Πώς προετοιμάζω το παιδί μου για το νηπιαγωγείο;

Το νηπιαγωγείο είναι το πρώτο μεγάλο σκαλοπάτι στην όμορφη πορεία ενός καινούριου μαθητή. Δεν χρειάζονται να ανασύρουμε επιστημονικές έρευνες, αποφθέγματα, μελέτες για να καταδείξουμε τη σημασία του για την ολόπλευρη ανάπτυξη ενός παιδιού. Λίγο πολύ όλοι τις έχετε υπόψη σας. Οι νηπιαγωγοί θα πουν τα δικά τους, οι γονείς θα σκέφτονται τα… δικά τους και εγώ που είμαι και νηπιαγωγός και γονιός μαζί, θα σας τα πω επιγραμματικά όλα.

Πριν ξεκινήσω να σημειώσω ετούτο: το παιδί εγκαταλείπει το ασφαλές, σίγουρο πλαίσιο της οικογένειας για έναν άγνωστο χώρο με άλλα παιδιά, με κάποιους άλλους ενήλικες που θα του επιβάλλουν κάποιους άλλους ενδεχομένως κανόνες. Μην αδικείτε το παιδί σας όταν δείχνει αγχωμένο για το άγνωστο. Όλοι είμαστε αγχωμένοι σε μια νέα αρχή.

Τα παιδιά φοβούνται ότι τα άλλα παιδιά θα τα ενοχλήσουν, θα τους πάρουν τα παιχνίδια, ότι ίσως δε θα ανταποκριθούν σε αυτόν τον νέο κόσμο του σχολείου. Οι κανόνες αλλάζουν, το δωμάτιο που δεν τακτοποιούνταν, τώρα πρέπει να μαζεύεται από τα παιδιά (τάξη), η αποκλειστική αγάπη των γονιών τώρα γίνεται αγάπη με άλλους 25. Για να δούμε…

Τι να περιμένω να μάθει το παιδί μου στο νηπιαγωγείο

Το νηπιαγωγείο είναι ένα σχολείο απόκτησης και βελτίωσης δεξιοτήτων, ένα σχολείο κοινωνικοποίησης και ένταξης στην ζωή που θα αρχίσει να υπάρχει και έξω από τα πλαίσια της οικογένειας.

Χωρίς να σημαίνει ότι στο νηπιαγωγείο δεν αποκτώνται και σημαντικές γνώσεις, εγκυκλοπαιδικού τύπου ή μη, γλωσσικές και μαθηματικές δεξιότητες, η σημαντικότερη αποστολή του νηπιαγωγείου είναι η μόνιμη εγκατάσταση στο χαρακτήρα των παιδιών σημαντικών αξιών και γενικά παραδεκτών συμπεριφορών: ενσυναίσθηση, αλληλεγγύη, περιβαλλοντική σκέψη και συνείδηση, ορθές πρακτικές μελλοντικού πολίτη, αυτονομία και αυτάρκεια, υπευθυνότητα, αφοβία, συνεργασία, μεταμέλεια, εμπιστοσύνη, δημιουργικότητα, επιλογή και απόρριψη, τήρηση των κανόνων, συναισθηματική ενδυνάμωση. Αυτά να περιμένετε και να προσδοκάτε από τη φοίτηση του παιδιού σας στο νηπιαγωγείου. Το Α, το Β, το 4, το 8 και το 1821 είναι σημαντικότατα, αλλά θα έχει πολλά χρόνια μπροστά του, αρχής γενομένης από την Α’ δημοτικού, για να τα κατακτήσει, να τα αξιολογήσει και να τα τους δώσει την αξία που απαιτείται.

Έναν χαρούμενο, ευτυχισμένο, υπεύθυνο και ηθικά δυνατό άνθρωπο θέλουμε να δούμε να προκύπτει τον Ιούνιο, στην αποφοίτησή του από το νηπιαγωγείο.

