Τα παλιά τα χρόνια ο κόσμος δεν υπήρχε στ’ αλήθεια, γι’ αυτό ο καθένας τον φανταζόταν όπως ήθελε. Άλλος τον φανταζόταν απέραντο, άλλος στενόμακρο, άλλος τετράγωνο. Ένας παππούς τον φανταζόταν σα σύννεφο. Τρία παιδιά τον έβλεπαν σαν κουτί κλειστό και κάθε μέρα τον άνοιγε ένας από τους τρεις και έλεγε στους άλλους τι είχε δει μέσα. Μια αλεπού τον φανταζόταν σαν αβγό κι ένας γίγαντας μια σταλιά, σαν ένα δωμάτιο. Α! Κι ένας νάνος πίστευε πως ο κόσμος ήταν ατελείωτος.
Υπήρχε όμως κι ένα κοριτσάκι που έχοντας πυρετό μια μέρα, δεν πήγε στο σχολείο και κάθισε και τον φαντάστηκε κι εκείνη. Και τον φαντάστηκε σαν ένα πελώριο δέντρο με σκαλάκια χαραγμένα στον κορμό για να ανεβαίνουν οι άνθρωποι και αντί για καρπούς ή φρούτα έβγαζε… ψέματα! Ναι, ψέματα που μάλιστα έμοιαζαν με μήλα. Κάποια μένουν για πάντα μικρά. Τα περισσότερα όμως μεγαλώνουν και γίνονται μήλα κανονικά ή και πιο μεγάλα, σαν κυδώνια ή και πεπόνια. Τα μήλα-ψέματα είναι περιζήτητα και το κοριτσάκι γίνεται πάμπλουτο. Μα δε σταματά να σκέφτεται. Για τα μήλα-ψέματα και για τα μικρά κουκουτσάκια που κρύβει το καθένα στο κέντρο του, στην καρδιά του και το κοριτσάκι τα ονόμασε “αλήθειες”. Γιατί έτσι είναι ο κόσμος από παλιά. Κυνηγά τα ψέματα, γιατί η αλήθεια είναι πικρή για να τη φας. Αναρωτήσου όμως: όταν θες να φυτέψεις, τι φυτεύεις;
Η Μαρία Αγγελίδου κεντάει σε 500 λέξεις ένα παραμύθι που μοιάζει με λαϊκό μύθο, σαν κι εκείνες τις ιστορίες που ταξίδευαν για αιώνες από στόμα σε στόμα και με τις σχετικές παραφθορές έφταναν στην σύγχρονη εποχή το ίδιο γοητευτικά με το αρχικό τους πρότυπο. Γλώσσα βουτηγμένη στην ομορφιά της απλότητας, προτάσεις κοφτές κι εικόνες λεκτικές περισσότερες. Μια ποιητικά δοσμένη ιστορία για το ψέμα που πάντοτε γυαλίζει περισσότερο, που συναρπάζει τα πλήθη αλλά δε γονιμοποιεί. Και την αλήθεια που πάντοτε κρυμμένη και μικρή πίσω ή μέσα σ’ έμα ψέμα, πρέπει να ψάξεις καλά για να την ανακαλύψεις κι ίσως πικραθείς αν τη δοκιμάσεις. Μα αν τη φυτέψεις, ο σπόρος της θα δώσει πολλά περισσότερα και σε σένα και στον κόσμο.
Δεν είναι πολλά τα παραμύθια που κάνουν αυτό ακριβώς που καταφέρνει “Το δέντρο με τα ψέματα”. Την ίδια στιγμή που δε σε διδάσκει, σου εγκιβωτίζει στην ιστορία έναν βασικό προβληματισμό που θα σε βάλει να σκεφτείς και να βρεις εσύ αυτό που μπορείς να σκεφτείς. Την ίδια ώρα απουσιάζουν τσιτάτα του στυλ “το κακό ψέμα”, “η καλή αλήθεια”, “πρέπει να λέμε το ένα…”, “πρέπει να αποφεύγουμε το άλλο”.
Η Ίριδα Σαμαρτζή εικονογραφεί παίρνοντας την πραγματικότητα του κειμένου, εντάσσοντας στη βραχεία του φόρμα τα δικά της μικρά εικαστικά υπονοούμενα. Με εκείνους τους μοναδικούς συνταιριασμούς στα χρώματα που συνηθίζει και τις μορφές της που τόσο διαφέρουν, φτιάχνει ένα δικό της έργο που θα μπορούσε να υποτιτλιστεί αυτόνομα και να δώσει μια νέα καταπληκτική ιστορία που σε άλλες πτυχές θα ταυτιζόταν με το κείμενο της Μαρίας Αγγελίδου και σε άλλες θα βημάτιζε τη δική του στράτα.
