένα ξενοδοχείο, όπου η διευθύντρια μας ξεναγεί στους επισκέπτες. Όπως καταλαβαίνει κανείς, όλοι οι άνθρωποι είμαστε ένα τέτοιο ξενοδοχείο συναισθημάτων και για τα παιδιά αυτό είναι μια σκέψη λυτρωτική, καθώς τα βάζει σε διαδικασίες αναγνώρισης, συμφιλίωσης και αποδοχής τους. Έτσι, το ξενοδοχείο λειτουργεί ως ένας οδικός χάρτης αναγνώρισης, διαχείρισης και αποδοχής συναισθημάτων, ενώ η ευφάνταστη εικονογράφηση παίζει με τα χρώματα, διατηρώντας σκοτεινούς τόνους ως φόντο, δημιουργώντας ένα πέπλο μυστηρίου στην ιστορία και παίζοντας με τις γραμμές και τις λεπτομέρειες που ορισμένες φορές γίνονται απολαυστικά εξονυχιστικές.

3η κατηγορία: 4-7 ετών (ελληνικά)

Ήταν μια παρόμοια με τις τελευταίες χρονιές, χρονιά παραγωγής, με συναφείς θεματικές και όχι ιδιαίτερες εκπλήξεις ή καινοτομίες. Έμειναν εκτός 3-4 πολύ αξιόλογα βιβλία λόγω περιορισμού στις 14 εισόδους. Στις ψηλές ταχύτητες της κατηγορίας απασχόλησαν τις επιτροπές τα βιβλία Πουλάκι απ’ την ανατολή, της Εύης Τσιτιρίδου σε εικονογράφηση του Αχιλλέα Ραζή, Ένα δέντρο μεγαλώνει παντού, της Τασούλας Τσιλιμένη σε εικονογράφηση Χαράς Μαραντίδου, Το ταξίδι της άγριας ρίγανης, της Μαρίας Χρυσικού σε εικονογράφηση Zafouko Yamamoto, ενώ για την κορυφή έπαιξαν το Γιατί δεν κοιμάσαι, μαμά; του Μάκη Τσίτα σε εικονογράφηση Γιώτα Κοκκόση και Όλα μισά, της Κατερίνας Καρόγιαννη σε εικονογράφηση και πάλι του Αχιλλέα Ραζή.

Την κορυφή κατέκτησε το βιβλίο Το σπίτι μου της Δέσποινας Ηρακλέους σε εικονογράφηση της Φωτεινής Στεφανίδη από τις Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο. Οι δύο δημιουργοί συνεργάζονται υποδειγματικά δημιουργώντας ένα εικονογραφημένο βιβλίο που μιλά για σπίτια με τρόπο αντισυμβατικό, ασυνήθιστο, μα, δυστυχώς, ρεαλιστικό. Με ένα κορίτσι σε ένα κινούμενο βαν και ένα αγόρι σε σπίτι τρύπα στο τοιχίο της ταράτσας για να λειτουργήσει ως πολυβολείο αν χρειαστεί, γινόμαστε μάρτυρες ενός πολύ ιδιαίτερου, σκληρού μέσα στη λυρική του κυνικότητα, κειμένου, το οποίο μέσα στη λιτότητα των καλοκουρδισμένων ως απόσταγμα λέξεων αφήνει μια πραγματικότητα οδυνηρή για τον ψυχισμό ενός παιδιού. Τα παιδιά δεν γεννήθηκαν για πράσινες γραμμές, δεν μπορούν τις αντικανονικότητες και Το σπίτι μου είναι μια καθαρή αντικανονικότητα, τέτοια που δεν την πιστεύει ούτε η δασκάλα.

Η απαράμιλλη επιδεξιότητα της κορυφαίας Φωτεινής Στεφανίδη συλλέγει καρτερικά τις λέξεις της συγγραφέα και τις μεταβολίζει σε εικόνες, σε οπτικά στοιχεία, αναβιβάζοντας τον κόσμο τους σε ένα ακόμη ανώτερο στρώμα αφήγησης, πολυσήμαντο, για το σπίτι, την οικογένεια, τον τόπο, τον διχασμό, τον πόλεμο, την παιδική ψυχή. Λέξεις και εικόνες, συμπράττοντας με έναν καρμικό, θα έλεγα, τρόπο, αποπνέουν ευαισθησία, υποδόρια μελαγχολία, αυτή της μαινόμενης τίγρης του ελληνικού κόσμου, και με την εκφραστική τους δύναμη δημιουργούν μια κιβωτό συναισθημάτων και συλλογισμών που πελαγίζουν μες την οδύνη του κακού που μονομερώς επέβαλλε τις νόρμες του. Είναι όλα λέξεις και εικόνες, σε μια αρμονική, αφηγηματική οικονομία και πολυσημία όπου το λίγο είναι πολύ και όμορφο.

4η κατηγορία: 8-11 ετών (ξένα)

Δέκα σούπερ βιβλία είχαμε εδώ με τα επτά να παίζουν ψηλά στις συζητήσεις των επιτροπών. Αξιόλογα όλα, αλλά μας πήραν το μυαλό Η όμορφη Γκριζέλντα της φοβερής Isol που μάγεψε αλλά ήταν λίγο πιο dark απ’ όσο άντεχε μια πρωτιά, το φανταστικό Το κίτρινο του ηλιοτροπίου της Ζουλιέτ Αντάμ που ίσως είχε λίγη ποίηση παραπάνω, απ’ όση άντεχε μια πρωτιά (βασικά μια ψήφο λιγότερη είχε στο τριπλό ντέρμπι), για να ισοψηφίσουν τελικά τα εξίσου εξαίρετα Εδώ κοντά των Σλοβένων Ίντα Μλακάρ Σερνίκ και Πίτερ Σκέρελ και Κάτι καταπληκτικό της κορυφαίας Ρεμπέκα Ντοτρεμέρ.

