Η κριτική επιτροπή της Χρυσής Λίστας του ELNIPLEX 2024 (ELNIPLEX GOLD LIST 2024) ανακοίνωσε τα 100 βιβλία που ξεχώρισε από όλη την ελληνική παραγωγή ως καλύτερα. Σαράντα τρία ελληνικά και πενήντα επτά μεταφρασμένα βιβλία, χωρισμένα στις κατηγορίες 0-3 ετών, 4-7+ ετών, 8-11+ ετών, 12-17+ ετών, Γνώσεων, Graphic Novel/Comics και Άλλες Κατηγορίες (Ποίηση, Θέατρο, Δραστηριοτήτων κ.α.). Παράλληλα, η Επιτροπή ανέδειξε το καλύτερο βιβλίο σε καθεμιά από τις παραπάνω κατηγορίες, καθώς και  τα πρόσωπα της χρονιάς.

Στη Χρυσή Λίστα περιλαμβάνονται όλα τα βιβλία που εκδόθηκαν από 1η Ιανουαρίου έως 31 Δεκεμβρίου του περασμένου έτους. Η Λίστα είναι πάντα πλήρης, αντιπροσωπευτική της παραγωγής, έχει πολλαπλά κριτήρια επιλογής και έχει συνειδητά επιλέξει να εμφανίζεται πρώτη στη χρονιά, πριν από οποιαδήποτε άλλη διαδικασία διάκρισης και βραβείων άλλου δημόσιου ή ιδιωτικού φορέα, πάνω στο δεκαήμερο του Μαρτίου, ώστε να έχει ολοκληρώσει την ανάγνωση όλων των βιβλίων της χρονιάς και όχι να προβεί σε μια επιθεώρηση της χρονιάς, δίχως συνολική εικόνα των βιβλίων του έτους.

Στο παρόν άρθρο συγκεντρώνουμε το σκεπτικό επιλογής όλων αυτών.

Δείτε όλη τη Χρυσή Λίστα 2024 πατώντας εδώ

1η κατηγορία: 0-3 ετών (ελληνικά και ξένα)

Λίγα τα αξιόλογα βιβλία, υποτιμημένη η παραγωγή στην πρώτη τριετία του παιδιού, ακόμα και στα μεταφρασμένα έχουμε μια ανακύκλωση παρόμοιων ιδεών. Η πιο σύντομη ιστορία για καληνύχτα! της Λουίζ Φιτζέραλντ και το Σ’ αγαπώ λιγάκι… ως τον ουρανό! της Αλεξάντρα Γκαριμπάλ ήταν βιβλία που τράβηξαν την προσοχή μας γρήγορα, όμορφα τα Καληνύχτα, Λιλή, της Συλβί Πουαλεβί και το Ούτε στο όνειρό σας!, της Μπεατρίτσε Αλεμάνια.

Την επιτροπή καθήλωσαν τα τέσσερα βιβλία της εξαιρετικής σειράς Οι πρώτες ιστορίες του μωρού (0-3 μηνών, 3-6 μηνών, 6-9 μηνών, 9-12 μηνών), της Λίλι Μάρεϊ και της Τζέιν Φόστερ, από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, τον πρώτο τίτλο της οποίας επιλέξαμε συνειδητά να βραβεύσουμε τιμώντας όλη τη σειρά. Άποψη, στυλ, καλαισθησία. Γνώση. Βιβλία επιστημονικά θεμελιωμένα, με ρυθμικά στιχάκια που ηρεμούν τα νεογέννητα και τα βρέφη. Οι ασπρόμαυρες εικόνες υψηλής αντίθεσης του πρώτου βιβλίου και τα έξοχα μοτίβα, αποτυπώνονται με τη μέγιστη δυνατή ευκρίνεια, διεκδικώντας με αξιώσεις το βλέμμα του μωρού, ενώ τα χαριτωμένα ζώα-ήρωες και οι τέσσερις μικρές ιστορίες μεταβάλλουν σε κάθε δισέλιδο το περιβάλλον των ερεθισμάτων. Σκληροχάρτονο, ποιοτικό, σε κάθε σπίτι, ιδανικό για να ξεκινήσει την αναγνωστική, καθημερινή ρουτίνα του παιδιού.

2η κατηγορία: 4-7 ετών (ξένα)

Η κατηγορία με τα περισσότερα καλά βιβλία και εκείνη η οποία πάντα αφήνει έξω εξαίρετα βιβλία, δυσκόλεψε και φέτος ιδιαίτερα την Κριτική και την Ειδική Αναγνωστική Επιτροπή.

Για τον τίτλο του καλύτερου βιβλίου της κατηγορίας έπαιξαν δυνατά στις συζητήσεις της Επιτροπής τα βιβλία Μια μικρή τελεία, των Τζιανκάρλο Μακρί και Καρολίνα Τζανότι, Πάμε για ύπνο Μπο, των Σέρστι Αννεσντάτερ Σκουεμσβόλντ και Μαρί Κάνσταντ Γιόνσεν, Τα αργά παπούτσια, της Σαρλότ Λεμέρ, το Ημερολόγιο Φάρου, της Σόφι Μπλάκολ και το Ταξίδια με το περίπτερο, της Άνετε Μέλετσε, τον οποίον τελικά κατέκτησε με δυναμική πλειοψηφία Το χρώμα του κενού, του Τζον Ντόερτι, από τις Εκδόσεις Δεσύλλας.

Πρόκειται για μια συντριπτική, σαρωτικής ομορφιάς ιστορία που καταγράφει την απώλεια με μια συγκλονιστική αποτύπωση, μια εμπνευσμένη, κειμενικά και εικονογραφικά, τρύπα, του blueblack, πιστού περιγράμματος του εκλιπόντος φίλου, το οποίο προκαλεί αλυσιδωτές εκρήξεις θυμού, μίσους και υπενθύμισης της απώλειας. Είναι το κενό. Είναι η τρύπα, το χρώμα της και πώς θα τη γεμίσεις τώρα. Γιατί αυτή είναι η λύση. Να γεμίσεις την τρύπα, το κενό που αφήνει η απώλεια με τα πράγματα που κάνατε μαζί, τα γέλια, τα παιχνίδια, τα τραγούδια, τις χαρές, τις στιγμές. Και έτσι η τρύπα μεταβάλλεται, αλλάζει σχήματα και χρώματα, μέχρι που επιστρέφει ως πνεύμα. Γιατί ο θάνατος αλλάζει απλώς τη διάσταση της σχέσης μας με τον εκλιπόντα, θέλει να μας τονίσει ο συγγραφέας John Dougherty. Τώρα η σχέση μας μπαίνει σε άλλη διάσταση. Το πνεύμα κυριαρχεί, η ύλη υποχωρεί.

