Κάθε τμήμα έχει άλλα παιδιά, άρα και άλλες ανάγκες. Κάθε σχολείο έχει άλλη θεατρική σκηνή, άλλα σκηνικά, άλλες δυνατότητες. Κάθε εκπαιδευτικός έχει άλλη προσωπικότητα, δίνει άλλο βάθος και περιεχόμενο σε αυτό που κάνει. Επομένως κάθε γιορτή είναι μοναδική.
Φρικαντέλα, η μάγισσα που μισούσε τα κάλαντα
Το παραμύθι του Ευγένιου Τριβιζά είναι ο,τι καλύτερο έχει γραφτεί στην Ελλάδα σχετικά με τα Χριστούγεννα τα τελευταία 1257 χρόνια μαζί με την Αγέλαστη Πολιτεία των αδερφών Κατσιμίχα. Πρόκειται για ένα αριστουργηματικό παραμύθι τόσο σε πλοκή, εξέλιξη και ήρωες όσο και σε χιούμορ, φαντασία και νέους κόσμους, χαρακτηριστικά-συνώνυμα του διάσημου παραμυθά.
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι προσέγγισης αυτής της ιστορίας: η ευθεία, η μέση και η ανατρεπτική.
Ευθεία προσέγγιση: Ακολουθούμε το κείμενο και το παραμύθι ως έχει. Είναι ούτως ή άλλως κείμενο εξαιρετικό. Κατάλληλο για τάξεις περίπου 15-20 ατόμων. Τίποτε καινούριο εδώ.
Μέση προσέγγιση: Επειδή τα λόγια είναι πολλά για ένα παιδί 6 χρονών (και παραπάνω αν πρόκειται για δημοτικό, πάλι πολλά είναι), δημιουργούμε και δεύτερη Φρικαντέλα. Η μία είναι η Φρικαντέλα Ζαρζουέλα και η άλλη η Φρικαντέλα Σαλμονέλα. Αυτός λοιπόν είναι ένας “έξυπνος τρόπος” να μοιραστούν σε 2 παιδιά τα ούτως ή άλλως πολλά λόγια της Φρικαντέλας. Ένα εύρημα της στιγμής που αποδίδει αφού αξιοποιεί δύο ικανά στο λόγο και την εκμάθηση ρόλου κορίτσια. Κατά τ’ άλλα ακολουθούμε το παραμύθι ως έχει. Οπότε οι ρόλοι είναι σχεδόν ίδιοι σε αριθμό.
Ανατρεπτική προσέγγιση: Για τον ίδιο πάλι λόγο (πολλά λόγια) αλλά και με μια διάθεση ανατροπής του κλασικού πλέον παραμυθιού, έχουμε μία Φρικαντέλα και έναν Φρικαντέλο, ένα υπέροχο ζευγάρι μάγων που προκαλούν και άφθονο γέλιο με τις ατάκες τους στο κοινό. Η εκδοχή αυτή, αλλά και οι υπόλοιπες, μπορεί να έχει κι άλλες εκπλήξεις: μία ψιψίνα (ή και δύο αν κρίνετε ότι ταιριάζει στην ομάδα σας) που περιφέρεται διαρκώς στα πόδια των μάγων και άλλοτε συντονίζεται μαζί τους κι άλλοτε τους ειρωνεύεται. Οι ψιψίνες είναι μία ακόμα ευχάριστη νότα. Αξιοποιεί δυο κορίτσια (ή και ζευγάρι μπορείτε να βάλετε, γάτος-γάτα) με ικανότητα στην κίνηση, σε ρομποτικές ή γατίσιες κινήσεις ενώ παράλληλα διασπά την μονοτονία στην παρουσία και τα λόγια των μάγων ή της μάγισσας (αν επιλέξετε μια πρωταγωνίστρια).
Δυο ή τρεις αφηγητές μας βάζουν στο κλίμα της ιστορίας. Ας δούμε την εκδοχή με το ζευγάρι μάγων που φεύγει λίγο από το κείμενο του Ε. Τριβιζά δημιουργώντας το εκρηκτικό ζευγάρι πρωταγωνιστών:
“Ήταν κάποτε ένα ζευγάρι μάγων
μάγων κακών, πολύ κακών
Η Σαλμονέλα Φρικαντέλα
κι ο Ζαρζουέλος Φρικαντέλος
Παράξενοι ήταν και στριφνοί
κι όλες του κόσμου οι ομορφιές
τους φέρναν αλλεργία
Χριστός και Παναγία!