Οι μινιμαλιστικές, με συναισθηματική ένταση, εικονογραφήσεις της Ντοτρεμέρ, συναντούν ένα λυρικό, λογοτεχνικό κείμενο, με χιούμορ, δημιουργώντας ένα άρτιο αποτέλεσμα. Ο ήρωας Ζακομινούς αποπειράται να φέρει στην εμβέλεια της μνήμης του τον κυματισμό των βαρυτικών κυμάτων του παρελθόντος, αναμοχλεύοντας τον χρόνο μαζί με πράξεις, ψάχνοντας για εκείνο το καταπληκτικό, το απωθημένο μέσα σε παλιούς στροβιλισμούς, γεγονός, που οδηγεί στην ανεκτίμητη έννοια της φιλίας, του μαζί. Κάπως έτσι, με ξεκάθαρα διαχωρισμένες σελίδες, η δημιουργός μετεωρίζεται μεταξύ παρελθόντος και παρόντος, φανερώνοντας εκείνα τα μικρά που έχουν σημασία για τους δυο φίλους, για όποιους φίλους.

Στο Εδώ Κοντά, έχουμε ένα κυνικό, σκληρό ποίημα. Δώδεκα μήνες, δώδεκα σύντομες καταγραφές ημερολογίου, για ένα κορίτσι που δεν έχει σπίτι, σώμα, όνομα, φίλους, δεν είναι όμορφη, δεν λάμπει. Ποίηση στα όρια της παραίσθησης, σπαράγματα που δεν εκβιάζουν κανένα συναίσθημα αλλά είναι τα ίδια γεμάτα από συναισθήματα θετικής και αρνητικής απόχρωσης, θραύσματα μιας κοινωνίας που βλέπει δίπλα της μόνο όσα αφορούν το εγώ της∙ ένα απολαυστικό ανάγνωσμα από μια βραβευμένη συγγραφέα που λέει μια πραγματικά καλοφτιαγμένη ιστορία, πραγματική, γιατί έχει συμβεί χιλιάδες φορές δίπλα σου και δίπλα μου. Η ιστορία αυτού του κοριτσιού πονάει. Η Σλοβένα συγγραφέας Ι. Μ. Σερνίκ το ψάχνει να πονέσει τον αναγνώστη. Όχι έτσι απλά. Για να συντρίψει τη βολή του. Για να σπάσει στερεότυπα και αυταρέσκειες. Το κείμενο κατακτά αράδα-αράδα τον αναγνώστη και επιβάλλει τον παλμό του, καθώς έχει μια εσωτερική ένταση μοναδική, επιδέξια, μαζί με το θλιμμένο έρεβος του κοριτσιού που αποτυπώνει η εικονογράφηση του επίσης βραβευμένου Πίτερ Σκέρελ.

5η κατηγορία: 8-11 ετών (ελληνικά)

Έχουμε καλά βιβλία σε αυτήν την κατηγορία. Και διαφορετικά μεταξύ τους. Την Επιτροπή απασχόλησαν ιδιαίτερα βιβλία όπως Ο παράξενος Αδάμ και το φεγγάρι, του Κυριάκου Αθανασιάδη με την ιδιαίτερη πρωτοτυπία και συμπλοκή των γεγονότων που διαχειρίστηκε, καθώς και το άρτια γραμμένο και εικονογραφημένο Το ποδήλατό του, της Χριστίνας Φραγκεσκάκη και του Πέτρου Μπουλούμπαση.

Η παρουσία, ωστόσο, του βιβλίου Το μεταξένιο, του Κυριάκου Χαρίτου σε αυτήν την κατηγορία, στην οποία συμφώνησαν ότι πρέπει να ενταχθεί και οι 14 εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας που μετέχουν στις επιτροπές της Χρυσής Λίστας. Το βιβλίο δεν μπορεί να κατανοηθεί ούτε σε πρώτο επίπεδο κάτω των 5 ετών, ενώ από τα 6 και μετά αρχίζει να θέλει ειδική αναγνωστική διαχείριση για να προσεγγιστεί μια πρώτη γραμμή κατανόησης. Το βιβλίο εντάχθηκε, λοιπόν, στην κατηγορία 8-11+ που αποτελεί το κέντρο της αναγνωστικής του επικράτειας, ενώ πολλοί εξ ημών είπαν ότι το βιβλίο θα μπορούσε να ανέβει μέχρι και στα εφηβικά. Αναμφίβολα, έχουμε ένα κλασικό crossover που διατρέχει πολλά αναγνωστικά κοινά. Εμείς ωστόσο τα τοποθετούμε με βάση πού γίνονται πιο ουσιαστικά για τους αναγνώστες, ποιες ηλικίες αποτελούν τον πρώτο βασικό πυρήνα τους. Αυτή είναι μια πρώτη διευκρίνιση της Κριτικής αλλά και της Ειδικής Αναγνωστικής Επιτροπής.

Από εκεί και πέρα, έχουμε ένα καθηλωτικό βιβλίο, με λόγο αμάραντο, ακριβό και μεταξένιος, δουλεμένο λέξη λέξη, κλωστή κλωστή, έχοντας φτάσει σε ένα απόσταγμα που κινητοποιεί όλες τις αισθήσεις, ακόμα κι εκείνες που φύσει είναι αδρανείς στην ανάγνωση ενός βιβλίου. Ουσιαστικά και ρήματα που σκίζουν τον αέρα στα δυο, καθώς ξετυλίγουν μπροστά σου ένα ατμοσφαιρικό πέπλο σύγχρονου παραμυθιού, το οποίο αξιοποιεί δυναμικά μοτίβα και χαρακτηριστικά των λαϊκών παραμυθιών για να μεταβολίσει αλήθειες και νοήματα, λεπτά κεντημένα, ξεγυμνωμένα, παραδομένα στο δυναμικό κάθε αναγνώστη, αφού αυτός δεν είναι ένας, μιας ξεκάθαρης ηλικίας.

Ο Κυριάκος Χαρίτος εγείρει μια λογοτεχνική επικράτεια που όμοιά της σπάνια συναντάς σε εικονογραφημένο ελληνικό βιβλίο. Ο φόβος με τον οποίο ανατρέφονται εκατομμύρια παιδιά από τις μανάδες και τους φροντιστές τους, η συσσώρευση φοβικών συνδρόμων και ανασφαλειών για να κρατήσουμε κοντά μας το μικρό μας, φτάνουν να γίνουν ψυχικά τραύματα και μη ζωή. Και έρχεται κάποτε η ώρα και κλαις και ρημάζεις και σαπίζεις και διαλύεσαι και τελειώνεις. Και δεν έχεις ζήσει. Αλλά μια γιορτή, έστω ψεύτικη, είναι μια αφορμή να φύγεις, να κόψεις τον ομφάλιο λώρο.

