Για αρκετά χρόνια οι ειδικοί ψυχικής υγείας (ιδιαίτερα της ψυχαναλυτικής κατεύθυνσης) αγνοούσαν το ρόλο του πατέρα στη ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού δίνοντας βαρύνουσα και αποκλειστική σημασία στο ρόλο της μητέρας.
Πλέον είναι αρκετές οι έρευνες που καταδεικνύουν ότι η ενεργή εμπλοκή και η ποιοτική αλληλεπίδραση του πατέρα ασκούν καθοριστική επίδραση στην ισόρροπη κοινωνικο-συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού από τα πρώτα στάδια της ανάπτυξής του.
Η εμπλοκή του πατέρα ξεκινά από την εγκυμοσύνη της μητέρας. Η συναισθηματική στήριξη της συζύγου, η καλή επικοινωνία μαζί της έχει βρεθεί ότι ενδυναμώνουν την ποιότητα της σχέσης του ζευγαριού και συνακόλουθα εξασφαλίζουν στη μητέρα και το βρέφος την απαραίτητη συναισθηματική ηρεμία. Το βρέφος αναπτύσσει το συναισθηματικό δεσμό με τον πατέρα από την περίοδο του θηλασμού.
Επίσης, παιδιά των οποίων οι πατέρες συμμετέχουν ενεργά στην ανατροφή τους από τη βρεφική ηλικία, είναι πιο πιθανό να είναι συναισθηματικά ασφαλή και να νιώθουν περισσότερη σιγουριά και αυτοπεποίθηση στο να εξερευνήσουν το περιβάλλον τους και, καθώς μεγαλώνουν, να έχουν πιο υγιείς και πιο σταθερές διαπροσωπικές σχέσεις.
Στη σχολική ηλικία η εμπλοκή του πατέρα φαίνεται να βελτιώνει τις κοινωνικές δεξιότητες του παιδιού, τη σχολική του επίδοση και τη συμπεριφορική του αυτό-ρύθμιση. Η ουσιαστική συμμετοχή του πατέρα φαίνεται να συμβάλει στην απόκτηση εμπιστοσύνης από την πλευρά του παιδιού στον εαυτό του και στις νέες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει. Οι πατέρες μιλούν λιγότερο αλλά παίζουν με απότομες αλλαγές της έντασης κυρίως «σωματικά», ζωηρά παιχνίδια, παρά διδακτικά ή διανοητικά ή με αντικείμενα ή με ομιλία όπως κάνει συνήθως η μητέρα. Στο παιχνίδι με τον πατέρα, το παιδί εξερευνά, γνωρίζει, αποδέχεται τα όρια του και αποκτά τον έλεγχο της πραγματικότητας του. Αποκτώντας όμως τον έλεγχο της πραγματικότητας του, το παιδί κερδίζει σε αυτογνωσία και αυτοεκτίμηση. Με άλλα λόγια ο πατέρας αποτελεί τη «γέφυρα» που οδηγεί τα παιδιά στην εξωστρέφεια.
Στην εφηβεία, ο πατέρας μπορεί επίσης να παίξει διαμεσολαβητικό ρόλο σε δυσκολίες που ενδεχομένως προκύπτουν ανάμεσα στον έφηβο και τη μητέρα του. Επίσης, μπορεί να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στην πρόληψη των προβλημάτων συμπεριφοράς του έφηβου παιδιού του. Ιδιαίτερα για τα έφηβα αγόρια, ο πατέρας λειτουργεί ως ισχυρό πρότυπο και έχει άμεση επιρροή στη συμπεριφορά, στην προσωπικότητα, στις επιλογές και στις συνήθειές τους. Μελέτες σε έφηβους δείχνουν ότι οι έφηβοι που είχαν ανεπαρκή πατρική στοργή ήταν λιγότερο κοινωνικοί, δυσπροσάρμοστοι, ανασφαλείς και αγχώδεις με χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Ο πατέρας μπορεί, επιπλέον, να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τη ψυχολογική ευεξία της κόρης του. Οι πατέρες καλό θα ήταν να αφήσουν τις κόρες τους να σχηματίζουν διάφορες απόψεις. Όσο περισσότερο χρόνο περνάει ένας πατέρας με την κόρη του, τόσο περισσότερο της δείχνει ότι είναι παρόν στη ζωή της. Επιπλέον, ο πατέρας λειτουργεί και ως πρότυπο για το κορίτσι όσον αφορά την επιλογή συντρόφου. Η κόρη βλέπει στον πατέρα τον ιδανικό σύντροφο και τον θαυμάζει. Δημιουργεί μέσα από το πρότυπο του την εικόνα για τον αντρικό ρόλο και τις αντρικές συμπεριφορές. Με κάποιο τρόπο κατευθύνει τις μελλοντικές της επιλογές, προσδοκίες και ελπίδες. Συμβάλλει, δηλαδή, στην κοινωνική και σεξουαλική ταυτότητα του κοριτσιού και στην ανάπτυξη της προσωπικότητας της.
Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι τα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα αναγνωρίζουν τη συμβολή του πατέρα στην ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού, ενώ φαίνεται πως προτάσσουν την αναγκαιότητα να συμμετέχει ο πατέρας σε όλες τις πτυχές της ανάπτυξης, φροντίδας και εκπαίδευσης των παιδιών, καθώς ο ρόλος του μπορεί να διαφέρει από αυτόν της μητέρας, αλλά είναι εξίσου σημαντικός.
Κλείνοντας, για την υγιή ψυχοσωματική εξέλιξη των παιδιών χρειάζεται και η πατρική και η μητρική φροντίδα. Σε κάθε στάδιο εξέλιξης του παιδιού στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, το παιδί χρειάζεται όχι μόνο τη μητέρα αλλά και τον πατέρα ως αντικείμενο αγάπης, ασφάλειας και σύνδεσης με τον εξωτερικό κόσμο.
Ιωάννης Κυργιόπουλος
Ψυχολόγος (Msc Σχολικής Ψυχολογίας)
E-mail: johnkyr76@yahoo.gr
Τηλ. Επικοινωνίας: 22310-42370 & 6972868960
