Η Μαριάννα Κουμαριανού γεννήθηκε το 1980 στην Ουαλία. Ύστερα αγάπησε την Ελλάδα. Κι αργότερα τη μουσική (ένα πτυχίο αρμονίας το αποδεικνύει στο ελάχιστο), την εκπαίδευση (παιδαγωγικά στην Αθήνα και δασκάλα σήμερα στην ιδιωτική εκπαίδευση) και τη λογοτεχνία. Αυτό το τελευταίο δεν παίρνει παρενθέσεις. Γράφει διηγήματα, γράφει ποιήματα για ενήλικες, τα παρουσιάζει, τα δημοσιεύει σε λογοτεχνικά περιοδικά και δικτυακούς τόπους και ενίοτε βραβεύεται γι’ αυτά όπως για το διήγημα της «Πέρασμα» που πήρε το 2009 έπαινο από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών. Εδώ και περίπου 2 χρόνια παρουσιάζει βιβλία προσχολικής ηλικίας στη βραβευμένη από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου (Ibby) σελίδα του Μαγικού Κόσμου της ηλεκτρονικής εφημερίδας «Kos voice» στη στήλη «Μια ιστορία θα σας πω…».
“Η Συντροφιά του Λόφου” (2013) από τις εκδόσεις Παρρησία είναι το πρώτο της βιβλίο για παιδιά που εκδόθηκε. Και ήταν μόνο η αρχή…
Συνέντευξη στον Απόστολο Πάππο
Μαριάννα καλησπέρα και καλωσήρθες στο elniplex. Πότε και κυρίως γιατί άρχισες να γράφεις;
Ξεκίνησα να γράφω όταν ξεκίνησα να εργάζομαι. Ήθελα να φέρνω το μάθημα πιο κοντά στα παιδιά και να το κάνω πιο ενδιαφέρον γι’ αυτά. Έτσι, τους έγραφα ιστορίες. Έπειτα, ένιωσα την ανάγκη αυτό να το κάνω μόνη μου, δηλαδή χωρίς να έχω ως σκοπό η ιστορία να ακουστεί στην τάξη, αλλά για να εκφράσω μέσω των ιστοριών σκέψεις μου και συναισθήματα.
Είναι μια διαδικασία που διδάσκεται η συγγραφή ή έστω υποβοηθείται ή…”το έχει μέσα του” κάποιος;
Υπάρχει μέσα σου! Όμως μπορούν κάποια πράγματα να διδαχθούν. Σίγουρα η δημιουργικότητα και στην περίπτωσή μας η γραφή πηγάζει από το μέσα μας, συνεπώς δεν μπορεί να διδαχθεί. Δεν διδάσκεται το πώς θα συλληφθεί μια ιδέα. Όμως, μπορεί κάποιος να βοηθηθεί μέσω μαθημάτων σε τρόπους – μεθόδους και να αποκτήσει δομές, πλαίσια και τη θεωρία ώστε να κινείται με περισσότερη άνεση στο πώς να δουλεύει και να μεταπλάθει αυτή την ιδέα – σκέψη σε κείμενο. Επίσης, θεωρώ ότι με τα σεμινάρια διασφαλίζεται η σεμνότητα. Θέλω να πω ότι όταν κάποιος δέχεται κριτική για καθετί που γράφει, βλέπει στην πράξη πόση δουλειά χρειάζεται ένα κείμενο για να αξίζει αλλά και πόσο έξω μπορεί να πέφτει θεωρώντας ότι έχει γράψει κάτι καλό.
Εσύ παρακολούθησες σεμινάρια δημιουργικής γραφής στο ΕΚΕΒΙ…
Ναι, έχω παρακολουθήσει πολλά σεμινάρια για πολλά διαφορετικά είδη στο ΕΚΕΒΙ αλλά και από άλλους φορείς. Με βοήθησαν πολύ στον τρόπο σκέψης και κυρίως στο πώς να αποστασιοποιούμαι από το κάθε κείμενό μου ώστε να μπορώ να το κρίνω καλύτερα και να αλλάζω και να πετάω ό,τι τελικά βλέπω ότι δεν είναι «χρήσιμο» για την ιστορία.
