Στην 37χρονη Κροάτισσα συγγραφέα Martina Vidaić απονεμήθηκε φέτος το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για το βιβλίο της Stjenice.
Στο Stjenice, μια νεαρή και επιτυχημένη αρχιτέκτονας, η Gorana Hrabrov, αφήνει το νοικιασμένο διαμέρισμά της στο Medveščak του Ζάγκρεμπ και κατεβαίνει στην πόλη. Στο γράμμα, που αποτελεί ολόκληρο το μυθιστόρημα, η πρωταγωνίστρια αντικατοπτρίζει την ιστορία της περπατώντας στην πόλη, αναθεωρώντας την ασχήμια των δρόμων, συναντώντας άγνωστους ανθρώπους, ενθυμούμενη κάποιες καταστάσεις και λεπτομέρειες από την προηγούμενη ζωή της. Αφού έχασε την προοπτική της στο Ζάγκρεμπ, επιστρέφει στην οικογένειά της, στη γενέτειρά της, όπου συναντά την ετοιμοθάνατη μητέρα της και τις περίπλοκες οικογενειακές της σχέσεις.
Η αφηγήτρια, με την λεπτή ψυχολογία και το κοφτερό της μάτι, απεικονίζει λεπτομέρειες από τους γύρω χώρους, τα σπίτια, τους δρόμους και τους ανθρώπινους χαρακτήρες των οποίων η μοίρα παρουσιάζεται μέσα από τα πιο μικροσκοπικά λεπτομερή αποσπάσματα και τις ιδιόμορφες σκηνές ζωής. Όπως και η ηρωίδα, ο αναγνώστης θέτει συνεχώς ερωτήματα: πώς να αντιμετωπίσουμε τη ζωή στην πολυπλοκότητά της και πώς να τακτοποιήσουμε τον κόσμο για να αποφύγουμε πράγματα που θα μας βλάψουν. Το επίθετό της Γκοράνα σημαίνει «θάρρος» και ο παραλήπτης του γράμματος ονομάζεται Hladna (ψυχρός). Αυτά δείχνουν τι πρέπει να κάνουμε γνωρίζοντας ότι όλοι οι άνθρωποι είναι βαθιά ψυχροί και ανίκανοι να βοηθήσουν κάποιον άλλο εκτός από τον εαυτό του/της. Είμαστε μόνοι και αναγνωρίζουμε την ίδια μοναξιά μέσα στην οικογένειά μας, στους φίλους, σε όλους. Και υπάρχουν επίσης αντανακλάσεις αυτής της μοναξιάς σε ολόκληρο τον υλικό κόσμο γύρω μας.
Πέντε ακόμα βιβλία από ισάριθμες χώρες, ανάμεσά τους και η Κύπρος, απέσπασαν ειδική μνεία. Πρόκειται για τα βιβλία:
Φυλάκιο, της Χάρης Σπανού (Κύπρος)
Ahvide pasteet. Ühe ahvi mälestusi ja mõtteid, του Tõnis Tootsen (Εσθονία)
Hävitys, της Iida Rauma (Φινλανδία)
L’heure des oiseaux, της Maud Simonnot (Γαλλία)
Kësulëkuqja, përrallë për të rritur, του Ag Apolloni (Κόσοβο).
Σημαντική επισήμανση αποτελεί ότι από πέρσι οι 41 χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Creative Europe της Ευρωπαϊκής Ένωσης χωρίζονται πλέον σε τρεις ομάδες οι οποίες συμμετέχουν εκ περιτροπής ανά τρία χρόνια στον διαγωνισμό. Έτσι, μπορούμε να πούμε ότι αυξάνονται οι πιθανότητες να διακριθεί κάποιος συγγραφέας, αλλά δεν υπάρχει ο ευρύτερος δυνατός συναγωνισμός. Φέτος συμμετείχαν οι Κροατία, Κύπρος, Εσθονία, Φιλανδία, Γαλλία, Κόσοβο, Μαυροβούνιο, Τσεχία, Αρμενία, Λιχτενστάιν, Λουξεμβούργο, Πολωνία και Σουηδία.
Info
Η νικήτρια Martina Vidaić γεννήθηκε στο Ζαντάρ της Κροατίας στις 19 Φεβρουαρίου 1986. Σπούδασε Κροατική γλώσσα και λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Ζαντάρ. Το 2011 κέρδισε το σημαντικότερο εθνικό βραβείο ποίησης, το βραβείο Γκόραν, για νέους ποιητές και με την ευκαιρία αυτή εκδόθηκε το πρώτο της ποιητικό βιβλίο Era gmazova (Εποχή των Ερπετών). Ποιήματά της έχουν δημοσιευτεί σε πολλές κροατικές και διεθνείς ανθολογίες. Το 2016 εκδόθηκε η συλλογή της Tamni čovjek Birger. Το επόμενο ποιητικό της βιβλίο Mehanika peluda εκδόθηκε το 2018 και βραβεύτηκε για το καλύτερο βιβλίο ποίησης που γράφτηκε στα κροατικά σε διάστημα δύο ετών. Το πρώτο της μυθιστόρημα Anatomija štakora (Ανατομία των αρουραίων) εκδόθηκε το 2019 και έτυχε θερμής υποδοχής από κριτικούς και αναγνώστες στη χώρα της. Το επόμενο ποιητικό της βιβλίο Trg, tržnica, nož που εκδόθηκε το 2021 κέρδισε το βραβείο Janko Polić Kamov. Το τελευταίο της βιβλίο είναι το μυθιστόρημα Stjenice που εκδόθηκε τον Νοέμβριο του 2021.
