Την Τατιάνα Ζωγράφου ακολουθούσε πάντοτε ένα σύννεφο. Πρώτα ήταν εκείνο το γκριζόλευκο της Αθήνας όπου γεννήθηκε. Ύστερα εκείνο το βροχερό των Ιωαννίνων όπου πήγε να γίνει νηπιαγωγός και το ακόμα πιο βροχερό του βρετανικού Ρέντινγκ όπου μετεκπαιδεύθηκε στη μουσική στην εκπαίδευση. Πιο μετά ήρθε το στρογγυλό σύννεφο που έφτιαχναν γύρω από την αγκαλιά της οι μαθητές του Αρσακείου όπου διδάσκει τα τελευταία 15 χρόνια. Κι έπειτα ήρθε το σύννεφο της δισκογραφίας, του “Πετώντας πας στην πόλη” και του “Δε βιάζομαι να μεγαλώσω” που έβρεξε όμορφα τραγούδια στα αυτιά μας που είχαν κουραστεί, ακούσια ή μη, από ακούσματα επιπόλαια και λίγα για παιδιά ή όσους κουβαλούν παιδιά μέσα τους. Είναι μια ξεχωριστή περίπτωση μουσικού η Τατιάνα Ζωγράφου. Και λαμβάνει με τον καιρό τη θέση που αξίζουν τα τραγούδια της. Ανακαλύψτε την!
Συνέντευξη στον Απόστολο Πάππο
«Η μουσική ξεπλένει από την ψυχή τη σκόνη της καθημερινότητας», είχε πει κάποτε ο Γερμανός συγγραφέας Μπέρτολντ Αουερμπάχ. Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η «δουλειά» της μουσικής αν έχει κάποια σε αυτόν τον κόσμο, κυρία Ζωγράφου;
Η σκόνη συχνά μας φαίνεται να κάθεται μόνο στις επιφάνειες. Και η μουσική έτσι επιδερμικά αντιμετωπίζεται συχνά. Και η σκόνη και η μουσική πάνε πολύ πιο μέσα. Και είναι εκεί, στο «μέσα», όπου η μουσική λειτουργεί ως αντίδοτο, ξεπλένοντας από την ψυχή τη σκόνη της καθημερινότητας. Ωραία το λέει ο Άουερμπαχ.
Είστε περισσότερα χρόνια νηπιαγωγός ή μουσικός;
Νηπιαγωγός έχω σπουδάσει και είναι το πρώτο πτυχίο μου αλλά από το 1998 ως τώρα ασκώ το επάγγελμα του Μουσικού στο νηπιαγωγείο που εργάζομαι. Στο τμήμα Νηπιαγωγών Ιωαννίνων σπούδασα, αλλά έπειτα ειδικεύθηκα στη μουσική παιδαγωγική κάνοντας μεταπτυχιακές σπουδές στην Αγγλία. Προσπάθησα και προσπαθώ να συνδυάσω και τα δυο επομένως. Πράγμα όχι πάντα εύκολο.
Θα μπορούσατε να ζήσετε χωρίς κάποια από αυτές τις δύο βασικές «επαγγελματικές» ιδιότητές σας; Νομίζω πως όχι, ωστόσο για να είμαι απόλυτα ειλικρινής μερικές φορές χάνω το κουράγιο μου στην εκπαίδευση. Ώρες ώρες η ρουτίνα της είναι σαν μυλόπετρα, που όταν δεν αντιστεκόμαστε, μας συνθλίβει. Η σύνθεση αλλά και η ενασχόληση μου με το τραγούδι επαγγελματικά, ουσιαστικά επαναφορτίζουν τις μπαταρίες μου όταν αυτές με εγκαταλείπουν. Το να φτιάχνω τραγούδια δεν με κουράζει ποτέ. Η σχέση μου με την μουσική μου δίνει δύναμη να αντιμετωπίζω τις δυσκολίες της καθημερινότητας.
Το elniplex το διαβάζουν πάρα πολλοί νηπιαγωγοί καθώς φτιάχνεται κατά κύριο λόγο από νηπιαγωγούς. Πόσο σημαντικό είναι για κάποιον εκπαιδευτικό–της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης κυρίως- να γνωρίζει μουσική; Μπορεί δηλαδή κάποιος που δεν γνωρίζει βασικά στοιχεία μουσικής, όχι μόνο έννοιες αλλά και συνθέτες, μουσικά ρεύματα κτλ, να είναι διδακτικά/παιδαγωγικά πλήρης προς τα παιδιά ή πάντα κάτι θα του λείπει;
Στα Πανεπιστήμια μας υπάρχουν άξιοι καθηγητές με αντικείμενό τους τη μουσική παιδαγωγική που προσπαθούν όχι μόνο να μάθουν τις βασικές μουσικές έννοιες στους μετέπειτα νηπιαγωγούς αλλά κυρίως να τους κάνουν να αναστοχαστούν τη σχέση τους με τη μουσική, με την ιδέα πως μπορούν οι ίδιοι να φτιάξουν μουσική και μετά να φτιάξουν μουσική παρέα με τους μαθητές τους. Η γενικότερη καλλιέργεια των ανθρώπων παίζει τον καθοριστικό ρόλο. Οι νέοι δεν οφείλουν να ξέρουν νότες, οφείλουν όμως να στοχάζονται για αυτά που μαθαίνουν και να δουλεύουν με όρεξη έτσι ώστε να συνδέουν δημιουργικά τις γνώσεις που αποκτούν με την «πραγματική» ζωή τους.