3η κατηγορία: 4-7 ετών (ελληνικά)

Τις επιτροπές απασχόλησαν αρκετά βιβλία. Στις ψηλές στροφές βρέθηκαν τα βιβλία Ήταν ένα ψαρόνι, της Αλεξάνδρας Μπουσίου (εικ.: Χρήστος Κούρτογλου), Κανονικά, της Μαρίας Λυκάρτση (εικ.: Ντανιέλα Σταματιάδη), Η Φλο στον δρόμο, της Έλενας Αρτζανίδου (εικ.: Ρένια Μεταλληνού), Τα παπούτσια της δασκάλας, της Δέσποινας Ηρακλέους (εικ.: Χρύσω Χαραλάμπους), Το κοτσύφι, της Φωτεινής Στεφανίδη, Εσύ να με φωνάζεις Εμπενίζερ, του Βαγγέλη Ηλιόπουλου και Σήμερα είναι η μέρα, της Θεοδώρας Κατσιφή.

Η επιτροπή ανακήρυξε καλύτερο βιβλίο της κατηγορίας Το χρώμα του καλοκαιριού, της Μαρίας Ανδρικοπούλου, σε εικονογράφηση Βασίλη Κουτσογιάννη, των Εκδόσεων Υδροπλάνο , ένα λεπτεπίλεπτο, λυρικό ταξίδι στην απροσδόκητη έλευση και τον ενστικτώδη καλπασμό της έμπνευσης, στην αέναη και αγωνιώδη αναζήτησή της, από τον παρατηρητή του κόσμου και των ανθρώπων, τον καλλιτέχνη. Μια ονειρική ωδή στην τέχνη και την αύρα της, καθώς αυτή στεφανώνει τους εκπροσώπους και ταγούς της. Αυτός ο εκπρόσωπος της τέχνης στην παρούσα ιστορία είναι υπαρκτό πρόσωπο, ο διακεκριμένος ζωγράφος Νίκος ή Νικόλαος Λύτρας, γιος του σπουδαίου Τήνιου ζωγράφου Νικηφόρου Λύτρα, ο οποίος υπήρξε και δάσκαλός του και κυριάρχησε τον 19ο αιώνα στην Ελλάδα.

Ο Έλληνας ζωγράφος γίνεται η κεραία λήψης και εκπομπής σημαντικών καλλιτεχνικών στιγμών μέσα στην ιστορία της Μαρίας Ανδρικοπούλου, στην οποία κυριαρχεί η περίφημη ελαιογραφία του Το ψάθινο καπέλο, όπου τα κίτρινα και τα λιοκαμμένα και λιοφώτιστα χρώματα κυριαρχούν στα άνω δύο τρίτα και ενώνονται ξεκάθαρα με τα γαλάζιο και μοβ του πουκαμίσου του παιδιού, καθώς αυτό με τη σειρά του επικοινωνεί με την ασβεστωμένη αυλή του κυκλαδίτικου, ίσως τηνιακού, σπιτιού.

Η συγγραφέας, μεταβάλλοντας έξυπνα τα χωροχρονικά δεδομένα, οδηγεί ένα κορίτσι, την ηρωίδα και αφηγήτρια, που πλήττει τα καλοκαιρινά μεσημέρια της ραστώνης στο κατώφλι του σπουδαίου ζωγράφου, παρασύροντας το κορίτσι και τους αναγνώστες και αναγνώστριες στο θαυμαστό παιχνίδι της αναζήτησης των χρωμάτων και εν τέλει της έμπνευσης από τον ζωγράφο. Παράλληλα, έχουμε μια ποιητική κατάβαση στο ελληνικό καλοκαίρι, στα χρώματα και τις εκφάνσεις του, στις μυρωδιές και τις επινοήσεις του, στην αμίμητη αρχιτεκτονική των Κυκλάδων, το κυριαρχικό βραχώδες τοπίο τους, το ξανθό τους πέπλο και τη βασιλεύουσα θάλασσα. Η συγγραφέας εκμεταλλεύεται τα αρκούντως ασαφή χαρακτηριστικά του παιδιού και μας κρατά μέχρι το τέλος κρυφή την ταυτότητά του, όπως σχεδόν έπαιξε μαζί μας και ο ίδιος ο Ν. Λύτρας με το παιδί, το οποίο αρχικά σκέπασε με το κυρίαρχο ψάθινο καπέλο, δίνοντάς του την εξουσία μιας μεταμορφωτικής δύναμης. Θα έλεγε κανείς ότι έχουμε μια γοητευτική γεωμέτρηση της τέχνης, με πρωταγωνιστές τον ζωγράφο και το παιδί που του πρόσφερε την έμπνευση ενός εκ των πλέον εμβληματικών έργων του. Δημιουργός και υποκείμενο της έμπνευσης συναντιούνται, πραγματοποιώντας μια φανταστική συνομιλία, που καταλήγει σε ένα “ιδεόγραμμα του ελληνικού καλοκαιριού“, όπως σημειώνεται στην Εθνική Πινακοθήκη όπου φιλοξενείται ο πίνακας. Και η συγγραφέας με επιτυχία αναπτύσσει αυτό το ιδεόγραμμα σε μια ιστορία που σείει όμορφα συναισθήματα σε κάθε σελίδα του.

Ο Βασίλης Κουτσογιάννης μεταβάλλει το προσωπικό του στυλ σε πιο ονειρικές και “Λυτρικές” γραμμές, κρύβοντας και αναδύοντας νύξεις, στοιχεία και διαφοροποιημένες όψεις και εστιάσεις από άλλα πέντε έργα του Νίκου Λύτρα: Βάρκα με πανί (1925), Θαλασσογραφία (1925), Χωράφι με στάχυα (1920), Το γαϊδουράκι (1923-1926), Ηλιοθεραπεία (Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά).

Η Επιτροπή μετεωρίστηκε για την κατηγορία στην οποία ανήκει το βιβλίο. Μυθοπλασία ή γνώσεων; Πρόκειται για μία αυθεντική ακροβασία που γέρνει πότε από τη μία και πότε από την άλλη. Το διατηρήσαμε σε αυτή την κατηγορία, χωρίς να σημαίνει ότι δεν τελούμε υπό σκέψη για την απόφασή μας.

4η κατηγορία: 8-11 ετών (ξένα)

Η κατηγορία όπου έγινε ο μεγάλος σκοτωμός. Ίσως η κατηγορία με τα καλύτερα βιβλία, το ένα καλύτερο από το άλλο και αντιστρόφως.

