Σπούδασε φιλολογία αλλά η εκπαίδευση δεν την κέρδισε. Ασχολήθηκε με τη μετάφραση, με μεράκι και παραγωγικότητα. Ως μεταφράστρια μάλιστα, βραβεύτηκε αρκετές φορές. Όταν δεν μεταφράζει, γράφει κυρίως, αλλά όχι μόνο, ιστορικά, πολυβραβευμένα παραμύθια με έναν τρόπο ιδιαίτερο και γοητευτικό λόγω των αφηγητών που επιλέγει. Είναι μια γυναίκα ενθουσιώδης, χειμαρρώδης, με φρέσκια “ματιά” και σύγχρονη αντίληψη για όσα συμβαίνουν γύρω μας. Το ELNIPLEX είχε τη χαρά και την τιμή να συνομιλήσει με την Μαρία Αγγελίδου υπό τον ήχο του μελωδικού καναρινιού της και σας μεταφέρει ένα μέρος της ενδιαφέρουσας συζήτησης.
Συνέντευξη στη Μαίρη Μπιρμπίλη
Μοιραστείτε μαζί μας μια… ιστορική στιγμή από την παιδική σας ηλικία.
Ίσως ακούγεται απίστευτο, αλλά η παιδική μου ηλικία αποτελείται εξ ολοκλήρου από “ιστορικές” στιγμές. Με όλες τις έννοιες που μπορεί να έχει ο όρος. Τρομερές, συγκλονιστικές, αποφασιστικές, μοιραίες, κρίσιμες, συντριπτικές και ένδοξες. Στιγμές θριάμβου και στιγμές πανωλεθρίας. Στιγμές υποταγής και στιγμές επαναστατικής δόξας. Η παιδική μου ηλικία έχει σαν την Ιστορία εποχές. Κατοχές, εξεγέρσεις, συμμαχίες, μετοικεσίες, διωγμούς, πολιτιστικές ανθήσεις, σκλαβιές, αναγεννήσεις και περιόδους διαφωτισμού. Ίσως το βρείτε πιο πιστευτό, αν σας πω ότι το ίδιο ισχύει για τις παιδικές ηλικίες όλων των ανθρώπων. Γι’ αυτό και τις θυμόμαστε.
Υπάρχει ένα στοιχείο στην προσωπικότητα σας το οποίο σας χαρακτηρίζει από την παιδική σας ηλικία και δεν θα το αλλάζατε με τίποτα;
Η αχόρταγη, ανυποχώρητη, αξεδίψαστη, ακούραστη περιέργεια. Νομίζω ότι σ’ αυτήν χρωστάω τα περισσότερα από τα καλά που μου έχουν συμβεί, αρκετά από τα καλά που έχω κάνει, ορισμένα από τα καλά που έχω νοιώσει, και πάντως σίγουρα όλα τα καλά που έχω σκεφτεί.
Γιατί σας αρέσουν τόσο πολύ οι τρεχάλες;
Είναι το καλύτερο παιχνίδι, το καλύτερο κυνήγι, το καλύτερο ταξίδι. Είναι ο πιο ευχάριστος τρόπος να σκέφτεσαι δύσκολες σκέψεις. Να βάζεις ρυθμό στο μυαλό και στην καρδιά σου.
Τι θα λέγατε σε έναν γονιό που παραπονιέται ότι το παιδί του δεν διαβάζει;
Να μην παραπονιέται.
