Το όνομά της είναι πια συνώνυμο της αφήγησης. Όποιος την έχει δει έστω μια φορά, ξέρει. Όχι μόνο σε δεσμεύει κάτω από τις ιστορίες και τη φωνή της, αλλά φροντίζει να εξελίσσει διαρκώς την πανάρχαια τέχνη της αφήγησης με διαρκώς κανούργια project, ρούχα, μουσικά όργανα, σκηνική παρουσία, αφηγηματικές συνενώσεις.
Είναι η Σάσα Βούλγαρη και στις 18 Δεκεμβρίου στις 20:00 θα βρίσκεται στον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός, στην Αθήνα σε μια μοναδική συνεύρεση μουσικής, καλάντων και αφήγησης, όπου η σπουδαία αφηγήτρια θα αφηγηθεί συγκλονιστικά ελληνικά λαϊκά παραμύθια, γεμάτα περιπέτειες και καλικαντζάρους και θα μας ταξιδέψει με τη φωνή της σε εορταστικά έθιμα της Ελλάδας.
#diavazoume /#diavazoume mazi την κορυφαία αφηγήτρια Σάσα Βούλγαρη σε #Συνέντευξη στο #ELNIPLEX.
Γιατί αφηγούνται οι άνθρωποι, Σάσα; Πώς, λες, να ένιωσε ο πρώτος άνθρωπος που επινόησε και είπε μια ιστορία;
Όποιος αντέχει μόνος του, χωρίς να συνομιλεί με συνάνθρωπο, είναι είτε αγρίμι είτε άγιος.
Αφηγούμαστε για να συνδεθούμε, για να μην αισθανόμαστε μοναξιά. Να μοιραστούμε αυτά που είναι χρεία να ειπωθούν: τη χαρά, την λύπη, τα βιώματά μας. Για να μεταφέρουμε όσα θέλουμε να ακουστούν τώρα αλλά και σε γενιές μελλοντικές. Από τη στιγμή που ο λόγος αρθρώνεται και εκστομίζεται δημιουργούμε και μια ιστορία αθέλητα ή ηθελημένα. Ο τρόπος που θα πούμε κάτι σε κάποιον, η γλώσσα που θα χρησιμοποιήσουμε, ο τόνος και το ύφος μας, αντηχεί τις αντιλήψεις, τις προθέσεις, τις συν – αισθήσεις και τις ερμηνείες μας, τη στιγμή που μιλάμε.
Για να νιώσουμε την μαγεία της πρώτης επινοημένης ιστορίας καταφεύγουμε, αναγκαστικά, στην φαντασία ή… στην πρώτη φορά που ένα βρέφος κατορθώνει να εκφέρει μία συνειδητή μικρή πρόταση που εμπεριέχει κάποια εμπειρία του. Όσοι το έχουμε ζήσει αυτό αντιλαμβανόμαστε την ιερότητα της στιγμής και τη συγκίνηση!
Εσύ γιατί αφηγείσαι; Πώς άρχισε μέσα σου να θέλεις να πεις ιστορίες σε άλλους;
Μετά από τόσα χρόνια δεν διστάζω πια να το πω: είχα αυτό που αποκαλούμε «κάλεσμα». Ήταν ένας δρόμος που κλήθηκα να πάρω και απλά ανταποκρίθηκα. Ήταν πάρα πολύ δύσκολο έως και αρκετά σκληρό κάποιες στιγμές, καθώς άνοιγα δρόμο σε κάτι που δεν υπήρχε – ανήκω, ως γνωστόν, στους πρωτοπόρους της νεοαφήγησης στην Ελλάδα. Αλλά σκέψου πόσο το λαχταρούσα γιατί πήγαινα ακόμα και ενάντια στη φύση μου: κατά βάθος είμαι πολύ ντροπαλή. Στην πορεία συνειδητοποίησα ότι τις λίγες φορές που στη ζωή μου η ροή των ιστοριών σταματούσε – όχι πάντως από επιθυμία μου, αλλά από ανωτέρα βία, όπως στο lockdown – ήμουν αναγκασμένη να την ξαναβρώ, με όποιον δυνατό τρόπο, γιατί όταν δεν αφηγούμαι νιώθω μισή.
Και για να είμαι ακριβής, το σημαντικό είναι όχι ότι λέω ιστορίες αλλά ότι τις λέω σε κάποιους. Η συνύπαρξη είναι το θαύμα, η αφήγηση το μέσον, και η ευλογία ότι βρήκα το δικό μου δώρο να δημιουργώ μικρές οάσεις Αγάπης την ώρα της Ιστόρησης. Και παρόλο που έχω διανύσει μια επιτυχημένη επαγγελματική πορεία ως τώρα, το μόνο που πάντα με νοιάζει και με «καίει» είναι αυτή ακριβώς η αγαπητική σχέση, η σχεδόν τελετουργική, την ώρα μιας αφήγησης. Την ονομάζω απόλυτα δημοκρατική, γιατί όλοι αγαλλιάζουμε, αφηγήτρια και ακροατήριο σε μια αρμονική συνύπαρξη γαλήνης.
