Κίμωλος. Καλοκαίρι 2015. Ένας εικαστικός περίπατος πραγματοποιείται. Έκθεση – Συνάντηση με νέους και καταξιωμένους εικαστικούς καλλιτέχνες, ντόπιους, τουρίστες, μικρούς και μεγάλους, διάλογος με όλο το κράμα ανθρωπίνων προσωπικοτήτων, διαλέξεις, προβολές, περφόρμανς…
Εκεί, ανάμεσα τους συνάντησα και την Αιμιλία Παπαφιλίππου.
Εικαστικός, γεμάτη ζωντάνια, επικοινωνιακή, φιλική, δημιουργική. Καλλιτέχνης. Τη 2η μέρα των εκδηλώσεων παρουσίασε τη δουλειά της και το πως εμπνέεται από την αέναη σχέση φύσης – τέχνης που διαμορφώνει τον τρόπο που αντιλαμβάνεται και σχεδιάζει ο άνθρωπος τον Εαυτό του και τον Κόσμο.
Παρακολουθώντας τη διάλεξη της και συμμετέχοντας στην περφόρμανς, όπου χωρίς καμία προεργασία “συν-έδεσε” με ένα νήμα όλους εμάς, δεν μπορούσα παρά να την πλησιάσω για να την γνωρίσω κάπως καλύτερα.
Συνέντευξη στην Ανέζα Κολόμβου.
Να πάμε λίγο πίσω στο χρόνο. Πώς θυμάσαι τον εαυτό σου παιδί. Πώς ήταν η παιδική σου ηλικία;
Ας πάμε… Με θυμάμαι παρατηρητική, σιωπηλή, στοχαστική, με πολλά ερωτήματα που πολλές φορές φέρνανε τους μεγάλους σε δύσκολη θέση.
Παράλληλα όμως εκφραζόμουνα έντονα, σε παιχνίδια με άλλα παιδιά, αλλά και αναζητούσα, στα βιβλία κυρίως, παράθυρα σε άλλους κόσμους.
Η ζωγραφική ήταν αγαπημένη σου δραστηριότητα;
Όχι. Η αγαπημένη μου δραστηριότητα ήταν το διάβασμα και μετά το παιχνίδι, όπου φτιάχνεις κάποιο «παιχνίδι», μια αποδοχή σημασίας δηλαδή, έναν κόσμο ολόκληρο με άλλα παιδιά. Όταν μάλιστα αυτό γινόταν στο φυσικό περιβάλλον (μεγάλωσα σε πολυκατοικία και ο Εθνικός Κήπος ήταν ο παράδεισός μου) η μαγεία ήταν αξεπέραστη γιατί το δέντρο, ας πούμε, μπορεί να μεταμορφωθεί σε σκάλα (αν μπορούσες να το σκαρφαλώσεις), σε κρυψώνα (αν ήταν θάμνος μικρός και πυκνός), σε σπίτι (έχει πολύ χώρο εκεί από κάτω), σε πόρτα του Πύργου (γιατί το ξύλο ενός μεγάλου κορμού έχει στιβαρή παρουσία), σε ζωντανή αν και σιωπηλή οντότητα, σε ότι….
Επηρεάστηκες από κάποιο συγγενικό πρόσωπο; Υπήρχε κάποιος καλλιτέχνης στην οικογένεια;
Όχι, καλλιτέχνης δεν υπήρχε στην οικογένεια. Όμως η γιαγιά μου είχε δώσει και περάσει στην Καλών Τεχνών και πραγματικά αυτό ήταν εξαιρετικό για την εποχή της. Αγαπούσε και κατανοούσε ουσιαστικά τη ζωγραφική και τις τέχνες και μου διάβαζε ποίηση όταν ήμουν μικρή.Υπήρχε επίσης στο σπίτι μια μεγάλη βιβλιοθήκη, από τον παππού μου, και αυτό ήταν θησαυρός.
