Γράφει η Δέσποινα Μπογδάνη-Σουγιούλ *
Αντιθέτως! Είναι εξαιρετικό να διαβάζει κάποιος παιδικά βιβλία και μάλιστα όταν είναι παιδί.
Είναι όμως το ίδιο εξαιρετικό να διαβάζεις παιδικά βιβλία όταν πια είσαι ενήλικας;
Ας πιάσουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Γιορτινές μέρες οι προηγούμενες μέρες και σε κάθε σπίτι και ένα δέντρο γεμάτο πολύχρωμα στολίδια και λαμπιόνια. Στα πόδια του δεκάδες δώρα που περίμεναν τη σειρά τους για να ανοιχτούν και ανάλογα με το περιεχόμενό τους να διεκδικήσουν τη θέση τους στην καθημερινότητά μας.
Το τελευταίο πακέτο που μου είχε μείνει για να ανοίξω ήταν ελαφρύ και ψαχουλεύοντάς το, παρότι ήταν τυλιγμένο, δε μου άφηνε καμιά αμφιβολία. Ήταν ένα βιβλίο. Καθώς το ξετύλιγα σε λίγα κλάσματα δευτερολέπτου είχα σκεφτεί:
– Ναι είναι ελαφρύ αλλά είναι τεράστιο σε μέγεθος. Απ΄την άλλη όμως δε μου φαίνεται να έχει παραπάνω από τριάντα σελίδες…
Συνέχισα να ξετυλίγω το πακέτο και είδα ότι ήταν ένα παιδικό βιβλίο. Το κοίταξα και απόρησα γιατί…ποιος είναι αυτός που κάνει δώρο σε έναν ενήλικα ένα παιδικό βιβλίο!
Αν το διάβασα; Φυσικά και το διάβασα και μάλιστα όχι μία αλλά δύο φορές.
Ύστερα ξαναγύρισα στις κουβέντες που συνήθως κάνουμε εμείς οι «μεγάλοι»…για το αν δηλαδή τα παιδικά βιβλία μπορούν να διαβάζονται όχι μόνο από παιδιά αλλά και από ενήλικες.
Γιατί όχι; Ποιος είναι αυτός που θα με εμποδίσει; Σας φαίνεται αστεία η εικόνα μιας 58άχρονης γυναίκας που βρίσκεται κουλουριασμένη στον καναπέ της και ξεφυλλίζει παιδικά βιβλία; Σας πληροφορώ ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόλαυση!
Άλλωστε όπως είπε ο CS Lewis «μια παιδική ιστορία που μπορούν να απολαύσουν μόνο τα παιδιά, δεν είναι μια καλή παιδική ιστορία, στο παραμικρό».
Πάντως για να σοβαρευτούμε ας αρχίσουμε από κάτι πιο πρακτικό, το οποίο έχει καθαρά οικονομικό ή εμπορικό χαρακτήρα.
Συζητώντας με διάφορους εκδότες, στην Ελλάδα κυρίως και λιγότερο στο εξωτερικό, μου ομολόγησαν ότι το παιδικό βιβλίο κάνει μεγαλύτερες πωλήσεις απ’ ότι τα βιβλία των ενηλίκων. Κι αμέσως αναρωτήθηκα:
– Άραγε όλα αυτά τα παιδικά βιβλία που αγοράζονται κάθε χρόνο, αγοράζονται για να διαβαστούν αποκλειστικά από παιδιά;
Αναπολώντας στο παρελθόν με τον γιο μου όταν ήταν παιδί -γιατί πια είναι κι αυτός ενήλικας- θυμάμαι ότι το διάβασμα των παιδικών βιβλίων, σε οποιαδήποτε ώρα της ημέρας και σε οποιοδήποτε μέρος κι αν βρισκόμασταν, ήταν μια από τις ωραιότερες στιγμές δεσίματος, συνενοχής που μας όριζε αυτόματα κοινωνούς μιας κοινής γλώσσας έκφρασης και επικοινωνίας έχοντας ως αφετηρία κάθε φορά τα βιβλία που είχαμε διαβάσει.
