Πολλά μας προίκισε η λαϊκή σοφία. Για τον Σεπτέμβρη τον Τρυγητή, τα πολλά θα τα βρείτε στα λαογραφικά του εδώ. Μα για δες πόσες όμορφες παροιμίες, κάποιες πιο ποιητικές, όλες λακωνικές (γιατί οι Έλληνες δεν φλυαρούσαν ακατάσχετα), όλες με τον πλούτο των λέξεων και των εθίμων στολισμένες. Όμως αυτή η υπέροχη “Το τραγούδι με τον τρύγο, το Δεκέμβρη παραμύθι” φανερώνει την ομορφιά του ελληνικού κόσμου για δεκάδες αιώνες, τότε που δίχως τραγούδι δεν έβγαινε η σκληρή δουλειά του τρύγου μα και δίχως ιστορίες δεν περνούσε ο βαρύς χειμώνας μπροστά στη φωτιά. Οι υπόλοιπες:
Θέρος, τρύγος, πόλεμος.
Μια μαγική φράση που καταδεικνύει την σαρωτική κινητοποίηση όλων για να αντιμετωπιστεί το δύσκολο εγχείρημα. Η ανάδειξη των δυσκολιών του τρύγου και της συστράτευσης που απαιτεί.
Το Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια.
Με τη λέξη «κουδούνια» εννοούν πιθανότατα τον ήχο που ακούγεται από τα κουδούνια των κοπαδιών που αυτόν τον καιρό κατεβαίνουν στα χειμαδιά.
Αν δεν σπείρεις την Άνοιξη, δε θερίζεις φθινόπωρο.
Αν δεν αστράψει δε βροντά κι αν δε βροντά δε βρέχει.
Του Σταυρού σταύρωνε και δένε. Του Σταυρού σταύρωνε και σπέρνε.
Τη μεγάλη γιορτή του Σταυρού, οι γεωργοί φέρνουν στην εκκλησία μείγμα από τα δημητριακά που θα σπείρουν για να λάβουν την ευλογία του παπά, ενώ οι ναυτικοί “δένουν”, δηλαδή σταματούν τα μεγάλα, μακρινά ταξίδια. Οι νοικοκυρές από την άλλη, παίρνουν βασιλικό από την εκκλησία και φτιάχνουν το προζύμι της χρονιάς.
Του Τρυγητή του αμπελουργού πάνε χαλάλι οι κόποι.
Αν δεν έχει ρίξει κακή βροχή τον Αύγουστο, η σοδειά του τρύγου είναι μεγάλη και ο κόπος πάει χαλάλι.
Σεπτέμβρη στάρι σπείρε και σε πανηγύρι σύρε.
Πολλά τα πανηγύρια τον Σεπτέμβριο και ο καιρός ακόμα καλός, έτσι είναι ευκαιρία για τις κοινότητες να συναντιούνται. Οι περισσότερες παροιμίες για το σιτάρι μιλούν για σπορά του τον Οκτώβριο και όχι τον Σεπτέμβριο. Αυτός θεωρείται (Οκτώβριος) και ο καταλληλότερος μήνας σποράς για τις ορεινές περιοχές, ενώ ο Νοέμβριος για τις υπόλοιπες.
Μάρτη και Σεπτέμβρη ίσια τα μεσάνυχτα
Λόγω των ισημεριών, χειμερινής κι εαρινής, στις 20-21 των μηνών αυτών.
