Γράφουν Μαίρη Μπιρμπίλη και Απόστολος Πάππος
Και τι να γράψεις για τον Μικρό Πρίγκιπα που να μην έχει γραφτεί; Ποιος να μην έχει σκεφτεί να γράψει κάτι για το τρίτο πολυμεταφρασμένο βιβλίο όλων των εποχών σε όλο τον κόσμο πίσω από τη Βίβλο και το Κεφάλαιο του Μαρξ; Για το αριστούργημα του Γάλλου συγγραφέα και αεροπόρου Αντουάν Σεντ ντε Εξιπερί (ή Σαιντ Εξυπερύ όπως το γράφαμε παλιά) που έζησε μόλις 44 χρόνια αλλά πρόλαβε να αφήσει στην ανθρωπότητα το -ας πούμε- παιδικό βιβλίο που παίρνει σβάρνα τις γενιές και τις κοινωνεί στις ιδέες του. Που μεταφράστηκε σε 250 γλώσσες και διαλέκτους παγκοσμίως (μέχρι και σε Μπράιγ) και ψηφίστηκε ως το καλύτερο βιβλίο του 20ου αιώνα στη Γαλλία. Που πουλάει περισσότερα από 2 εκατομμύρια αντίτυπα κάθε χρόνο και γνωρίζει τη μία μεταφορά μετά την άλλη σε όπερα, μπαλέτο, σινεμά, animation, τηλεόραση, θέατρο, ραδιόφωνο.
Ας μυήσουμε με μερικά λόγια τους ελάχιστους που δεν το γνωρίζουν στην ιστορία:
Ο αφηγητής της ιστορίας είναι ένα παιδί που… μεγάλωσε λιγάκι. Το πρώτο του σχέδιο ήταν εμπνευσμένο από τους βόες που κάνουν μια χαψιά το θήραμά τους κι ύστερα δε κοιμούνται για έξι μήνες για να χωνέψουν. Το πρώτο και μοναδικό σχέδιο του λοιπόν παρίστανε έναν βόα που χώνευε έναν ελέφαντα. Όλοι οι μεγάλοι το περνούσαν για καπέλο, κανείς δε μπορούσε να δει κάτι άλλο. Είναι η πρώτη νύξη-κριτική του Εξιπερί για την αλλοίωση στην οποία υποπύπτει το βλέμμα των ενηλίκων, αδυνατώντας να δει όσα ένα παιδί. Κι είμαστε μόλις στην πρώτη σελίδα.
Ο βόας που χωνεύει τον ελέφαντα ήταν το μοναδικό σχέδιο που ήξερε να κάνει το παιδί-αφηγητής. Γιατί, μετά την αποθάρρυνση των ενηλίκων, παράτησε τη ζωγραφική κι ας την αγαπούσε τόσο.
Ο μικρός μεγάλωσε λίγο. Ίσως και λίγο ακόμα και κάτι ακόμα. Σ’ ένα ταξίδι του, το αεροπλάνο του έπαθε βλάβη στη μέση της Σαχάρας. Κινητήρας βλέπετε. Το πρώτο κιόλας βράδυ συναντά τον Μικρό Πρίγκιπα που με μια αλλόκοτη παιδική φωνή του ζητούσε να του ζωγραφίσει ένα προβατάκι. Η εκκίνηση της γνωριμίας τους είναι η αφετηρία ενός συναρπαστικού ταξιδιού για τον αφηγητή-αεροπόρο μα και για τους αναγνώστες.
Ο Μικρός Πρίγκιπας αρχίζει να του εξιστορεί την επίσκεψή του σε διάφορους πλανήτες όπου συναντά διαφόρων ειδών τύπους. Στον πρώτο πλανήτη συνάντησε έναν βασιλιά που αρεσκόταν να διατάζει. Μα δεν ήταν και τόσο αφελής να νομίζει ότι μπορεί να διατάξει τα πάντα. Η φύσης εξουσίας, η φύση που δεν εξουσιάζεται, η απορία των παιδιών για το νόημα της εξουσίας.
Στον δεύτερο πλανήτη ο Μικρός Πρίγκιπας συνάντησε έναν καυχησιάρη που ήθελε να θαυμάζεται από όλους και για τα πάντα. Η αυταρέσκεια, ο ναρκισιμός, η ρηχή ψυχή.
Στον τρίτο πλανήτη ζούσε ένας μεθύστακας που έπινε για να ξεχνάει το ρεζιλίκι που γίνεται επειδή… πίνει! Οι ανθρώπινες συνήθειες που… κατεβάζουν.
Στον τέταρτο πλανήτη συνάντησε έναν επιχειρηματία που κεφάλι δε σήκωνε επειδή μετρούσε νούμερα, εκατομμύρια και αστέρια. Το χρήμα, η ύλη, ματαιοδοξία, το κενό.