Κάποια σχολική εμπειρία που έχει μείνει έντονα στη μνήμη σου;
Να παίζουμε «ΣΤ’πολη», μια ιδέα δική μου, που προέκυψε από τους γαιοπολιτικούς χάρτες- κατασκευές που κάναμε με τα άλλα παιδιά στο δημοτικό. Στην έκτη τάξη του δημοτικού (γι’αυτό και ΣΤ’) φτιάχναμε όλοι, από κοινού και δίχως προκαθορισμένο σχεδιασμό, μια πόλη στο σκάμμα της άμμου…με κανάλια και γέφυρες και νερά και κτίσματα! Φαντάζεστε τι γινόταν! Aπό καυγάδες κυριαρχίας σε συναντήσεις ομόνοιας και αμοιβαίου σχεδιασμού με στόχο την «ΣΤ΄ούπολη» !!…
Τώρα που το σκέφτομαι ενυπάρχει ίσως το ιδεόγραμμα του Σκακιστικού Συνεχούς εδώ! 
Πώς μπορεί ένας γονιός να καταλάβει μια κλίση, ταλέντο στο παιδί του;
Η Χαρά που του προκαλεί θα πρέπει να είναι αρκετό σημάδι…!
Το σημαντικότερο είναι, ως γονιός, να μην προσπαθεί να επιβάλλει αυτό που εκείνος θα ήθελε για το παιδί του, αλλά να το παρατηρεί προσεκτικά και με σεβασμό, καθώς το παιδί είναι ένας ξεχωριστός, μοναδικός, ιδιότυπος άνθρωπος. Όταν το παιδί αισθάνεται χαρά είναι γιατί μέσα από την όποια διαδικασία επέλεξε, και του ταιριάζει, οργανώνει ουσιαστικά την ταυτότητά του, την συνείδησή του. Αυτό ως επίτευγμα αυτοσυνειδησίας, αυτοπροσδιορισμού αλλά και έκφρασης της μοναδικότητάς του, το φέρνει σε επαφή με την ίδια τη χαρά της ζωής.
Αγαπημένος σου καλλιτέχνης. Ποιες οι επιρροές σου;
Πολλοί, τόσοι που δεν έχει νόημα να ξεχωρίσω. Οι συλλογισμοί που τους ενώνουν έχουν σημασία. Καθώς αντιλαμβάνομαι την τέχνη σαν τεχνολογία της σκέψης και στρατηγική εξέλιξης, δεν επικεντρώνω τόσο στους καλλιτέχνες αλλά περισσότερο στο έργο και πως αυτό προκύπτει από την εποχή του, ενώ την ίδια στιγμή ανιχνεύει το μέλλον εξερευνώντας και οργανώνοντας Εαυτόν και Κόσμο. Εκεί βεβαίως ξαναγυρνώ στις ζωές και στις βιογραφίες καλλιετεχνών.
Πως ειναι η καθημερινότητα σου. Η καθημερινή ζωή ενός καλλιτέχνη.
Δύσκολη και γεμάτη ανατροπές. Συγκυρίες που μοιάζουν εν πρώτοις α-νόητες αποκαλύπτονται να είναι μεστές νοήματος στη συνέχεια!
Πηγές έμπνευσης;
Μα η καθημερινότητα….!
Η σχέση σου με τη φύση και πως επιδρά στα έργα σου.
Νομίζω πως αυτό που ονομάζουμε «Φύση» τείνουμε να το θεωρούμε δεδομένο, ακατάλυτο, αναλλοίωτο. Όμως πραγματικά στην εποχή μας , με τα μέσα που μας επιτρέπουν πιά να αντιλαμβανόμαστε πλανητικά, συμπαντικά, τα πράγματα, είμαστε σε θέση να καταλάβουμε πως η πολυπλοκότητα που είναι η Φύση όχι μόνον μεταβάλλεται διαρκώς αλλά την αλλάζουμε, σε μεγάλη πια κλίμακα, και εμείς οι άνθρωποι με την συμπεριφορά μας.
