31η Δεκεμβρίου. Ένας χρόνος τελειώνει. Ένας νέος ανατέλλει. Ένα όμορφο, ιερό της ελληνικής γης δέντρο εμφανίζεται στα έθιμα, τις δεισιδαιμονίες, τις σκέψεις τους. Στο κατώφλι των ελληνικών σπιτιών ένα ρόδι από κάποια όμορφη ροδιά σπάει, θρυμματίζεται. Για την καλή τύχη λέει ο λαός. Για να πάει καλά ο χρόνος.
Γιατί όμως με το ρόδι;
Αναμφισβήτητα η ροδιά είναι από τα αρχαιότερα δέντρα που καλλιέργησε ο άνθρωπος. Φέρεται ότι υπάρχει τουλάχιστον από το 4.000 π.Χ. Στην αρχαία ελληνική μυθολογία η ροδιά αποτελούσε σύμβολο γονιμότητας και αναγέννησης.
Σε έναν από τους πιο φημισμένους αρχαιοελληνικούς μύθους μάλιστα, αυτόν της Περσεφόνης, της Δήμητρας και του Άδη, επτά σποράκια ροδιού προσφέρονται από τον Άδη, άρχοντα του Κάτω Κόσμου, στην Περσεφόνη για να τη δέσει ισόβια κοντά του. Το ρόδι έτσι συνδέθηκε με τον ερχομό της Άνοιξης (η Περσεφόνη έρχεται στον πάνω κόσμο).
Παραδόσεις με τη ροδιά μπορούμε να βρούμε σε όλους σχεδόν τους αρχαίους πολιτισμούς και σε όλες τις θρησκείες και μάλιστα σχεδόν σε όλους με τις ίδιες ή παρόμοιες σημασίες και έννοιες. Υπό αυτήν την έννοια, το ρόδι εντάσσεται στα αρχετυπικά σύμβολα του ανθρώπινου πολιτισμού, καθίσταται καρπός ιερός, δεμένος με την ύπαρξη του ανθρώπου.
Πλησιάζει ο νέος χρόνος. Μοιάζει ότι θα είναι δύσκολος και θα ‘χει εμπόδια πολλά.
Ρόδι αγόρασες; Μην αφήνεις τόσο εύκολα αυτά τα βαθιά σημάδια του γένους σου που έρχονται απευθείας από τη γη σου…
Ακούστε και τραγουδήστε:
Ροδιά Τετράκλωνη-Μίκη Θεοδωράκη (εξαιρετικό)
Από το cd Αρχιπέλαγος 1959, Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης, Στίχοι: Πάνος Κοκκινόπουλος
Αχνά χαράματα, σιγά
σαν τρεμοπαίζει η Πούλια
θα μαραθούν τα γιασεμιά
θα μαραθούν τα γιούλια.
Μα εσύ θα είσαι μοναχή
γερμένη στο περβάζι
και θα θωρείς τη χρυσαυγή
τα πέπλα της ν’ αλλάζει.
Ροδιά μου εσύ τετράκλωνη
στολίδι της αυλής μου
ανάπαυση της προσμονής
νεράκι της πληγής μου.
Θα ‘ρθείς στο σπίτι μας ξανά
μ’ εμέ να σμίξεις πάλι
και δυo κρινάκια τ’ Απριλιού
να βάλεις στ’ ανθογυάλι.
Στα χέρια μου σε σήκωσα
σ’ ανύψωσα ως τ’ αστέρια
και σμάρια να φτερούγισαν
στα στήθια περιστέρια.
Με της χαράς το ξύπνημα
με της φυγής τον πόνο
κι από τα τότε καρτερώ
το γυρισμό σου μόνο.
Ροδιά μου εσύ τετράκλωνη
στολίδι της αυλής μου
ανάπαυση της προσμονής
νεράκι της πληγής μου.
Θα ‘ρθείς στο σπίτι μας ξανά
μ’ εμέ να σμίξεις πάλι
και δυo κρινάκια τ’ Απριλιού
να βάλεις στ’ ανθογυάλι.
Διαβάστε
Η ροδιά-Χαλίλ Γκιμπράν
Κάποτε όταν ζούσα στην καρδιά μιας ροδιάς άκουσα έναν σπόρο να λέει: “κάποια μέρα θα γίνω δέντρο, κι ο αγέρας θα τραγουδάει ανάμεσα στα κλώνια μου. Ο ήλιος θα χορεύει πάνω στα φύλλα μου και θα δυνατό δέντρο κι όμορφο στις εποχές όλες μέσα”. Ύστερα μίλησε ένας άλλος σπόρος κι είπε: “Όταν ήμουν κι εγώ νιος σαν κι εσένα, είχα, κι εγώ τέτοιες απόψεις μα τώρα που μπορώ και να ζυγίζω τα πράγματα, βλέπω ότι οι ελπίδες μου τρέφονταν του κάκου”. Κι ένας τρίτος σπόρος μίλησε κι αυτός: “Δε βλέπω τίποτα που να προμαντεύει για εμάς ένα τόσο μεγαλειώδες μέλλον”. Κι ένας τέταρτος είπε: “Όμως τι φενάκη θα ήταν η ζωή μας χωρίς προοπτικές μεγαλοσύνης”. Είπ’ ένας πέμπτος: “Γιατί να διαφωνήσουμε για το τι θα γίνουμε αφού το τι είμαστε δε γρικάμε καν.” Μα ένας έκτος απάντησε: “Εκείνο που είμαστε, αυτό θα εξακολουθήσουμε να είμαστε”. Κι ένας έβδομος: “Έχω τόσο ξεκάθαρη ιδέα για το καθετί πως θα γίνει μα και να μη μπορώ να τη ντύσω με λέξεις”. Κι απέ: ένας όγδοος μίλησε – κι ένατος και δέκατος και σειρά από άλλους και δε μπορούσα να βγάνω άκρη πια από τις φωνές τους. Κι έτσι, την ίδια εκείνη μέρα, μετακόμισα στην καρδιά μιας κυδωνιάς εκεί που οι σπόροι είναι λιγοστοί και δε μιλάνε σχεδόν καθόλου.