Στον πέμπτο, τον πιο μικρό απ’ όλους, υπήρχαν μόνο ένα φανάρι και ένας φανοκόρος, ούτε σπίτια, ούτε κάτοικοι. Η παράνοια των άχρηστων κανονισμών. Έτσι είναι τα πράγματα, έτσι τα συνεχίζουμε.
Στον έκτο πλανήτη, δεκαπλάσιο σε μέγεθος από τους άλλους, κατοικούσε ένας ηλικιωμένος κύριος που έγραφε μεγάλα βιβλία. Δήλωνε γεωγράφος μα δεν ήξερε τίποτα από πρώτο χέρι και περίμενε τους εξερευνητές για να του πουν τι υπάρχει εναγύρω. Η παράνοια της γνώσης και του επαγγελματικού ανορθολογισμού.
Ο έβδομος πλανήτης που επισκέφθηκε ο μικρός πρίγκιπας ήταν η Γη (συμβουλή του γεωγράφου). Όμορφη φαινόταν από μακριά, φωτισμένη. Πρώτα συνάντησε μια έρημο κι ένα φίδι. Κι όταν ανακάλυψε έναν δρόμο, συνάντησε και τους ανθρώπους. Κι αφού μίλησε λίγο με μερικά τριαντάφυλλα και νοστάλγησε το λουλούδι του, συνάντησε μια αλεπού. Του δηλώνει ότι δε μπορεί να παίξει μαζί του γιατί δεν είναι εξημερωμένη. “Εξημερώνω σημαίνει δημιουργώ δεσμούς”, του είπε. Κι ο Μικρός Πρίγκιπας την εξημέρωσε. Κι ύστερα την αποχωρίζεται για να γνωρίσει και άλλους ανθρώπους. Έναν σταθμάρχη για να μιλήσουν για τους ανθρώπους που μετακινούνται αδιάκοπα χωρίς σκοπό. Κι έναν έμπορο με τον οποίο μιλούν για κέρδη. Και τότε τελειώνει το πόσιμο νερό του αφηγητή και το αεροπλάνο του ακόμα δεν έχει επιδιορθωθεί. Και κάπου εκεί η ιστορία παίρνει το δικό της δρόμο. Δρόμο που για τιμωρία σε όσους δεν το ξέρουν, δε θα τον μαρτυρήσω…
Ο Σεντ Εξιπερί παίρνει τη βόμβα του Β’ παγκοσμίου πολέμου στα χέρια του, την κουβαλά με αγωνία κατά μήκος της Γης, βλέπει την ανθρωπότητα σε ηθική παρακμή (γι’ αυτό και τότε γίνονται οι πόλεμοι) και φτιάχνει μέσα στα χρόνια που βασιλεύει ο πόλεμος, η πείνα, η παράνοια και ο θάνατος μια σφαγή με το βαμβάκι του κόσμου των ενηλίκων που μυρίζει χρήμα, διαφθορά, ανηθικότητα, αστείες προτεραιότητες και μαύρα σύννεφα για παιδιά και όσους δεν έχασαν την παιδικότητά τους. Γεμάτο συμβολισμούς, αλληγορίες πρώτης ή δεύτερης ανάγνωσης, στοχασμούς, φιλοσοφικές αναζητήσεις (ούτε της πλάκας, ούτε της αμπέλου, ούτε που τις καταλαβαίνει μόνο εκείνος που τις έγραψε). Γεμάτο εικόνες, ομορφιά, ποίηση, τρυφερότητα, ρομαντισμό. Γεμάτο με το αθώο βλέμμα των παιδιών που “δένονται με μια πάνινη κούκλα”.
Μπορεί το αεροπλάνο του Εξιπερί να εξαφανίστηκε στις 31 Ιουλίου του 1944 στα ανοιχτά της Κορσικής ενώ εκτελούσε την ένατη πολεμική του αποστολή, ο Μικρός Πρίγκιπας του ωστόσο έμελλε να μείνει στην ιστορία αφού πέρα από το όποιο (καλό, πολύ καλό, αριστουργηματικό του) γράψιμο, έκανε μια άλλη προσέγγιση στο παιδικό/νεανικό βιβλίο. Είδε το παιδί, το νέο, όχι σαν ένα μπέμπη που πρέπει να του λες χαριτωμενιές χαιδεύοντάς του τη χωρίστα και ισιώνοντάς του τα γυαλιά αλλά σαν έναν άνθρωπο που διψάει να ταξιδέψει και να ιεραρχήσει σωστά τη ζωή και τα άξια και σεβαστά της.