Είναι δε πια φανερό πως όλα είναι αλληλένδετα. Αυτό που αντιλαμβανόμαστε λοιπόν κάθε φορά κατά το μέτρο της αντίληψής μας ως «Φύση» δεν είναι παρά μια προσέγγιση μιας πραγματικότητας που πάντα μας υπερβαίνει. Από την Φύση αυτήν λοιπόν μαθαίνω, σχεδόν αποκαλυπτικά θα έλεγα.
Αναφέρομαι σε φαινόμενα που είναι μπροστά στα μάτια μας για χρόνια και σταδιακά αποκαλύπτονται … αλλιώς. Βεβαίως αυτό προκύπτει γιατί η συνείδησή μας , η αντίληψή μας έχει αλλάξει… Για παραδείγμα το φαινόμενο της ομοιότητας του στραφταλίσματος της θάλασσας (που το ξέρουμε όλοι και ρεμβάζοντας το απόγευμα του καλοκαιριού το χαιρόμαστε), με το «χιόνι» της τηλεόρασης (που είναι φαινόμενο χαοτικό της ίδιας της τεχνολογίας και το σιχαινόμαστε). Φύση και τεχνολογία , η αν θελεις «τάξη» και «χάος» ομολογούν το ίδιο πράγμα! Παλμικά φαινόμενα και το ένα και το άλλο, οργανωμένο κατά την οριζόντια το της θάλασσας, κατά την κάθετη στην οθόνη της τηλεόρασης.
Δείτε το βίντεο: ” FIXed in Flux”
Δουλεύεις χρόνια με τα νήματα και το black light. Γιατί το νήμα. Ποιο ήταν το ερέθισμα για να ασχοληθείς με αυτό το υλικό. Η ιδέα της περφόρμανς με το νήμα στις διαλέξεις σου πως ξεκίνησε και με ποιο σκοπό.
Όταν πρωτάρχισα να χρησιμοποιώ νήμα -στην Σχολή Καλών Τεχνών το 1984- θυμάμαι κάποιον να λέει απαξιωτικά: «με το κουτί της ραπτικής ήρθες Αιμιλία;!»…
Το νήμα είναι απαλό,ευαίσθητο, ευέλικτο και για κάποιους «γυναικείο». Υπονοεί την συνέχεια και επιτρέπει την πλοκή.
Ξεκίνησα να το χρησιμοποιώ το 1984 αλλά το 1991 οργάνωσαν, η Beral Madra και η Έφη Στρούζα, την έκθεση «Sanat-Τέχνη» στην Κωνσταντινούπολη όπου συμμετείχαμε 7 Ελληνες και 7 Τούρκοι καλλιτέχνες γνωρίζοντας πως δεν υπήρχε κονδύλι για κατασκευαστικά έξοδα. Αποφάσισα λοιπόν πως αυτό που θα έκανα, έστηνα επί τόπου όφειλε να είναι ελαφρύ και να το μεταφέρω με τις αποσκευές μου. Έτσι προέκυψε το έργο «Σχήμα Λόγου» η ‘’What a burden to travel light”. Με οδηγό τον κάναβο της σκακιέρας που σημείωσα στους τοίχους, ύφανα, βηματίζοντας από τοίχο σε τοίχο, μια τρισδιάστη σκακιέρα από νήματα στον χώρο. Τα νήματα φωσφόριζαν (λόγω του black light) μοιάζοντας παράλληλα να έχουν και υλική και άυλη υπόσταση, μοιάζανε να είναι φώς.
Ενεργοποιώντας αναγνώσεις για το φως (γνωρίζοντας βεβαίως πως η κβαντική φύση του φωτός είναι διττή και αντιφατική καθώς είναι παράλληλα κύμα και σωματίδιο) αλλά και το γεγονός πως απαιτείται η σχέση των αντιθέτων ως σχέση συντεταγμένων, κάθετης και οριζόντιας, για να ορισθεί ένα σημείο στον χώρο (όπου βέβαια το σημείο αυτό ανήκει εξίσου και στις δύο κατευθύνσεις) αισθανόμουνα πως υποβάλλεται η δυναμική της εξέλιξης.
Όντως στην ανάγκη να πλέξω αυτό το έργο- πλέγμα στον χώρο χρειάστηκα τη βοήθεια του βοηθού curator αλλά και καλλιτέχνη Esat Basak.