Εκδοτικά ξεκινάς με τη Συντροφιά του Λόφου. Ποια η αφορμή για να γράψεις αυτό το βιβλίο;
Πριν γράψω τη συντροφιά, δούλευα για πολύ καιρό ένα διήγημα για ενήλικες. Τελειώνοντάς το ήθελα να γράψω κάτι που να είναι πολύ περιεκτικό, να απευθύνεται σε όσο πιο μικρές ηλικίες και να δείχνει χωρίς εντάσεις την ομορφιά και την ηρεμία που μπορεί να έχει η ζωή αλλά και κάποιες αξίες όπως τη φιλία, την αγάπη, τη δοτικότητα, την υπομονή, τον σεβασμό, τη συντροφικότητα.
Έχεις συναντήσει ανθρώπους σαν τη Μηλιά του λόφου;
Βέβαια. Έχω συναντήσει ανθρώπους που είναι πολύ γεμάτοι μέσα τους και δίνουν φυσικά και απλόχερα στους άλλους. Είναι τόσο πλούσιοι εσωτερικά που μόνο η παρουσία τους μπορεί να βοηθήσει, πόσο μάλλον και το να δώσουν.
Απασχολεί και βασιλεύει σε πολλούς ανθρώπους και άλλες υπάρξεις. Η μοναξιά τι είναι τελικά;
Μοναξιά είναι να μην αντέχεις να αντιμετωπίσεις τον εαυτό σου. Να αναζητάς συνέχεια κάτι ή/και κάποιους για να απασχολείσαι ώστε να μην σου μένει χρόνος να κοιτάξεις μέσα σου.
Πότε νιώθουμε μόνοι;
Νομίζω όταν θεωρούμε τον εαυτό μας ανίκανο να ορίσει τη ζωή του. Όταν οι πράξεις μας είναι αποτέλεσμα άλλων και όχι δική μας απόφαση. Όταν αυτά που επιλέγουμε τα υποτιμάμε ή τα θεωρούμε αναγκαίο κακό.
Η φιλία, η αγάπη, η συντροφικότητα τι ρόλο παίζουν σε αυτήν την ιστορία;
Είναι η ουσία της. Είναι τα συστατικά που τη συνθέτουν.
Είναι ανάγκη να είναι φίλοι δυο άνθρωποι για να είναι αλληλέγγυοι και να επιτυγχάνουν κάποια επωφελή συνεννόηση μεταξύ τους;
Όχι. Δεν χρειάζεται. Είναι αναγκαίο να έχουν σεβασμό, καλές προθέσεις και επιθυμία για επικοινωνία.
Σου αρέσουν τα παραμύθια δίχως ένα απτό, ξεκάθαρο τέλος; Νομίζω ότι η Μηλιά έχει ένα τέλος καθαρό αλλά ανοιχτό…
Πράγματι! Αν σκεφτώ ό,τι έχω γράψει, μέχρι στιγμής η πλειοψηφία τους έχουν ανοιχτό τέλος. Μου αρέσει να είναι έτσι (μάλιστα μερικές φορές δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο το τέλος) γιατί έτσι νιώθω ότι αυτό που έχω γράψει το αφήνω – παραδίδω σε κάποιον άλλο να το προχωρήσει και να του δώσει κι άλλες «ανάσες». Σαν να φωτίζω ένα κομμάτι και το υπόλοιπο μένει για τους άλλους. Δεν ξέρω, νιώθω ότι αν έκλεινα σφιχτά μια ιστορία ή και ένα ποίημα θα ήταν σαν να έφτιαχνα ένα κύκλο «γέννηση-ζωή-θάνατος» ενώ με τον τρόπο αυτό δίνω τη γέννηση και τη ζωή και αφήνω περιθώρια για ακόμη περισσότερη ζωή και εξέλιξη.