Πώς να προετοιμάσω το παιδί μου για το νηπιαγωγείο

ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΚΑΙ Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΣΤΟ ΠΑΙΔΙ

• Περάστε μία έστω φορά απέξω από το νηπιαγωγείο, αν είναι δυνατόν και μια φορά ενώ είναι ανοιχτό πριν τις 11 Σεπτεμβρίου (οι εκπαιδευτικοί φέτος θα βρίσκονται στα σχολεία από τη Δευτέρα 3 Σεπτεμβρίου). Δείτε το, συζητήστε για όσα βλέπετε με το παιδί (την αυλή, κάποια τσουλήθρα ή ό,τι άλλο).
• Δεν πρέπει επ’ ουδενί εμφανίσουμε το νηπιαγωγείο ως κάτι μεγάλο, φοβιστικό και ανυπέρβλητο που θα σταθεί σαν γιγάντιος βράχος πάνω από το κεφάλι του παιδιού και ανά πάσα στιγμή θα το απειλεί.
• Αντιθέτως, παρουσιάζουμε το νηπιαγωγείο σαν έναν όμορφο χώρο δημιουργίας,  μάθησης και χαράς (αυτό που θα έπρεπε να είναι δηλαδή ούτως ή άλλως) που θα προσδώσει εύρος στην καθημερινότητα του παιδιού, αλλά σε καμία περίπτωση δε θα διακόψει τη σχέση και τους δεσμούς του με την οικογένειά του.

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ-ΔΙΑΒΕΒΑΙΩΣΕΙΣ

• Κάνουμε σαφές στο παιδί ότι θα υπάρχει μια σταθερή, αδιατάρακτη κυκλικότητα κατά τη φοίτησή του.
  Δεν υπάρχει περίπτωση να μην πάει επειδή δε θέλει.
  Δεν υπάρχει περίπτωση να μην το παραλάβει κάποιος το μεσημέρι ή να το ξεχάσει (σταθερό άγχος αρκετών παιδιών).
  Δεν υπάρχει περίπτωση να αποφύγει ένα παιδί το σχολείο. Είναι ένας δρόμος που τον περπατάνε όλοι, ένας νόμος απαραβίαστος.
  Αλλά δεν υπάρχει και περίπτωση το παιδί να είναι ανυπεράσπιστο σε έναν χώρο “ξένων”.
• Δεν προδιαγράφουμε τίποτα. Φράσεις κλασικές όπως “θα κάνεις πολλούς φίλους εκεί“, “η δασκάλα σου θα είναι υπέροχη και θα σας μάθει πολλά πράγματα”, “θα παίζεις με τα παιδάκια”, είναι πιθανό να φορτώσουν επιπλέον άγχος στο παιδί καθώς τα πράγματα μπορεί να εξελιχθούν πολύ διαφορετικά: η δασκάλα να μην αρχίσει αμέσως να του μαθαίνει πράγματα, τα άλλα παιδιά με το δικό τους άγχος να μην θέλουν να παίζουν μαζί του και όλο αυτό να του εμφανίσει ένα σχολείο εντελώς έξω από αυτό που του περιγράψατε εσείς προσπαθώντας να το δελεάσετε.
• Καθιστούμε σαφές στο παιδί ότι η/ο νηπιαγωγός είναι ο άνθρωπός του στο σχολείο, ο άνθρωπος στον οποίο μπορεί να πει κάθε του πρόβλημα, να ζητήσει κάθε είδους βοήθεια, να αναζητήσει λύσεις που δεν μπορεί να δώσει ο ίδιος, ακόμα και να μετριάσει ή εξαλείψει τις ανησυχίες του.

Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ “ΣΙΓΟΥΡΙΑ”

• Εξαιρετικά σημαντική είναι η ψυχολογία των ίδιων των γονιών. Αν η μαμά τρέμει από το άγχος της για το πώς θα τα καταφέρει το παιδί στο νηπιαγωγείο, το παιδί, σαν κυνηγετικός σκύλος, θα το οσμιστεί και θα φροντίσει να δικαιώσει το άγχος της, υιοθετώντας κι αυτό αρκετό από αυτό το άγχος
• Συνέπεια του προηγούμενου σημείου: δείχνουμε ξεκάθαρη εμπιστοσύνη στο παιδί και τις ικανότητές του, του δείχνουμε με κάθε τρόπο ότι πιστεύουμε πως θα τα πάει περίφημα.

