Μεγαλώσαμε παίζοντας με τα ξανθά μοντέλα τύπου Μπάρμπι. Μάλλον ήρθε η ώρα τα παιδιά μας να έρθουν σε επαφή με διαφορετικά παιχνίδια! Οι πρώτες κούκλες με αναπηρίες είναι ήδη εδώ!
Είμαστε η γενιά που μεγάλωσε με τις ως επί το πλείστον, ξανθές κούκλες με τις τέλειες αναλογίες μοντέλου. Χρειάστηκαν πολλά χρόνια κι αρκετές φωνές διαμαρτυρίας για να δημιουργηθούν παιχνίδια με διαφορετικά χαρακτηριστικά και αναλογίες προκειμένου να μεγαλώσουμε γενιές με λιγότερα στερεότυπα. Και να που φτάσαμε σε μια εποχή να δούμε στα ράφια των παιχνιδοπωλείων τς πρώτες κούκλες με αναπηρία.
Τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις σχετικά με την αναπηρία έχουν βαθιές ρίζες. Κι αυτό γιατί είτε η αναπηρία παρουσιάζεται ως χαρακτριστικό απόλυτο και καθοριστικό για την ταυτότητα του ατόμου, είτε τα άτομα με αναπηρία προβάλλονται ως οι "ήρωες της ζωής". Τα ΜΜΕ, η λογοτεχνία ακόμα και τα παιχνίδια των παιδιών δημιουργούν το δίχως άλλο, την κουλτούρα γύρω από την αναπηρία και τη διαφορετικότητα.
Τον Απρίλιο του 2015 δημιουργήθηκε μία καμπάνια ενημέρωσης από την δημοσιογράφο Rebecca Atkinson, με στόχο την παύση του αποκλεισμού και τη δημιουργία μιας θετικής αντιπροσώπευσης της αναπηρίας στον κόσμο των παιχνιδιών. Δεδομένου ότι και η ίδια είναι άτομο με αναπηρία ακοής και όρασης, χρησιμοποίησε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να ενημερώσει, να προβληματίσει και να αλλάξει την κατάσταση στο χώρο του παιχνιδιού. Είναι γεγονός ότι για πολλά χρόνια, οι οικογένειες των παιδιών με αναπηρία τροποποιούσαν τα παιχνίδια προκειμένου να μη νιώθουν τα παιδιά τους τον αποκλεισμό. Εταιρείες ευαισθητοποιημένες, όπως η Plan Toys για παράδειγμα, έχουν δημιουργήσει παιχνίδια λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες παιδιών με αναπηρία. Όσον αφορά όμως στις μορφές, η βιομηχανία των παιχνιδιών για πολλά χρόνια αναπαρήγαγε το μοντέλο της τελειότητας και της αψεγάδιαστης ομορφιάς. Η καμπάνια #ToyLikeMe διεκδίκησε την αναγνώριση της αναπηρίας και της διαφορετικότητας μέσα από το παιχνίδι και το πρώτο βήμα έγινε.
Η εταιρία Makies λάνσαρε την πρώτη σειρά από κούκλες με αναπηρία. Η εν λόγω εταιρία δημιουργεί παιχνίδια χρησιμοποιώντας την τεχνολογία της τρισδιάστατης εκτύπωσης και έτσι επιτρέπει στους γονείς να σχεδιάσουν ακριβώς όπως θέλουν τις κούκλες των παιδιών τους.
«Κάθε κούκλα Makie είναι μοναδική και προσωπική και ήδη αρκετοί γονείς μας έχουν ζητήσει να φτιάξουμε κούκλες για τα παιδιά τους» είπε σε συνέντευξή της στο The Daily Dot η Τζεν Μπόλτον, επικεφαλής του τμήματος επικοινωνίας της εταιρίας.«Μας αρέσει να κάνουμε πραγματικότητα αυτές τις ιδέες» δήλωσε η ίδια, και τόνισε ότι η εταιρία είναι πάντα πρόθυμη να μιλήσει με γονείς από όλο τον κόσμο. Μέχρι στιγμής η Makies έχει δημιουργήσει τρεις κούκλες : μια φέρει ένα εκ γενετής σημάδι στο πρόσωπο, η δεύτερη φοράει ακουστικά βαρηκοΐας και η τρίτη κρατά μπαστούνι, το τεχνικό βοήθημα των ατόμων με προβλήματα όρασης.
Το παιχνίδι προσφέρει καθημερινά στα παιδιά ένα πλαίσιο μάθησης, κοινωνικοποίησης, αλλά και πηγή πληροφόρησης και κατανόησης του κόσμου. Σύμφωνα με το κοινωνικό μοντέλο προσέγγισης της αναπηρίας, τονίζεται ο κοινωνικός χαρακτήρας της αναπηρίας η οποία θεωρείται ως κοινωνική κατασκευή, ως ένα φαινόμενο δηλαδή, που παράγεται πολιτισμικά και δομείται κοινωνικά (Oliver, 2009). Η εκπροσώπιση της διαφορετικότητας και της αναπηρίας μπορεί να βοηθήσει αφενός τα παιδιά με αναπηρία να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση και θετικότερη αυτοεικόνα αλλά και τα παιδιά χωρίς αναπηρία να εξοικειωθούν με τη διαφορετικότητα. Έρευνες άλλωστε, έχουν δείξει ότι όσοι είχαν επαφή με άτομα με αναπηρία στο οικογενειακό τους περιβάλλον, είχαν και θετικότερες στάσεις (Obrusnikova et al., 2003). Η απαίτηση για περιορισμό των αποκλεισμών, για αλληλοαποδοχή και αλληλοσεβασμό είναι ξεκάθαρη. Καλό θα ήταν βέβαια, κατά τη γνώμη μας να μην περιορίζεται στην εικόνα αλλά να βοηθά τα παιδιά να οικοδομούν μια κουλτούρα βαθύτερης ενσυναίσθησης, αυτογνωσίας και αλληλοαποδοχής. Ας το δούμε διαφορετικά λοιπόν και μέσα από τις κούκλες που διαλέγουμε για τα παιδιά μας!
Βιβλιογραφία
Obrusnikova, I., Valkova, H., & Block, M. E. (2003). Impact of inclusion in general physical education on students without disabilities. Adapted Physical Activity Quarterly, 20, 230-245.
Oliver, M. (2009). Αναπηρία και πολιτική. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