Ο συγγραφέας διαχειρίζεται με επιδεξιότητα θυμωνιές μικρών ιδεών και σκέψεων, σπέρνει στο χώμα της ιστορίας του φιλοσοφικές αναζητήσεις, φτιάχνοντας ουσιαστικά ένα εκτενές ελεύθερο ποίημα αναζήτησης του εαυτού, μακριά από την υπερπροστασία του γονεϊκού φάσματος και χάσματος και τα ρήγματα που είσαι γεμάτος κι εσύ κι εγώ και όλοι. Οι λέξεις διατάσσονται σε στίχους ποικιλόσχημα, οι προτάσεις αποκτούν κίνηση, τις παίρνει ο αέρας και η γραμμικότητα του κειμένου διασπάται, την ώρα που όλο το κείμενο συναντάται με την εικονογράφηση του Βασίλη Κουτσογιάννη, ο οποίος εμπνευσμένα αποσπά ατμοσφαιρικές ψηφίδες από τον κόσμο του μεταξένιου, υψώνοντας το δικό του οπτικό σύμπαν, άλλοτε συνοδοιπορώντας με τα βασικά κύτταρα του συγγραφέα και άλλοτε πραγματοποιώντας παράλληλες αφηγηματικές επεκτάσεις.

6η κατηγορία: 12-17+ ετών (ξένα)

Τόσο αξιόλογα βιβλία, τόσο όμορφες αναγνωστικές εμπειρίες. Όλα συζητήθηκαν, όλα απασχόλησαν, όλα αξιολογήθηκαν ψηλά. Λίγο παραπάνω μας “διέλυσαν” η τρομερή Μέδουσα της Τζέσι Μπάρτον, το εξαίρετο Το άγριο βιβλίο, του Χουάν Βιγιόρο και ασφαλώς τα Απίθανα Πλάσματα της Κάθριν Ράντελ που εν τέλει επικράτησε στο νήμα όλων.

Η Ράντελ είναι ένα κορυφαίο όνομα αυτή τη στιγμή και μετά τα Ο εξερευνητής, Τα παιδιά στις στέγες, Λύκοι στο χιόνι που έχουν ήδη έρθει στα ελληνικά, με τα Απίθανα Πλάσματα πραγματικά καθηλώνει. Απόλαυση, ταξίδι αναγνωστικό για κάθε ηλικία, αυτό το myth fiction δημιούργημα. Η Ράντελ στήνει το σκοτάδι, στήνει και το φως, γεννά το ένα από το άλλο, τα εναλλάσσει, τα δένει μπροστά στους αναγνώστες σαν σκηνικά σε ένα παράξενο, ερεβώδες θέατρο σκιών, όπου η μαγεία συναντά τον μύθο, όπου η θυσία συναντά την απώλεια και η χαρά τον όλεθρο. Με χαρακτήρες καλοστημένους, μέσα σε άρτια περιγράμματα, κυρίως οι δύο βασικοί της, με σχέσεις που δοκιμάζονται μέσα στο πλήθος της διαφορετικότητάς τους, η Ράντελ φτιάχνει μια σκηνή μαγική που καθηλώνει τους αναγνώστες.

Η μαγεία εξασθενεί, χάνεται, αποστραγγίζεται, φθίνει μέσα σε μια κλεψύδρα που αδειάζει. Και ο κόσμος, κατά τη Ράντελ, και κατά τη γνώμη μερικών εκατομμυρίων ακόμα, δεν μπορεί να μείνει δίχως μαγεία, δίχως μύθους και θρύλους, δίχως ιστορίες που υπερβαίνουν τη λογική και τη φυσική∙ δεν μπορείς να μείνεις μόνο με πραγματικότητες. Αυτή η μαγεία πρέπει να σωθεί, από ετερόκλητες υπάρξεις, μέσα σε μια σαγηνευτική περιπέτεια που συντρίβει τις βεβαιότητες και μαγεύει η ίδια με την επιδέξια ανάπτυξή της. Αλλεπάλληλα εμπόδια υπονομεύουν τον δρόμο μιας “άλλης συντροφιάς του δαχτυλιδιού” που ταξιδεύει για να σώσει και να σωθεί, για να αποτρέψει τη φθορά και τον θάνατο ως κατάσταση. Το μικροβίωμά σας θα συναντήσει εκείνο των ηρώων και ό,τι άλλο ενδημεί μέσα στην δύσκολη πορεία τους∙ απώλεια, θρήνος, νίκη και ήττα, θάρρος, αυτοθυσία, ασφάλεια και ανασφάλεια, κακουχίες, έντονα συναισθήματα, ένας δρόμος που δεν έχει ροδοπέταλα αλλά τα αγκάθια.

Μέσα στην σκοτεινή ατμόσφαιρα που έχει σηκώσει παντού, η Ράντελ παίζει γοητευτικά με τον κίνδυνο, φτάνοντας εκεί που πρέπει για να σε κρατά δέσμιό της. Στην επικράτεια της Ράντελ και των μαγικών απίθανων πλασμάτων της, δεκάδες συμβολισμοί, αλληγορίες κρύβονται πίσω από μια εντυπωσιακή περιπέτεια, περιμένοντας να τις αποκρυπτογραφήσεις. Και αν δεν το πράξεις, η αναγνωστική απόλαυση θα έχει τρυπώσει μέσα σου.

7η κατηγορία: 12-17+ ετών (ελληνικά)

Κι όμως, η κατηγορία επιβιώνει και νέες φωνές έρχονται να συναντήσουν τους σταθερούς παίκτες. Έχουν διαφύγει μάλιστα της καθιερωμένης γραμμικής αφήγησης, έχουμε μέχρι και εικονογραφημένα πια στην κατηγορία, δείγμα της αλλαγής και των συνηθειών και της εξέλιξης του βιβλίου ευρύτερα.

Όμορφα βιβλία όλα, με το σπαθί τους σε μία θέση της χρυσής λίστας με τα βιβλία Ο πολύγραφος ή Το καλοκαίρι των ηρώων και Όταν μας άφησε η θάλασσα, Επιχείρηση Αντί-Λογος και Τα κατάφερα! να στέκονται πολύ ψηλά.

Τα ανθεκτικά Αμφίβια του Γιώργου Παναγιωτάκη, ενός συγγραφέα που πραγματικά κάθε του βιβλίο πλέον είναι ένα εκδοτικό και λογοτεχνικό γεγονός, αναδείχθηκαν καλύτερο βιβλίο στην κατηγορία.