Σωστά… και;
Κοιτάξτε, το πιο πολύτιμο κατά τη γνώμη μου είναι τα παιδιά να διαβάζουν επειδή το θέλουν. Η ανάγνωση όμως είναι η παρακολούθηση μιας αφήγησης. Και μια αφήγηση γίνεται με πολλούς τρόπους. Μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους. Και φυσικά με πολλά μέσα. Η εποχή μας είναι στο μεταίχμιο πολλών αλλαγών. Αλλαγών που μπορεί να αφορούν και τα μέσα και τους τρόπους της αφήγησης. Ακόμα και των συστημάτων γραφής. Έχουμε διακρίνει ήδη την πιθανότητα αλλαγής και στο αλφάβητό μας. Κι αυτή η αλλαγή μας φοβίζει, οι περισσότεροι την απευχόμαστε. Εγώ πρέπει να το ομολογήσω οτι η συνήθεια των νεότερων να γράφουν greeklish, δεν με στενοχωρεί. Είμαι βέβαιη οτι εξακολουθούν να επικοινωνούν θαυμάσια, οτι θα γράψουν με τον τρόπο τους και ραβασάκια και ποιήματα. Αν ένας γονιός απολαμβάνει το διάβασμα και το παιδί του επίσης, θα μπορούν να συναντιούνται ξανά και ξανά, παρά τη διαφορά ηλικίας -κι αυτό είναι πολύ ωραίο. Αλλά όπως τα νομίσματα πληθωρίζουν, το ίδιο μπορεί να συμβεί και στις λέξεις˙κι όπως τα πληθωριστικά χρήματα δεν έχουν αξία, έτσι κι οι πληθωριστικές λέξεις καταλήγουν να μην έχουν σημασία: δεν σημαίνουν τίποτα. Εγώ αισθάνομαι οτι μια τέτοια λέξη είναι η φιλαναγνωσία. Η σχέση του ανθρώπου με το διάβασμα είναι σύνθετη, όπως κι η σχέση του με τη ζωή.
Ας υποθέσουμε ότι σας ζητάμε να εμπλουτίσετε τη βιβλιοθήκη του σχολείου μας. Ποια βιβλία θα φροντίσετε να μη λείψουν από τα ράφια μας;
Λεξικά κι εγκυκλοπαίδειες, βιβλία με χάρτες, βιβλία φυσικής ιστορίας, βιβλία με περιπέτειες. Βιβλία ιστορίας. Βιβλία μαθηματικών και φυσικής και χημείας. Γεωγραφίες και λευκώματα φωτογραφικά. Με λίγα λόγια: τα πάντα. Τα πάντα όλα. Δηλαδή όποια και όσα θα μπορούσατε να βρείτε. Το βασικό όμως δεν είναι τόσο τα βιβλία, όσο ο άνθρωπος που θα δουλεύει 
αυτή τη βιβλιοθήκη. Ο καθηγητής ή ο δάσκαλος, που θα την λειτουργεί. Ή ο βιβλιοθηκονόμος, αν το σχολείο σας είναι πλούσιο κι έχει αυτή την πολυτέλεια. Γιατί αυτός είναι ο μόνος άνθρωπος που έχει την τιμή και τη χαρά ν’ ακούει από παιδιά ερωτήσεις για τα βιβλία, και να δίνει συμβουλές και καθοδήγηση.
Με περισσότερες από 600 μεταφράσεις… θα έλεγε κανείς ότι είστε χαμένη στη μετάφραση… μιλήστε μας γι αυτή σας την αγαπημένη ενασχόληση.
Η μετάφραση είναι η καλύτερη δουλειά του κόσμου. Για μένα. Πρώτον: με κάθε βιβλίο που μεταφράζεις, μαθαίνεις έναν κόσμο καινούργια πράγματα. Και δεύτερον: δεν κάνεις ποτέ το ίδιο πράγμα δεύτερη φορά. Είναι η δουλειά των ονείρων μου – και να σκεφτείτε ότι δεν ήξερα πως υπάρχει! Το έμαθα τυχαία στα πανεπιστημιακά μου χρόνια, επειδή δεν μου άρεσαν πολύ τα ιδιαίτερα και έψαχνα να βρω έναν άλλον τρόπο να βγάζω χρήματα. Τα βιβλία που έχω μεταφράσει κοντεύουν τα 1000.