Και ποιο να πρωτοδιαλέξεις και να μην αδικήσεις κάποιο άλλο; Το χρώμα που θέλεις να είσαι, του Ματέο Μπούσολα; Ο Πόλεμος, του Ζουζέ Ζόρζε Λετρία (εικ.: Αντρέ Λετρία); Η τελευταία αρκούδα, της Χάνα Γκολντ; Το βότσαλο: Μια ιστορία για το Ολοκαύτωµα, του Μάριους Μαρτσινκεβίτσιους; Το Terra Ultima. Η ανακάλυψη μιας άγνωστης ηπείρου, του Ραούλ Ντελέο, Το κόκκινο δέντρο, του Σων Ταν; Οι Δυο μικροί ιππότες, του Μπγιορν Ρόρβικ;

Τελικά καταλήξαμε σε ένα αριστουργηματικό βιβλίο (όχι πώς τα παραπάνω δεν ήταν εκεί σιμά), το βιβλίο Η κούνια, της Μπρίτα Τέκεντρουπ, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καστανιώτη. Πρόκειται για ένα διαυγές crossover κόσμημα που διατρέχει κάθετα και οριζόντια κάθε ηλικία και αναγνώστη με το βάθος και την πολυσημία του. Με σημείο αναφοράς μια διθέσια κούνια, κάπου στη μέση του πουθενά, απεικονίζονται άνθρωποι να διαβαίνουν τα διάφορα στάδια της ύπαρξης και τις ποικίλες συναισθηματικές διακυμάνσεις από τα πάγια γεγονότα της ζωής: φιλία, αποχωρισμοί, γλέντια, συζητήσεις, μοναξιά, περίσκεψη, χαρά, αγνάντεμα, ταξίδια της φαντασίας, πλησιάσματα και απομακρύνσεις. Ο χρόνος μεταβάλλεται, ενώ το τοπίο μοιάζει αμετακίνητο και η εστίαση παραμένει σταθερά στην κούνια και ενίοτε στον ορίζοντά της. Τη βλέπουμε από διάφορες οπτικές γωνίες, τα χρώματα και οι αποχρώσεις που τη ντύνουν ποικίλλουν αναλόγως εποχών και ώρας της ημέρας, ενώ οι ανθρώπινες φιγούρες διακρίνονται μόνο ως σιλουέτες∙ κάποιες φορές διακρίνουμε τα ρούχα και τα χρώματά τους. Η ταύτιση είναι αναπόφευκτη. Ίσως είμαι εγώ. Ίσως είσαι εσύ.

Οι εικόνες εκπέμπουν ηρεμία και γαλήνη, ακόμα και στις πιο σκοτεινές στιγμές τους, ενώ είναι παρούσα μια αίσθηση νοσταλγίας, μιας παλιάς σπονδυλωτής ταινίας που εκτυλίσσεται ατμοσφαιρικά καρέ καρέ, με απαλές αποχρώσεις, με μεταβολή της έκτασης του φωτός και των ριπών του ανέμου, καθώς βλέπουμε την κυκλικότητα της ζωής, των ανθρώπων, των συναισθηματικών καταστάσεων και μεταβολών. Πραγματοποιούν δε μια μοναδική, αυτόνομη αφήγηση, πέρα και πάνω από το βραχύ κείμενο, το οποίο δεν χρειάζονται για να φέρουν εις πέραν την αποστολή τους. Η κούνια, ως το πλέον παγκόσμιο και διαχρονικό σύμβολο της παιδικής ηλικίας όλων των ανθρώπων που νέμονται παρόμοια πολιτισμικά χαρακτηριστικά, αιωρείται, ίπταται σχεδόν, φτάνοντας μακριά, ψηλά, παντού.

5η κατηγορία: 8-11 ετών (ελληνικά)

Την Επιτροπή απασχόλησαν βιβλία όπως το Μα πού πήγαν όλοι; της Σοφίας Δάρτζαλη (εικ.: Βασίλης Κουτσογιάννης), Η ιστορία βλέπει, της Φωτεινής Φραγκούλη, Με το ίδιο όνομα, του Μάνου Κοντολέων (εικ.: Φωτεινή Στεφανίδη) και Σαν διακοπές ρεύματος, της  Άλκηστης Χαλικιά.

Στην ψηφοφορία της Επιτροπής ισοψήφισαν ως τα καλύτερα στην κατηγορία αυτή τα βιβλία Η Διδώ και η Μαύρη Βίβλος, της Μαρίας Παπαγιάννη, από τις Εκδόσεις Πατάκη και Η μπάλα, του Αλέξη Κυριτσόπουλου.

Η Διδώ και η Μαύρη Βίβλος είναι ένα κλασικό, υποδειγματικό, απολύτως ταιριαστό βιβλίο στον κόσμο και τον ψυχισμό παιδιών 8-11 ετών. Με γλώσσα γήινη, εύληπτη, διόλου τετριμμένη ή παιδεμένη για κάποια παιδικότροπη προσαρμογή, γλώσσα όμως λογοτεχνική, καθαρή, ακόμπιαστη, που φτιάχνει μια ρέουσα αφήγηση, που δεν σκαλώνει, μήτε κρατά τον αναγνώστη σε δύσβατες αράδες. Η απενοχοποιημένη απλότητα της γλώσσας είναι ένα από τα πρώτα αποδεικτικά μιας δημιουργού που γράφει πρωτίστως απολαμβάνοντας η ίδια.

Το εύρημα του αστέρα Διδώ που γυρίζει γύρω από τον εαυτό του κάθε έξι ή οκτώ ώρες είναι ένα από τα αρκετά που εμπνεύστηκε η συγγραφέας για να κινεί συνεχώς την ιστορία της, αλλά και να δίδει πολυεπίπεδους υπαινικτικούς σχολιασμούς. Είναι ασφαλώς η μαύρη βίβλος, η οποία μαζί με τις αταξίες που καταγράφονται σχολαστικά και όχι πάντοτε με αποδεικτικά στοιχεία και το παράξενο point system του αυταρχικού, ηλικιωμένου, δυστυχισμένου στη βάση του, διευθυντή∙ όλα συνδέονται με έμμεσα ή άμεσα σχόλια σχετικά με τη δημοκρατικότητα και την τιμωρητική τακτική πειθάρχησης των μαθητών από τα σχολεία, το ευρύτερο πλαίσιο λειτουργίας τους που παραπέμπει σε άλλες, σκοτεινές εποχές, την αξία των βιβλίων και των βιβλιοθηκών, που ως υπόγεια σκοτεινά κρύβουν πολλά μυστικά ζωής. Είναι ο μαγικός ρεαλισμός μιας μαύρης τρύπας που παραλληλίζεται υπό μία έννοια με την άνοια της τρίτης ηλικίας, μια μαύρη τρύπα στην οποία πέφτεις, καθώς οι εικόνες στον νου μιας ηλικιωμένης ανάβουν και σβήνουν με απρόβλεπτη σειρά και περιοδικότητα, σαν αστέρια, ενώ μπορείς να πεις ότι παράλληλα αποτελούν τη λαγότρυπα μιας άλλης Αλίκης που οδηγεί σε έναν άγνωστο, φοβιστικό προτού εισέλθεις, κόσμο, αυξημένων όταν τον αξιολογήσεις ψύχραιμα θαυμάτων. Ο πολυσήμαντος κυματισμός της ιστορίας της Μαρίας Παπαγιάννη σε ποικίλα συγκοινωνούντα, γειτονικά πεδία, η γλώσσα, το ύφος της αφήγησης, η πλοκή, οι ήρωες και οι συνδηλώσεις τους, όλα διαστέλλονται για να φτιαχτεί ένα αξιοσημείωτο βιβλίο.