Αν το ονομάζαμε το εκδοτικό γεγονός της χρονιάς δε θα ήμασταν διόλου υπερβολικοί. Να κυκλοφορεί το διασημότερο βιβλίο του κόσμου σε μετάφραση της Άλκης Ζέη και εικονογράφηση του Αλέξη Κυριτσόπουλου. Ωραία. Τι άλλο θέλουμε δηλαδή για να ονομάσουμε ένα τέτοιο εγχείρημα ως τεράστιο εκδοτικό γεγονός;
Η Άλκη Ζέη, στα 90 της χρόνια πια, ακόμα πνεύμα ακμαίο και ενεργό, έχοντας ζήσει για χρόνια στη Γαλλία, έχοντας πιάσει τον πρωτότυπο “Μικρό Πρίγκιπα” στα γαλλικά στα χέρια της, βάζει τη σφραγίδα της στο κείμενο εξημερώνοντας την αλεπού γαλλική στην πριγκιπική ελληνική. Αυτή τη μαγική γνωριμία της με τον Μικρό Πρίγκιπα μας την εξομολογήθηκε στη συνέντευξή μας που θα δημοσιευθεί το Σάββατο 20 Ιουνίου: “Ο άντρας μου είχε πάει λίγο καιρό πριν από μένα στο Παρσίσι και είχε βρει να μείνουμε τον πρώτο καιρό στο ατελιέ ενός ζωγράφου που έλειπε. Ήταν ένα ατελιέ με ένα γραφείο με μπογιές, χρώματα, ένα διπλό κρεβάτι που κοιμόμουν εγώ με τα παιδιά και ένα στρώμα που κοιμόταν ο άντρας μου. Το πρώτο βράδυ που πήγα κι εγώ εκεί, είπα κάτι να διαβάσω στα παιδιά. Το ατελιέ είχε σε μια μικρή βιβλιοθήκη τον Μικρό Πρίγκιπα. Τον πήρα και τον μετέφραζα κατευθείαν στα παιδιά. Και τους άρεσε πολύ, ξενυχτίσαμε να το διαβάσουμε. Τους άρεσε πολύ το σημείο που εξημέρωσε την αλεπού. Βγαίνει ο γιος μου -8 χρονών τότε- στην αυλή, και μετά γυρίζει και μας λέει “έκανα έναν φίλο, ένα παιδί, τον λένε Μπενούα”. “Πώς έκανες φίλο;”, του λέω. “Εσύ δε ξέρεις λέξη γαλλικά;”. Και μας λέει: “Τον εξημέρωσα”
Στην εικονογράφηση του βιβλίου, ο Αλέξης Κυριτσόπουλος που επίσης δε χρειάζεται συστάσεις. Από τους σημαντικότερους δημιουργούς της χώρας, έβαλε τη δική του σφραγίδα στο βιβλίο. Ο ίδιος είπε στο ELNIPLEX και τη Μαίρη Μπιρμπίλη: “Σ’ αυτό το βιβλίο, η μεγάλη πρόκληση είναι ότι ο Σεντ Εξιπερί δεν έχει ζωγραφίσει τον εαυτό του. Αισθανόμουν λοιπόν, σαν ένας περαστικός – ξέρετε όπως αυτοί στις πλατείες και τα πάρκα – κι εκείνος με καλούσε σαν καβαλάρης του ουρανού και μου ‘λεγε ‘Έλα να με ζωγραφίσεις’. Η εικονογράφηση του Μικρού Πρίγκιπα θεωρείται… εμβληματική. Τη βλέπεις παντού. Η σκέψη μου δεν ήταν ότι συναγωνίζομαι τον Σεντ Εξιπερί σαν ζωγράφο. Δεν έβαλα στόχο να ζωγραφίσω τον Μικρό Πρίγκιπα καλύτερα…. Ακόμα και το εξώφυλλο ήταν μια επιλογή που υποστήριξα πολύ.”
Το βιβλίο κυκλοφορεί για πρώτη φορά την Τρίτη 2 Ιουνίου 2015 από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
Αποδελτιώνοντας τις μεγάλες σκέψεις του Μικρού Πρίγκιπα
“Όταν δεν καταλαβαίνεις τι σου γίνεται, θες δε θες υπακούς”
“Ξέρω έναν πλανήτη όπου ζει ένας κύριος που το πρόσωπό του είναι σαν παντζάρι. Δε μύρισε ποτέ λουλούδι. Δεν κοίταξε ποτέ ένα αστέρι. Δεν αγάπησε ποτέ κανέναν. Δεν ήξερε ποτέ να κάνει τίποτ’ άλλο παρά μονάχα προσθέσεις. Κι όλη τη μέρα έλεγε σαν εσένα: “Τι σοβαρός που είμαι! Τι σοβαρός που είμαι!” και κοκορευότανε. Αυτός δεν είναι άνθρωπος. Είναι μανιτάρι!