Μ’ ένα ιπτάμενο πατίνι στ’ άστρα ανάμεσα πετάτε, με τα σύννεφα μιλάτε, το φεγγάρι χαιρετάτε. Και λίγο μετά, βλέπετε το ιδανικό νηπιαγωγείο. Αλήθεια, πως θα ήταν αυτό το νηπιαγωγείο; Μπορείτε να μας το περιγράψετε; Ή μήπως το έχετε δει κιόλας;
Ιδανικό νηπιαγωγείο θα ήταν αυτό που τα παιδιά θα είχαν να διηγηθούν ευχαριστημένα πολλές ιστορίες όταν γύρναγαν σπίτι τους. Υποθέτω ότι για να συνέβαινε καθημερινά κάτι τέτοιο θα ένιωθαν ελεύθερα, θα ήταν δημιουργικά και η σχέση τους με τους δασκάλους τους θα βασιζόταν απαρέγκλιτα στον απόλυτο σεβασμό απέναντί τους την κάθε στιγμή. Κάθε παιδί και κάθε άνθρωπος…«Δεν χρειάζεται τα μάγια για να βρει την ευτυχία, της ζωής η περιπέτεια η γλυκιά είναι μαγεία»
Κυρία Ζωγράφου, τα τελευταία 10 περίπου χρόνια υπήρξε ένας περίεργος καταιγισμός από «παιδικά» (ή κατ’ ευφημισμόν παιδικά) τραγούδια. Έβλεπες σε τηλεοράσεις και έντυπα 10χρονα και 12χρονα να ντύνονται σαν ενήλικες, να τραγουδούν, να χορεύουν και να συμπεριφέρονται όπως μεγάλα ονόματα του χώρου, τραγούδια με αμφιλεγόμενο στίχο, μουσική τουλάχιστον επιπόλαιη. Αυτό το τραγούδι το βάλανε οι γονείς στα αυτιά των παιδιών στα πάρτι, το βάλαμε οι εκπαιδευτικοί στα γλέντια και στα μουσικοκινητικά των παιδιών, το επέβαλλαν σχεδόν όλοι. Τελικά, τι συμβαίνει και πάντα επιβιώνει η Λιλιπούπολη και τα παιδιά της Λιλιπούπολης; Και αν το πρόχειρο ξεφουσκώνει γρήγορα, γιατί γνωρίζει τέτοια αποθέωση, έστω και πρόσκαιρα;
Δεν είναι και τόσο πρόσκαιρη η αποθέωση όταν κρατάει δέκα και βάλε χρόνια! Αυτό θα συμβαίνει πάντα όσο κάποιοι συνάνθρωποί μας σκέφτονται μόνο το κέρδος και μάλιστα εκμεταλλευόμενοι κυρίως τα παιδιά. Έχουμε μεγάλη ευθύνη ως γονείς και ως εκπαιδευτικοί. Εγώ δεν τα έβαλα ποτέ στο σχολείο μου αλλά εκτιμώ βαθιά την ειλικρίνειά σας. Πρέπει να αποφασίσουμε επιτέλους τι κοινωνία θέλουμε να φτιάξουμε, τι οραματιζόμαστε για το μέλλον των παιδιών μας. Τα παιδικοσκυλάδικα δεν χωράνε πουθενά, αλλοτριώνουν τα παιδιά μας και δεν έχουν καμία σχέση με την αθωότητά τους την οποία και παραβιάζουν βάναυσα. Υπήρχαν και χαρούμενες εμπορικές δουλειές που είναι μια χαρά. Δεν εννοώ ότι πρέπει να ακούνε μόνο Μπαχ ή Λίγκετι – καθόλου κακό δεν θα ήταν βέβαια να ακούμε και τέτοιες μουσικές! Το «κατσίκα κατσίκα γλυκιά μου πιτσιρίκα» είναι ένας απαράδεκτος στίχος. Τόσο απλά. Είναι επίσης βαθύτατα σεξιστικός. Τόσα χρόνια, τόσοι άνθρωποι προσπάθησαν για την ισότητα, και έρχονται τώρα οι επιτήδειοι να πουλήσουν τέτοια πράγματα, χλευάζοντας τους πάντες. Ωστόσο όλα αυτά έχουν εντείνει την ανάγκη για ακούσματα σαν της Λιλιπούπολης και πιστεύω ότι έχουμε μια άνθηση του καλού παιδικού τραγουδιού τα τελευταία χρόνια.