Κα να ‘ταν μοναχά αυτό
Δε θα ‘ταν κάτι τρομερό
αλλά βλέπεις ήταν και αυτές
οι συνήθειες τους οι φοβερές
Στο σπίτι τους δεν έχουνε καλλυντικά και μπουκαλάκια
αλλά κακυντικά και μπουκακάκια
το πρωί πίνουν πορτοκακάδα με κακαμάκι
το μεσημέρι όταν πεινούν τρώνε ένα κακαμαράκι
Κι όπως όλα τα καλά μισούν
Παραμονή των Χριστουγέννων σαν ζυγώνει
Τι είναι αυτό που τους πληγώνει;
Μα φυσικά των παιδιών οι φωνές
σαν τραγουδούν τα κάλαντα.
Γιατί αυτοί θέλουνε κάκαντα
Κάπου εδώ κάνουν την εμφάνισή τους οι μάγοι.
Προτεινόμενη μουσική εισόδου είναι το καταπληκτικό και μαγικό “bewitched”
Και μια ελαφρώς διαφορετική εδώ.
(εμείς προτιμάμε αυτήν και για τον καταπληκτικό ήχο του ραβδιού που ακούγεται)
Οι αφηγητές εξακολουθούν την αφήγηση:
Μια παραμονή Πρωτοχρονιάς λοιπόν
οι μάγοι ζύμωναν κουλούρια με μαγική μαγιά
που όποιος τα δοκιμάσει…
τίποτα το σοβαρό δε θα πάθει
μοναχά με σαπουνόφουσκα θα μοιάσει.
Στο σκηνικό μπαίνει μια σκάφη χρυσή ή ασημένια, μια σκάφη που να ταιριάζει σε…μάγους! Μέσα μπορείτε να βάλτε φωσφοριζέ χόρτο, σαν αυτό που χρησιμοποιούμε στις κατασκευές ή στις διακοσμήσεις κουτιών. Ένα ασημένιο σπρέι δίνει εντυπωσιακή όψη ακόμα και σε ένα τσαλακωμένο χαρτί του μέτρου που περιβάλλει την σκάφη (μια απλή σκάφη πλυσίματος αρκεί)
Οι μάγοι ζυμώνουν. Και ζυμώνουν ρυθμικά με αυτήν την καταπληκτική μουσική από το υπέροχο Goodbye Lenin:
Yann Tiersen-The decant session
Η μουσική αυτή έχει κοφτές κινήσεις. Οι μάγοι ανεβοκατεβάζουν τις γροθιές τους εναλλάξ μέσα στην σκάφη ζυμώνοντας (και ακολουθώντας το ρυθμό της μουσικής).
Μόλις τελειώσει η μουσική αρχίζει ένας διάλογος των μάγων που τους συστήνει στον κόσμο και χαρίζει χαμόγελα. Ένας διάλογος θα μπορούσε να είναι ο εξής:
ΦΡΙΚΑΝΤΕΛΑ: Πλάθω κουλουράκια με τα δυο χεράκια ο φούρνος θα τα ψήσει…
ΨΙΨΙΝΑ: …το σπίτι θα βρωμίσει! Κουλουράκια, κουλουράκια
ΦΡΙΚΑΝΤΕΛΟΣ: Πιο σιγά καλέ! Μου πήρες τα αυτιά!!
ΦΡΙΚΑΝΤΕΛΑ: Ζύμωνε πιο καλά κι ασ’ τις εξυπνάδες γιατί θα σε βρουν από τα χέρια μου μπελάδες
ΦΡΙΚΑΝΤΕΛΟΣ: Το ‘χεις χάσει, παλιόγρια, το μυαλό σου! Έχεις καιρό να τσακωθείς και τρώγεσαι μαζί μου;
ΦΡΙΚΑΝΤΕΛΑ: Κάνε δουλειά σου!
Η Φρικαντέλα βάζει ένα μαγικό ζουμί και καθώς πίνει ακούει απέξω τα κάλαντα των παιδιών και γουρλώνει τα μάτια προς το κοινό! Στο σημείο αυτό εμφανίζονται τα παιδιά που λένε τα κάλαντα. Είναι παιδιά με σχετική άνεση στην κίνηση και το λόγο. Δεν είναι παιδιά που λένε βέβαια πολλά λόγια αλλά κινούνται στη σκηνή σσχδόν σε όλη τη διάρκεια της παράστασης. Μπορούν να είναι 6,7 μέχρι και 10-12 αν πρόκειται για δύο τμήματα. Τα παιδιά αυτά βρίσκονται την περισσότερη ώρα πάνω στη σκηνή. Άρα πρέπει να μπορούν να συγκεντρωθούν στο ρόλο τους.
