Λέγαμε “Θάνος” και ξέραμε ποιος ήταν, ένας ήταν, μόνο ένας. Ένας τεράστιος συνθέτης που “δεν τον έβαζες στο χέρι”, που λεύτερος έδινε σφυγμό σε τόσες δίνες και όνειρα.
“Σε παίρνει για ταξίδι μια σειρήνα
και μια πικρία μας ματώνει ανείπωτη…”
(Το κακοήθες μελάνωμα, 1982)
Έφυγε από τη ζωή σήμερα το βράδυ σε ηλικία 72 χρόνων ο Θάνος Μικρούτσικος, ο σπουδαίος Έλληνας συνθέτης. Γεννήθηκε στις 13 Απριλίου 1947 στην Πάτρα. Ξεκίνησε τις μουσικές σπουδές του στη Φιλαρμονική Εταιρεία Πατρών και στο Ελληνικό Ωδείο (πιάνο, θεωρία, αρμονία). Ακολούθησαν οι σπουδές και η αποφοίτησή του από το μαθηματικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ παράλληλα μελέτησε αρμονία, αντίστιξη, φούγκα και σύνθεση με τον καθηγητή-συνθέτη Γ.Α. Παπαϊωάννου.
Δισκογραφικά εμφανίστηκε το 1975, με το δίσκο «Πολιτικά τραγούδια». Συνέχισε την πορεία του μελοποιώντας Γιάννη Ρίτσο, Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι, Μάνο Ελευθερίου, Μπέρτολτ Μπρεχτ και άλλους. Οι δίσκοι του «Καντάτα για τη Μακρόνησο», «Φουέντε Οβεχούνα», «Τροπάρια για Φονιάδες», «Μουσική πράξη στον Μπρεχτ», είναι ενδεικτικοί της ριζοσπαστικής στράτευσης του καλλιτέχνη καθώς και του μεταπολιτευτικού κλίματος που δεν βολευόταν με λιγότερα από εκείνα που ζητήθηκαν σε δρόμους και τοίχους.
“Τις κρύες γυναίκες που με χαϊδεύουν,
τους ψευτοφίλους που με κολακεύουν,
που απ’ τους άλλους θεν παλικαριά
κι οι ίδιοι όλο λερώνουν τα βρακιά,
σ’ αυτήν την πόλη που στα δυο έχει σκιστεί,
τους έχω βαρεθεί”
(Αυτούς τους έχω βαρεθεί, Μπέρολτ Μπρεχτ)
“Άννα μην κλαις…”
“Πρώτο ταξίδι έτυχε ναύλος για το νότο…”, “εκτός από τη μάνα σου κανείς δε σε θυμάται…”, “απάνω μου έχω πάντοτε στη ζώνη μου σφιγμένο ένα παλιό αφρικάνικο ατσάλινο μαχαίρι…”, “ατσίγγανε κι αφέντη μου με τι να σε στολίσω, φέρτε το μαυριτάνικο σκουτί το πορφυρό…”, “Ο Γουίλι ο μαύρος θερμαστής από το Τζιμπουτί, όταν από τη βάρδια του τη βραδινή σχολούσε..”. Ποιος δεν τα τραγούδησε τότε, μετά και τώρα;
Κι ύστερα δυο ποιητές νεότεροι, ο Άλκης Αλκαίος και ο Κώστας Τριπολίτης, γίνηκαν με τις μουσικές του θεοί επί γης.
“Το ηλεκτρικό μου πρόβατο κοιμάται,
τον ύπνο του δικαίου του σφαχτού,
στο αίμα του και εσείς κατρακυλάτε,
σαν ένορκοι εγκλήματος φτιαχτού.”
(Ηλεκτρικό πρόβατο, 1988)
“Γενέθλια κι αγόρασα σκοινί,
τον κόμπο μου τον έχω φτιάξει πρόχειρα,
παραληρώντας πάνω στο σκαμνί,
στον τελευταίο ρόλο του αυτόχειρα”.
(Γενέθλια 86′, 1988)
Στην Πέργαμο και στη Μπαστιά,
δίδυμα πάνε φορτηγά
κι ένα ιπτάμενο δελφίνι
στον Πόρο και στη Σαντορίνη.
Τα ναύλα μου πώς ν’ αγοράσω
τώρα που απόμεινα στον άσσο.