Υπάρχουν συμβολισμοί που εμπεριέχονται στη Συντροφιά του Λόφου;
Η ιστορία αυτή μαζί με άλλες δύο (η μία από αυτές είναι αυτή που τώρα ετοιμάζεται να βγει) έχουν πολύ μεγάλη συμβολική σημασία για μένα και την πορεία μου ως άνθρωπος. Όταν τις έγραφα συνέβαιναν πολλά σημαντικά και δύσκολα στη ζωή μου. Αναζητούσα να βρω απαντήσεις σε πράγματα που με επηρέαζαν άμεσα στην καθημερινότητά μου. Στην προσπάθεια αυτή έβρισκα διεξόδους και μπορούσα να βλέπω την ομορφιά της ζωής μέσα από τις ιστορίες για παιδιά που έγραφα γιατί θεωρούσα ότι ο κόσμος των παιδιών είναι όμορφος, ανόθευτος και πιο γνήσιος από τον δικό μας. Οπότε, τόσο η Μηλιά όσο και άλλες ιστορίες εκείνης της περιόδου ήταν ο τρόπος να ελπίζω και να μου δίνω απαντήσεις σε πράγματα που τότε θεωρούσα ακατόρθωτα να συμβούν.
Στο Δέντρο που έδινε του Σ. Σιλβερστάιν, το δέντρο έδινε πάντα άδολα στον άνθρωπο ο,τι ζητούσε. Η μηλιά του λόφου είναι σε μια παραπλήσια λογική;
Αν το δούμε εξωτερικά θα μπορούσαμε να το πούμε αυτό. Και τα δύο δέντρα δίνουν. Η διαφορά είναι ότι η μηλιά του Σιλβερστάιν είχε έναν φίλο που την εκμεταλλεύτηκε. Της πήρε τόσα και με τέτοιον τρόπο που την άφησε ανάπηρη από κάθε άποψη. Στην μηλιά του λόφου οι σχέσεις είναι αμφίδρομες και ισότιμες. Η μηλιά θέλει, αναζητά και τελικά προσφέρει και εισπράττει από τους φίλους που αποκτά ενώ ταυτόχρονα όλοι κρατούν την ακεραιότητά τους.
Πες μας για το επόμενο βιβλίο σου.
Το βιβλίο που έρχεται είναι μια ιστορία – ένας διάλογος ενός αγοριού με τη θάλασσα. Έχει εικόνες από ό,τι όμορφο μπορεί κανείς να βρει μέσα σε αυτή ενώ παράλληλα γίνεται μια μεγάλη εσωτερική αναζήτηση από τη μεριά του ήρωα. Πάλι, και σε αυτή την ιστορία το τέλος είναι τελείως ανοιχτό. Μάλλον το τέλος σηματοδοτεί μια καινούργια αρχή για τον ήρωα.
Δε γράφεις μόνο παραμύθια όμως όπως μας είπαν οι καρδερίνες του λόφου. Μαριάννα, μίλησέ μας για την ποίηση που βγαίνει από τα χέρια σου…
Τα ποιήματα ξεκίνησαν να έρχονται αμέσως μετά από αυτές τις μικρές ιστορίες και μπορώ να πω ότι πλέον αποτελούν τον κύριο όγκο αυτών που γράφω. Είναι (για μένα) μια διεργασία πολύ πιο εσωτερική και εγκεφαλική με στόχους πολλαπλούς και πολυεπίπεδους. Στο κείμενο πλάθεται όχι μόνο ως νόημα και ροή αλλά και ως εικόνα πάνω στο χαρτί με ζητήματα μορφής και μουσικότητας. Κάθε λέξη –πλέον– έχει τον δικό της απόλυτο λόγο ύπαρξης και τη δική της θέση μέσα στο ποίημα. Το ίδιο ισχύει και με τη σύνταξη, τα σημεία στίξης και όποιο άλλο σύμβολο μπορεί να χρησιμοποιηθεί στον γραπτό λόγο. Τίποτα δεν μπαίνει τυχαία (ή δεν απουσιάζει τυχαία) ενώ όλα σηματοδοτούν και ορίζουν την πραγματικότητα που δίνει το ποίημα. Επίσης, δεν γίνεται καμία προσπάθεια να αναδειχθεί μια όμορφη πλευρά (όπως αντίστοιχα στα παιδικά). Όλα είναι λίγο πιο στεγνά και ατόφια, αν θα μπορούμε να πούμε κάτι τέτοιο.
