Δε νομίζω ότι χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις ο σημερινός μας προσκεκλημένος. Όσοι γεννήθηκαν τη δεκαετία του 70′ σαν κι εμένα, σίγουρα αντάμωσαν μαζί του πετώντας σε κάποιο παραμύθι του. Ήταν εκείνος ο ασπρομάλλης που πετούσε με τα υποτυπώδη εφέ της εποχής αλλά με την ανεξίτηλη αυθεντικότητά του και χάριζε ιστορίες και ομορφιά στα παιδικά μάτια.
Ο Νίκος Πιλάβιος έφτιαξε πολλά πράγματα στη ζωή του. Σήμερα δείχνει ευτυχισμένος, καθόλου αγκιστρωμένος στο εξαιρετικά δημιουργικό παρελθόν, καθώς δεν έμεινε ποτέ μόνο στον Παραμυθά, τη Χιλιοποδαρούσα και τα άλλα του “παιδιά” αλλά συνέχισε να φτιάχνει και να αιωρείται με επιτυχία σε καινούρια πράγματα.
Το elniplex έχει τη μεγάλη τιμή να φιλοξενεί σήμερα τον άνθρωπο που ταξίδεψε χιλιάδες παιδιά με τις ιστορίες του. Τον άνθρωπο που έγινε συνώνυμος με το παραμύθι και τη λέξη «Παραμυθάς». Θαρρώ ήταν ο πρώτος που το κατάφερε αυτό.
Συνέντευξη στον Απόστολο Πάππο.
Ζωή σαν παραμύθι, κύριε Πιλάβιε; Ή οι δυσκολίες χάλαγαν τη μαγεία του παραμυθιού;
Μπα! Και στα παραμύθια υπάρχουν δυσκολίες, και αυτές ακριβώς είναι που τους δίνουν ενδιαφέρον. Τα πράγματα στα παραμύθια, δεν είναι μόνο «παραμυθένια» για τους ήρωες, τραβάνε και ζόρια. Το ίδιο συμβαίνει και στη ζωή κι αυτό της δίνει ενδιαφέρον.
Η ζωή σας «μπλέκεται» με την τέχνη πολύ γρήγορα. 8 χρονών παίζετε ήδη στο θέατρο. Τι θυμάστε από εκείνη την εποχή;
Μου άρεσε πάρα πολύ γιατί για μένα ήταν σαν να έπαιζα ένα φοβερό παιχνίδι, όπου έπαιρναν μέρος πολλοί! Αλλά θυμάμαι και τη μελαγχολία που ένιωθα μετά την παράσταση γυρίζοντας σπίτι, γιατί ήθελα να είμαι μεγάλος και να κάνω ο,τι θέλω.
Πρώτος και αριστούχος στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, παρόλα αυτά φεύγετε για περισσότερες σπουδές στο Λονδίνο. Τι είναι αυτό που ψάχνει ο Νίκος Πιλάβιος τότε; Περισσότερη μόρφωση; Ένα μεγαλύτερο ταξίδι στον μαγικό κόσμο του θεάτρου;
Θα σας απογοητεύσω, αλλά δεν υπήρχε τίποτε απ’ όλα αυτά. Ένας κολλητός μου ζούσε στο Λονδίνο για να σπουδάζει και είχε ένα άδειο υπνοδωμάτιο. «Δεν έρχεσαι να μείνεις;» μου είπε, μόλις απολύθηκα από τον στρατό τότε, το 1966. Κι έτσι σκέφτηκα να πω ότι θέλω να πάω στη ROYAL ACADEMY OF DRAMATIC ART, σαν «μαθητής-ακροατής», για ένα τρίμηνο για να βρω τα υπόλοιπα χρήματα που μου χρειάζονταν και τα ζήτησα από τον νονό μου. Αυτό που θα μου μείνει αξέχαστο ήταν ότι σε 40 ημέρες, είδα 28 εκπληκτικές παραστάσεις, ενώ τις υπόλοιπες 20 την κοπάνησα και πήγα στο Βερολίνο, όπου κάθε μέρα πέρναγα στο Ανατολικό κι έβλεπα παραστάσεις στο Berliner Ensemble του Μπέρτολτ Μπρεχτ.
Αλλάζω δεκαετία. Τη δεκαετία του 70’ δημιουργείτε την ραδιοφωνική εκπομπή «Παιδική Ραδιοφωνική Βιβλιοθήκη» στο Πρώτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ. Βρισκόμαστε λίγο πριν σας γνωρίσει η γενιά μου που εκείνη την εποχή γεννιέται ή μόλις έχει γεννηθεί. Πώς «μπλέξατε» αλήθεια με τα παιδικά προγράμματα; Ήταν ένας ευθύς εξαρχής στόχος ή προέκυψε;
Το 1974, βαρέθηκα να παίζω στο θέατρο και το παράτησα. Αλλά τότε γεννήθηκε η κόρη και κάπως έπρεπε να βγάζω το ψωμί μας. Σκέφτηκα να κάνω καμιά εκπομπή στο ραδιόφωνο και τότε ανακάλυψα από συζητήσεις με φίλους ότι κανείς δεν ενδιαφερόταν για να κάνει παιδικά προγράμματα. Είχα την ιδέα τότε να διαβάζω μυθιστορήματα για παιδιά σε συνέχειες, με μουσική υπόκρουση και ηχητικά εφέ, που ήταν και φτηνή παραγωγή. Την πρότεινα στον Μάνο Χατζιδάκι που του άρεσε πολύ κι ήταν τότε Διευθυντής όλης της Ραδιοφωνίας και όχι μόνο του Τρίτου, κι έτσι άρχισε η επαφή μου με τα παιδικά.
