Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 6+ (target 7-11) – Εικονογραφημένο βιβλίο για παιδιά+
Το 2008 η τεχνοκριτικός Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα πρότεινε το όνομα του Νικόλαου Λύτρα να αναφέρεται στο εξής ως Νίκος αντί Νικόλαος, όπως υπέγραφε ο ίδιος τα πρώιμα έργα του.
Η συγγραφέας Μαρία Ανδρικοπούλου και ο εικονογράφος Βασίλης Κουτσογιάννης βαδίζουν με τα βήματα του επιδραστικού, νεωτεριστή ζωγράφου Νίκου Λύτρα που πρόλαβε στα 44 χρόνια της ζωής του να αφήσει ένα ανεξίτηλο στίγμα στην ελληνική τέχνη.
Περί τίνος πρόκειται
Καλοκαίρι σημαίνει διακοπές στο σπίτι του παππού και της γιαγιάς στο νησί. Όλα εκεί είναι πιο ωραία. Παιχνίδι, καρπούζι, λιγότερη ζέστη. Όλα εκτός από τον μεσημεριανό ύπνο. Και τη φωνή της γιαγιάς που συνέχεια της θυμίζει να μην περπατάει ξυπόλητη και να φοράω καπέλο, σαν εκείνο το παιδί στον πίνακα με το ψάθινο καπέλο, που τον είχε ζωγραφίσει ένας ζωγράφος που ήταν από το νησί τους.
Με αυτό το παιδί με το ψάθινο καπέλο και το ελαφρύ γκριζωπό πουκάμισο, ένα μεσημέρι, το κορίτσι θα ζήσει μια περιπέτεια μαγική. Θα βρεθεί μέσα στον πίνακα, θα αρχίσει να σεργιανάει στο νησί και ακολουθώντας το αγόρι, θα φτάσουν στο εργαστήρι ενός νεαρού άντρα με μουστάκι. Ενός ζωγράφου.
Ενός ζωγράφου που αναζητά το χρώμα του καλοκαιριού γύρω του, στους λιγοστούς ανθρώπους, στη φύση, στα μικρά θαύματα του κατακαλόκαιρου. Και τελικά θα το βρει απροσδόκητα, όπως συμβαίνουν όλα τα όμορφα πράγματα.
Εστιάζοντας
Ένα λεπτεπίλεπτο, λυρικό ταξίδι στην απροσδόκητη έλευση και τον ενστικτώδη καλπασμό της έμπνευσης, στην αέναη και αγωνιώδη αναζήτησή της, από τον παρατηρητή του κόσμου και των ανθρώπων, τον καλλιτέχνη. Μια ονειρική ωδή στην τέχνη και την αύρα της, καθώς αυτή στεφανώνει τους εκπροσώπους και ταγούς της. Αυτός ο εκπρόσωπος της τέχνης στην παρούσα ιστορία είναι υπαρκτό πρόσωπο, ο διακεκριμένος ζωγράφος Νίκος ή Νικόλαος Λύτρας, γιος του σπουδαίου Τήνιου ζωγράφου Νικηφόρου Λύτρα, ο οποίος υπήρξε και δάσκαλός του και κυριάρχησε τον 19ο αιώνα στην Ελλάδα.
Ο επηρεασμένος από τη Σχολή του Μονάχου και το κίνημα του Γαλάζιου Καβαλάρη (Blaue Reiter) Έλληνας ζωγράφος, που άντλησε από την ενστικτώδη πνευματικότητα, τους συμβολισμούς, την αυστηρή αναζήτησή των συσχετισμών των χρωμάτων μεταξύ τους και την έκφραση βαθύτερων πνευματικών αληθειών που κυριαρχούσαν στα ανωτέρω ρεύματα και σχολές, γίνεται η κεραία λήψης και εκπομπής σημαντικών καλλιτεχνικών στιγμών μέσα στην ιστορία της Μαρίας Ανδρικοπούλου, όπου κυριαρχεί η περίφημη 86Χ66 εκατοστών ελαιογραφία του πρώιμου Μοντερνισμού Το ψάθινο καπέλο (1925, Εθνική Πινακοθήκη) όπου τα κίτρινα και τα λιοκαμμένα και λιοφώτιστα χρώματα κυριαρχούν στα άνω δύο τρίτα και ενώνονται ξεκάθαρα με τα γαλάζιο και μοβ του πουκαμίσου του παιδιού, καθώς αυτό με τη σειρά του επικοινωνεί με την ασβεστωμένη αυλή του κυκλαδίτικου, ίσως τηνιακού, σπιτιού.