Η μπάλα, του Αλέξη Κυριτσόπουλου. Και ποιος ήταν ο Ασαντούρ Μπαχαριάν (1924 -1990); Ένας αρμενικής καταγωγής Έλληνας ζωγράφος που ανέπτυξε σημαντική πολιτική, αντικατοχική και πολιτιστική δράση και εξορίστηκε λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων, παραμένοντας πολιτικός κρατούμενος έως το 1960. Αυτή την ξεχωριστή προσωπικότητα της τέχνης και του ιδεολογικού στίβου παίρνει ο Αλέξης Κυριτσόπουλος και στήνει ένα αντιφασιστικό, αντιπολεμικό θεατρικό σκηνικό, από εκείνα που ο ίδιος μας έμαθε να περιμένουμε από αυτόν.

Να λες ιστορίες με λίγες λέξεις και να λες τόσα πολλά, να ξεφυτρώνεις από παντού άλλα λίγα και άλλα τόσα. Και να είναι οι υπαινιγμοί σου πιο δυνατοί από τις καταφανείς καταφάσεις σου.

Με βουβές σελίδες, με τη γνωστή ανελέητη ματιέρα που πολιορκεί πτυχές της αισθητικής για να τις φέρει μπροστά στον αναγνώστη, από κάθε πλευρά, με χειροποίητες γραμμές, μορφές, γεωμετρίες, συνταιριάσματα, αποχρώσεις, από χρωστήρες που δεν στέρεψαν, η άγρια νιότη της τρίτης ηλικίας του Αλέξη Κυριτσόπουλου είναι παρούσα, αχόρταγη και ατελεύτητη, δημιουργώντας μια λυρική, κυνική ωδή στην αντίσταση, την ελευθερία, τη φαντασία, την εξουσία του παραλόγου.

Αποτίοντας φόρο τιμής στον όμοτεχνο Μπασσαριάν, ο Α. Κυριτσόπουλος, τιμά με την ιστορία αυτή έναν ολόκληρο κόσμο ελευθερίας και τέχνης.

6η κατηγορία: 12-17+ ετών (ξένα)

Άλλη μια κατηγορία του μεταφρασμένου όπου είδαμε σπουδαία βιβλία και η Επιτροπή αναγκάστηκε να αφήσει εκτός λίστας πολύ όμορφα βιβλία.

Έπαιξαν πολύ δυνατά για την πρωτιά τα βιβλία Μπιέρνσταντ, του Φρέντρικ Μπάκμαν, Η Τζούλια κι ο καρχαρίας και Η λεωφόρος, του Ζαν-Φρανσουά Σενεσάλ, μέχρι να κυριαρχήσει το εξαιρετικό ντεμπούτο της Ζούλφα Κατού Όσο οι λεμονιές ανθίζουν, της Ζούλφα Κατού, από τις Εκδόσεις Διόπτρα, σε μετάφραση Αλέκου Αντωνίου.

Η αμεσότητα της αφήγησης, ο τρόπος που η συγγραφέας στήνει τις λέξεις της, τους διαλόγους, τα αφηγηματικά μέρη, η ισορροπία που η ροή της ιστορίας της εκπέμπει, ο εσωτερικός ειρμός της Σαλάμα που είναι συγκινητικός, οικείος, ελπιδοφόρος μέσα στην ανελέητη σκληρότητα όσων συμβαίνουν και περιγράφει και με μια γλώσσα που δίχως μοντερνιές και ψευδονεανιζούσα γλώσσα, στέκεται ελκυστική για κάθε αναγνώστη, έφηβο και ενήλικα. Κατά έναν παράξενο τρόπο, ένα τόσο σκληρό σκηνικό, ρεαλιστικό και υπαρκτό, είναι γεμάτο από αισιόδοξους παλμούς, από φωτεινά σήματα κατευθυνόμενα προς κάθε έτοιμο δέκτη, καθώς σχεδόν σε κάθε σελίδα θα συναντήσεις ελπίδα, θα ανταμώσεις με το φως ακόμα κι αν ο ζόφος προσπαθεί να το καλύψει. Η Σαλάμα, η Λέιλα, ο Κέναν γίνονται μια κραυγή ελευθερίας απέναντι στα στερεότυπα και τα εσκαμμένα που άλλοι έθεσαν ως θέσφατα.

Μέσα σε αυτή την ωμή πραγματικότητα που διαστέλλεται και συστέλλεται γύρω από τη Σαλάμα κατά κύριο λόγο, η Katouh εισχωρεί στον σκληρό πυρήνα των συναισθημάτων των ηρώων της, τον επεξεργάζεται μικροσκοπικά, αρχιτεκτονώντας το συναισθηματικό φορτίο τους, το ψυχικό άλγος τους, τις ελπίδες και τις ματαιώσεις τους, τις καταθέσεις και τις αποσύρσεις τους. Όλο αυτό είναι στημένο επιδέξια. Και μαζί με την σκληρή προσωποποίηση του πολέμου, την απόλυτη ευθυγράμμισή του με τους ανθρώπους της διπλανής πόρτας, τους αμάχους και τους αθώους, έχουμε ένα πολυπρόσωπο, υπερβατικά καθολικό, σύγχρονο πορτρέτο με βάση την ελπίδα, την ανθρωπιά και την πίστη ότι ο κόσμος μπορεί να γίνει καλύτερος. Κι αυτό κάνει μια τόσο σκληρή ιστορία, ένα μυθιστόρημα από εκείνα που η σύγχρονη βιομηχανία αποκαλεί feelgood.

7η κατηγορία: 12-17+ ετών (ελληνικά)

Πολύ λίγα βιβλία, όπως πάντα σε αυτή την κατηγορία, αλλά πολύ ενδιαφέροντα. Μεταξύ των πολύ αξιόλογων Ο ξάδερφός μου είναι σκιά, του Βαγγέλη Ηλιόπουλου, Ποτέ πιο πριν…, του Μάνου Κοντολέων, Αυτό που κρύβεται στα δέντρα, της Ελένης Τασοπούλου, Η χρονιά που όλα έγιναν γκρι, της Νικολέτας Καπίλλα και Οι μέρες που δακρύζουν, της Αλεξάνδρας Μητσιάλη, η Επιτροπή κατέληξε ως καλύτερο της κατηγορίας του στο τελευταίο.

Το βιβλίο της Αλεξάνδρας Μητσιάλη, από τις Εκδόσεις Πατάκη, είναι μια ιστορία δρόμου, νεανικής εξέγερσης και λαϊκού αγώνα ενάντια στη δικτατορία των συνταγματαρχών. Δεν είναι ούτε ένα κλασικό Young Adult μυθιστόρημα, ούτε μια κοινωνικοπολιτική εφηβική ιστορία, αλλά ούτε και ένα ιστορικό μυθιστόρημα για ενήλικες που θέλουν να θυμηθούν τις μέρες της φωτιάς. Στέκει πάνω σε όλα αυτά, τα έχει θεμέλια, διακλαδίζεται αμφίσημα, δημιουργώντας συναρτήσεις με το σήμερα, καθώς οι καρδιές δονούνται, οι νέοι κυματίζουν αναζητώντας τον εαυτό τους προς κάποια ωρίμανση και συνειδησιακό καταστάλαγμα, τα νοήματα της ζωής τους και έναν πειστικό λόγο να αλλάξουν κάτι στον κόσμο, τα όνειρά τους βαλτώνουν, η αξιοπρέπειά τους δοκιμάζεται αλλά δεν δαμάζεται, οι ανακολουθίες τους πληθαίνουν αλλά εκρήγνυνται, οι απόψεις τους αλλάζουν, αλλά συχνά ωριμάζουν, η αντοχή τους γεωμετράται γύρω από τους δρόμους του Μετσόβιου που αγκομαχούν.