Η Φρικαντέλα και ο Φρικαντέλος μαγεύουν τα παιδιά αλλεπάλληλα μεταμορφώνοντάς τα σε διάφορα χαριστωμένα ζωάκια. Εδώ οι διάλογοι έγκεινται στο τι θέλετε να περάσετε και τι στίγμα θέλετε να δώσετε. Η καλύτερη λύση είναι να μείνετε στο αρχικό κείμενο του παραμυθιού που είναι πραγματικά μαγικό. Το παραμύθι του κυρίου Τριβιζά έχει πάμπολλα ευρήματα που αρέσουν πάντα στα παιδιά. Με τα “Αρχιμηνιάξ Αρχιχρονιάξ”, “Αρχιγκαγκάρ”, “Αρχιμούμού”, “Αρχιπιπί κι Αρχιπαπά” το γέλιο έρχεται αβίαστα ενώ τα χαμόγελα των παιδιών είναι ασύγκριτα. Αυτή η ενότητα μπορεί να είναι πολύ αστεία και να ξετρελαίνει τα παιδιά αλλά χρειάζεται συγκέντρωση.
Στη συνέχεια: Οι μάγοι φυλακίζουν τις φωνές των παιδιών σε χρωματιστά μπαλόνια. Τα παιδιά τις αναζητούν στο κάστρο! Νύχτα! Το ταξίδι τους προς το κάστρο θα μπορούσε να συνοδεύεται από μια χορογραφία. Προτείνουμε αυτό το πανέμορφο τραγούδι του Mike Oldfield:
In Dulci Jubilo- Mike Oldfield
Στων μαγισσών το κάστρο ξεκίνησαν να πάνε
για να αποφύγουν τις παγίδες στα νύχια περπατάνε
τις κλεμμένες τους φωνές να βρούνε
μήπως τα κάλαντα μπορέσουνε να ξαναπούνε.
Αλλά εκεί τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα. Πως να μπεις;
Το κάστρο των μαγισσών πανύψηλο και σκοτεινό
Μαύρα κοράκια φτερουγίζουν
Γκρίζες νυχτερίδες το περιτριγυρίζουν
Κάποιο τρόπο πρέπει να σκεφτούμε
Μες το κάστρο για να μπούμε.
Το φεγγάρι εμφανίζεται ως βοηθός των παιδιών, να φωτίσει, να τους δείξει από που θα ανέβουν. Ένα μεγάλο πουλί από την άλλη προσπαθεί να τα αποτρέψει.
Με τη βοήθεια του φεγγαριού λοιπόν μπαίνουν στο κάστρο αγνοώντας τον αποτρεπτικό λόγο του πουλιού. Και μπαίνοντας τα παιδιά στο κάστρο, αρχίζουμε εμείς τις παραλλαγές στο αριστούργημα του Ευγένιου Τριβιζά. Όσα πιο πολλά παιδιά έχουμε στην τάξη, τόσο πιο πολύ αναγκαζόμαστε να το αλλάζουμε και τόσο πιο πολύ του αλλάζουμε…τα φώτα. Προσπαθώντας να προασπίσουμε την αισθητική, επιδιώκουμε να μείνουμε κοντά στο όμορφο κείμενο του Τριβιζά αλλά και στο συνολικό πνεύμα του παραμυθιού προκειμένου το κοινό να γίνει κοινωνός μιας όμορφης ιστορίας που παντρεύει το παραμύθι, την παράδοση, τη μουσική…τα πάντα.
Τα παιδιά λοιπόν μπαίνουν σε ένα ένα τα δωμάτια, τα παράξενα, χρωματιστά δωμάτια του κάστρου των μάγων. Εκεί έχουν φυλακιστεί από τους μάγους όλα τα υπέροχα στοιχεία των Χριστουγέννων: δώρα, τάρανδοι, Αι Βασίλης, λαμπιόνια, παιχνίδια και όλα αυτά που δίχως τους Χριστούγεννα δυσκολεύονται τα παιδιά να σκεφτούν.
Ελευθερώνουν σε κάθε δωμάτιο και από μια ομάδα παιδιών που παρουσιάζονται με αντίστοιχες χορευτικές υποκρούσεις και με λόγια που προφανώς δε θα δυσκολευθείτε να τους βρείτε.
Τραγούδια και μουσικές σαν κι αυτά ας πούμε:
Santa Claus is coming to town (version 1)
Santa Claus is coming to town (version 2)
Santa Claus is coming to town (version 3)
Santa Claus is coming to town (version 4)
Santa Claus is coming to town (version 5)
…και άλλα πολλά ασφαλώς!