Τα Αμφίβια είναι η εφηβεία. Ο συγγραφέας κοιτάζει με καθαρό βλέμμα τους σημερινούς εφήβους, κοιτάζοντάς τους αποστασιοποιημένα, αλλά βλέποντας τον κόσμο τους με καθαρότητα. Κοιτάζει τις κυρίαρχες κουλτούρες, τις μεταβλητές τους, το χάσιμό τους στον τεράστιο κόσμο, το βιντεοσκοπεί κρατώντας μια κάμερα στον ώμο, δίχως να προσπαθεί να εξηγήσει, να αποδώσει και να ερμηνεύσει. Αυτό το αφήνει στο εννοούμενο αναγνώστη. Άλλωστε, υπάρχουν ζητήματα που σφυροκοπούν το κείμενο, όχι υπαινικτικά, αλλά ως  διάφανο δέρμα. Κακοποίηση, κακοποιητικές σχέσεις, influencer, δημοφιλία, κρυμμένες ή συγκεχυμένες ταυτότητες, θολές σκέψεις και ενήλικες αποπροσανατολισμένοι σαν δυο φορές έφηβοι. Ειδικά το ζήτημα της κακοποίησης αποτελεί ένα πεδίο όπου τα Αμφίβια στροβιλίζονται αδιόρατα μέχρι να δώσουν το τελικό σημαντικό χτύπημα, εκείνο που δίνει στον αναγνώστη ιδέες διαχείρισης: μη σιωπάς.

Πολύ σημαντικό μυθιστόρημα για τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία από έναν συγγραφέα που ξέρει τους κώδικες και φροντίζει κάθε φορά να τους ανανεώνει, δίχως να επαναλαμβάνεται.

8η κατηγορία: Graphic Novels/Comics

Βιβλία κορυφαία, που άφησαν έξω μάλιστα και άλλα πολύ αξιόλογα βιβλία, όπως η μεγάλη μας αδυναμία Αντέλ ή η καινούργια Αντελιντελό που σκίζει.

Ξεχωρίσαμε, ωστόσο, τις φοβερές διασκευές του μυθιστορήματος Ο άρχοντας των μυγών από την Αϊμέ ντε Γιον, το έξοχο Η εγκυκλοπαίδεια της πρώιμης γης, της Ίζαμπελ Γκρίνμπεργκ, τα Persepolis και Freddie Mercury- Σκιες στο φως με την πολύ υψηλή τους ποιότητα και από τα ελληνικά το 1936: Ετοιμόρροπη δημοκρατία του Θανάση Πέτρου, προτού μας πάρει τα μυαλά Η διάκριση, της Τιφέν Ριβιέρ, το εμπνευσμένο graphic από το έργο του Πιερ Μπουρντιέ.

Παρά τον ομώνυμο τίτλο, δεν φιλοδοξεί τη μεταγραφή σε εκλαϊκευμένο λόγο ενός από τα πιο σημαντικά έργα του διακεκριμένου Γάλλου φιλοσόφου, κοινωνιολόγου και κοινωνικού επιστήμονα Πιέρ Μπουρντιέ αλλά και της επιστήμης της κοινωνιολογίας. Όπως άλλωστε, κανένα από τα βιβλία του είδους δεν το επιδιώκει όταν η ανάγνωση των πρωτότυπων κειμένων θεωρητικού περιεχομένου απαιτεί έμπειρους αναγνώστες που όχι μόνο ερμηνεύουν, αναλύουν και αμφισβητούν έχοντας κατακτήσει το στάδιο του κριτικού γραμματισμού, αλλά διαθέτουν και ειδικές γνώσεις.

Αυτό που επιτυγχάνει αδιαμφισβήτητα η συγκεκριμένη καλαίσθητη, προσεγμένη έκδοση είναι να συστήσει την επιστημονική μελέτη του Μπουρντιέ για την ταξική δομή στο πλατύ κοινό το οποίο εμπλέκει σε μια πολυεστιακή ανάγνωση που εξάπτει την περιέργεια του αναγνώστη εισάγοντάς τον ευθύς εξαρχής στο παιχνίδι των προβλέψεων και των ανατροπών, καθώς στην πορεία της αφήγησης εγείρονται διαρκώς νέοι προβληματισμοί που καλούνται να διερευνηθούν και να επιβεβαιωθούν. Έτσι, το έργο της Ριβιέρ εμπνέεται από το πρωτότυπο και προσφέρει μια ελεύθερη και σύγχρονη επανερμηνεία.

Στο graphic novel, πέρα από την κυρίαρχη θεματική της έξης περιλαμβάνονται και υποθεματικές όπως η «νόμιμη κουλτούρα» και η ιεράρχησή της, οι στρατηγικές διάκρισης που χρησιμοποιούμε στο περιβάλλον που κινούμαστε και θέλουμε να διακριθούμε, η ισότητα των φύλων, ο διασπαστικός ρόλος της τέχνης και των καλλιτεχνών. Και είναι η έκφραση των προσώπων, το σκηνικό, η οικειοποίηση της γλώσσας των εφήβων, κυρίως μικροαστών, το στοιχείο του χιούμορ που συμβάλλουν στην απόδοση των νοημάτων.

9η κατηγορία: Γνώσεων (ξένα)

Πολύ αξιόλογα βιβλία στην κατηγορία αυτή και πολλά καλά βιβλία εκτός λίστας, όπως πάντα τα τελευταία χρόνια. Ξεχωρίσαμε και συζητήθηκαν ιδιαιτέρως τα βιβλία Αυτό που μας κάνει ανθρώπους του Βίκτορ Ν.Ο. Σάντος, Το τριαντάφυλλο, για παράδειγμα, της Άνα Πεσόα, το Φως- Τα θαύματα της βιοφωταύγειας της Τζένιφερ Ν. Ρ. Σμιθ, το Πώς να αγαπάς – Ένας πρωτότυπος οδηγός για τον έρωτα και τις σχέσεις, του Άλεξ Νόρις και το πολύ πρωτότυπο Ο Κακός Λύκος ερευνητής παραμυθιών. Η πρώτη μου επιστημονική έρευνα για τα κλασικά παραμύθια! της Κάθριν Κόθορν.

Μετά από μια μάχη μεταξύ τριών βιβλίων, ισοψήφισαν στην πρώτη θέση τα βιβλία Αγόρι Κορίτσι, της Ελέν Ντρουβέρ και Όλοι μετράμε της Κριστίν Ροσίφτε.