Ο ρυθμός είναι ένα τέτοιο ασθματικό αγκομαχητό που καλπάζει προς το μεγάλο, συντριπτικό γεγονός που έρχεται. Η αφήγηση, από ένα σημείο κι έπειτα, μοιάζει να βαστά μια κάμερα δόγμα95 που ακολουθεί τα γεγονότα έτσι όπως τρέχουν μπροστά της. Η επιλογή της τριτοπρόσωπης αφήγησης που εναλλάσσεται άξαφνα με εκείνη την απεύθυνση σε β’ ενικό προς τη Μυρσίνη, είναι ένα απολαυστικό αφηγηματικό εύρημα, μια de profundis αμεσότητα που προσεταιρίζεται φανερά τον ψυχισμό του εννοούμενο αναγνώστη και επαναδιαπραγματεύεται μαζί του, όχι τον ιστορικό πυρήνα, αλλά την είσοδό του εντός της ιστορίας ως ένας έκτος της παρέας του Αχιλλέα ή κάποιος συμφοιτητής της Μυρσίνης.

Ο λόγος της συγγραφέα έχει πολιτική απόχρωση, έχει πρόσημο αντιδικτατορικού και φοιτητικού αγώνα. Προσπαθεί να αποφύγει τον κλισέ επιχρωματισμό μιας ούτως ή άλλως τόσο φορτισμένης κατάστασης. Το επιτυχές μότο που επέλεξε να προβάλλει η έκδοση “Δεν ξέρω αν θα ρίξουμε τη χούντα. Θα ρίξουμε πάντως τη σιωπή“, συμπυκνώνει μια πλατιά φιλοσοφική, πολιτική, ιδεολογική επιλογή και στάση όπου το αποτέλεσμα ενός αγώνα περνά σε δεύτερη μοίρα. Προέχει, ηγείται, ο ίδιος ο αγώνας ως κατάσταση και διαδικασία, ως ταξίδι προς μια Ιθάκη, ως λύση της σιωπής η οποία χάνεται στην άβυσσο μιας υπο-κουλτούρας αποδοχής και συνενοχής. Είναι το τέλος της σιωπής ένας αγώνας. Ο κρότος που θα κάνει στο τέλος, δεν είναι ο πρωταρχικός στόχος.

8η κατηγορία: Graphic Novels/Comics

Θα μπορούσε να είχε ανακηρυχθεί καλύτερο το οποιοδήποτε από τα οκτώ βιβλία που εισήλθαν στη Λίστα. Και έμειναν έξω τουλάχιστον άλλα δύο-τρία εξαιρετικά βιβλία.

Μεταξύ λοιπόν των βιβλίων Ο κόσμος της Σοφίας 2: Η φιλοσοφία από τον Ντεκάρτ ως τις μέρες μας, του Jostein Faarder, σε Graphic Novel, Άλκη Ζέη- Κοντά στις ράγιες (Graphic Novel), της Στέλλας Στεργίου και Γεωργίας Ζάχαρη, Ζηνοβία, του Μόρντεν Ντουρ και του Λαρς Χόρνεμαν, του ΖΟRΜΠΑΣ: Πράσινη πέτρα ωραιοτάτη, του Soloúp, του Κάτω ο Χίτλερ Ή γιατί ο Καρλ δεν ήθελε να γίνει ποδηλάτης, του Γιόκεν Βόιτ (εικ.: Χάμεντ Εσράτ), του Αντέλ η τρομερή- Τόμος 4: Μου τη δίνει η αγάπη! του Κύριου Ταν (εικ.: Κυρία Πρίκλι) και του Η μεγάλη κακιά αλεπού, του Μπενζαμάν Ρενέρ, οι Επιτροπές επέλεξαν ως κορυφαίο της κατηγορίας το έργο του Έλληνα δημιουργού Soloúp ΖΟRΜΠΑΣ: Πράσινη πέτρα ωραιοτάτη που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα.

Ο διακεκριμένος καλλιτέχνης, γελοιογράφος και διδάκτωρ Soloúp ανασηκώνει από τη σύγχρονη ανασκαφή τον Νίκο Καζαντζάκη, παίρνει τον πιο εμβληματικό παγκοσμίως ήρωα που πλάστηκε μετά τους του Ομήρου και τον επαναφηγείται με τη μορφή και τους κώδικες επαυξημένης αισθητικής του graphic novel. Ο Soloúp μετατρέπει τη διαισθητική αιώρηση του Καζαντζακικού Ζορμπά σε μία πτήση που ενθαρρύνει τον αναγνώστη να κοιτάξει στο μεγαλύτερο δυνατό βάθος του ήρωα, να φύγει από τις κινηματογραφικές, τουριστικής υφής, καρικατούρες και να ανιχνεύσει με αλήθεια, με αυθεντικό συναίσθημα αλλά και φιλοσοφική στερεότητα τη στάση ζωής, το ηθικό ανάστημα και ανάπτυγμα, το απόσταγμα του Ζορμπά.

Έργο πολυσχιδές, αυτοδύναμο και αυτόνομο που υπερνικά τον σκόπελο της απόλυτης πιστότητας με το κείμενο-πηγή και αποδίδει με έναν νέο τρόπο την πεμπτουσία της φιλοσοφίας του Νίκου Καζαντζάκη και της στάσης ζωής του Ζορμπά. Ο Soloup μεταγράφει και μεταλλάσσει το έργο χωρίς να του στερεί το πνεύμα του πρωτότυπου. Αντίθετα, προκρίνει τη διαπραγμάτευση και επαναπροσέγγιση του αφετηριακού κειμένου μέσα από την πολυπλοκότητα της αφήγησης, τις διακειμενικές αναφορές, την εξελικτική διάσταση της ψυχολογίας του χαρακτήρα και τη σε βάθος μελέτη του έργου του Καζαντζάκη. Εναλλαγή μεγέθους καρέ, βινιέτες όμοιες με έργα τέχνης, λεπτομερείς απεικονίσεις, αφηγηματικός ρεαλισμός και υπερρεαλιστική καλλιτεχνική σχεδίαση, αρμονική διαλληλία εικονογραφικού και αφηγηματικού σημειωτικού κώδικα συνθέτουν ένα νέο, σύγχρονο έργο-σταθμό με στόχευση τόσο το ενήλικο όσο και το εφηβικό αναγνωστικό κοινό.