Και αφού ελευθερωθούν όλες αυτές οι ομάδες παιδιών (που εξαρτώνται ασφαλώς, όπως είπαμε, από το πόσα παιδιά έχουμε), τα παιδιά φθάνουν στη ροζ κρεβατοκάμαρα όπου κοιμάται η μάγισσα (ή το ζευγάρι των μάγων στην εκδοχή με τους δύο μάγους).
Τέλος στη ροζ κρεβατοκάμαρα τρέξανε
σιγά σιγά την πόρτα ανοίξανε
και μέσα είδαν το ζευγάρι των μάγων να κοιμούνται
και γλυκά να χασμουριούνται
ο ένας κρατάει τα μπαλόνια
η άλλη το ραβδί φυλάει κάτω από τα σεντόνια
Τα μπαλόνια σκάνε, τα παιδιά βρίσκουν τις φωνές τους, οι μάγοι ξυπνούν, αρχίζουν ξανά τη δοξολογία σε στυλ…
ΨΙΨΙΝΑ Δε μπορεί κανείς να κοιμηθεί σ’ αυτό το κάστρο Αηδία καταντήσαμε!!
ΦΡΙΚΑΝΤΕΛΑ Σκασμένα σκουπιδοσκουπιδένια σκουπιδόπαιδα πως βρεθήκατε εδώ; Τι γυρεύετε στο κάστρο αυτό;
ΦΡΙΚΑΝΤΕΛΟΣ Φύγετε αμέσως γιατί θα κουνήσω το ραβδί μου το μαγικό και σουρωτήρια θα σας κάνω στο λεπτό!!
ΠΑΙΔΙ Αν θέλετε πίσω το ραβδί ακούστε τα κάλαντα με προσοχή όπως τα λένε στην Πελοπόννησο οι άνθρωποι εκεί.
Κάπως έτσι οι μάγοι (ή η μάγισσα) και το κοινό της παράστασής μας ακούνε τα κάλαντα από διάφορες περιοχές της Ελλάδας:
και τα…
Και οι μάγοι γαληνεύουν και “μαγεύονται” από την ομορφιά των καλάντων. Τόσο που εύχονται…
Μακάρι κάθε χρόνο να ερχόσαστε τη μέρα αυτή
και να μας λέτε ωραία κάλαντα με την ωραία σας φωνή!
Τα παιδιά ή οι αφηγητές, ανάλογα με τη διανομή που έχουμε κάνει, κλείνουν τη γιορτή κάπως έτσι…
Από τότε ο Φρικαντέλος και η Φρικαντέλα άλλαξαν
και τα ωραία πράγματα να τους αρέσουν άρχισαν
στο κάστρο τους δεν έχουν πια κακάθια και μπουκακάκια
παρά μόνο καλάθια και μπουκαλάκια
Και δε λένε πια κακαμπούρια
παρά μόνο καλαμπούρια
και σα να μην έφτανε αυτό…
Κάθε πρωινό δεν πίνουνε κακάο
αλλά ένα ζεστό γάλα καλάο!!
Και δε χορεύουν πια Κακαματιανό
χορεύουν όμως ωραίο Καλαματιανό!!
…με μουσική υπόκρουση σαν κι αυτή να ακούγεται στο φόντο…
*
Ενδυμασίες
Η κρίση θέλει έξυπνες λύσεις. Ας αποφύγουμε λοιπόν τις ενοικιάσεις και τις ραφές και ας κοιτάξουμε:
-αν κάποιο παιδί έχει μαμά, γιαγιά μοδίστρα που θα δεχτεί να κάνει τις στολές μας σε τιμή “κόστους”
-οι στολές των παιδιών τροποποιούνται έτσι ώστε να βολευτούν από το βεστιάριο του σχολείου χωρίς να επηρεάζεται σημαντικά το αισθητικό αποτέλεσμα που θέλουμε να πετύχουμε.
-νηπιαγωγοί και δάσκαλοι είμαστε, δηλαδή ευρηματικοί άνθρωποι, όλοι και κάποια λύση θα σκεφτούμενα μην μπούμε σε έξοδα.
Η Φρικαντέλα, η μάγισσα που μισούσε τα κάλαντα, είναι μια θαυμάσια ευκαιρία να ταξιδέψουν στα αυτιά όλων οι ήχοι των καλάντων, παραδοσιακών ακουσμάτων που αρέσουν στους περισσότερους ανθρώπους.
Καλή σας παράσταση!
Δείτε ακόμα:
Χριστουγεννιάτικα θεατρικά, γιορτές στο νηπιαγωγείο: η Αγέλαστη πολιτεία και οι καλικάντζαροι