Η συγγραφέας, μεταβάλλοντας έξυπνα τα χωροχρονικά δεδομένα, οδηγεί ένα κορίτσι, την ηρωίδα και αφηγήτρια, που πλήττει τα καλοκαιρινά μεσημέρια της ραστώνης -όπως σχεδόν όλοι μας άλλοτε- στο κατώφλι του σπουδαίου εξπρεσιονιστή ζωγράφου, παρασύροντας το ίδιο το κορίτσι αλλά και τους αναγνώστες και αναγνώστριες στο θαυμαστό παιχνίδι της αναζήτησης των χρωμάτων και εν τέλει της έμπνευσης από τον ζωγράφο. Πού κρύβεται ο ήρωας ενός πίνακα; Ποιο είναι το χρώμα που ζητάει ένας πίνακας που βγαίνει από μέσα του; Πώς συνταιριάζονται και συμπλέκονται όλα αυτά; Που συναντιούνται ήρωες, χρώματα, τοπία, γραμμές, αντιθέσεις, συμβολισμοί;
Παράλληλα, έχουμε μια ποιητική κατάβαση στο ελληνικό καλοκαίρι, στα χρώματα και τις εκφάνσεις του, στις μυρωδιές και τις επινοήσεις του, στην αμίμητη αρχιτεκτονική των Κυκλάδων, το κυριαρχικό βραχώδες τοπίο τους, το ξανθό τους πέπλο και τη βασιλεύουσα θάλασσα, προτού εκμοντερνιστούμε και σαρωθούμε από την υπερβολή και την ύλη. Η συγγραφέας εκμεταλλεύεται τα αρκούντως ασαφή χαρακτηριστικά του παιδιού και μας κρατά μέχρι το τέλος κρυφή την ταυτότητά του, όπως σχεδόν έπαιξε μαζί μας και ο ίδιος ο Ν. Λύτρας με το παιδί, το οποίο αρχικά σκέπασε με το κυρίαρχο ψάθινο καπέλο, δίνοντάς του την εξουσία μιας μεταμορφωτικής δύναμης. Θα έλεγε κανείς ότι έχουμε μια γοητευτική γεωμέτρηση της τέχνης, με πρωταγωνιστές τον ζωγράφο και το παιδί που του πρόσφερε την έμπνευση ενός εκ των πλέον εμβληματικών έργων του. Δημιουργός και υποκείμενο της έμπνευσης συναντιούνται, πραγματοποιώντας μια φανταστική συνομιλία, που καταλήγει σε ένα “ιδεόγραμμα του ελληνικού καλοκαιριού“, όπως σημειώνεται στην Εθνική Πινακοθήκη όπου φιλοξενείται ο πίνακας. Και η συγγραφέας με επιτυχία αναπτύσσει αυτό το ιδεόγραμμα σε μια ιστορία που σείει όμορφα συναισθήματα σε κάθε σελίδα του.
Στο Χρώμα του Καλοκαιριού, με την εικαστική συνδρομή του ταλαντούχου Βασίλη Κουτσογιάννη που μεταβάλλει το προσωπικό του στυλ σε πιο ονειρικές και “Λυτρικές” γραμμές, κρύβονται και αναδύονται νύξεις, στοιχεία και διαφοροποιημένες όψεις και εστιάσεις από άλλα πέντε έργα του Νίκου Λύτρα: Βάρκα με πανί (1925), Θαλασσογραφία (1925), Χωράφι με στάχυα (1920), Το γαϊδουράκι (1923-1926), Ηλιοθεραπεία (Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά).
Ο εικονογράφος συλλέγει τα θερμά χρώματα και τις παραλλαγές του κίτρινου και του σταχυού από τους πίνακες του Λύτρα, δίχως να λησμονεί τα ψυχρά μπλε-μοβ του ελληνικού καλοκαιριού που λαμβάνουν σήματα από τις εκπομπές του κινήματος του Γαλάζιου Καβαλάρη, τα οποία αξιοποιεί ποικιλοτρόπως φτάνοντας σε αγαστά χρωματικά συνταιριάσματα. Η φυσικότητα, η χειροποίητη αίσθηση, η αισθαντικότητα του Λύτρα είναι παρούσες, καθώς αγκαλιάζουν την τρυφερή, λυρική ιστορία που εικονογραφεί.
Για αναγνώστες από 6-7 περίπου ετών.
Εκδόσεις Υδροπλάνο.
Διακρίσεις
 |
|
|---|---|
| TAYTOTHTA | |
| Τίτλος: | Το χρώμα του καλοκαιριού |
| Συγγραφέας: | |
| Εικονογράφος: | |
| Εκδόσεις: | Υδροπλάνο, Ιούλιος 2023 |
| Επιμέλεια: | Αντωνέτα Κώτση |
| Σελίδες: | 44 |
| Μέγεθος: | 19 Χ 24 |
| ISBN: | 978-618-207-188-5 |
