Το τραγούδι Ο ήλιος εβασίλεψε είναι ένα χορικό τραγούδι βασισμένο στα απομνημονεύματα του Στρατηγού Ιωάννη Μακρυγιάννη, εκ των πρωταγωνιστών της ελληνικής επανάστασης του 1821. Πρόκειται για ένα σπουδαίο άκουσμα, στο οποίο ο συνθέτης Χρήστος Λεοντής έδωσε την υπόσταση ενός σπουδαίου σύγχρονου δημοτικού τραγουδιού.
Το ερμήνευσε ο Νίκος Ξυλούρης στον δίσκο Παραστάσεις που κυκλοφόρησε το 1975 και ας μας συγχωρέσει ο αρχάγγελος της Κρήτης, ακόμα πιο συγκλονιστικά στην Καντάτα της Ελευθερίας ο Χρήστος Σίκκης, η σπάνια φωνή του οποίου κάνει κάποια τραγούδια να λάμπουν στο στερέωμα. Σας προτείνουμε, επίσης, να ακούσετε το έξοχο ηχόχρωμα του Τζίμη Πανούση ο οποίος a capela το ερμηνεύει μοναδικά.
Ο ήλιος εβασίλεψε
Στίχοι: Γιάννης Μακρυγιάννης
Μουσική: Χρήστος Λεοντής
Πρώτη ερμηνεία: Νίκος Ξυλούρης
Άλλες ερμηνείες: Χρήστος Σίκκης, Τζίμης Πανούσης κ.α.
Δίσκος: Παραστάσεις, 1975
Περιλαμβάνεται και στον δίσκο Καντάτα Ελευθερίας.
Ο ήλιος εβασίλεψε Έλληνά μου,
βασίλεψε και το φεγγάρι εχάθη,
κι ο καθαρός Αυγερινός
που πάει κοντά την Πούλια,
τα τέσσερα κουβέντιαζαν
και κρυφοκουβεντιάζουν.
Γυρίζει ο ήλιος και τους λέει,
γυρίζει και τους κραίνει:
“Εψές όπου βασίλεψα
πίσου από μια ραχούλα,
άκ’σα γυναίκεια κλάματα
κι αντρών τα μοιριολόγια,
γι’ αυτά τα `ρωικά κορμιά
στον κάμπο ξαπλωμένα
και μες στο αίμα το πολύ
είν’ όλα βουτημένα.
Για την Πατρίδα πήγανε
στον Άδη τα καημένα”