“Θα πρέπει ν’ αντέξω δυο τρεις κάμπιες αν θέλω να γνωρίσω τις πεταλούδες.”
“Εσύ δεν είσαι για μένα παρά ένα μικρό αγόρι παρόμοιο με εκατό χιλιάδες άλλα αγοράκια. Δε σ’ έχω ανάγκη ούτε κι εσύ με χρειάζεσαι. Δεν είμαι για σένα παρά μια αλεπού όμοια με εκατό χιλιάδες αλεπούδες. Αν όμως με εξημερώσεις, θα χρειαστούμε ο ένας τον άλλο. Θα είσαι για μένα μοναδικός στον κόσμο κι εγώ για σένα μοναδική…”
-Πολύ θα το ‘θελα (να σε εξημερώσω), απάντησε ο μικρός πρίγκιπας, δεν έχω όμως πολύ καιρό. Πρέπει ακόμα να ανακαλύψω φίλους και να γνωρίσω ένα σωρό πράγματα.
-Δε μπορείς να γνωρίσεις κάτι αν δεν το εξημερώσεις, είπε η αλεπού. Οι άνθρωποι δεν έχουν πια χρόνο να γνωρίζουν τίποτα. Τ’ αγοράζουν όλα έτοιμα από εμπόρους. Μα έμποροι που να πουλάνε φίλους δεν υπάρχουν, έτσι δεν έχουν φίλους. Αν θέλεις ένα φίλο, εξημέρωσέ με.
– Αντίο είπε.
-Αντίο, είπε κι η αλεπού. Να το μυστικό μου. Είναι πολύ απλό. Μπορείς να το δεις μόνο με την καρδιά σου. Την ουσία δεν τη βλέπουν τα μάτια, είπε και ξαναείπε ο μικρός πρίγκιπας για να μην το ξεχάσει.
– Ο χρόνος που ξόδεψες για το τριαντάφυλλό σου είναι που το έκανε ξεχωριστό… Οι άνθρωποι έχουν βάλει στο χρονοντούλαπο αυτήν την αλήθεια, είπε η αλεπού. Εσύ όμως δεν πρέπει να ξεχάσεις. Θα είσαι υπεύθυνος για πάντα γι’ αυτό που εξημέρωσες. Θα είσαι υπεύθυνος για το τριαντάφυλλό σου…
-Είναι πολύ βιαστικοί, είπε ο μικρός πρίγκιπας. Για που το ‘βαλαν;
-Ούτε κι ο οδηγός δεν το ξέρει, είπε ο σταθμάρχης.
Μα να που από την αντίθετη μεριά κατέφθανε μουγκρίζοντας μια άλλη κατάφωτη ταχεία.
-Γυρίζουν κιόλας πίσω; ρώτησε ο μικρός πρίγκιπας.
-Δεν είναι οι ίδιοι, είπε ο σταθμάρχης. Γίνεται μια διασταύρωση γραμμών κι αλλάζουν πορεία.
-Γιατί, δεν ήταν ευχαριστημένοι εκεί που βρίσκονταν;
-Κανείς ποτέ δεν είναι ευχαριστημένος εκεί που βρίσκεται
-Τι κάνουν; Κυνηγάνε τους πρώτους ταξιδιώτες;
Δεν κυνηγούν κανέναν είπε ο σταθμάρχης. Κοιμούνται του καλού καιρού ή χασμουριούνται. Μόνο τα παιδιά είναι με τη μύτη κολλημένη στο τζάμι.
-Μονάχα τα παιδιά ξέρουν τι γυρεύουν. Περνάνε τον καιρό τους με μια πάνινη κούκλα που δένονται πολύ μαζί της, κι αν τους την πάρουν βάζουν τα κλάματα.
“Όταν τη νύχτα κοιτάς τον ουρανό, επειδή εγώ θα ζω σ’ ένα απ’ αυτά, επειδή θα γελώ σ’ ένα απ’ αυτά, τότε θα ‘ναι για σένα σαν να γελούν όλα τ’ αστέρια. Τα δικά σου τ’ αστέρια θα ξέρουν να γελούν!”
 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Ο Μικρός Πρίγκιπας |
| Συγγραφέας: | Αντουάν ντε Σεντ-Εξιπερί |
| Εικονογράφηση: | Αλέξης Κυριτσόπουλος |
| Εκδόσεις: | Μεταίχμιο, 02/06/2015 |
| Μετάφραση: | Άλκη Ζέη |
| Σελίδες: | 112 |
| Μέγεθος: | 17 Χ 24 |
| ISBN: | 978-618-03-0060-4 |