Είστε μουσικό παιδί του Χατζιδάκι; Και ποιου άλλου άραγε;
Αγαπώ όσο τίποτε τη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, αλλά αγαπώ πολύ και τα τραγούδια του Μίκη, τα ρεμπέτικα, τα δημοτικά Ταυτόχρονα μεγάλωσα με κλασική μουσική δίπλα σε έναν βαθιά μουσικόφιλο πατέρα. Η μητέρα μου πάλι, αγαπούσε πολύ την ποίηση. Η αγάπη του πατέρα μου για την όπερα με έκανε να σπουδάσω κλασικό τραγούδι και πρόσφατα μάλιστα (!) πήρα και το δίπλωμά μου. Αγαπώ τον Σοπέν και τους υπέροχους Έλληνες σολίστ μας Ντόρα Μπακοπούλου και Θόδωρο Κοτεπάνο να ερμηνεύουν έργα του. Μου αρέσει επίσης η μουσική του Robert Wyatt και του Astor Piazzolla. Τα καλοκαίρια απολαμβάνω συνήθως τζαζ μουσική στα μπαρ αλλά και τα ωραία λαϊκά πανηγύρια στην αγαπημένη μου Σέριφο. Θα έρθετε; Φέτος, στο δεύτερο φεστιβάλ Σερίφου, θα παρουσιάσω τον Τζικιτζίκ, τον Κρικικρίκ και την Παράξενη χορωδία του δάσους… αλλά και τραγούδια από όλη μου τη δισκογραφία για παιδιά. Θα συμμετέχουν όλα τα παιδιά του δημοτικού σχολείου Σερίφου!
Με χαρά θα έρθουμε! Τελικά, υπάρχει παιδικό τραγούδι; Τι σημαίνει αυτή η ορολογία; Γιατί κυρία Ζωγράφου, συγχωρέστε με (και δεν αποτελεί επ’ ουδενί φιλοφρόνηση), αλλά τα τραγούδια σας αρέσουν πρώτα σε εμάς και γι’ αυτό τα τραγουδάμε και με τα παιδιά μας στις τάξεις που διδάσκουμε. Και είμαστε περίπου στην τέταρτη δεκαετία της ζωής μας.
Σας ευχαριστώ πολύ γι’ αυτό! Παιδικό τραγούδι είναι αυτό που φτιάχνουν τα ίδια τα παιδιά μόνα τους παίζοντας με τις μελωδίες, τους ρυθμούς και τις λέξεις τους… Εγώ συνθέτω τραγούδια για μικρούς και μεγάλους, όπως συνηθίζω να λέω. Νομίζω ότι όταν πρώτα εμείς αγαπάμε κάτι, τότε μπορούμε να το μοιραστούμε με τους μαθητές μας με έναν πολύ δημιουργικό και δυνατό τρόπο. Αλλά και ως μαμά λ.χ. ανταποκρίνομαι διαφορετικά στην κόρη μου και στις συζητήσεις μας, όταν αισθάνομαι κι εμένα να με ενδιαφέρει αυτό που την ενδιαφέρει. Οι κόσμοι των μεγάλων και ο κόσμος των παιδιών όταν σμίγουν φτιάχνουν έναν καινούριο κόσμο πολύ πιο πλούσιο για όλους.