9η κατηγορία: Γνώσεων (ξένα)

Σημαντικά βιβλία στην κατηγορία αυτή, όπως πάντα τα τελευταία χρόνια. Μέσα από τα θαυμάσια δουλεμένα Η ιστορία της Τζο- Πώς να φροντίζεις έναν τετράποδο φίλο, της Έλενα Μπούλεϊ, τα Φυτά: Με ζωντανή εικονογράφηση εξερευνούμε τα θαύματα της φύσης, της Τζούλιετ Άινχορν (εικ.: Ελέν Ντρουβέρ), Η Γη κάτω από τα πόδια μου, ………….., το Ένα βιβλίο μες στη Βρόμα- Η ιστορία της ανθρώπινης υγιεινής, της Μόνικα Ούτσνικ Στρουγκάτα (εικ.: Πιότρ Σόχα), το Παλιές τέχνες και τεχνικές- Οδηγός για να τις ανακαλύψουμε ξανά, των Ιλέιν Μπατίστ & Νάταλι Κρόουλι και το Εμείς οι ασταμάτητοι – Βιβλίο δεύτερο: Γιατί ο κόσμος δεν είναι δίκαιος, του Γιουβάλ Νωέ Χαράρι (εικ.: Ρικάρ Ζαπλάνα Ρουίζ), ισοψήφισαν στο νήμα δύο επίσης θαυμάσια βιβλία, το Μαθήματα από τους προγόνους μας της Ράκσα Ντέιβ, από τις Εκδόσεις Πατάκη και η Άγρια Οικογένεια, του Μπεν Λέργουιλ, από τις Εκδόσεις Καπόν.

Το βιβλίο Μαθήματα από τους προγόνους μας είναι ένα ταξίδι στον χρόνο, σε δεκατέσσερις αρχαίους πολιτισμούς, μέσα από τους οποίους γνωρίζουμε τη δική τους ισότητα, τη συμπερίληψη, τη βιωσιμότητα, αποκομίζοντας χρήσιμα διδάγματα για το δικό μας πια μέλλον. Πολιτιστικά θαύματα, με τα ευρήματα και τις τεκμηριώσεις τους, που ανατρέπουν μέσα από την αντισυμβατική προσέγγιση της Ράκσα Ντέιβ τη στερεοτυπική εικόνα που έχουμε για πολλές από τις ιστορικές περιόδους και πολιτισμούς, αφού τα κυρίαρχα αφηγήματα βύθισαν με τη δική τους πολιτική ορθότητα πραγματικότητες και σημαντικά επιτεύγματα. Όπως αυτά της έμφυλης ισότητας, της συμπερίληψης, της ισορροπίας και αρμονικής συμβίωσης με τη φύση, της βιωσιμότητας. Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, πώς επιτεύχθηκε η ισότητα στα δικαιώματα αντρών και γυναικών στην πανάρχαια πόλη Τσαταλχογιούκ (Çatalhöyük) της Νότιας Τουρκίας, κοντά στο σημερινό Ικόνιο, μαθαίνουμε για γυναίκα στρατηγό της δυναστείας του Σανγκ που είχε υπό τις διαταγές της δεκατρείς χιλιάδες πιστούς στρατιώτες, για μαύρους Φαραώ που επιμελώς απέκρυψε ο ιστορικός ρατσισμός ή τη γυναίκα που αγωνίστηκε και κέρδισε τους αυστηρά για άντρες Ολυμπιακούς Αγώνες της αρχαιότητας. Με εικονογράφηση πλούσια, πολύχρωμη, λεπτομερή, λεπτοδουλεμένη, τα κείμενα συνδιαλέγονται μαζί της με διάφορους τρόπους και διατάσσονται ποικιλότροπα, ανά τετρασέλιδο για κάθε πολιτισμική ενότητα, με μικρή γραμματοσειρά, πυκνή πληροφορία και διάφορους συννεφο-σχηματισμούς, που συμμαχούν για να αποκαταστήσουν ιστορικές αλήθειες και παρερμηνείες. Και ως μια τέτοια πρωτότυπη, επιστημονική, έντιμη και καλοδουλεμένη δουλειά, το βιβλίο αυτό βρίσκει τη θέση του στις υψηλές μας προτιμήσεις.

Στην Άγρια Οικογένεια, εκκινώντας από το μεγαλύτερο σε όγκο ζώο της στεριάς και καταλήγοντας στους ανθρώπους, το ευφυέστερο του ζωικού βασιλείου, ο Μπεν Λέργουιλ δημιουργεί μια τεράστια αλυσίδα από άνισους κρίκους, οι οποίοι όμως συνδέουν κάτι προηγούμενο με κάτι επόμενο. Αυτή η μεταξύ μας εξάρτηση, γίνεται ορατή περισσότερο από όσο νομίζει ο αλαζόνας άνθρωπος, διαβάζοντας αυτό το βιβλίο. Η επίδραση των ζώων, καθενός από αυτά, στην ισορροπία του οικοσυστήματος, στη διατήρηση της βιοποικιλότητας σε επίπεδα που δε θα θέσει σε κίνδυνο την ίδια την ύπαρξη, αποτελεί ένα μεγάλο νοηματικό, βιολογικό και ιδεολογικό στοίχημα που κερδίζεται από τους δημιουργούς. Με μεστή γνώση. Με μικρά κείμενα όπου αυτή αναπτύσσεται και διανέμεται εύληπτα. Με μεγάλα εικονογραφικά στοιχεία που εντυπωσιάζουν καθώς συμπλέκονται με τα κείμενα. Με ένταση στα χρώματα. Με bold τις σημαντικές λέξεις. Με αλλαγή προσανατολισμού σελίδων. Σε μεγάλο σχήμα. Το μεγάλο οικογενειακό δέντρο του πλανήτη σε πλήρη ανάπτυξη.

10η κατηγορία: Γνώσεων (ελληνικά)

Όμορφα καλοδουλεμένα βιβλία, όχι πολλά, είχαμε σε αυτήν την κατηγορία, όπου η τρίαδα Άλκη Ζέη – Μάτια σαν γαλάζια θάλασσα, της Μαρίζας Ντεκάστρο, Η ιστορία της Ακρόπολης: Εκεί όπου οι άνθρωποι συναντούσαν τους θεούς, του Πάνου Βαλαβάνη και Έχω δικαίωμα; Έχω δικαίωμα! του Πάνου Χριστοδούλου και της Στέλλας Στεργίου φάνηκε να ξεχωρίζει έναντι των υπόλοιπων επιλογών, με το βιβλίο της Μικρής Σελήνης για τα δικαιώματα να υπερισχύει με αισθητή πλειοψηφία ως το καλύτερο στην κατηγορία.

Με το εύληπτο, μετρημένο, ισορροπημένο, μεστό κείμενο του Διευθυντή του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού Πάνου Χριστοδούλου και τον συντονισμό της αεικίνητης Κούλας Πανάγου έχουμε ένα ιδιαιτέρως καλοφτιαγμένο βιβλίο για τα δικαιώματα των παιδιών που λειτουργεί ως ένας συμπυκνωμένος οδικός χάρτης του κόσμου τους, των προβλημάτων, των ζητημάτων και των προκλήσεων της νέας εποχής στην προστασία τους.

