Το φετινό μήνυμα της Παγκόσμιας Οργάνωσης Παιδικών Βιβλίων την επιμέλεια του οποίου είχε η τιμώμενη χώρα για το 2018, Λετονία.
Οι άνθρωποι τείνουν προς το ρυθμό και την κανονικότητα, όπως ακριβώς η μαγνητική ενέργεια οργανώνει τα μεταλλικά ρινίσματα σε ένα πείραμα φυσικής, ακριβώς όπως μια χιονονιφάδα δημιουργεί κρυστάλλους έξω από το νερό. Σε ένα παραμύθι ή ένα ποίημα, τα παιδιά απολαμβάνουν την επανάληψη, τις επωδούς και τα καθολικά μοτίβα επειδή μπορούν να αναγνωριστούν εκ νέου κάθε φορά – φέρνουν κανονικότητα σε ένα κείμενο. Ο κόσμος κερδίζει μια όμορφη ομαλότητα. Ακόμα θυμάμαι πως σαν παιδί πάλευα με τον εαυτό για τη δικαιοσύνη και τη συμμετρία, τα ίσα δικαιώματα για το αριστερό και το δεξί: αν χτυπούσα έναν ρυθμό στο τραπέζι, θα μετρούσα πόσες φορες έπαιζε το κάθε δάχτυλο, έτσι ώστε κανένα να μην αδικηθεί. Έτεινα να χειροκροτώ χτυπωντας το δεξί μου χέρι με το αριστερό, αλλά μετά σκέφτηκα πως ήταν άδικο και έμαθα να το κανω με τον άλλο τρόπο- το αριστερό στο δεξί. Αυτή η ενστικτώδης φιλοδοξία για ισορροπία είναι αστεία φυσικά, αλλα ταυτόχρονα δείχνει την ανάγκη να αποτραπεί ο κόσμος απο το να ειναι μονομερής. Έχω την εντύπωση πως εγώ ήμουν αυτή που ηταν υπεύθυνη για όλο αυτό.
Η ροπή των παιδιών προς τα ποιήματα και τις ιστορίες πηγάζει απο την ανάγκη τους να φέρουν κανονικότητα στο χάος του κόσμου. Από την απροσδιοριστία, όλα κλίνουν προς κάποια τάξη. Βρεφικοί ρυθμοί, παραδοσιακά τραγούδια, παιχνίδια, παραμύθια, ποίηση- όλες αυτές οι ρυθμικά οργανωμένες φόρμες ύπαρξης βοηθούν τους μικρούς ανθρωπους να οικοδομήσουν την παρουσία τους στο μεγαλύτερο χάος. Δημιουργούν μια ενστικτώδη επίγνωση πως η τάξη στον κόσμο είναι δυνατή και ο καθένας έχει τη δική του μοναδική θέση σε αυτό. Ολα συντείνουν προς αυτό το σκοπο: η ρυθμική οργάνωση του κειμένου, οι σειρές των γραμμάτων και ο σχεδιασμός της σελίδας, η εντύπωση που δημιουργεί το βιβλίο σαν ενα καλά δομημένο σύνολο. Το μεγάλο αποκαλύπτεται στο μικρό και το δοκιμάζουμε αυτο στα παιδικά βιβλία ακάμα κι αν δεν σκεφτόμαστε τον Θεο ή τα φράκταλ (γεωμετρικά επαναλαμβανόμενα σχήματα). Ένα παιδικό βιβλίο είναι μια θαυματουργός δύναμη που προωθεί την μεγάλη επιθυμία και τη δυνατότητα ύπαρξης των μικρων ανθρωπων. Ενδυναμώνει το κουράγιο του ή της για ζωή.
Σε ένα βιβλίο το μικρό παραμένει πάντα μεγάλο, άμεσα, όχι καθώς πλησιάζει η ενηλικίωση. Ένα βιβλίο είναι ένα μυστήριο στο οποίο κάτι αζήτητο μπορεί να βρεθεί ή κάτι πέρα από την έκταση του ενός. Αυτό το οποίο οι αναγνώστες μιας συγκεκριμένης ηλικίας δεν μπορούν να συλλάβουν με τον νου τους, παραμένει στην επίγνωσή τους ως αποτύπωμα και συνεχίζει να δρα ακόμα κι αν δεν είναι πλήρως κατανοητό. Ενα picture book μπορεί να λειτουργήσει σαν ένα σεντούκι σοφίας και πολιτισμού ακόμα και για τους ενηλικες, ακριβώς όπως τα παιδιά μπορούν να διαβάσουν ένα βιβλιο που απευθύνεται σε ενήλικες και βρίσκουν τη δική τους ιστορία, ένα στοιχείο για την εκολλαπτόμενη ζωή τους. Το πολιτιστικό πλαίσιο διαμορφώνει ανθρωπους, ετοιμάζοντάς τους για τις εντυπώσεις που θα φτάσουν στο μέλλον, καθώς και για τις δοκιμαστικές εμπειρίες που θα έχουν για να επιβιώσουν ενώ κρατούν τον εαυτό τους ακέραιο.
Ενα παιδικό βιβλίο σηματοδοτει το σεβασμό στο μεγαλείο του μικρού. Σηματοδοτεί έναν κόσμο που δημιουργείται εκ νέου κάθε φορά, μια παιχνιδιάρικη και όμορφη σοβαρότητα, χωρις την οποία ολα, συμπεριλαμβανομένης της παιδικής λογοτεχνίας, ειναι απλώς μια ανούσια εργασία.
Εν συντομία:
Ένα βιβλίο κάνει τον μικρό άνθρωπο να κατανοήσει πως η τάξη ειναι δυνατή στον κόσμο, και ο καθένας έχει μια μοναδική θέση σ’ αυτόν. Όλα συντείνουν προς αυτόν τον σκοπό: η ρυθμική οργάνωση του κειμένου, οι σειρές των γραμμάτων, η σχεδίαση της σελίδας, η εντύπωση που δημιουργεί το βιβλίο ως ένα καλά δομημένο σύνολο. Το σπουδαίο αποκαλύπτεται στους μικρούς και εμείς το εφαρμόζουμε στα παιδικα βιβλια.
Το βιβλίο είναι ένα μυστήριο στο οποιο μπορεί να βρεθεί κάτι αζήτητο ή ή κάτι πέρα από την έκταση του ενός. Ενα παιδικό βιβλιο υποδηλωνει σεβασμό στο μεγαλείο του μικρού.
Γράφηκε από την Inese Zandere
(μετάφραση elniplex)