Κάλαντα έλεγες; Τα παιδιά σου είπαν κάλαντα στις γειτονιές, γιατί πλέον το δυσκολέψαμε πολύ και αυτό;
Στην Καρδίτσα που μεγάλωσα, τα κορίτσια τραγουδούσαν μόνον του Λαζάρου, οπότε όχι δε τραγούδησα κάλαντα του Δωδεκαημέρου, παρά μόνον στο σχολείο. Ο γιος μου δεν ήθελε να πει τα κάλαντα στη γειτονιά. Η αλήθεια είναι… ποια γειτονιά; Πλέον, δεν γνωριζόμαστε καλά- καλά, ούτε με τους συνοίκους σε μια πολυκατοικία και πρέπει στα καλαντίσματα να συνοδεύει τα παιδιά κάποιος ενήλικας. Λαχταράμε τη γιορτινή διάθεση και στολίζουμε όλο και πιο νωρίς – κοντεύουμε να στολίσουμε δέντρο από τον Σεπτέμβριο! – και ξεχνάμε και τον πραγματικό λόγο αυτής της γιορτής. Η Χριστού Γέννα, η Ενσάρκωση της Θείας Αγάπης, τα Θεοφάνια και η επέλαση του φωτός μετά από την σκοτεινή περίοδο του Χειμώνα – μια υπέροχη ιστορία ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές μας πεποιθήσεις. Ξεχνάμε ότι το κυρίως μήνυμα για όλο το Δωδεκαήμερο είναι η συγχώρεση – τι ωραία λέξη: συν + χωρώ – η επέλαση του φωτός στις ζωές μας που δεν μπορεί να συμβεί παρά μόνον με την αρμονική συνύπαρξη.
Δυσκολέψαμε γιατί επικεντρωνόμαστε στο φόβο της σκιάς και ξεχνάμε ότι δεν υπάρχει σκιά χωρίς Φως!
Τι θα ακούσουμε από εσένα στις 18 Δεκεμβρίου στον Παρνασσό, Σάσα;
Θα σας πω κάποια από τα πιο αγαπημένα μου παραμύθια, μερικά τα ξέρω από τη μάνα μου, τα οποία δεν χορταίνω να τα αφηγούμαι εδώ και τριάντα χρόνια! Έχουν βέβαια και πολλούς καλικαντζάρους, είναι οι μέρες τους, και πολύ στενοχωριέμαι που τα σημερινά παιδιά έχουν πια ξεχάσει τα παγανά, τσιλικρωτά, κωλοβελόνηδες και τόσα άλλα ονόματα που έχουν ανά την Ελλάδα αυτά τα περίεργα πλάσματα. Είναι παραμύθια πρωτότυπα, αστεία, ολίγον τρομακτικά, περιπετειώδη, πανέμορφα και γεμάτα περιγραφές από έναν τρόπο ζωής που έχει εκλείψει. Να πω εδώ ότι οι καλικάντζαροι, λαογραφικά και ανθρωπολογικά, σχετίζονται με πανάρχαιες δοξασίες οπότε είναι σημαντικά και για αυτόν τον λόγο.
Αισθάνεσαι ότι έχεις κληρονομήσει και προστατεύεις μια σπάνια τέχνη;
Όσο κυλά ο χρόνος το νιώθω όλο και περισσότερο καθώς η προφορική αφήγηση έγινε στις μέρες μας μια περίεργη εκδοχή σκηνοθετημένης παράστασης με την οποία διαφωνώ. Και δεν μιλώ για τη μορφή, αλλά περισσότερο για μία φόρμα που βλέπω να επικρατεί σε πολλούς νεοαφηγητές και περιλαμβάνει στυλιζαρισμένες κινήσεις, περίεργες και στημένες εκφορές λόγου και κίνησης, αποστήθιση των παραμυθιών, τραγούδια που δεν σχετίζονται με την προέλευση του προφορικού υλικού, ξενόφερτο, «εξωτικό» υλικό που δεν απηχεί βιωματικότητα και στερείται από μουσικότητα, και πολλά ακόμα.
Η προφορική αφήγηση είναι ζωντανό πράγμα, κι ο παραμυθάς χρειάζεται να ακολουθεί τη στιγμή και τη διάθεση του κοινού οπότε πρέπει να έχει άψογη τεχνική και μεγάλη δυνατότητα αυτοσχεδιασμού ανεξάρτητα από το αν συνοδεύεται από μουσικό ή όργανα που χειρίζεται ο ίδιος. Ο καλός παραμυθάς δεν ξέρει να λέει ψέμματα! Είναι «γυμνός» όπως μου αρέσει να λέω. Ναι… όσο μεγαλώνω αισθάνομαι την ευθύνη μεγαλύτερη και προσπαθώ να μεταλαμπαδεύω, με ταπεινότητα, τις γνώσεις μου στα σεμινάρια που κάνω.