“Πετώντας πας στην πόλη”, “Δε βιάζομαι να μεγαλώσω”, “Μ’ έναν τρόπο μυστικό”, “Το σπίτι”, “Ένας γάτος μια φορά”, “Ο Τζικιτζικ κι ο Κρίκικρικ και η παράξενη χορωδία του δάσους”. Εννέα χρόνια στη δισκογραφία πια. Ποια είναι τα μουσικά όνειρα της Τατιάνας Ζωγράφου δεδομένου ότι ήδη έχετε συνεργαστεί με πολλούς σημαντικούς καλλιτέχνες;
Καμιά φορά σκέφτομαι ότι τα πράγματα πάνε από μόνα τους σαν βαρκούλες στη θάλασσα. Άλλες φορές πάνε δύσκολα, και τότε όλα φαίνονται λυπηρά και λυπημένα. Είναι σαν το συναίσθημα που αναδίδουν οι ζωγραφιές του Χρήστου Κεχαγιόγλου που έχει κάνει όλα τα εξώφυλλα στους προσωπικούς δίσκους μου και όχι μόνο, μελαγχολικές και ταυτόχρονα αισιόδοξες, ήρεμες και ταυτόχρονα δυνατές. Δεν κάνω όνειρα για το μέλλον. Μεγαλώνουμε με τον σύντροφό μου δύο υπέροχα κορίτσια και αγωνιζόμαστε για την καθημερινότητά μας. Θέλω απλά να μπορώ να φτιάχνω μουσική και να την παίζω στους ανθρώπους. Πιο συχνά και πιο έντονα. Θέλω επίσης να καταφέρω κάποια στιγμή να αντιμετωπίζεται η μουσική μου εργασία με ενιαίο τρόπο – να μην γίνεται διάκριση ανάμεσα σε ό,τι είναι ‘για παιδιά’ και ό,τι είναι ‘για μεγάλους’ – αυτό δεν έχει να κάνει με εμένα μόνο, έχει να κάνει με το πώς βλέπουμε τα παιδιά. Όλο και συχνότερα μαθαίνω ότι δάσκαλοι, νηπιαγωγοί και μουσικοί χρησιμοποιούν τα τραγούδια μου σε τάξεις, συναυλίες και παραστάσεις. Και χαίρομαι πολύ. Και βέβαια δεν θα ξεχάσω ποτέ τις συνεργασίες μου με τους σπουδαίους ερμηνευτές που τραγούδησαν τα τραγούδια μου.
Η δισκογραφία σχεδόν κατέρρευσε. Το downloading οργιάζει. Στο youtube βρίσκει κανείς σχεδόν τα πάντα και τα ακούει όποτε θέλει. Ωστόσο τα καλά τραγούδια και οι σημαντικοί καλλιτέχνες, τουλάχιστον στην Ελλάδα, δε σταματούν (μην πω ότι πληθαίνουν κιόλας). Τι συμβαίνει αλήθεια; Οι δύσκολες εποχές γεννούν κι άλλα πράγματα εκτός από προβλήματα;
Σίγουρα είναι έτσι. Σας το είπα και προηγουμένως ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε άνθηση του παιδικού τραγουδιού κι όχι μόνο. Εγώ το πιστεύω αυτό που λέτε, ότι από αυτή την κατάσταση στο τέλος θα βγούμε κερδισμένοι. Προχθές παρουσιάσαμε με τους μουσικούς μου στο Δίκτυο για τα δικαιώματα των παιδιών τον Τζίτζικα σε παιδιά μεταναστών. Η δοτικότητά τους και η ευγένειά τους ήταν το κάτι άλλο. Οι δράσεις, τα δίκτυα που έχουν δημιουργηθεί , μια οξυμένη κοινωνική αλληλεγγύη είναι σημαντικά πράγματα. Πρέπει όλοι μας να προσπαθήσουμε προς αυτήν την κατεύθυνση.
Διδάσκετε μουσική 15 χρόνια στο Αρσάκειο, έρχεστε σε επαφή με παιδιά, γονείς, εκπαιδευτικούς, με αρκετό κόσμο μέσω και της δισκογραφικής σας παρουσίας. Τι κάναμε λάθος, κυρία Ζωγράφου, ως κοινωνία και τα χρόνια μοιάζουν να έγιναν δύσκολα; Ή μήπως δεν είναι και τόσο;
Το ότι κυριαρχεί εδώ και καιρό ένας διάχυτος ατομισμός δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχαν και δεν υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που αντιδρούν, δημιουργούν και ονειρεύονται. Δεν πιστεύω στο «μαζί τα φάγαμε». Αυτό το βολικό σλόγκαν επιτρέπει στις μέρες μας στην κρατική εξουσία να εξαθλιώνει και να περιθωριοποιεί ανθρώπους. Ο καθένας μας ας συνεχίσει να προσπαθεί ατομικά και συλλογικά για το καλύτερο κι ας σοβαρευτεί επιτέλους η πολιτεία…Επιτρέψτε μου να κλείσουμε όπως αρχίσαμε τη συνέντευξη με μια στροφή από ένα τραγούδι σε μουσική και στίχους μου από τον δίσκο μου Μ΄έναν τρόπο μυστικό, το «Άσε τη σκόνη».
«Άσε τη σκόνη στα έπιπλά άστην να κάθεται έτσι απλά
κι έλα να πιούμε έναν καφέ να ξαναγαπηθούμε
Μες των ματιών σου το βυθό
Στο βλέμμα και στο σ’ αγαπώ
Η μόνη σκόνη είναι εδώ
Στο βλέμμα και στο σ’ αγαπώ»
Ας διώξουμε τη σκόνη από μέσα μας, είναι το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε.
Κυρία Ζωγράφου ήταν μεγάλη τιμή για εμάς να συνομιλήσουμε μαζί σας. Σας ευχαριστούμε θερμά… Εγώ σας ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση και τις αληθινά ωραίες ερωτήσεις σας.
τα σχόλια είναι κλειδωμένα.