Το Όλοι μετράμε είναι ένα βιβλίο που πήρε Βραβείο παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας 2019 του Νορδικού Συμβουλίου, Χρυσό Βραβείο στα «Ομορφότερα Βιβλία της Χρονιάς» 2019, Χρυσό Βραβείο στον διαγωνισμό Visuelt 2019 και μπήκε στη λίστα White Ravens 2019. Όλη η εικονογραφική αποτύπωση από τη δημιουργό, τη Νορβηγίδα Κριστίν Ροσίφτε, γίνεται σε μεγάλες σελίδες, με μπλε σχέδια και γραμμές, σε ολόλευκο περιβάλλον, όπου χρωματικά εικονογραφούνται μόνο οι άνθρωποι. Έτσι, ο αναγνώστης καλείται να εντοπίσει και να απαριθμήσει τους δώδεκα ανθρώπους που βρίσκονται σε ένα πάρτι γενεθλίων, τους δεκατρείς σε ένα μάθημα ζωγραφικής, τους δεκαοκτώ σε μια βιβλιοθήκη και ούτω καθεξής, φτάνοντας στην φιλοσοφική ουσιαστική κατανόηση ότι στον κόσμο όλοι μας μετράμε.

Οι άνθρωποι που θα βρει ο αναγνώστης στις σελίδες συσχετίζονται μεταξύ τους με διάφορους τρόπους. Θα παρατηρήσει ας πούμε, δυο αγνώστους, οι οποίοι βρέθηκαν στον ίδιο χώρο τυχαία, αργότερα συναντήθηκαν και πάλι, διασταυρώθηκαν και η ζωή τους, αλλά και η σχέση τους, άλλαξε. Στο βιβλίο θα βρείτε πολλές τέτοιες ιστορίες που δημιουργούν μοναδικές αφηγήσεις, σιωπηλές αφηγήσεις που περιμένουν να τις ανακαλύψεις και να τους δώσεις ζωή και προσοχή.

Η εικαστική άποψη της Ροσίφτε έχει στυλ, είναι σύγχρονη, είναι ταιριαστή με το συνολικό εγχείρημά της. Η χρωματική πανδαισία πυκνώνει καθώς οι αριθμοί μεγαλώνουν, οι άνθρωποι αυξάνονται, η διαφορετικότητα γίνεται όλο και πιο εμφανής σε ρούχα, πρόσωπα, μαλλιά, χαρακτηριστικά. Παράλληλα, ένα πλήθος διαφορετικών περιβαλλόντων από γενέθλια και διαγωνισμούς ζωγραφικής, μέχρι διαδηλώσεις με κοινωνικά αιτήματα, εισάγει το παιδί και σε αυτήν τη διάσταση της διαφορετικότητας.

Στο Αγόρι Κορίτσι, η Hélène Druvert διαλύει μύθους, κακέκτυπα στερεότυπα, γρονθοκοπεί σημασιολογικά φορτισμένα μοτίβα και υπερασπίζεται τη συναισθηματική, ψυχική και ηθική ανεξαρτησία, την ευτυχία εν τέλει, των παιδιών και των ανθρώπων όλων, είτε αγόρια, είτε κορίτσια.

Κορίτσια ή αγόρια, έχουμε δικαίωμα να μας αρέσουν και πύργοι και οι ιππότες και οι πριγκίπισσες και όλα τα χρώματα και να θυμώνουμε και να κλαίμε και να φοβόμαστε και να φωνάζουμε. Τίποτα, κοινωνικά κατασκευασμένο, δεν αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο αγοριών ή κοριτσιών. Αυτόν τον κόσμο υπερασπίζεται η Hélène Druvert, η σπουδαία αυτή καλλιτέχνιδα, που άδει εικονογραφικά και κειμενικά την ελευθερία, την έκφραση, την αγάπη, τον σεβασμό στην ετερότητα, τον αυτοπροσδιορισμό, την ενσυναίσθηση, την αποδοχή.

Με ευφυή αναπτύγματα, διπλώματα και κοπτικά, η Γαλλίδα δημιουργός φτιάχνει ακόμα ένα κομψοτέχνημα, ένα ελκυστικό βιβλίο, περίτεχνα σχεδιασμένο, που ανοίγει, κλείνει, μετακινείς μέρη του, τροποποιείς οπτικά και αλληλεπιδράς, με υψηλή ποιότητα καρτονέ εκτύπωσης, που οι εκδόσεις Καπόν διατήρησαν με σεβασμό στο πρωτότυπο. Η οπτική αμφισημία της μορφής του εξωφύλλου και ο τίτλος που χρωματισμένος στέκει πάνω στο προφίλ λευκό πρόσωπο επι-σημαίνουν ότι ενδιαμέσως των δύο φύλων, του αγοριού και του κοριτσιού, χωρούν κι άλλοι προσδιορισμοί, που όλοι οφείλουμε να σεβόμαστε, ακόμα κι όταν δεν τους κατανοούμε. Βιβλίο φιλικό σε παιδιά που δεν αισθάνονται άνετα με το βιολογικό τους φύλο. Βιβλίο φιλικό στην LGBTQ+ κοινότητα.

10η κατηγορία: Γνώσεων (ελληνικά)

Έχουμε προφανές έλλειμμα βιβλίων σε αυτήν την κατηγορία. Οι περισσότεροι συγγραφείς επαναλαμβάνουν είτε τον εαυτό τους είτε τις ήδη γνωστές συνταγές γράφοντας έμμεσες βιογραφίες κάποιων ξεχωριστών ανθρώπων ή κάποια γνωστικά πεδία που είναι κάπως πιο εμπορικά. Τα βιβλία που έχουν πίσω τους όραμα, μεράκι και έρευνα δεν είναι πολλά, ενώ το χιούμορ βρίσκεται μετά βίας σε ένα, ενάμιση βιβλίο, βλέπε Τα μυστικά της Αθήνας – Τι λες κι εσύ, κυρ Σωκράτη; του Σάκη Σερέφα που επανειλημμένως εκπροσωπεί επιτυχώς την τάση αυτή.