Τα μουσικά όργανα πώς μπήκαν στις αφηγήσεις σου; Μίλησέ μου γι’ αυτά…
Ω! Μου δίνεις αφορμή να το δηλώσω: είμαι η πρώτη αφηγήτρια που χρησιμοποίησα όργανα στις αφηγήσεις μου, μια συνήθεια που τώρα αξιοποιούν κατά κόρον οι νεοαφηγητές στην Ελλάδα και ξεκίνησε από μένα. Δεν ξέρω γιατί αλλά από την αρχή μου άρεσε να δένω οργανικά την αφήγηση με ήχους: πέτρες, απλά σείστρα, χτυπήματα ρυθμικά με το πόδι – όπως κάναν παλιά. Με τα χρόνια, μάζεψα ένα σωρό παράξενα οργανάκια – δεν γνωρίζω μουσική – που τα αξιοποιώ κατά περίπτωση με οργανικό τρόπο στη διάρκεια της αφήγησης. Δεν τα χρειάζομαι πραγματικά, γιατί όλα αυτά είναι άχρηστα ή και κακόηχα ακόμα, αν ο προφορικός λόγος δεν έχει ο ίδιος ρυθμό και γλύκα και παιχνίδι με το κοινό. Πάντως αρέσουν στο κοινό μου και κάπως έτσι έγινε κι αυτό ένα από τα χαρακτηριστικά μου.
Θα πεθάνει ποτέ η προφορική αφήγηση; Θα αλλάξει; Γιατί τα κάλαντα ίσως και να λιγοστέψουν αισθητά τα χρόνια του ψηφιακού ανθρώπου…
Θα σταματήσει ποτέ να έχει ανάγκη ο άνθρωπος την παρηγοριά, την ανάγκη να αναρωτιέται για τα αιώνια αναπάντητα ερωτήματα, να ψάχνει φως στο σκοτάδι της άγνοιας και της μοναξιάς του; Θα σταματήσει να μαγεύεται από το μυστηριώδες και να εμπνέεται από τα κατορθώματα των ηρώων; Θα πάψει ποτέ να κοιτά τα άστρα και το φεγγάρι και να ονειρεύεται άλλους κόσμους;
Η ανθρώπινη φωνή έχει ακόμα δύναμη γιατί το μουσικό όργανο που την παράγει είναι ο άνθρωπος που αφηγείται, ψέλνει, τραγουδά, υμνεί… Πιστεύω σε αυτήν την δύναμη γιατί η δόνηση που δημιουργεί στον χωροχρόνο δεν αντικαθίσταται.
Τι θα περιμένουμε από το 2025 από τη Σάσα;
Αφηγήσεις! Σε πολλά σχολεία από την προσχολική ως και το Λύκειο. Σε προγράμματα για μικρούς και μεγάλους στο Ίδρυμα Θεοχαράκη. Σε ταξίδια ανά την Ελλάδα. Ήδη για τα Χριστούγεννα ετοιμάζω παραμυθοβαλίτσα για Λέσβο και Σουφλί – στα εκπληκτικά Μουσεία του ομίλου Πειραιώς.
Ετοιμάζω ένα πολύ ιδιαίτερο πρόγραμμα, με δικά μου κείμενα, με παραγγελία του Μουσείου Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού που αφορά τη ζωή της Λουκίας Ζυγομαλά για το ομώνυμο Μουσείο στην Αυλώνα.
Συμμετέχω σε ένα ιδιαίτερο εκπαιδευτικό project που ξεκίνησε από πέρυσι με το 1ο Δημοτικό Αρσάκειο Σχολείο Ψυχικού, όπου σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς αφηγούμαι και συντονίζω εργαστήρια σε αρκετές τάξεις.
Συντονίζω στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης μια δυναμική εκπαίδευση στην Τέχνη της Αφήγησης, με επαγγελματική προοπτική για όσους το επιθυμούν, ενώ οι προχωρημένοι μαθητευόμενοι από την αντίστοιχη περσινή Εκπαίδευση συνεχίζουν με ατομικά projects.
Και πολλά – πολλά ακόμη που μένει να ανακοινωθούν! Είμαι Ευγνώμων!
Τετάρτη, 18 Δεκεμβρίου 2024, στις 20:00
Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός,
Πλατεία Αγ. Γεωργίου Καρύτση 8, Αθήνα, 10561
Μια περιπέτεια συναισθημάτων στην αρένα των ονείρων
ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ: ticket services και στο Ταμείο του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός
Συντελεστές:
Παραδοσιακά Ελληνικά Κάλαντα – Ενορχήστρωση: Γιάννης Μαρκόπουλος
Αφήγηση παραμυθιών, έρευνα και επιμέλεια κειμένων: Σάσα Βούλγαρη
Παιδική – Νεανική Χορωδία & Ορχηστρικό Σύνολο: «Καλλιτεχνήματα»
Διδασκαλία – Διεύθυνση: Μαρία Μιχαλοπούλου