(Το κακοήθες μελάνωμα, 1982)
https://www.youtube.com/watch?v=2_bqIaYewMc
Ο Θάνος δεν έγραψε μόνο πολιτικά τραγούδια, δεν έγραψε μόνο καταγγελτικά, δεν έγραψε μόνο ταξιδιάρικα. Ύμνησε υπέροχα και τον έρωτα:
“Σπάει η νύχτα σαν το τζάμι
Ήλιος πηδάει απ’ το βουνό
Το κορμί σου απά στο χράμι
Σάλεψέ μου το μυαλό”
(Μικρό ερωτικό, Φουέντε Οβεχούνα)
Έρωτας. Ποιος δεν έχει τραγουδήσει την “Πιρόγα”, το Ερωτικό, όπως λέγεται:
“Με μια πιρόγα φεύγεις και γυρίζεις
τις ώρες που αγριεύει η βροχή
στη γη των Βησιγότθων αρμενίζεις
και σε κερδίζουν κήποι κρεμαστοί
μα τα φτερά σου σιγοπριονίζεις”
(Ερωτικό, Εμπάργκο, 1982)
Όχι φτηνός έρωτας, όχι ρηχά συναισθήματα.Αγάπη γλυκιά, αγάπη σα ζάλη.
“Μη μου το πεις,
ο δρόμος της καρδιάς σου πόσο άλλαξε”
(Η αγάπη είναι ζάλη)
https://www.youtube.com/watch?v=3V3LUJtAgxw
Συνεργάστηκε με κορυφαίες φωνές: Μαρία Δημητριάδη, Χάρις Αλεξίου, Μίλβα, Μανώλης Μητσιάς, Δημήτρης Μητροπάνος, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Χρήστος Θηβαίος, Γιάννης Κούτρας, Γιώργος Μεράντζας κ.α.
Όταν συνεργάστηκε με τον Μητροπάνο, δεν υπήρχε γωνιά της Ελλάδας, αυτοκίνητο, ταβέρνα, μπαρ, σπίτι, θάλασσα, που να μην ακούγεται η Ρόζα, τα Λαδάδικα, Πάντα γελαστοί. “Στου αιώνα την παράγκα…” (1995)
Ο Θάνος ερμήνευε και ο ίδιος, με έναν μοναδικό, χαρακτηριστικό, αναντίγραφο τρόπο, που οι άπειροι θαυμαστές του περίμεναν σε κάθε συναυλία. Από τα διάσημα κομμάτια των μεγάλων φωνών μέχρι τους πολύ δικούς του Νάνους…
Η μεγάλη συναυλία του στο Θέατρο Βράχων “Μελίνα Μερκούρη”το καλοκαίρι του 2018 ήταν μια μεγάλη θάλασσα που υπενθύμισε το μεγαλείο του συνθέτη. “Όσοι περπάτησαν μαζί μου”
https://www.youtube.com/watch?v=JcISjI1VFIc
Ασχολήθηκε με όλα σχεδόν τα είδη της μουσικής. Έχει γράψει όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο, πειραματική μουσική. Παράλληλα ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς του κινείται στο χώρο του έντεχνου ελληνικού τραγουδιού συνθέτοντας εκατοντάδες τραγούδια σε κείμενα ελλήνων και ξένων ποιητών.
Έχει ηχογραφήσει δεκάδες LP και Cd συνεργαζόμενος με τις δισκογραφικές εταιρίες EMI- Classics, Blue Note, Polydor, Sony (CBS), Minos- Emi, Agora, Lyra, HMV, κ.α. Έχει γράψει μουσική για 100 περίπου θεατρικά έργα. Δεκαπέντε παραγωγές του αρχαίου δράματος (Επίδαυρος- Ηρώδειο) και δεκαέξι παραγωγές στο εξωτερικό (Βέλγιο, Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Ελβετία κ.α) Έχει σκηνοθετήσει τρία έργα στον χώρο του μουσικού θεάτρου.
Κατά τη διάρκεια της καριέρας του έχει δώσει εκατοντάδες συναυλίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει συμμετάσχει ή έχουν παιχτεί έργα του σε πολλά διεθνή φεστιβάλ μουσικής ( Λονδίνο, Γλασκόβη, Εδιμβούργο, Παρίσι, Λίλλη, Λυών, Ρενς, Μονπελιέ, Βρυξέλλες, Λιέγη, Γενεύη, Λοζάννη, Βαρκελώνη, Μαδρίτη, Βερόνα, Φλωρεντία,Βερολίνο, Δρέσδη, Λειψία, Βιέννη, Κωνσταντινούπολη, Βουδαπέστη, Βουκουρέστι, Κοστάντσα, Νόργουιτς, Λουιζιάνα, Σικάγο, Χογκ Κόγκ, Μπουρζ, Μιλάνο, Λισσαβόνα, Άγκυρα, Μοντεβίδεο, Μπουένος Αιρες, Σάο Πάολο, Κάιρο κ.α.
