Ο ρόλος της μητέρας και η καθοριστική συμβολή της στις πρώιμες εμπειρίες του παιδιού είναι εξόχως σημαντικός και κρίσιμος. Από την μήτρα ακόμα, το έμβρυο ξεκινά να συνδέεται με την μητέρα του. Ακούει τους ήχους της καρδιάς της αλλά και την ομιλία της και εξοικειώνεται με αυτούς.
Το βρέφος μετά την έκθεση του στον κόσμο είναι αδύνατον να επιβιώσει χωρίς τη φροντίδα άλλων ανθρώπων και αναζητά από αυτούς θαλπωρή, τροφή και ασφάλεια με σκοπό να ανακαλύψει τον κόσμο. Αυτό επιτυγχάνεται με την δημιουργία της ασφαλούς προσκόλλησης με τον κύριο φροντιστή του, δηλαδή τη μητέρα του, η οποία αποτελεί τον βασικό παράγοντα για την μετέπειτα ανάπτυξη μιας υγιούς προσωπικότητας και είναι η κινητήρια δύναμη που ωθεί το άτομο να αυτονομηθεί και να εξερευνήσει το περιβάλλον του (Schacter et al., 2021).
Έρευνες κατέγραψαν ότι οι φροντιστές που δεν ανταποκρίθηκαν με επάρκεια στις ανάγκες των βρεφών (μη διαθέσιμοι ψυχολογικά και ασυνεπείς), τα βρέφη αυτά αναπτυξιακά κατέληξαν να αισθάνονται ανασφαλή, ψυχικά απομακρυσμένα και αμφιθυμικά όπως επίσης παρουσίασαν χαμηλή αυτοεκτίμηση και δυσκολίες προσαρμογής (Schaffer, 1995). Με τα παραπάνω γίνεται αντιληπτή η καταλυτική σημασία του φροντιστή στην ανάπτυξη του παιδιού. Αυτό το ρόλο έχει συνήθως η μητέρα και σε κάποιες περιπτώσεις ο πατέρας ή οι λοιποί συγγενείς.
Η θεωρία της προσκόλλησης είναι καθοριστικής σημασίας για την ανάπτυξη ενός ενήλικα με υγιείς σχέσεις. Η μητέρα καθώς και ο πατέρας, οι οποίοι είναι συνεργατικοί και υποστηρικτικοί με το βρέφος προδιαθέτουν τις συνθήκες για ένα υγιές περιβάλλον που σχετίζεται με την ανάπτυξη του βρέφους.
Την παιδική προσπάθεια συμβολοποίησης του δίπολου μητρικής παρουσίας – απουσίας παρατηρεί και ο Freud (1922) με την περίπτωση του Ernst, ενός μικρού αγοριού, 18 μηνών. Ο Ernst κατά τη διάρκεια του αποχωρισμού από τη μητέρα του, εφευρίσκει ένα παιχνίδι με μία κουβαρίστρα την οποία ξετυλίγει μακριά του, χάνοντας την από το οπτικό του πεδίο και μετά από λίγο την τραβάει ξανά κοντά του με επιφωνήματα χαράς.
Η μητέρα διαχρονικά συνδέεται με τις συναισθηματικές αλληλεπιδράσεις, την ώθηση που θα δώσει στο παιδί να κάνει τα πρώτα βήματα προς την αυτονομία-ανεξαρτησία, το πώς θα διαχειριστεί τα πρώτα δύσκολα ερωτήματα-ανησυχίες του παιδιού της και ταυτόχρονα θα του «ανοίξει δρόμους» να προχωρήσει με ασφάλεια και σταθερότητα προς την ενηλικίωση.
Ο πολύπλευρος ρόλος της ήταν είναι και θα είναι αναντικατάστατος, καθώς αποτελεί το πρόσωπο αναφοράς για όλους τους αναπτυσσόμενους οργανισμούς. Η αγάπη λοιπόν μίας «ζεστής» συναισθηματικά μητέρας θεωρείται σαν η πιο αγνή μορφή αγάπης, γιατί είναι απαλλαγμένη από τις περιπλοκές της σεξουαλικότητας ή και άλλων κοινωνικών επιφάσεων και χαρακτηρίζεται από ανιδιοτελή αφοσίωση και συνεχή προσφορά.
Συνοψίζοντας, η σημασία του ρόλου της μητέρας δεν αλλάζει ποτέ. Μπορεί οι ανάγκες να μεταβάλλονται και ο χρόνος, που πρέπει να αφιερώσει, να λιγοστεύει όσο περνάνε τα χρόνια, αλλά η παρουσία της είναι και θα παραμείνει για πάντα σημαντική.
Ιωάννης Κυργιόπουλος
Ψυχολόγος (Msc Σχολικής Ψυχολογίας)
E–mail: johnkyr76@yahoo.gr
