Ήλινο, ήλινο,
ηλινοπαπήλινο
Καπάκι, κακοκάπακο
στην κακοκαπακιά του.
Οι γλωσσοδέτες είναι αδιαμφισβήτητα από τα πιο αγαπημένα γλωσσικά παιχνίδια. Η ίδια η δομή και η μορφή τους τα καθιστά ελκυστικά και παιχνιδιάρικα. Οι αναπάντεχες συζεύξεις, η υπέρβαση της λογικής αλληλουχίας, αλλά και η εύθυμη διάθεση που δημιουργούν τα αναπόφευκτα… σαρδάμ τους μας ξετρελαίνουν! Η συγγραφέας του βιβλίου αυτού, γνωρίζοντας τη δύναμή τους, δημιούργησε ένα αλφαβητάρι με γλωσσοδέτες. Σαφέστατα δεν είναι η πρώτη φορά που κυκλοφορούν αλφαβητάρια με γλωσσοδέτες. Είναι ίσως η πρώτη φορά που δημιουργείται ένα αλφαβητάρι που μας θυμίζει τον άρρηκτο δεσμό γλώσσας και πολιτισμού. Γλωσσοδέτες από τη λαϊκή μας παράδοση επιστρατεύονται στις σελίδες του Ηη, του Κκ, του Ξξ και του Λλ. Αλλά και οι υπόλοιποι γλωσσοδέτες παρόλο που είναι συγγραφικά δημιουργήματα είτε της ίδιας της Ρούλας Παπανικολάου, είτε άλλων συγγραφέων, διατηρούν τη λιτότητα και την αμεσότητα του γλωσσοδέτη, όπως τον γνωρίζουμε από τη λαϊκή μας παράδοση. Οι σύνθετες λέξεις και οι παρηχήσεις είναι τα κύρια χαρακτηριστικά κάθε σελίδας του βιβλίου. Οι λέξεις-σιδηρόδρομοι, όπως για παράδειγμα η σανδαλοφορούσα, σαρανταποδαρούσα και το γουρουνόπουλο, γουρουνοκουμπαρόπουλο, εξάπτουν τη λεξιπλαστική φαντασία και μας προσκαλούν σε ανάλογες δημιουργίες αστείρευτης ευρηματικότητας, κοντολογίς παιχνίδι δίχως τέλος. Άλλωστε το παιχνίδι αυτό έχει της ρίζες του στην αρχαιότητα. Θυμηθείτε τον Αριστοφάνη στις «Εκκλησιάζουσες» που περιγράφει δια στόματος χορού, ένα έδεσμα- συνονθύλευμα αποτελούμενο από θαλασσινά, πουλερικά και άλλα συστατικά σε μια λέξη αποτελούμενη από είκοσι επτά συστατικά! Το παιχνίδι με τις λέξεις σπάει τους φραγμούς της συμβατικής γλώσσας. Οι λέξεις αποκτούν δική τους οντότητα, δύναμη, πλαστικότητα και ηχητικό ενδιαφέρον. Το λεκτικά παιχνίδια αρέσουν στα παιδιά γιατί χρησιμοποιούν τις λέξεις σαν παιχνίδια στα χέρια τους. Με τα γλωσσικά παιχνίδια καλλιεργείται η γλώσσα, η εγρήγορση του νου και οξύνεται η σκέψη και η φαντασία. Η απόλαυση συνδυάζεται με το πηγαίο χιούμορ που προκύπτει αβίαστα. Ο Βασίλης Αναγνωστόπουλος στο βιβλίο του Γλωσσικό υλικό για το Νηπιαγωγείο, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1997, έχει τονίσει τη σημασία των λαϊκών, γλωσσικών παιχνιδιών για την καλλιέργεια της γλώσσας. Η Ρούλα Παπανικολάου, η οποία έχει γράψει πολλά βιβλία για παιδιά και εκπαιδευτικούς που επικεντρώνονται στην Παιδική Λογοτεχνία και την Εικαστική Αγωγή, προφανώς και επιδιώκει να το αξιοποιήσει τη δύναμη του γλωσσοδέτη σε αυτό το αλφαβητάρι.
Από τις Εκδόσεις Διάπλαση και την ίδια συγγραφέα κυκλοφορούν και Τα αινίγματα της αλφαβήτας. Θα ήταν μεγάλη όμως παράλειψη να μην αναφέρουμε την εξαιρετική δουλειά της Ναταλίας Καπατσούλια, η οποία πραγματικά, έδωσε μια άλλη “πνοή” στο βιβλίο. Κάθε σελίδα του βιβλίου είναι και μια άλλη ιστορία, όχι μόνο από άποψη κειμένου, αλλά και εικονογράφησης. Το ύφος, τα χρώματα και η τεχνικές εναλλάσσονται, χαρίζοντας σε κάθε γράμμα- γλωσσοδέτη την αυτόνομη ιστορία του! Κάποιες ωστόσο εικονογραφήσεις έχουν κοινά στοιχεία, προτρέποντας τον αναγνώστη σε ένα παιχνίδι οπτικών συσχετισμών. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των γραμμάτων Λλ και Νν. Ο Λόρδος και η Νεραϊδοπούλα θα μπορούσαν πραγματικά να δημιουργήσουν τη δική τους κοινή ιστορία χάρη και μόνο στην απόδοση των μορφών αλλά και του φόντου που δημιούργησε η εικονογράφος.
Και τώρα σας προκαλούμε να πείτε γρήγορα:
Ελέφαντας, ελεφαντόδοντο
ελεφαντένιο χτένι,
ελεφαντοδοντοχτένι.
 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Οι γλωσσοδέτες της αλφαβήτας |
| Συγγραφέας: | Ρούλα Παπανικολάου |
| Εικονογράφηση: | Ναταλία Καπατσούλια |
| Εκδόσεις: | Διάπλαση, Σεπτέμβριος 2015 |