Έχω μάθει από τις ίδιες καρδερίνες και άλλη πτυχή σου. Λέγεται Amberlink Ensemble…
Η συμμετοχή μου στο μουσικό σχήμα Amberlink Ensemble είναι μια προσπάθεια -ένα πάντρεμα της μουσικής και της τέχνης του λόγου. Υπάρχουν μουσικά κομμάτια που χωρίζονται σε θεματικές ενότητες κι εγώ διαλέγω και ταιριάζω κάποιο ποίημα, διήγημα ή παραμύθι βάση αυτής της θεματικής που μου δίνεται. Είναι δύο διαφορετικές μορφές τέχνης που προσπαθούν μέσω του ίδιου αισθητηρίου, να δώσουν μια πραγματικότητα: την ιστορία που λένε. Δεν μπλέκονται – δεν γίνονται και τα δύο ταυτόχρονα. Το αποτέλεσμα είναι πολλαπλά και διαφορετικά περάσματα – εναλλαγές από το ένα είδος στο άλλο. Επίσης, το καλό με αυτή την προσέγγιση είναι ότι διευκολύνεται παρακολούθηση από άτομα που μπορεί να μην είναι εξοικειωμένα σε κάποιο ή και στα δύο αυτά είδη.
Να φύγω από αυτά και να πάω στην κατεξοχήν ιδιότητά σου. Δασκάλα! Τι πρέπει να δίνει ένας δάσκαλος στα παιδιά του; Τι να προσφέρει;
Ευκαιρίες για δημιουργία, παρατήρηση, έκφραση και αξιοποίηση όλων όσων πρέπει να μάθουν. Η σκέτη – θεωρητική γνώση που καταλήγει να είναι αφηρημένη -για τα παιδιά- πληροφορία, χάνει την ουσία της και δεν τα ενδιαφέρει. Όταν αυτό που έχουμε να δώσουμε το κάνουμε κατανοητό και με τρόπο που να βλέπουν ότι αυτό που παίρνουν είναι χρήσιμο για αυτά τότε μπορούν και βρίσκουν λόγους για να ασχοληθούν μαζί του. Αποκτούν στόχους που θέλουν να πετύχουν. Ό,τι μαθαίνουν γίνεται βίωμα (Σε ένα τέτοιο πλαίσιο προσπαθούν και επιχειρούν να κινηθούν τα Διαθεματικά Σχέδια Εργασίας). Γενικά, και ιδανικά, χρειάζεται να φέρνουμε το καθετί κοντά στην αντίληψη και την πραγματικότητά τους και στην επεξεργασία του να ενεργοποιούμε τις αισθήσεις, να υπάρχει κίνηση, δημιουργία, φαντασία.
Πως μπορεί ένας εκπαιδευτικός να κάνει ενδιαφέρον το μάθημά του όταν υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που μάχονται για το αντίθετο (αναλυτικό, γραφειοκρατία, υποδομές κτλ)
Είναι όντως δύσκολο αλλά όχι ακατόρθωτο! Αυτό μπορεί να συμβεί με πολύ απλούς τρόπους και μέσα. Δεν χρειάζονται πολλά. Άλλωστε αν παρατηρήσουμε τα παιδιά, τα αγαπημένα τους παιχνίδια είναι αυτά που φτιάχνουν με τη φαντασία τους και με υλικά ακατέργαστα. Ε, κάπως έτσι μπορεί να γίνει και μες το μάθημα: παίζεις σκοινάκι ή πηδάς πάνω σε πλακάκια για να μάθεις προπαίδεια, κάνεις κολλάζ με εικόνες και ζωγραφιές για να δείξεις τα ουσιαστικά και τα ρήματα, παίζεις τον καθρέφτη για να φτιάξεις συμμετρίες, και πολλά πολλά ακόμα.
Να κλείσουμε με ένα ποίημά σου;
ανάκρινε το σύμπαν με κόλλα και ψαλίδι
και κάπου μακριά θα δεις
τον Επιμενίδη να κοιμάται σε μια σπηλιά
(μήπως αυτόν έβγαλε έξω ο Πλάτωνας;)
απομαγεύτηκα
και μη με ξαναρωτήσεις πόσο κάνει ένα κι ένα
είπαμε! δέκα
Μαριάννα, σε ευχαριστούμε!
Εγώ σας ευχαριστώ!