Εξαιρετική ποιότητα χαρτιού και εκτύπωσης. Είναι παράγοντας αναβάθμισης των βιβλίων και συχνά λησμονάται. Σπουδαία δουλειά από την Στέλλα Στεργίου και στο Art Direction από την Στέλλα Δημητρακοπούλου. Ωραίες γραφιστικές επιλογές, πολύ καλές οι επιλογές και στην τοποθέτηση των πληροφοριακών κειμένων στα εύμορφα frames. Δυναμικές χρωματικές αντιθέσεις που ξεκινούν ήδη με το εξώφυλλο από την εικονογράφο, η οποία αντλεί από το πλούσιο κομίστικο οπλοστάσιό της και δημιουργεί μια καλαίσθητη, επιβλητική πανδαισία χρωμάτων, εκφραστικών μορφών και στοιχείων τα οποία λειτουργούν πέρα από το οπτικό ερέθισμα ως παράγοντας αισθητικής και ελκυστικής αποτύπωσης της πληροφορίας. Κάθε σαλόνι μπορεί να λειτουργήσει ως μια αφίσα για κάθε δικαίωμα το οποίο καταγράφει σε ένα πλήρες περίγραμμα. Μοιάζει ως ένα βιβλίο που τόσο έλειπε και ως έτοιμο από καιρό ερχόταν.

11η κατηγορία: Άλλες κατηγορίες

Στην κατηγορία αυτή όπου εξετάζονται κάθε χρόνο βιβλία Ποίησης, Θεάτρου, Δραστηριοτήτων, Εκπαιδευτικά Parenting κ.α., ξεχωρίσαμε τα βιβλία Βρες τον ένοχο! (Σειρά: Γρίφοι σε κάθε όροφο, τόμος 1), του Πολ Μαρτέν, Ο Καραγκιόζης Πρόεδρος, του Σάκη Σερέφα, Με κάθε κλαδάκι και πιο άνοιξη: Χαϊκού για τις τέσσερις εποχές, της Ροδούλας Παππά και Αυτό που αισθάνομαι, της Αριστέας Κοντραφούρη. Καλύτερο βιβλίο αναδείχθηκε το βιβλίο του διακεκριμένου Κύπριου ποιητή Κυριάκου Χαραλαμπίδη Με τις λέξεις αγκαλιά, σε εικονογράφηση Κατερίνας Χαδουλού, από τις Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο.

Ο ποιητής αγκαλιάζει τις λέξεις και τις απονέμει στα παιδιά-αναγνώστες ως βαρύτιμα τρόπαια, έτσι όπως άλλωστε αντιλαμβάνεται τη γλώσσα κάθε λαού, πόσω μάλλον την ελληνική, ως τον σημαντικότερο γεωμέτρη του πολιτισμού και της ταυτότητας κάθε τόπου. Δίχως να ξεκόβει από τα σημερινά παιδιά, ο Κ. Χαραλαμπίδης προσέρχεται με ταπεινότητα στον κόσμο και την εποχή τους, χωρίς να προσπαθεί να γεφυρώσει κάποιο χάσμα, αλλά δοξολογώντας την ελληνική γλώσσα, δίνοντάς τους χώρο και τρόπο και εύρος να την αγαπήσουν, να ταξιδέψουν με την ομορφιά της, να την αγκαλιάσουν, να την βιώσουν, να την κάνουν δική τους, να την μεταγγίσουν, να την κουβαλήσουν στο βαθύ κράτος της ψυχής τους.

Το χιούμορ, η ανάλαφρη διάθεση, η ποικιλία των εικόνων, ο γλωσσικός πλούτος, η μουσικότητα και πλαστικότητα των λέξεων, η νοηματική εμβρίθεια, οι σουρεαλιστικοί συνειρμοί που ακροβατούν λίγο πάνω από την πραγματικότητα κρυφοβουτώντας συνεχώς σε αυτήν, οι συμβολισμοί που ορειβατούν διαβαθμισμένοι, ο περιεκτικός ουμανισμός που διέπει εγκάρσια όλα τα ποιήματα, η λανθάνουσα και ορατή φιλοσοφία και στάσεις ζωής, η εστίαση στα μικρά και ανείδωτα, στον μικρόκοσμο που ζει κάτω από πόδια μας, ως το μεδούλι της ζωής, η αντιοξειδωτική επίδρασή τους στον ψυχισμό.

Είναι αυτά με τα οποία ο ποιητής ντύνει τα θέματα που πλησιάζει, το περιβάλλον και την οικολογία, τα ζώα, τα ψάρια, τα πουλιά, τα λουλούδια, τα δέντρα, τους καρπούς, τη φύση ολάκερη, την αξία να τη ζεις και να τη συνδιαλέγεσαι, να την εξερευνάς και να τη βιώνεις∙ αλλά και πέρα από αυτά, τη φιλαναγνωσία, την προσφυγική κρίση, τη σχέση με την τεχνολογία και τον σύγχρονο κόσμο, τα παιχνίδια με τη γλώσσα και τους αστείους αναγραμματισμούς της, την ουσία της πατρίδας και της θρησκείας, τη φτώχεια και το δουλεμπόριο. Η ματιά του, πάντα ευαίσθητη, πάντα με τον άνθρωπο και τον άδολο νου, πέρα από την ομορφιά της ποίησης, είναι μια πολιτική πράξη υπέρ των παιδιών, της αθωότητας, της φαντασίας και της ξεγνοιασιάς. Η αισθαντική, ατμοσφαιρική, με υπερρεαλιστικά στοιχεία εικονογράφηση της Κατερίνας Χαδουλού ταιριάζει απόλυτα στον κόσμο που ανασηκώνει ανεμοστροβιλικά ο ποιητής. Μικρά, κυρίαρχα στα ποιήματα σε κάθε σελίδα, στοιχεία και λίγες ολοσέλιδες αποτυπώσεις, της φαντασίας και του υπερρεαλισμού, συνθέτουν το εικονογραφικό περιβάλλον του βιβλίου.