Αξιόλογα ήταν τα βιβλία Γυναίκες Αρχαίες και Βυζαντινές που άγγιξαν και ξεπέρασαν τον μύθο των ωραίων δημιουργών της Βασιλικής Μαρκάκη και Ζήνωνα Ζαμπακίδη σε εικονογράφηση της Ρένιας Μεταλληνού και το έξυπνο και πρωτότυπο Ιστορίες για εφτάψυχα σκουπίδια της Αλεξάνδρας Σέλελη.

Μια κατηγορία μόνα τους τα βιβλία Πόσα μέτρα είναι ο κόσμος μας; Η ζωή, το έργο και ο κόσμος του Αδαμάντιου Διαμαντή της Σάντης Αντωνίου σε εικονογράφηση της Έλενας Τσιγαρίδου και 2194 ημέρες πολέμου: 1 Σεπτεμβρίου 1939-2 Σεπτεμβρίου 1945 της Μαρίζας Ντεκάστρο σε εικονογράφηση Αχιλλέα Ραζή. Βιβλία με υψηλό επίπεδο έρευνας, επιστημονικότητας, ποιότητας εκτύπωσης, γραφής, εικονογράφησης, προσφοράς συνδυαστικής γνώσης και επιδραστικότητας.

Κορυφαίο στην κατηγορία αναδείχθηκε το βιβλίο της Σάντης Αντωνίου η οποία αναδεικνύει τον γενάρχη της Κυπριακής Τέχνης Αδαμάντιο Διαμαντή, ο οποίος περιπλανώμενος στα χωριά της Κύπρου για πάνω από είκοσι πέντε χρόνια (1931-1959), είδε και γνώρισε ανθρώπους του νησιού, χαμένους στον ακυρίευτο από τον χρόνο μικρόκοσμο αυτών των χωριών, σε καφενέδες και χωράφια, σε σκαλοπάτια και αυλές. Ανθρώπους που τους αποτύπωσε, τους σκάλισε μέσα του, τους κράτησε σαν φυλακτό ενός κόσμου που μάζευε ψηφίδα ψηφίδα σαν ιερή τέφρα. Ήταν ένας κόσμος που τον έβλεπε να χάνεται και το 1957, κάπως, κάπου, έκανε μια έκθεση τούτων των σχεδίων, των μεμονωμένων αναθυμιάσεων των περιηγήσεών του. Και κάπου εκεί του ανεφλέγη η ιδέα να ενώσει όλους αυτούς τους ανθρώπους σε μια ενιαία σύνθεση που θα ήταν Ο κόσμος της Κύπρου, όπως και τελικά ονόμασε τον μνημειώδη πίνακα των 17,5 Χ 1,75 μέτρων με τα 11 συναπτά τελάρα και τους εξήντα έναν πραγματικούς ανθρώπους που είχε συναντήσει και ζωγραφίσει. Πρόσθεσε άλλους έξι φανταστικούς ανθρώπους για λόγους εικαστικής και συνθετικής ισορροπίας και το σύνολο έδωσε ένα μεγαλειώδες έργο από τριάντα διαφορετικά μέρη της Κύπρου που όμως αποτυπώνονται σαν ένας τόπος, ένας χρόνος. Αυτή η ενιαιοποίηση του χωροχρόνου τριάντα τόπων, εξήντα επτά ανθρώπων και είκοσι οκτώ χρόνων περιπλάνησης έγινε ένας μοναδικός διάδρομος στους ανθρώπους της Κύπρου που χάρισαν τη δική τους βλεμματική πυρίτιδα.

Η Σάντη Αντωνίου παίρνει ένα κορίτσι, από τις ασβεστωμένες πεζούλες και τα δέντρα που σκαρφαλώνει και την κάνει την οδηγό μας στο ταξίδι αναζήτησης όλων αυτών των ανθρώπων του πίνακα. Χωριανοί, άνθρωποι του καφενείου, βιολιτζήδες και μουσικοί, αμαξάρηδες και ιερείς, αγροφύλακες και καλλιτέχνες, άνθρωποι της πλατείας, νοικοκυρές, μεροκαματιάρηδες, παρατηρητές, εισοδηματίες ελεύθερου χρόνου για να τον ξοδεύουν εκεί, μαυροντυμένοι που αγωνιούν και το παλεύουν να φύγουν από το μαύρο του ραγιά, να συναντηθούν με το λευκό.

Η Κυπριακή Κιβωτός του “Νώε” Διαμαντή σώζει από την επιδρομή εποχές κι ανθρώπους που έδειχναν να τελειώνουν κάπου εκεί, να κατεβαίνουν στον Άδη της ύπαρξης και της μνήμης. Γίνεται ο μίτος της Αριάδνης, ο συνδετικός ιστός, το νήμα του παραμυθιού που ξετυλίγεται για να ξεναγηθούμε σε έναν σπουδαίο ζωγράφο, σε έναν πίνακα-σημείο αναφοράς, σε έναν τόπο που ορίζεται και δεν αθροίζεται, εξορίζεται μα δεν κλονίζεται, σε ανθρώπους που διακλαδώθηκαν με τη ζωή του Διαμαντή, στην ομορφιά του λαϊκού πολιτισμού, της λαϊκής παράδοσης της Μεγαλονήσου, όχι πένθιμο μοιρολόγι, όχι θρήνος για την εισβολή και παράνομη κατοχή. Με τη μορφή ενός λευκώματος, το κορίτσι, μίτος και νήμα το ίδιο, ενώνει ανθρώπους του πίνακα, τόπους, υλικά, γωνιές από τη ζωή του ζωγράφου και με παρένθετα πληροφοριακά κείμενα και αποσπάσματα συνεντεύξεων και μαρτυριών του Διαμαντή, δημιουργείται ένα πολυσύνθετο οδοιπορικό σ’ ολάκερο το νησί και τις ιστορίες του που έχτισαν τη μεγάλη Ιστορία.

Πρέπει οπωσδήποτε να σταθούμε και να αποδώσουμε σημαντικός μέρος της ποιότητας στην εικονογράφηση της Έλενας Τσιγαρίδου, στην επιμέλεια του Δημήτρη Παπακώστα και στον σχεδιασμό της έκδοσης από την Εριφύλη Αράπογλου. Είναι μια καλαίσθητη διάταξη όλων των εικονογραφικών στοιχείων, των φωτογραφιών και των ντουκουμέντων, των πληροφοριακών πλαισιών και κάθε γνωστικής παραμέτρου του βιβλίου, η οποία συναντιέται με τα σχέδια της Κύπριας εικαστικού, που δίνει με τα χειροποίητα ανθρακί σκίτσα της την εκφραστικότητα μιας γκραβούρας, το ξεθώριασμα του χρόνου και τον κόσμο που πράγματι χάνεται αλλά με κάποιον τρόπο αντέχει, στέκεται και σε κοιτάζει.