Και είναι τόσο μεγάλη η επιτυχία αυτής της εκπομπής που σας αναθέτουν όλο το παιδικό πρόγραμμα του ραδιοφώνου. Αλήθεια…Γιατί σήμερα έχει αποδυναμωθεί τόσο το ραδιόφωνο και δεν υπάρχουν αντίστοιχες ραδιοφωνικές εκπομπές για παιδιά;
Συγνώμη που το λέω, αλλά είναι ένα γεγονός και όχι άποψή μου: δεν υπήρχαν αντίστοιχες παιδικές ούτε πριν πάω ούτε μετά που έφυγα. Όσο για σήμερα, όπως ξέρετε δεν υπάρχει γενικώς η ΕΡΤ, όχι μόνο εκπομπές για παιδιά.
Θα πάω στο καλοκαίρι του 1978. Γεννιέται ο Παραμυθάς. Ας μην πω πόσο δημοφιλής εκπομπή έγινε. Ας μας τα πείτε εσείς. Πώς εμπνευστήκατε τον Παραμυθά; Πώς στήθηκε όλο αυτό το concept;
Όταν προσλήφθηκα στην Ε.Ρ.Τ το 1978 ως Προϊστάμενος και Παραγωγός του Τμήματος Παιδικών Εκπομπών, θέλοντας να κάνω και κάτι πέρα από τα διοικητικά και οργανωτικά καθήκοντά μου κι ο ίδιος, συζητώντας με τον Αλέξη Κυριτσόπουλο που είμαστε φίλοι, σκεφτήκαμε να εκμεταλλευτούμε την τεχνική δυνατότητα της ασπρόμαυρης –τότε- τηλεόρασης, το CHROMA KEY, που «έβαζε» ζωντανά πρόσωπα πάνω σε ζωγραφιές. Έτσι σκέφτηκα να έχουμε κάποιον που θα λέει παραμύθια στα παιδιά και που θα τον παίζω εγώ, κι αποφάσισα τελικά να τον ονομάσουμε «Παραμυθά». Κι ύστερα από κάποιες εκπομπές, σκέφτηκα να τον κάνω να μπορεί και να πετάει με ένα μαγικό γιλέκο που του χάρισε μια νεράιδα.
Τι νομίζετε εσείς, ο δημιουργός και ηθοποιός του, ότι έκανε τον Παραμυθά τόσο αγαπητό για σχεδόν μια δεκαετία στα παιδιά; Που ήταν κρυμμένο το μυστικό της επιτυχίας του;
Νομίζω ότι ο «Παραμυθάς» άρεσε γιατί είχε μια αθωότητα ίδια με εκείνη των παιδιών και μετέδιδε ότι κι εμείς οι τρεις που τη φτιάχναμε – ο Κυριτσόπουλος, ο Σπανουδάκης κι εγώ – την «καταβρίσκαμε» σαν παιδιά όταν ετοιμάζαμε την εκπομπή.
87 επεισόδια ο Παραμυθάς αν δεν κάνω λάθος. Κουράζεται κάποια στιγμή ο δημιουργός και θέλει να δοκιμάσει και άλλα εγχειρήματα; Ή απλώς τα ωραία πράγματα τελειώνουν όταν είναι ακόμη ψηλά;
Όχι, ήταν περίπου 140 τα επεισόδια. Σταμάτησε η εκπομπή γιατί απλώς βαρέθηκα να κάνω το ίδιο πράγμα και ήθελα να κάνω και κάτι άλλο. Έτσι έκανα το «Γράψτε την ιστορία» και μετά από δύο χρόνια την «Χιλιοποδαρούσα».
Η εξίσου πετυχημένη Χιλιοποδαρούσα με τη Ροζαλία, τον Τιμολέων και το Φώντα, το Για να δούμε τι θα δούμε και τόσα άλλα. Κύριε Πιλάβιε, υπήρξατε μια πηγή σημαντικών δημιουργιών. Πώς αισθάνεστε σήμερα όταν κοιτάτε όλα αυτά που έχετε κάνει;
Όταν κάτι τελειώνει στη ζωή μου – οτιδήποτε κι αν είναι αυτό – τελειώνει για πάντα. Φυσικά θυμάμαι όλα όσα έχω κάνει, αλλά ψυχολογικά, συναισθηματικά τίποτα δεν με δένει με τα παλιά και δεν ξαναγυρνάω σ’ αυτά. Δίνομαι σ’ αυτά που κάνω στην κάθε στιγμή.