ΜΕ ΠΟΙΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ;

• Το “Σου έχω εμπιστοσύνη” είναι κάπως καλύτερο από το λίγο πιο βαρύ “Πιστεύω σε σένα” που κρύβει μέσα του κι ένα “κοίτα μη με απογοητεύσεις, κακομοίρη μου”. Το “Είμαι σίγουρη ότι θα τα πας περίφημα και σε αυτό”, φανερώνει την πίστη μας στο παιδί, ενώ φράσεις όπως “Θα είμαι δίπλα σου σε ο,τι χρειαστείς”, “θα μιλάω και εγώ με τη δασκάλα σου για ο,τι χρειάζεσαι”, δείχνουν ότι δεν σταματάμε να στεκόμαστε δίπλα στο παιδί μας τώρα που θα πάει στο σχολείο και ότι δεν τα φορτώνουμε όλα στους δασκάλους του. Σημαντική επίσης είναι η κατάδειξη της χαράς μας ότι το παιδί μας μεγάλωσε και μπαίνει σε αυτήν την όμορφη πορεία: “Είμαι περήφανη/-ος που μεγάλωσες και θα πας στο νηπιαγωγείο, όπως όλα τα παιδιά στον κόσμο” ή “Θα σε περιμένω κάθε μεσημέρι να μου πεις τα νέα σου και να τα συζητήσουμε”. Είναι φράσεις που δημιουργούν τις γέφυρες ασφάλειας που έχει ανάγκη ένα παιδί πριν το άγνωστο.

“ΦΥΣΙΚΟΣ ΑΠΟΓΑΛΑΚΤΙΣΜΟΣ”

• Φροντίστε το παιδί να έχει αρχίσει να μένει λίγες ώρες χωρίς την διαρκή παρουσία σας, έστω με κάποιους που εμπιστεύεστε (γιαγιά, θεία κτλ). Ένα παιδί που δεν έχει φύγει ώρα από το χέρι της μητέρας του θα δυσκολευθεί ιδιαιτέρως να το αφήσει για χάρη του σχολείου, του νέου αγνώστου Χ της ζωής του.
• Να απομακρύνεστε από το χώρο που παίζει. Αν απαιτεί συνεχώς την παρουσία σας στο δωμάτιο που βρίσκεται, σημαίνει ότι πρέπει να κάνετε μια ιδιαιτέρως καλή προετοιμασία, καθώς θα δημιουργηθούν προβλήματα κατά τις πρώτες μέρες.

ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΑΠΟΧΩΡΙΣΜΟΥ ΠΡΩΤΩΝ ΗΜΕΡΩΝ

• Μην ενδώσετε στο χειριστικό κλάμα των πρώτων λεπτών/ωρών/ημερών. Το παιδί νιώθει άγχος και προσπαθεί να αποφύγει το παγόβουνο που το πλησιάζει. Ασφαλώς όμως μην υποτιμήσετε κιόλας το άγχος του. Φράσεις όπως “είσαι μεγάλο παιδί/άντρας/ολόκληρο κορίτσι τώρα και δεν πρέπει να κλαις” μάλλον μεγαλώνουν την απογοήτευση του παιδιού για τον εαυτό του.
• Να είστε αδιαπραγμάτευτη/-ος ως προς την παραμονή του παιδιού στο σχολείο. Μην ανοίξετε σε καμία περίπτωση ψυχολογικό “παραθυράκι” του τύπου “να το πάρω και να φύγω αφού κλαίει έτσι”. Το παιδί πρέπει να διδαχθεί με κάθε τρόπο ότι δεν μπορεί να εκβιάζει καταστάσεις κλαίγοντας.
• Ένα φιλί, μια όμορφη κουβέντα και ένα “γεια, θα σε πάρω το μεσημέρι” αρκούν. Κρατήστε την όποια συγκίνησή σας μόλις βγείτε από το σχολείο.
• Δείξτε εμπιστοσύνη στους εκπαιδευτικούς και μεταφέρετε αυτήν την εμπιστοσύνη στο παιδί σας. Καθυστερώντας ή ενδίδοντας στα δακρύβρεχτα κελεύσματα του, δημιουργούμε ελπίδες διαφυγής.
• Οι εκπαιδευτικοί έχουν δει πολλές σκηνές έντονων αποχωρισμών. Δεν είναι ούτε το πρώτο ούτε το τελευταίο παιδί που αντιδρά έτσι. Θα σας βοηθήσουν να ομαλοποιηθεί η συμπεριφορά του παιδιού, αρκεί και εσείς να μην ανοίγετε παράθυρα διαφυγής στο παιδί.
• Οι έχοντες ευαίσθητα παιδιά, δημιουργήστε συνήθειες αποχωρισμού ως τελετουργικές ρουτίνες. Κάθε πρωί πείτε τα νέα σας περπατώντας ως το σχολείο, καθιερώστε μία κίνηση ή μία αγκαλιά αποχαιρετισμού, ένα “καλά να περάσεις” ή ένα “σ’ αγαπώ”.
• Ένας καλός και ειλικρινής διάλογος με το παιδί για την αξία του σχολείου και τη σημασία της φοίτησής το σε αυτό είναι πάντα χρήσιμος. Η βία ωφελεί μόνον βραχυπρόθεσμα, ελάχιστα και είναι  βλαπτική σε πλήθος άλλων συμπεριφορών.