11η κατηγορία: Άλλες κατηγορίες

Εκτός από το Parenting που έχει αρκετά βιβλία και τα πολλά φλύαρα έως κακά εκπαιδευτικά βιβλία που έχουν μείνει κάπου στο 1950 (εκτός λίγων που είναι αρκετά καλά, ασχέτως αν δεν βρίσκονται στη λίστα), οι κατηγορίες του θεάτρου και της ποίησης είναι υποεπροσωπούμενες στην εγχώρια παραγωγή.

Τρία βιβλία μόλις στην κατηγορία με ένα parenting, το Θωρακίζοντας τα παιδιά σας από το τραύμα, από τις Εκδόσεις Πουά και δύο ποιήματα, το εξαίρετο Φεγγάρια παιδιά-Ποιήματα του Γιάννη Σ. Παπαδάτου με εικόνες της Βάσως Ψαράκη και το συλλογικό Ό,τι χρειάζεσαι για να ζεσταθείς του Νιλ Γκέιμαν με τους διψήφιους εικονογράφους.

Αυτό αναδείχθηκε κορυφαίο βιβλίο της κατηγορίας, καθώς η επιτροπή έκρινε ότι ο Νιλ Γκέιμαν θα κριθεί κανονικά όσο η υπόθεσή του βρίσκεται ακόμα στο στάδιο της εκδίκασης, με τον ίδιο να αρνείται τις κατηγορίες. Το βιβλίο άλλωστε δεν είναι μόνο λόγος αλλά και οι συγκλονιστικές εικόνες σπουδαίων εικονογράφων όπως οι Oliver Jeffers στο εξώφυλλο και Daniel Egnéus, Chris Riddell, Benji Davies, Richard Jones, Yuliya Gwilym, Nadine Kaadan, Pam Smy, Bagram Ibatoulline, Majid Adin, Beth Suzanna, Marie-Alice Harel, Petr Horáček στις εσωτερικές σελίδες.

Τα Πρόσωπα της Χρονιάς

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΙΤΟΣ: Δεκαπέντε πλέον χρόνια στο βιβλίο για παιδιά, από την Εύβοια και την Αυστραλία, όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε αντίστοιχα, στην Αθήνα και την Αγγλία όπου σπούδασε. Έκανε ντεμπούτο με το κλασικό πια χριστουγεννιάτικο «Φον Κουραμπιές εναντίον Κόμη Μελομακαρόνη», ενώ τα τελευταία χρόνια είναι σαφές το σμίξιμο της αγάπης του για την ποίηση με τα εικονογραφημένα του βιβλία: «Για φαντάσου», «Το όλο και το λίγο». Το 2024 κυκλοφόρησε ένα βιβλίο-σημείο αναφοράς. «Το μεταξένιο» (Εκδόσεις Μεταίχμιο) μέσα σε λίγες εβδομάδες βρήκε τον δρόμο της μετάφρασης σε ξένες γλώσσες, κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί με βιβλίο Έλληνα συγγραφέα. Ένας ξεχωριστός συγγραφέας αναδείχθηκε Πρόσωπο-Έλληνας συγγραφέας της χρονιάς με 9/11 ψήφους, δημιουργώντας πια υποθήκη για τέτοια διαφορετικά, εμπνευσμένα βιβλία.

ΠΕΤΡΟΣ ΜΠΟΥΛΟΥΜΠΑΣΗΣ: Γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου ζει και σήμερα. Οι εικονογραφήσεις του έχουν ταξιδέψει πολύ μακρύτερα από τα ελληνικά σύνορα: ΗΠΑ, Ισπανία, Γερμανία, Αγγλία, Ιαπωνία, Αυστραλία, Γαλλία, Κορέα, Βέλγιο, Ιράν, Τουρκία, Σλοβακία, Καναδά. Πολυβραβευμένος με κάθε εγχώριο βραβείο, υποψήφιος για διεθνή βραβεία και διακρίσεις, αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εικονογράφους της Ευρώπης, με τα έργα του να ξεχωρίζουν για την πολυσημία, την αφαιρετικότητα, την αφηγηματική αυτοτέλειά τους. Το 2024 εικονογράφησε τα βιβλία Ευτυχία, του Θ. Παπαιωάννου, Το ποδήλατό του, της Χ. Φραγκεσκάκη, Άνοιξε τα μάτια, του Β. Τερζόπουλου (και τα τρία στη Χρυσή Λίστα) και Ο Θαρροφύλακας, του Δ. Σταθακόπουλου, δίνοντάς τους την ποιότητα των εμπνευσμένων, καλαίσθητων εικόνων του, καθώς αυτές, προβαίνουν σε δικά τους σχόλια. Ψηφίστηκε με 6/11 ψήφους της επιτροπής.

KATHERINE RUNDELL: Από τον Ιούλιο του 1987 που γεννήθηκε και μεγάλωσε σε Λονδίνο, Ζιμπάμπουε και Βέλγιο, μέχρι τον Μάρτιο του 2025 δεν έχουν συμπληρωθεί ούτε 38 χρόνια. Και παρόλα αυτά, έχει καταφέρει ήδη να πάρει ένα πλήθος σημαντικών διεθνών βραβείων όπως τα Costa Children’s Book Award, Waterstones Children’s Book Prize, Blue Peter Book Award, Boston Globe Horn Book Award στις Η.Π.Α., Andersen Prize στην Ιταλία και Le Prix Sorcieres στη Γαλλία. Και τώρα είπαμε να της δώσουμε κι εμείς το ελληνικό μικρό δικό μας, ως συγγραφέα της χρονιάς, για τα φοβερά και τρομερά «Απίθανα Πλάσματά» της (Waterstones Book of the Year 2023), που κυκλοφορούν στην Ελλάδα από τις Εκδόσεις Ψυχογιός και διαβάζονται με το ίδιο πάθος όπως σε όλο τον κόσμο. Η γραφή της, το ταλέντο της να οικοδομεί και να αναπτύσσει επιδέξια ιστορίες, χαρακτήρες, κόσμους ολόκληρους μέσα από τους οποίους σημαίνονται σύγχρονες, διαχρονικές ιδέες, απαράμιλλη, απολαυστική. Με ψήφους 6/11 η επιτροπή της έδωσε τη θέση της κορυφαίας.

