Το γαϊτανάκι, της Ζωρζ Σαρή. Ένα βιβλίο 42 χρόνων (1973). Η “μικρή” του ιστορία ξεκινάει από τις εκδόσεις Κέδρος όπου πέρασε τη μισή του ζωή σε εικονογράφηση της Έλενας Γαρυφαλλίδου. Άλλες εποχές. Στην τελευταία σελίδα αναγράφεται η διεύθυνση της συγγραφέως και το τηλέφωνό της, προφανώς για όσους αναγνώστες θα ήθελαν να επικοινωνήσουν μαζί της. Σήμερα, έχουμε mail, social media και άλλα που κάνουν τη ζωή πιο εύκολη, ενίοτε λιγότερο ρομαντική.
Η βιβλιοδεσία του 73′ είχε γίνει με κόλλα και μεταλλικό συνδετήρα, όχι με κλωστή. Το Γαϊτανάκι μέσα σε πέντε χρόνια έφτασε τον Μάιο του 1978 σε τρίτη έκδοση. Ήδη όμως από το 1975 είχε συμπεριλιφθεί στο “Aνθολόγιο για τα παιδιά του Δημοτικού” (μέρος πρώτο, Oργανισμός Eκδόσεως Διδακτικών Bιβλίων, 1975), δείγμα της επιτυχίας και αποδοχής του ήδη από τους πρώτους μήνες της κυκλοφορίας του, ίσως και προσπάθεια της τότε εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης να διαφοροποιήσει τα συγγράμματα από εκείνα της Επταετίας.
Το πρώτο γαϊτανάκι. Από τον τον Κέδρο. Εικονογράφηση Έλενα Γαρυφαλλίδου.
Στην πρώτη έκδοση υπάρχει η αφιέρωση “στον Νίκο” και δίπλα ένα γαρύφαλλο (φώτο). Αν το συνδυάσουμε με το όνομα του γερο-σοφού (Νικόλας Γαρύφαλλος) και ασφαλώς με το ειρηνιστικό, διεθνιστικό, αντιπολεμικό περιεχόμενο του βιβλίου, διαχρονικά οράματα της πραγματικής Αριστεράς, τότε οδηγούμαστε στην απλή υπόθεση ότι το βιβλίο έχει αφιερωθεί από τη Ζωρζ Σαρή στον Νίκο Μπελογιάννη, τον περίφημο άνθρωπο με το γαρύφαλλο. Και όλα αυτά το 1973, όταν η Χούντα των συνταγματαρχών βασίλευε ακόμα και παρά το Πολυτεχνείο του Νοέμβρη του 1973 άντεξε 7 ακόμα μήνες μέχρι τη διαίρεση της Κύπρου τον Ιούλη της επόμενης χρονιάς. Αν η υπόθεσή μου είναι σωστή (κι όχι κάποια αφελής εξίσωση), τότε αυτό αποκτά ακόμα μεγαλύτερη αξία για την τόλμη και της συγγραφέως και του εκδοτικού οίκου να μην αφήσουν για… αργότερα (για πότε άραγε;) ένα τόσο όμορφο κείμενο.
Πάνω, δύο από τις πρώτες εκδόσεις του Πατάκη. Κάτω αριστερά, η έκδοση του 1973 του Κέδρου και αριστερά η τρέχουσα έκδοση.
Έντεκα χρόνια μετά από την αρχική του έκδοση, το 1984, το βιβλίο εκδόθηκε ξανά από τον Κέδρο σε εικονογράφηση αυτή τη φορά της Αγγελικής Μακρή και έφτασε τις 11 συνολικά εκδόσεις μέχρι το 1992 όταν το βιβλίο ξεκινά τη δεύτερη ζωή του στις εκδόσεις Πατάκη πάλι με την εικονογράφηση της Αγγελικής Μακρή. Από πέρυσι τον Οκτώβριο (2014) το βιβλίο κυκλοφορεί σε νέο σχήμα με την εικονογράφηση της Έφης Λαδά.Η προσέγγιση της Έφης Λαδά ασφαλώς είναι το κάτι άλλο. Χρώματα, μορφές και πρόσωπα (αχ, αυτά τα πρόσωπά της), σκιές, σελίδες που καταφέρνουν να συγκεντρώσουν όλη την -μεγάλη- αφήγηση και να σταθούν δίπλα της σαν ένα πραγματικό καλλιτέχνημα. Αν βγάλεις το κείμενο της Ζωρζ Σαρή και εκθέσεις τις ζωγραφιές της Λαδά μόνους τους και καλέσεις τα παιδιά να βάλουν λόγια, θα είναι πραγματικά ένα υπέροχο πείραμα που θα σου αποκαλύψει πόσο σπουδαίο κείμενο ήταν της Ζ. Σαρή αλλά και πόσο εξαιρετικά κινείται σαν ένα αυτόφωτο έργο η εικονογράφηση της Λαδά. Ένα κείμενο του 1973 με μια εικονογράφηση του 2014. Τόσο μακρινά χρονικά, τόσο απίθανα ταιριαστά.
Μια χαρακτηριστική σελίδα από την έκδοση του 1973. Κέδρος.
Το γαϊτανάκι των παιδιών όπως αποτυπώθηκε στην έκδοση του 1973. Κάτω αριστερά ο τίτλος και τα στοιχεία του παραμυθιού. Δεξιά η αφιέρωση “στον Νίκο” με ένα γαρύφαλλο.
Το γαϊτανάκι του 2014. Έφη Λαδά.