Καθώς μου έδινε το κουβάρι με το νήμα μέσα στο σκοτάδι σκέφτηκα πως το νήμα, και μάλιστα ένα δίκλωνο νήμα, είναι δομικά ανάλογο με την χειραψία καθώς βασίζεται, στην κατά αντίθετη φορά, πλοκή των μερών του.
Να το πω πιό απλά: Χειραψία με τον εαυτό σου δεν μπορείς να κάνεις!
Δεν “κουμπώνεις”. Κουμπώνεις όμως με τον άλλον σε χειραψία όπως κουμπώνουν τα νηματίδια του DNA από τους δύο γονείς ώστε να προκύψει το νέο πλάσμα. 
Νήμα λοιπόν ως νόημα ζωής… Με αυτές τις σκέψεις του ζήτησα να φωτοτυπίσουμε την χειραψία μας.
Αργότερα, έφτιαξα με αυτήν την ακολουθία των χειραψιών, την κορδέλα του Moebius, που είναι ένα τοπολογικό παράδοξο, ένα τρισδιάστατο αντικείμενο μίας επιφανείας.
Από αυτές όλες τις εμπειρίες συνειδητοποίησα πως μπορούσα να σχεδιάσω την σκακιέρα με μια μόνο γραμμή, με μια μονοκονδυλιά!
Έτσι γεννήθηκε το ιδεόγραμμα του “Σκακιστικού Συνεχούς” που υποβάλλει τις σχέσεις των αντιθέτων ως συμπληρωματικές για την ροή της δημιουργίας. Όπου η σκακιέρα αποκαλύπτεται να είναι δίκτυο!
Το σχεδίασα λοιπόν στο σαπούνι πλυντηρίου σε επόμενες εκδοχές του έργου αλλάζοντας τον τίτλο σε “Σκακιστικό Συνεχές”.
Έτσι σταδιακά γεννήθηκε η ανάγκη να δίνω, χέρι με χέρι το νήμα, το κουβάρι, συνδέοντας θεατές μεταξύ τους σε ένα πλέγμα συνεκτικό ενεργοποιώντας εύχομαι την συνειδητοποίηση πως όλοι είμαστε πυκνά διασυνδεμένοι σε μια οργανική τάξη που μας υπερβαίνει και μετέχουμε στην πλοκή των πραγμάτων. Αυτό πιστεύω βιώσανε και οι θεατές αλλά και συμμετέχοντες της δράσης/performance στην Αρχαία Αγορά όπου βεβαίως ενεργοποιείται και ένας προβληματισμός για την έννοια της δημοκρατίας καθώς εκεί, σ’αυτον τον τόπο, γεννήθηκε αυτό που στις μέρες μας καλούμαστε να επανεξετάσουμε με νέους όρους. Εγώ σε αυτή την φάση το ονομάζω «Δικτυακή Συνείδηση» και αισθάνομαι πως αναδύεται και από την ηλεκτρονική αλλά και από την γαιοπολιτική και πολιτισμική πραγματικότητα.
Βίντεο της Αρχαίας Αγοράς “Παλμικά Πεδία”
Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείς για να υλοποιήσεις ένα έργο. Πώς σ’ έχει επηρεάσει η μορφή της σκακιέρας στο έργο σου.
Καθώς περιέγραψα την διαδικασία της δουλειάς μου στην προηγούμενη ερώτηση , θα συμπληρώσω απλώς πως, πολύ συχνά, έχω την αίσθηση πως τα έργα φτιάχνουν εμένα και όχι εγώ τα έργα!
Συνοψίζοντάς το σ’ενα τίτλο έγραψα στο παρελθόν πως αισθάνομαι να “Είμαι το Παιγνίδι και το Παίγνιο/Θήραμα του Παιγνιδιού” “Being the Game and the Game’s Game”!
Όντως σε αυτή τη λογική, το σκάκι ως παιχνίδι, ως συνθήκη αλληλεπίδρασης δηλαδή, και η σκακιέρα ως κάναβος, χάρτης συντεταγμένων, κατάτμησης γεωγραφικού προσδιορισμού και γεω-μέτρησης είναι στον πυρήνα της δουλειάς μου.