Μετά τα πετυχημένα αυτά προγράμματα, φύγατε από την ΕΡΤ αλλά συνεχίσατε ακάθεκτος την πορεία σας. Βιβλία, παραγωγές, εκπομπές, ταινίες αλλά και η σημαντική εκπαιδευτική τηλεόραση. Σήμερα γιατί δεν έχουμε εκπαιδευτική τηλεόραση; Τα μάθαμε όλα μήπως;
Κοιτάξτε, η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΉ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ έχασε πολύ γρήγορα τον λόγο για τον οποίο είχε γίνει, λίγο πριν να αρχίσω και εγώ να κάνω εκπομπές. Δημιουργήθηκε για να αρχίσουν τα σχολεία να κάνουν κάποια μαθήματα με οπτικό υλικό που τους πρόσφερε καθημερινά, ορισμένες ώρες, το Υπουργείο Παιδείας σε συνεργασία με την ΕΡΤ. Όταν έκανα εγώ κάποιες εκπομπές, είχε μετατραπεί σε μία γενικώς μορφωτική τηλεόραση για παιδιά και σιγά σιγά, για λόγους οικονομικούς ατροφούσε. Όσο για τώρα, θα μου επιτρέψετε να επαναλάβω αυτό που είπα πιο πάνω: «…σήμερα, όπως ξέρετε δεν υπάρχει γενικώς η ΕΡΤ, όχι μόνο εκπαιδευτική τηλεόραση».
Κοιμήσου και παρήγγειλα στην πόλη τα προικιά σου. Κάποιος φίλος μου έλεγε ότι τα σημερινά παιδιά είναι ανανούριστα και γι’ αυτό γίνονται πιο εχθρικά, πιο επιθετικά. Τι νομίζετε για τα σημερινά παιδιά; Άλλαξαν αυτά; Άλλαξαν οι γονείς τους; Άλλαξε η κοινωνία;
Τα παιδιά είναι αυτό που είναι –και τους δίνουν – οι γονείς τους. Και η κοινωνία είμαστε εμείς, δεν είναι κάτι αφηρημένο. Και αν θέλουμε να αλλάξουμε την αθλιότητα που υπάρχει σήμερα σε μεγαλύτερο βαθμό από παλιά, πρέπει να αλλάξουμε πρώτα όλοι εμείς μέσα μας.
Αγαπητέ Παραμυθά ήρθε η ώρα να φορέσεις το μαγικό σου γιλέκο και να μας πεις το καλύτερο παραμύθι που συνέβη στην πραγματικότητα…
Δεν το περιμένετε, αλλά θα σας πω το καλύτερο παραμύθι που συνέβη στην πραγματικότητα: Μια φορά κι έναν καιρό, ήταν ένας Βασιλιάς που τον έλεγαν Όθωνα και μια Βασίλισσα που την έλεγαν Αμαλία, και μόλις έφτασαν στην Ελλάδα, επειδή τους άρεσαν τα άλογα, έφτιαξαν ένα στάβλο και έμαθαν ότι στην Κρήτη υπήρχε κάποιος που ήξερε από άλογα και τα αγαπούσε κι έτσι τον έφεραν και τον έκαναν σταβλάρχη στα ανάκτορα. Τον λέγανε Νικόλαο Πιλάβιο… Ε, λοιπόν, μοιάζει σαν παραμύθι, αλλά είναι αλήθεια: Τον προ-προ-πάππου μου, Νικόλαο Πιλάβιο, που έχει γεννηθεί στην Κρήτη, αλλά δυστυχώς δεν έχω ανακαλύψει πού, το 1830, τον έφερε από την Κρήτη ο Όθωνας και τον έκανε σταβλάρχη στα ανάκτορα. Αυτό υπάρχει γραμμένο στην ιστορία του Ιππικού και των Τεθωρακισμένων, και εκεί είναι που αναφέρεται η καταγωγή του από την Κρήτη. Μάλιστα, εδώ και δύο χρόνια, φαίνεται πως το DNA μίλησε μέσα στην κόρη μου τη Μαρία που αφού σπούδασε Γιόγκα στις Ινδίες, εδώ και δυο χρόνια έχει εγκατασταθεί και ζει στα Χανιά, όπου –με μια Χανιώτισσα φίλη της- έχουν Στούντιο Γιόγκα και ειδικών τεχνικών Μασάζ!
Κοιτώντας από ψηλά την Ελλάδα σήμερα, τι βλέπει ο Νίκος Πιλάβιος;
Χα, χα, χα…. Θα σου απαντήσω κυριολεκτικά, παραβλέποντας το «μεταφορικό» της ερώτησης: Βλέπω το σπίτι μου στο Καπανδρίτι, πάνω σε έναν υπέροχο λόφο με δέντρα.
