Τέσσερα πρόσωπα, τέσσερις φίλοι
ωραία μάτια, σφιγμένα χείλη
ο ένας έρχεται, ο άλλος φεύγει
ποιος είναι δίπλα σου, ποιος βασιλεύει;
Λίγα λόγια για το ζωγράφο
Ο Γιάννης Τσαρούχης αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους ζωγράφους του 20ου αιώνα. Γεννήθηκε στον Πειραιά και σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών και στο εργαστήριο του Φώτη Κόντογλου. Έπειτα συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι και στο Λονδίνο. Ένθερμος υποστηρικτής της κίνησης για επιστροφή στις ρίζες της ελληνικής τέχνης.
Ο πίνακας του «Οι Τέσσερις Εποχές» είναι λάδι σε πανί, 160 Χ 300 εκ., εν έτει 1969 και ανήκει στη συλλογή του Κ. Δοξιάδη. Απεικονίζει τις εποχές ως ανθρώπινες μορφές, δύο άνδρες και δύο γυναίκες, που στέκονται μπροστά σ’ ένα τραπέζι με φρούτα. Με τον τρόπο αυτό αναδεικνύει την ομορφιά της ανθρώπινης ύπαρξης και δίνει έμφαση σε απλά καθημερινά πράγματα. Το μεγάλο τραπέζι συμβολίζει την συνύπαρξη αυτών των ανθρώπων αλλά και την ιερή στιγμή του φαγητού που συγκεντρώνονται όλοι γύρω από το τραπέζι. Το τραπέζι φυσικά έχει φρούτα από όλες τις εποχές: σταφύλια, ροδάκινα, βερίκοκα, καρπούζι, κεράσια, ρόδια, πεπόνια.
Στο πρώτο μέρος, σε παράθυρο, ζωγράφισε την Άνοιξη (αριστερά), στο δεύτερο μέρος, το μεσαίο, το Καλοκαίρι με το Φθινόπωρο και στο τρίτο μέρος, σε παράθυρο (δεξιά), το Χειμώνα.
Πρόσωπα
Η Άνοιξη: μια κοπέλα με μακριά μαλλιά, ροδαλή στο πρόσωπο , με μπλε φόρεμα που στο αριστερό της χέρι κρατάει ένα ροζ τριαντάφυλλο. Πάνω στο τραπέζι που βρίσκεται μπροστά της, σε άσπρη μαντίλα τέσσερα ροδάκινα. Αριστερά βρίσκεται ένας δίσκος με κεράσια και δίπλα ένα ανθοδοχείο με πασχαλιές. Ψηλά στη γωνία κρεμασμένο ένα στεφάνι με τριαντάφυλλα, μαγιάτικο μου μοιάζει.
To θέρος, το Καλοκαίρι: ένας γεροδεμένος άντρας, ημίγυμνος, στεφανωμένος με κόκκινα λουλούδια και κρατάει στάχυα στο αριστερό του χέρι, δρεπάνι στο δεξί. Έχει μαύρα μαλλιά και φορά παντελόνι άσπρο. Πάνω στο τραπέζι, μπροστά του κομμένο καρπούζι, φρούτο καλοκαιρινό και μια φέτα πεπόνι.
Το Φθινόπωρο: μια κοπέλα με μαντήλι σκούρο καφέ στο κεφάλι, φοράει φόρεμα κόκκινο και κρατάει με τ’ ακροδάχτυλά της μια άσπρη μαντίλα γεμάτη με σταφύλια μαύρα και ξανθά.
Ο Χειμώνας: ένας άντρας με μαύρα πυκνά μαλλιά, έχει στην πλάτη του ριγμένο ένα πανωφόρι, ανοιχτό μπροστά στο στήθος που το κρατάει με τα δυο του χέρια. Πάνω στο τραπέζι μπροστά του, τέσσερα πορτοκάλια, λίγα καρύδια και ένα ανθοδοχείο με άσπρα κρίνα. Πίσω του φλοκάτη κόκκινη διπλωμένη και ψηλά στη γωνία ένα άσπρο σύννεφο πυκνό.
Γλώσσα
Παρατηρούμε προσεκτικά τα τέσσερα πρόσωπα και περιγράφουμε τα χαρακτηριστικά τους και τα φρούτα που κρατούν.
Μπορούμε να μεγεθύνουμε τον πίνακα ακόμη και να παρουσιάζουμε τμηματικά τον πίνακα σε τέσσερα μέρη. Τα παιδιά κλείνουν τα μάτια και μόλις τ’ ανοίξουν καλύπτουμε μ’ ένα πανί τον πίνακα και καλούνται να θυμηθούν από μνήμης τι κρατούσε η Άνοιξη ή ποια φρούτα υπήρχαν στο τραπέζι. Ποια εποχή φοράει μαντίλι στο κεφάλι; Με ποιο χέρι κρατάει το δρεπάνι το Καλοκαίρι;
Μαθηματικά: χωροχρονικές έννοιες. Τι βρίσκεται πάνω στο τραπέζι , μέσα στο ανθοδοχείο ή μέσα στο δίσκο, ψηλά στον πίνακα. Παιχνίδια στο χώρο με πραγματικά φρούτα πάνω σε τραπέζι. Ποσοτικές σχέσεις με ροδάκινα και βερίκοκα. Μπορούμε να φτιάξουμε ένα πίνακα διπλής εισόδου με τα ονόματα των παιδιών και τα φρούτα του Φθινοπώρου που τους αρέσουν.
Ανάγνωση: αναγνωρίζουμε τις λέξεις στον πίνακα και τις αντιγράφουμε σε καρτέλες. Αναγνωρίζουμε το πρώτο γράμμα και φτιάχνουμε μια λίστα με τα φρούτα κάθε εποχής. Μπορούμε να ζωγραφίσουν δίπλα από τη λέξη τα παιδιά το φρούτο. Η λίστα αρχικά μπορεί να γίνει για το φθινόπωρο και τα φρούτα του και να βάλουμε και άλλα φρούτα που δεν υπάρχουν στον πίνακα.
Θεατρικό παιχνίδι: φτιάχνουμε με τα παιδιά μια ιστορία για κάθε πρόσωπο της ιστορίας και ανάλογα με την εποχή που εκπροσωπεί. Με αυτοσχέδια πανιά και μαντήλια μεταμφιεζόμαστε σε πρόσωπα του πίνακα του Τσαρούχη και φέρνουμε φρούτα αληθινά ή ψεύτικα. Αγόρια και κορίτσια επιλέγουν αντίστοιχους ρόλους και αν μιλούσαν τι θα έλεγαν για τα καλά της κάθε εποχής. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ως μουσική επένδυση τις “Τέσσερις Εποχές” του Vivaldi.
Εικαστικά: κόβουμε από περιοδικά φρούτα και φτιάχνουμε ένα κολάζ με τα φρούτα του φθινοπώρου πάνω σε ένα τραπέζι που το ονομάζουμε το τραπέζι με τα φρούτα του φθινοπώρου.
Αξίζει να επισκεφθείτε το Ιδρυμα Γιάννη Τσαρούχη