Από το έργο του 1991, όπου εκροσώπησα την Ελλάδα στην Sao Paolo Biennale, το Σκάκι ή “Παίζοντας στα πεδία του Χρόνου δεν υπάρχει νίκη ποτέ” (με μάρμαρα και μαύρα λάδια αυτοκινήτου), στο “Σκακιστικό Συνεχές” του παρόντος, που και αυτό μετακινήθηκε σταδιακά από την ύφανση στη ροϊκότητα, δεν σταματώ να δουλεύω σε μια έννοια που φαίνεται να εξελίσσεται διαρκώς.
Μεταξύ άλλων, έγραφα το 1992 :
«Σε κάθε περίπτωση στην εποχή μας, της παγκοσμιοποίησης, της διαπολιτισμικής αλληλεπίδρασης και της οικολογίας, το παιχνίδι του Σκακιστικού Συνεχούς, της ενότητας ως διαχωριστότητα βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.» Απλά ας προσθέσω πως πλέον αυτό είναι οδυνηρά φανερό…
Στη διάλεξη που έδωσες κατά τη διάρκεια του εικαστικού περιπάτου στην Κίμωλο είπες: “Χέρι με χέρι μεταδίδεται η γνώση”. Μίλησε μας γι αυτό.
Ο πολιτισμός που εμπεριέχει αυτό που κατά εποχή αναγνωρίζουμε ως γνώση, είναι μια δύσκολη και απαιτητική υπόθεση καθώς ενέχει συνεχή μετακίνηση αντίληψης για την ίδια μας την υπόσταση. Εκεί πυρηνικής σημασίας είναι η σχέση που διαμορφώνει κανείς… με τους γονείς, τους δασκάλους, το κοινωνικό σύνολο. Συνεπώς κατουσίαν νομίζω «γνώση», ως απόλυτη και αμετακίνητη αξία δεν υπάρχει γιατί τότε εμπίπτουμε στα χωράφια της πίστης. Σχέση υπάρχει… και μέσα από αυτήν οικοδομείται αυτό που ονομάζουμε γνώση και αλλάζουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο. Χέρι με χέρι λοιπόν το νήμα, το νόημα, ο πολιτισμός…
Τι είναι αυτό που πιστεύεις ότι πρέπει να μεταδώσουμε απο γενιά σε γενιά. Έχουμε κάποια ευθύνη;
Τον σεβασμό (που ενέχει αρμονία, ισορροπία και αυτοσεβασμό) και κατά συνέπεια τον σεβασμό στον άνθρωπο. Αγάπη. Και αν θες εκεί, στην αγάπη, με την αγάπη, είμαστε πέραν της ευθύνης, την έχουμε αφήσει πίσω μας …
Ποιος ο ρόλος της τέχνης στις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες. Μπορεί η τέχνη να τις επηρεάσει και να τις μεταβάλλει;
Η ουσία της τέχνης είναι η μετακίνηση της αντίληψής μας για τα πράγματα και ναι, σαφώς η τέχνη εκφράζει, ενεργοποιεί , μορφοποιεί, συν-κινεί, συν-βάλλει!
Τα κοινωνικά δίκτυα βοηθούν την τέχνη;
Θα μπορούσαν, καθώς αυτό που παράγεται από τη τέχνη- αν και αρχικά δεν φαίνεται- είναι κοινότητα και συνεκτικός λόγος. Συνεπώς συχνά στις μέρες μας η λειτουργία της ενισχύεται αλλά και παράγεται μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα τα οποία αναδύονται. Βεβαίως το ζήτημα παραμένει αν κάτι είναι έργο, ή όχι…
Τι θα έλεγες σ’ ένα νέο καλλιτέχνη;
Για να επαναλάβω τα λόγια του Κάλβου: «Με λογισμό και μ’όνειρο».
Αιμιλία σ’ ευχαριστούμε!
Κι εγώ σας ευχαριστώ!