Τα Πρόσωπα της Χρονιάς

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ: Σχεδόν 30 χρόνια στο βιβλίο για παιδιά κάθε ηλικίας, ο πολλάκις βραβευμένος, μεταφρασμένος και αναγνωρισμένος με σημαντικές εγχώριες και διεθνείς διακρίσεις, Βαγγέλης Ηλιόπουλος, εξακολουθεί να το υπηρετεί με τόλμη και συνέπεια, με πρωτότυπα, προσεγμένα έργα, που λειτουργούν σε διάφορα επίπεδα, άμεσα, αλληγορικά, υπαινικτικά, δίχως να φοβούνται να αναμετρηθούν με τον χρόνο και τον εκάστοτε αναγνώστη. Με τρία βιβλία, ομόφωνα εισερχόμενα στη Χρυσή Λίστα 2024, τα Οικογένεια Είμαστε και Εσύ να με φωνάζεις Εμπενίζερ (από τις Εκδόσεις Πατάκη) και το Ο ξάδελφός μου είναι σκιά (από τις Εκδόσεις Παιδική Νομική Βιβλιοθήκη), ο σπουδαίος συγγραφέας αναδείχθηκε Πρόσωπο-Έλληνας συγγραφέας της χρονιάς, σε μια γενέθλια για εκείνον νέα δεκαετία.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ: Μόλις στα 32 του και με εννιά ήδη χρόνια στον χώρο της εικονογράφησης, ο νεαρός εικονογράφος έχει πάψει πια να χαρακτηρίζεται φέρελπις, καθώς έχει προλάβει να δικαιώσει με τις διαφορετικού ύφους δουλειές του τις προσδοκίες όσων τον πίστεψαν. Το 2023, υπέγραψε την εικονογράφηση του βραβευμένου Το χρώμα του καλοκαιριού, της Μαρίας Ανδρικοπούλου, το εξώφυλλο του επίσης βραβευμένου Όσο οι λεμονιές ανθίζουν, της Ζούλφα Κατού, καθώς και εικονογραφήσεις και εξώφυλλα άλλων σημαντικών βιβλίων όπως το Μα πού πήγαν όλοι; της Σοφίας Δάρτζαλη, την επανέκδοση του Μικρόκοσμου, του Γιώργου Κ. Παναγιωτάκη κ.α. Πρόσωπο-Έλληνας Εικονογράφος της χρονιάς, ο Βασίλης Κουτσογιάννης.

SOPHIE BLACKALL: Πολυβραβευμένη, Αυστραλή συγγραφέας και εικονογράφος περισσότερων από πενήντα παιδικά βιβλία, νικήτρια του Caldecott Medal, έχει συνεργαστεί με οργανισμούς όπως η UNICEF και το Save the Children, σε παγκόσμιες πρωτοβουλίες για την υγεία και τον γραμματισμό. Μοιράζει τον χρόνο της ανάμεσα στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης και τα βουνά Catskill (160 χλμ από τη NY), όπου δημιούργησε το Milkwood Farm, ένα δημιουργικό για την κοινότητα του παιδικού βιβλίου καταφύγιο. Στη Χρυσή Λίστα βρέθηκε με το έξοδο Ημερολόγιο Φάρου (Εκδόσεις Διόπτρα), ενώ το άλλο θαυμάσιο βιβλίο της, το Αγροτόσπιτο βρέθηκε οριακά εκτός λίστας. Οι εικόνες της έγιναν με σινική μελάνη και ακουαρέλες σε χαρτί hot pressed. Πρόσωπο- Ξένη συγγραφέας της χρονιάς η Sophie Blackall.

RAOUL DELEO: Με το άριστο, αιρετικό, φαντασίας βιβλίο Terra Ultima. Η ανακάλυψη μιας άγνωστης ηπείρου (Εκδόσεις Πατάκη), ο εικονογράφος, γραφίστας, animator και καλλιτεχνικός διευθυντής Raoul Deleo συστήθηκε, κάπου στα τριάντα χρόνια καριέρας, και στο ελληνικό κοινό, καλπάζοντας με υψηλής φαντασίας πολύχρωμα, ολοσέλιδα συχνά, σχέδια, τα οποία αιχμαλωτίζουν το βλέμμα με τη γενετική ευρηματικότητα τους και το ευφυές κρεσέντο μετάλλαξης ζώων και φυτών. Με όπλο του τη φαντασία και τα απροσδόκητα ευρήματα και έμπνευσή του τη φύση, ο «Ιπτάμενος Ολλανδός» κέρδισε την Επιτροπή που είχε εξαιρετικά δύσκολο έργο στην παρούσα κατηγορία. Ξένος εικονογράφος-Πρόσωπο της χρονιάς ο Raoul Deleo.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΜΠΟΥΣΙΟΥ: Γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδασε Πολιτιστική Διαχείριση στο Leuven του Βελγίου και Κλασική Μονωδία στην Αθήνα και εργάζεται κοντά είκοσι χρόνια ως παραγωγός κινηματογράφου και τηλεόρασης, ενώ έχει βραβευθεί δύο φορές με το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου. Το «Ήταν ένα Ψαρόνι» σε εικονογράφηση του Χρήστου Κούρτογλου, από τις Εκδόσεις Κλειδάριθμος, με έναν δυναμικό ήρωα με ψυχικό σθένος που κοντράρει τα στερεότυπα και ενδυναμώνει και τους υπόλοιπους, αποτέλεσε το ντεμπούτο της και τον λόγο που η Επιτροπή της έδωσε τον αδιαμφισβήτητο  τίτλο της καλύτερης πρωτοεμφανιζόμενης συγγραφέα με ψήφους 8-1.

ΑΛΕΚΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ: As long as the lemon trees grow. Αυτός ήταν ο τίτλος του ντεμπουτάντε βιβλίου της Συριοκαναδής Zoulfa Katouh η οποία σαν έτοιμη από καιρό, αφηγείται με συναρπαστική αμεσότητα. Ο τρόπος που στήνει τις λέξεις της, τους διαλόγους, τα αφηγηματικά μέρη, η ισορροπία που η ροή της ιστορίας της εκπέμπει, ο εσωτερικός ειρμός της ηρωίδας της, η ελκυστική, δίχως μοντερνιές γλώσσα, η γεμάτη από αισιόδοξους παλμούς, καίτοι τόσο σκληρή ιστορία της, το φως μέσα στον ζόφο του πολέμου, όλα γίνονται ένα δυσκολοκατάβλητο υλικό για τον Έλληνα μεταφραστή Αλέκο Αντωνίου που φέρνει εις πέρας με επιτυχία ένα σπουδαίο βιβλίο, μια πραγματική κραυγή ελευθερίας.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΠΟΝ: Οι Εκδόσεις Καπόν ξεκίνησαν το ταξίδι τους το 1980. Σε αυτήν την πορεία των 44 ετών, ο Μωυσής Καπόν και η Ραχήλ Μισδραχή-Καπόν, ξεχώρισαν με τα καλαίσθητα, προσεγμένα σε όλες τις λεπτομέρειες, βιβλία τους, υπηρετώντας την τέχνη του βιβλίου με συνέπεια και μεράκι. Με έμφαση στα βιβλία ιστορίας, ελληνικού πολιτισμού, εβραϊκών κοινοτήτων ανά τον κόσμο, το Ολοκαύτωμα, άρχισαν να βάζουν την υπογραφή τους σε ξεχωριστά βιβλία γνώσεων για παιδιά, Ελλήνων και ξένων δημιουργών, σύγχρονα  πολυτροπικά κείμενα στα οποία η επιστημονική γνώση πλαισιώνεται από ελκυστική εικονογράφηση και τα βιβλία «διαβάζονται» με όλες τις αισθήσεις. Το Εκδοτικό Στίγμα της χρονιάς με 7/9 ψήφους της Επιτροπής στις Εκδόσεις Καπόν.

Επισκεφθείτε τη Χρυσή Λίστα 2024 εδώ.

Info

Καλή αντάμωση με τη Χρυσή Λίστα και τα 100 καλύτερα βιβλία του 2023 τη Δευτέρα 10 Μαρτίου 2025.