Τα έργα του έχουν εκτελεστεί απ’ όλες τις ελληνικές ορχήστρες καθώς και από μεγάλες ορχήστρες του εξωτερικού όπως Φιλαρμονική Ορχήστρα της Στοκχόλμης, της Κρακοβίας, της Λιέγης, της Οζάκας, Συμφωνική Ορχήστρα του BBC, Φιλαρμονική Ορχήστρα Δωματίου της Καρλσρούης, Καμεράτα των Βερσαλλιών, Συμφωνιέτα του Μπόρνμουθ, Μούζικα Πολυφώνικα, Χορωδία Αρνολντ Σένμπεργκ της Βιέννης και πολλές άλλες Συνεργάστηκε με μαέστρους και σολίστ διεθνούς κύρους όπως Jerzy Swoboda, Adrew Davis, Kazuyoshi Akiyama, Louis Devos, Gunther Schuller, Leo Brouwer, Saulius Sondeckis, Amury du Closel, Erwin Ortner, Gary Burton, Augustin Dumay, Michel Beroff, Pedro Carneiro, Sergei Krulof, Ivan Bastos, Νικόλας Οικονόμου, Κώστας Κοτσιώλης, Γιάννης Βακαρέλης, Milva, Irene Jarsky, Udo Reineman, Δημήτρης Καβράκος, Lucienne Van Deyck, Lieve Janssen, Chris Demoor, Lucile Vignon κ.α
Ο Θάνος Μικρούτσικος είναι μέλος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών.
Το 2002 τιμήθηκε για την μουσική του στο θέατρο με το βραβείο Δημήτρης Μητρόπουλος από το Κέντρο Μελέτης και Έρευνας του Ελληνικού Θεάτρου
· Ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Πάτρας 1986-1990
· Καλλιτεχνικός διευθυντής του Μουσικού Αναλογίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 1990-1993
· Αναπληρωτής Υπουργός Πολιτισμού 1993-1994
· Υπουργός Πολιτισμού 1994-1996
· Καλλιτεχνικός διευθυντής της HMV ( Ελλάδας) 1996-2004 · Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ελληνικού Φεστιβάλ 1998-1999 (Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου)
· Σύμβουλος διοίκησης για τα πολιτιστικά στον Οργανισμό “Αθήνα 2004”, 2002-04
· Καλλιτεχνικός διευθυντής για το θεσμό “Πάτρα Πολιτιστική Πρωτεύουσα Ευρώπης 2006”, από το Νοέμβριο του 2003 έως τον Ιανουάριο του 2006 Για τη δράση του στην πολιτιστική διαχείριση καθώς και τη μουσική του δραστηριότητα έγινε επίτιμος δημότης σε πολλές πόλεις της Ελλάδας
Το 1996 παντρεύτηκε τη συγγραφέα Μαρία Παπαγιάννη. Μαζί δημιούργησαν, ανάμεσα σε άλλα, μια από τις καλύτερες παραστάσεις της χρονιάς, το “Ως την άκρη του κόσμου”, την παράσταση “Μια περιπέτεια για τον Ρωμαίο” καθώς και τον υπέροχο δίσκο «Λέγε ο ένας, λέγε ο άλλος» που αγάπησαν μικροί και μεγάλοι.
“Μια εσύ και μια εγώ
μια εσύ και μια εγώ
ιστορίες για να βρούμε
της ζωής το μυστικό.’
(Το τραγούδι του Μεσσιάν)
Η μνήμη του αιωνία. Στα σίγουρα.
“Κι όταν αυτός ο τρία μέτρα ψηλός και γεροδεμένος σάς ρίξει κάτω, κύριε Μικρούτσικε, ποια θα θέλατε να είναι τα τελευταία σας λόγια;”, τον ρωτά ο Αντώνης Μποσκοϊτης στη Lifo: “Θα ήθελα όλα τα δικά μου πρόσωπα να φοράνε λευκά. Όλη μου τη ζωή έπαιζα μουσική ντυμένος στα μαύρα, τώρα θα ήθελα στα λευκά. Θα μάζευα όλα τα αγαπημένα μου πρόσωπα και θα τους έλεγα, αλλάζοντας λίγο τον στίχο του Καββαδία (σ.σ. έχει σχεδόν δακρύσει): «Τα μάτια μου ζούνε μια θάλασσα… Θυμάσαι;».”