Πολύ όμορφο αποτέλεσμα. Προτείνεται με θέρμη.
Παίζοντας αλήθεια ή ψέματα
Στις πρωινές αναφορές κάθε μέρα στην τάξη έρχεται κάποια στιγμή και η σειρά του καιρού. Ο πίνακάς μας είναι λευκός μαγνητικός. Έτσι τα παιδιά κάθε μέρα έχουν να αντικαταστήσουν (αν χρειάζεται) το σύμβολο του καιρού καθώς και τη λέξη που το περιγράφει (ήλιος, βροχή κτλ). Επειδή όμως έχουμε και έναν μίνι μετεωρολογικό σταθμό που καταγράφει θερμοκρασία εντός και εκτός κτιρίου, δείχνει τον καιρό κτλ, δύο παιδιά κάθε πρωί αναλαμβάνουν να κοιτάξουν τον ουρανό αλλά και το ταμπλό του μετεωρολογικού σταθμού και να πουν στους υπόλοιπους τι καιρό έχουμε σήμερα. Είναι οι μετεωρολόγοι της ημέρας.
Όταν λοιπόν τους δείχνω τις καρτέλες του καιρού για να μου πουν ποια είναι η σωστή, γίνεται ο κακός χαμός. Δείχνω σύννεφα με βροχή. “Όχι”, μου λένε πεισματικά. “Βρε τι όχι;”, τους λέω. “Κοιτάξτε έξω βρέχει κατααρακτωδώς, κοίτα ένας άνθρωπος με ομπρέλα σας χαιρετάει, φοράει γαλότσες”. Κοιτάνε. Χτυπιούνται και γελάνε. “ΟΧΙ”, φωνάζουν, “έχει ήλιο.”
“Ωραία”, λέω. “Να ο ήλιος” και τους δείχνω την καρτέλα με το χιόνι. “Όχι! Αυτό είναι χιόνι. Θέλουμε τον ήλιο”. Το συνεχίζω. “Βρε ποιον ήλιο. Έξω χιονίζει. Είναι Χριστούγεννα. Να ο Αϊ-Βασίλης. Χο, χο, χοοο”. Αυτό γίνεται με διαφορετικό τρόπο κάθε μέρα. Αυτά τα ψέματα τα γοητεύουν.
“Το δέντρο με τα ψέματα”. Τι θα γινόταν αλήθεια αν φτιάχναμε εμείς το πιο πειστικό ψέμα; Ζωγραφίστε (ή εκτυπώστε το παρακάτω) το περίγραμμα ενός μήλου στο μέγεθος που σας ικανοποιεί (ίσως λίγο μεγαλύτερο από ένα πραγματικό μήλο). Δώστε στα παιδιά να ζωγραφίσουν στο μήλο μια αλήθεια ή ένα ψέμα. Που είπαν, που τους είπαν, που θα μας πουν.
Όταν ολοκληρωθεί η “άσκηση”, παίζουμε “Αλήθεια ή ψέματα”. Κάθε παιδί μας λέει τι ζωγράφισε χωρίς να μας αποκαλύψει αν αυτό είναι αλήθεια ή ψέματα, αν το ‘χει ζήσει ή το ‘χει απλά φανταστεί. Αν το πρώτο παιδί που θα κληθεί να μαντέψει, βρει αν είναι αλήθεια ή ψέμα, τότε μπορεί να ζητήσει από το παιδί που ζωγράφισε να περάσει μια μικρή δοκιμασία (μια τούμπα, μια γκριμάτσα, ένα ζώο κτλ). Όταν τελειώσει κι αυτή η διασκέδαση, μπορείτε να τα κρεμάσετε όλα σε ένα δέντρο, στη δική σας μηλιά. Το δικό σας δέντρο με τα ψέματα μα και τις… αλήθειες. Πώς φτιάχνουμε δέντρο; Με πολλούς τρόπους. Οι δικοί μου αγαπημένοι (τρόποι) είναι δυο: από κούτες σούπερ μάρκετ και από κομμάτια παζλ που πλέον δεν παίζονται (λόγω χαμένων κομματιών).
 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Το δέντρο με τα ψέματα |
| Συγγραφέας: | Μαρία Αγγελίδου |
| Εικονογράφηση: | Ίρις Σαμαρτζή |
| Σειρά : | Πετάει-πετάει |
| Εκδόσεις: | Παπαδόπουλος, 2008 |
| Σελίδες: | 32 |
| Μέγεθος: | 14 Χ 21 |
| ISBN: | 978-960-412-824-2 |