Περιττή και η ευχή να τα χιλιάσετε… Μετανιώσατε ποτέ που δεν εξασκήσατε το επάγγελμα του εκπαιδευτικού;
Όχι! Διορίστηκα και παραιτήθηκα. Πιστεύω ότι δεν θα ήμουν καλή καθηγήτρια. Ένας δάσκαλος δεν φτάνει να έχει μεταδοτικότητα. Πρέπει και να γεννάει στο μαθητή την αγάπη για το αντικείμενο του μαθήματος. Έχω διδάξει και διδάσκω πολλά πράγματα κατά καιρούς και με επιτυχία γιατί έχω πολλά όπλα στη φαρέτρα μου για μια φορά. Όμως ο δάσκαλος μπαίνει στην τάξη κάθε μέρα, ακόμα και τις μέρες που είναι κουρασμένος, τσαντισμένος… άλλωστε πιστεύω ότι τα παιδιά σε μια τάξη είναι δύσκολο αγοραστικό κοινό.
Είχατε «καλούς» δασκάλους στα μαθητικά και φοιτητικά σας χρόνια;
Βεβαίως αρκετούς. Στην Τετάρτη και την Πέμπτη δημοτικού – περίοδος χούντας ήταν- θυμάμαι είχα ένα δάσκαλο που μας χώριζε σε Αθηναίους και Σπαρτιάτες. Πλακωνόμαστε κι έπεφτε πραγματικό ξύλο αλλά μαθαίναμε πράγματα που μας έμεναν αξέχαστα.
Αρκετές όμως φορές η διδασκαλία της ιστορίας καταντάει μια… βαρετή ιστορία.
Αυτός που διδάσκει ιστορία, πρέπει να σκεφτεί και να επιτρέψει στον εαυτό του μια ζωντανή σχέση με την ιστορία, πέρα από το τυποποιημένο πρόγραμμα ¨αυτά πρέπει να μάθουμε”. Άλλωστε η ιστορία έχει σχέση με την εποχή που ζούμε. Αλλιώς την αφηγούμαστε εμείς, αλλιώς θα την αφηγηθούν τα παιδιά… κι αυτό δεν είναι κάτι που διδάσκεται. Γνωρίζετε το Πρόγραμμα «Η ιστορία δεν είναι μόνο μάθημα»;
Βεβαίως!
Στα πλαίσια αυτού του προγράμματος κάνω ένα πείραμα με τα παιδιά. Παίρνουμε ένα ιστορικό γεγονός που το γνωρίζουν λίγο-πολύ όλα τα παιδιά και το αφηγούμαστε από την οπτική του δρόμου, της πέτρας, του πολέμου. Η αλλαγή της οπτικής γωνίας για το ίδιο γεγονός είναι πολύ σημαντική.
Στο κάτω-κάτω της γραφής… τι νομίζετε ότι μένει στο παιδί αφού διαβάσει τα ιστορικά παραμύθια σας;
Θα σας πω τι ελπίζω, όχι τι νομίζω. Ένα κουκούτσι, μια στάλα περιέργεια για το τί πραγματικά έχει συμβεί στο παρελθόν. Ένα ανοιχτό ερώτημα μέσα στο μυαλό του. Και ίσως- ίσως μια δυνατότητα αλλιώτικης, ζωντανής, εξελίξιμης, ενδιαφέρουσας σχέσης με την Ιστορία.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται κατά τη γνώμη σας;
Πολλά πράγματα επαναλαμβάνονται. Ακόμα και μέσα στο μικρό διάστημα της ζωής ενός ανθρώπου. Μερικά μάλιστα επαναλαμβάνονται πολλές φορές. Ενοχλητικά πολλές φορές. Αλλά υπάρχουν και πολλά και πολύ σημαντικά άλλα, που είναι εντελώς και πέρα για πέρα μοναδικά. Όπως ο κάθε άνθρωπος.
Ελπίζετε;
Φυσικά. Πολύ!
Τι;
Καλύτερα να σας πω σε τι πιστεύω… Πιστεύω στα παιδιά. Πιστεύω και σε μας. Κάναμε λάθη, αλλά τα λάθη δεν απαγορεύονται. Θα έπρεπε να είμαστε εξοικειωμένοι με τα λάθη μας. Είμαι πολύ αισιόδοξη ότι θα τα καταφέρουμε. Λυπάμαι που δεν θα είμαι από μια μεριά να το δω…
Κυρία Αγγελίδου σας ευχαριστούμε θερμά!
Κι εγώ!