ΤΟ ΠΡΩΙΝΟ ΞΥΠΝΗΜΑ
Η εμπειρία μου ως μητέρα και νηπιαγωγός δείχνει ότι αυτό το “η καλή μέρα από το πρωί φαίνεται” είναι πολύ σημαντική. Αν ξέρετε ή υποψιάζεστε ότι το παιδί σας είναι από εκείνα που θα καθυστερήσουν σε όλες τις κινήσεις τους το πρωί με αποτέλεσμα να αργήσετε και να δημιουργηθεί εκνευρισμός, προσπαθήστε να ξυπνήσετε λίγο νωρίτερα. Είναι προτιμότερο όλες οι πρωινές κινήσεις να γίνουν ήρεμα και με άνεση, παρά κάτω από το άγχος του χρόνου. Το παιδί δεν ξέρει τι σημαίνει “βιάζομαι”. Θεωρεί ότι ο χρόνος του ανήκει. Έτσι, εσείς θα εκνευριστείτε, θα μεταφερθεί και στο παιδί ο εκνευρισμός και το αποτέλεσμα θα είναι μια κακή διάθεση, η οποία κυρίως τις πρώτες μέρες είναι πολύ σημαντικό… να μην υπάρχει.

ΑΥΤΟ-ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ

• Αν το παιδί αυτο-εξυπηρετείται στην τουαλέτα όλα καλά. Αν όχι, πρέπει να ξεκινήσετε άμεσα εντατικό “φροντιστήριο” αυτονομίας και αυτάρκειας.
• Στο νηπιαγωγείο τα παιδιά εξυπηρετούνται απολύτως μόνα τους, χωρίς τη βοήθεια εντός της τουαλέτας κανενός.

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΦΑΓΗΤΟΥ

• Στο ίδιο πλαίσιο βρίσκεται και η χρήση κουταλιού/πιρουνιού και η αυτο-ξυπηρέτηση του παιδιού στο φαγητό και το νερό. Τα παιδιά στο νηπιαγωγείο τρώνε μόνα τους. Η βοήθεια που τους δίνεται είναι διακριτική και στο πλαίσιο να οδηγηθούν σε αυτονομία. Εξασκηθείτε στο άνοιγμα και κλείσιμο του δοχείου/μπολ του, στο δίπλωμα της πετσέτας, στο κράτημα και χειρισμό του πιρουνιού και κουταλιού. Παίξτε το σαν παιχνίδι στο σπίτι, ένα δικό σας, ωφέλιμο και πρακτικό σαβουάρ βιβρ.
• Αποφύγετε φαγητά που δυσκολεύουν το παιδί. Αν π.χ. έχετε παρατηρήσει δυσκολία στο να τρώει λαδερά, αποφύγετέ τα για ένα διάστημα. Τις πρώτες 10-15 μέρες προτιμήστε φαγητά που αρέσουν ιδιαίτερα στο παιδί (και όχι ανθυγιεινά, έτσι;) για να μην αισθανθεί ότι δεν τα καταφέρνει.

ΡΟΥΧΑ-ΕΝΔΥΣΗ

• Επιλέξτε μαζί με το παιδί από το βράδυ τα ρούχα που θα φορέσει το πρωί ώστε να αποφύγετε περιττές και ανούσιες πρωινές εντάσεις.
• Να προτιμήσετε άνετα ρούχα. Σχολείο πάμε, όχι σε δεξίωση του πρέσβη που μας κακομαθαίνει.

ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΑΡΧΙΣΕΙ Η ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ

• Τις τελευταίες 2-3 μέρες (τουλάχιστον) πριν το σχολείο προσπαθήστε να μπείτε στις ρουτίνες της χρονιάς. Αυτό σημαίνει να πάψουμε να κοιμόμαστε όσο άτσαλα το κάναμε το καλοκαίρι, να φέρουμε τις συνήθειες που περίπου θα επικρατήσουν όλη τη χρονιά (ύπνος, γεύματα, ώρες, παιχνίδι, υπευθυνότητα χώρου κτλ).
• Αγοράστε μαζί και αφήστε το να επιλέξει τα σχολικά του: τσάντα, παγουρίνο, δοχείο φαγητού, πετσέτα. Θα το ενθουσιάσει που αυτά τα προσωπικά είδη προορίζονται για έναν μαθητή.
• “Διανθίστε μυθιστορηματικά” τη δική σας πρώτη φορά στο σχολείο. Είχατε κι εσείς αγωνία, θέλατε κι εσείς να είναι όμορφα, δεν ήταν όλα σούπερ από την πρώτη μέρα αλλά στην πορεία όλα πήγαν υπέροχα κτλ.

ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ

• Φροντίστε να έχετε περάσει, δεδομένων των εξωτερικών συνθηκών που ίσως δυσκολεύουν τη ζωή μας, ένα όσο το δυνατόν ομορφότερο καλοκαίρι, με χαρά και αγάπη, χωρίς άγχη και βοηθήματα προετοιμασίας. Αυτή είναι μια τεράστια προίκα για μια όμορφη χρονιά στο νηπιαγωγείο (ή δύο αν το παιδί είναι προνήπιο).

Τι να (μην) κάνω πριν και κατά τη διάρκεια της φοίτησής του παιδιού στο νηπιαγωγείο

• Δεν ακυρώνουμε ή δεν αποδυναμώνουμε μπροστά στο παιδί την δασκάλα (δάσκαλό) του, καθώς το παιδί θα κουβαλήσει στο σχολείο αυτήν την αποδυνάμωση, ακυρώνοντας και το ίδιο την/τον εκπαιδευτικό. Αν έχουμε σχόλια ή διαφωνίες, αυτές πρέπει να γίνονται χωρίς την παρουσία παιδιών.
• Δεν εμφανίζουμε την/τον νηπιαγωγό ως έναν θηριοδαμαστή που θα βάλει σε σειρά όλα τα κακώς κείμενα. “Τώρα που θα πας στο σχολείο θα σε στρώσει η δασκάλα σου”. Αυτή είναι μια λάθος προσέγγιση και συχνά η αιτία που ένα παιδί κλαίει και δυσκολεύεται να αποχωριστεί για καιρό τη μητέρα του το πρωί κατά την προσέλευση.
• Μη φοβάστε το ψαλίδι, το χαρτί, τον μαρκαδόρο, τις μπογιές. Εξοπλιστείτε με μια παρτίδα από αυτά, πάρτε μια ποδιά και ένα νάιλον τραπεζομάντιλο πολλαπλών χρήσεων και εμπιστευθείτε τον μικρό καλλιτέχνη σας, θέτοντάς του τα μικρά, σαφή όρια να μην κάνει το σπίτι εργαστήριο του Πικάσο.
• Να ρωτάτε κάθε μέρα το παιδί σας πώς πέρασε, τι του άρεσε, αν υπάρχει κάτι που το ενόχλησε. Να λέτε τα νέα σας καθημερινά, έστω και για λίγα λεπτά.
• Συμμαχήστε με τους εκπαιδευτικούς στις καλές πρακτικές που ενδεχομένως να επιδιώξουν να περάσουν στο παιδί: π.χ. διατροφικές συνήθειες, ασφάλεια, ανακύκλωση/αειφορία, ημέρα παιχνιδιού από το σπίτι, κυκλοφοριακή αγωγή κ.α. Η δική σας υποστήριξη σε ορθές συμπεριφορές θα παγιώσει την προσπάθεια του σχολείου (εφόσον αυτή υπάρχει).
• Προσέλθετε με θετική διάθεση στο σχολείο, ακόμα κι όταν κάτι σας προβληματίζει ή δεν είναι κατανοητό. Με συζήτηση λύνονται τα περισσότερα ζητήματα.

Να έχετε μια υπέροχη χρονιά. Με εμπιστοσύνη, αγάπη, χαμόγελο.