Κουρνιάζαμε ο ένας δίπλα στον άλλον, χαλαρώναμε παρέα και μέσα από χαρακτήρες και τους ήρωες, μέσα από περιπέτειες και καταστάσεις στήναμε κουβέντες για προβλήματα και συμπεριφορές, για τις λύσεις τους και τις αξίες που ψάχναμε να βρούμε. Κι έτσι ένα παιδικό βιβλίο γινόταν αφορμή για να κατανοήσω καλύτερα τον κόσμο του παιδιού μου, να πιάσουμε κουβέντα για θέματα ή προβλήματα που ξεπηδούσαν μέσα από τις ιστορίες της παιδικής μυθοπλασίας και στην πραγματικότητα όλα αυτά να τα ακουμπήσουμε στο τέλος στην αληθινή ζωή και να λυθούν ως διά μαγείας με τον πιο εύκολο τρόπο.
Από την άλλη μεριά οι ειδικοί επιμένουν ότι το διάβασμα παιδικών βιβλίων από έναν ενήλικα βοηθάει τον ίδιο στη μείωση του άγχους μιας στρεσογόνας ενήλικης καθημερινότητας, τον απελευθερώνει και έρχεται να λειτουργήσει παρηγορητικά σαν μια αγκαλιά στο παιδί που είναι ακόμα, στο παιδί που δεν εγκατέλειψε ποτέ.
Εδώ που τα λέμε δεν ήταν λίγες οι φορές που έπιασα κι εγώ τον εαυτό μου διαβάζοντας μια παιδική ιστορία να δημιουργώ -εντελώς φαντασιωσικά- προβολές του ενήλικου εαυτού μου πάνω στην ιστορία που διάβαζα ενώ ταυτόχρονα οι σκέψεις μου και η συνάφειά τους με οδηγούσαν να επεξεργαστώ και να υπερπηδήσω θέματα και προβλήματα όπως ένας υπερήρωας της παιδικής λογοτεχνίας. Τελικά ούτε μεγάλη είμαι, ούτε και σοφή!
Μνήμες, αναμνήσεις και συναισθήματα ένα κουβάρι που ξετυλίγεται κάθε φορά με το διάβασμα ενός παιδικού βιβλίου και με γυρνάει πίσω στην παιδική μου ηλικία, εκεί που έκανα όνειρα, μεταμορφωνόμουν και η μαγεία ήταν η πιο σοβαρή έκφραση της παιδικότητάς μου, εκεί που ήταν η αφετηρία μου και όλα άφηναν μια επίγευση οικειότητας, νοσταλγίας και αναδρομής στο χρόνο.
Και ενώ όλα έμοιαζαν να κοιμούνται μέσα μου, ήταν όλα έτοιμα να ξυπνήσουν με μια παιδική ιστορία και να χτίσω μέσα από αυτή ότι έρχεται στο μέλλον.
Σε μια εποχή που οι κοινωνικές ή οικονομικές δυσκολίες μας περικυκλώνουν, οι πόλεμοι και οι καταστροφές επικρατούν δημιουργώντας φόβους, ανασφάλεια και απογοήτευση, το διάβασμα ενός παιδικού βιβλίου με την ενήλικη ταυτότητά μας δημιουργεί δημιουργεί κατά την άποψή μου μια ανατροπή που συνοδεύεται από φως και ελπίδα δείχνοντάς μας όπως λέει και ο WH Auden ότι «δεν υπάρχουν καλά παιδικά βιβλία που είναι μόνο για παιδιά».
Παίρνοντας ένα παιδικό βιβλίο στα χέρια μας έχουμε μπροστά μας ένα παράθυρο που μας περιμένει. Περιμένει να το ανοίξουμε και να κάνουμε ένα διάλειμμα στην καθημερινότητά μας, να αφεθούμε στη μαγεία του με την αθωότητα και το συναίσθημα των παιδικών μας χρόνων στο ενήλικο παρόν μας.
* Η Δέσποινα Μπογδάνη-Σουγιούλ είναι συγγραφέας, μουσικός και καθηγήτρια μουσικής