HÉLÈNE DRUVERT: Μήπως το χαρτί να στέκεται καλύτερα από το ύφασμα, να παίρνει μορφές που δεν έχουμε σκεφτεί; Κάποιο τέτοιο ερώτημα πρέπει να έτρεξε μέσα στον νου της φοβερής και τρομερής Ελένης της Γαλλίας, που λατρεύει τον ωκεανό, τα ταξίδια, τα δεντρόσπιτα, να σχεδιάζει και να κόβει οτιδήποτε βρεθεί στα χέρια της! Όταν ανακάλυψε την κοπή χαρτιού, το εικονογραφημένο βιβλίο κέρδισε μια μεγάλη καλλιτέχνιδα και εμείς, οι Έλληνες αναγνώστες της, κερδίσαμε μία καλλιτέχνιδα με ήθος και επαγγελματισμό, που την έφτασε να υπογράφει και να ζωγραφίζει επί τρία λεπτά κάθε ένα ξεχωριστό βιβλίο που της ερχόταν για υπογραφή, κατά την επίσκεψή της στην Αθήνα. Οι σκιές, το φως, η ποίηση, η παιδική ηλικία γίνονται η έμπνευσή της και βιβλία όπως Ανατομία, Mary Poppins, Ωκεανός, Φυτά, Ουρανός, Ο κόσμος είναι δικός σου, μαζεύουν με την αισθητική, την υλικότητα και την πολυτροπικότητά τους. Με το Αγόρι Κορίτσι φέτος, δεν χτύπησε απλά τα στερεότυπα αλλά και το βιβλίο που γίνεται για να γίνει. Κορυφαία. Με ψήφους 8/11 της επιτροπής.

ΒΑΝΝΑ ΚΑΤΣΑΡΟΥ: Απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, εργάστηκε κάποτε σε έναν εκδοτικό οίκο και αποφάσισε ότι είναι αυτό που της αρέσει. Έκτοτε, έχει εργαστεί ως επιμελήτρια, συντάκτρια, διευθύντρια εκδόσεων και υπεύθυνη για την απόκτηση δικαιωμάτων σε μεγάλους εκδοτικούς οίκους. Το 2024 έκανε ντεμπούτο και στη συγγραφή με το βιβλίο «Το παιδί και το κρι κρι», το οποίο είναι εμπνευσμένο από το έργο του Νίκου Καζαντζάκη και την επανέκδοσή του από τις Εκδόσεις Διόπτρα. Με ήρωες ένα αγόρι και ένα κρητικό αγριοκάτσικο, ιχνηλατεί τη ζωή ενσωματώνοντας αποφθέγματα και αποστάγματα σοφίας του μεγάλου Έλληνα συγγραφέα και στοχαστή, όπως αυτά αποτυπώνονται στα βιβλία του, με γραφή γεμάτη απλότητα και ποιητικότητα. Η επιτροπή την ανέδειξε πρωτοεμφανιζόμενη της χρονιάς με ψήφους 8-3.

ΜΥΣΡΙΣΗ ΓΚΑΝΑ: Με βιβλία όπως Ο χρόνος κυλά σαν ποτάμι (που έμεινε οριακά εκτός), το θαυμάσιο Χρατς, χρουτς, πιπ, πλουφ! και ασφαλώς την καταπληκτική Μέδουσα
της Jessie Burton, η μεταφράστρια Μυρσίνη Γκανά επελέγη με ψήφους 9/11 μεταφράστρια της χρονιάς. Ειδικότερα η Μέδουσα, αποτελεί μια συγκλονιστική, βαθιά εσωτερική, αναδιήγηση του γνωστού μύθου της Μέδουσας που κοιτάζει την καταπίεση των γυναικών και τις έμφυλες ανισότητες με σύγχρονο τρόπο, λυτρωτικό, αξιοποιώντας ουσιαστικά διδάγματα του φεμινιστικού κινήματος. Στο Χρατς, χρουτς, πιπ, πλουφ! της Κίττυ Κρόουθερ, ο φόβος αποκτά χιούμορ, εξοικείωση, σμιλεύεται με απλότητα και το μαζί, δίχως θεωρίες. Η Μυρσίνη Γκανά ακολουθεί με φυσικότητα τον πρωτότυπο λόγο, τον παραδίδει στη γλώσσα μας με συνέπεια και έχει τον σεβασμό της επιτροπής για το δύσκολο και αξιόλογο έργο της.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ: Οι Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο ξεκίνησαν το 1996 και έκτοτε έχουν διαγράψει μία πορεία αξιοσημείωτη, που χαρακτηρίζεται από ιδιαιτέρως αξιόλογα βιβλία, προσεγμένα σε όλες τους τις παραμέτρους, από το αμιγές περιεχόμενο (κείμενο και εικονογράφηση), μέχρι την ποιότητα χαρτιού, την εκτύπωση, την επιμέλεια, τα διάφορα περικειμενικά. Η Αλέξα Αποστολάκη, μαζί με τις συνεργάτιδες και συνεργάτες της, όπως η Μαργαρίτα Κωτσίνη και ο Δημήτρης Παπακώστας έχουν δημιουργήσει ένα πολύ ποιοτικό brand στον εκδοτικό χώρο. Το 2024-2025, το Καλειδοσκόπιο συμμετέχει και υλοποιεί το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Η μικρή μας βιβλιοθήκη» που στόχο έχει την προώθηση της φιλαναγνωσίας στους μαθητές και μαθήτριες των νηπιαγωγείων και των δημοτικών σχολείων, ξεκινώντας το 2014 από τη Σλοβενία και φτάνοντας πλέον και στη χώρα μας. Οι Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην ελληνική λογοτεχνία, το ελληνικό εικονογραφημένο βιβλίο, προάγοντας την εγχώρια δημιουργία. Το Εκδοτικό Στίγμα της χρονιάς με 6/11 ψήφους της Επιτροπής στις Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο.

Επισκεφθείτε τη Χρυσή Λίστα 2025 εδώ.

Info

Καλή αντάμωση με τη Χρυσή Λίστα και τα 100 καλύτερα βιβλία του 2025 το Σάββατο 7 Μαρτίου 2026, στις 6:00 μ.μ. σε γνωστό βιβλιο-τοπόσημο της χώρας.