«Μια χελώνα επονομαζόμενη Ντοστογιέφσκι»
«Μαλίκ: -Κι εσύ, τι ονειρεύεσαι;
Λίσκα: -Εγώ δεν ονειρεύομαι. Εγώ σε αγαπώ. Τυλίγομαι γύρω σου όπως το νήμα στο κουβάρι και ο παράδεισος ξανοίγεται μπροστά στα μάτια μου».
Ο Μαλίκ και η Λίσκα, ένα ερωτευμένο νιόπαντρο ζευγάρι, επισκέπτονται τον ζωολογικό κήπο για να δουν τη ραδιενεργό γιγαντιαία χελώνα, ένα αίνιγμα που έχει κινήσει το ενδιαφέρον όλης της επιστημονικής κοινότητας. Μπαίνουν στην αίθουσα όπου βρίσκεται το ζώο. Μια επιγραφή αναφέρει:
«ΧΕΛΩΝΑ ΓΙΓΑΣ, ΤΕΡΑΣ ΠΟΥ ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΚΡΗΞΗ ΤΟΥ 19… ΤΟ ΖΩΟΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ ΔΙΑΓΕΙ ΒΙΟΝ ΑΚΙΝΗΤΟΝ, ΝΥΣΤΑΛΕΟ, ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ ΕΙΝΑΙ ΕΛΑΦΡΩΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟ. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΤΕ ΤΟ ΛΙΟΝΤΑΡΙΣΙΟ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΙ.
ΝΑ ΕΙΣΤΕ ΠΟΛΥ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΟΙ
ΖΩΟΝ ΡΑΔΙΟ-ΕΝΕΡΓΟ
ΚΡΑΤΗΣΤΕ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΑΠΟΣΤΑΣΕΙΣ».
Η χελώνα είναι ασάλευτη. Το κεφάλι της -κεφάλι λιονταριού- δεν είναι ορατό στο κοινό. Ο Μαλίκ ενθουσιασμένος επιχειρεί να την ξυπνήσει προκαλώντας την ανησυχία της γυναίκας του, που κάπως απογοητευμένη από το θέαμα τον βρίσκει υπερβολικό. Ο υπάλληλος του κήπου Παπιρί φροντίζει την χελώνα, την ταΐζει με χάπια. Η διατροφή της γίνεται η αφορμή για την ανατροπή που ακολουθεί. Η χελώνα κατασπαράζει τον Μαλίκ, τον καταπίνει ολόκληρο, αμάσητο. Η Λίσκα κλαίει και ουρλιάζει για βοήθεια. Ο Παπιρί καταφθάνει…
Ο Μαλίκ μέσα από το στομάχι του ζώου μιλάει στην αγαπημένη του. Είναι συγκλονισμένος. Ζει στο εσωτερικό της χελώνας μια άλλη ζωή πέρα από κάθε φαντασία, σαν να βρίσκεται σε επαφή με έναν άλλο κόσμο που του δίνει τη δυνατότητα να τρέχει στο παρελθόν του, αλλά και στο μέλλον, να ξαναζεί όλες τις στιγμές της ζωής του, να βλέπει τα όνειρα του, να ταξιδεύει στο φεγγάρι…
Είναι ευτυχισμένος. Η Λίσκα θα τον ακολουθήσει, μαζί θα ανακαλύψουν άλλες υπαρξιακές διαστάσεις και το ζευγάρι θα ζήσει νέες διαδρομές μέσα σε έναν σουρρεαλιστκό κόσμο. Ένας νέος Δον Κιχώτης, ο Παπιρί, θα τους συνοδεύσει.
Ο Φερνάντο Αρραμπάλ, ιδρυτής του Θεάτρου του Πανικού και εκπρόσωπος του Θεάτρου του Παραλόγου, εμπνευσμένος από το μύθο του Ίωνα και το διήγημα «Ο Κροκόδειλος» του Ντοστογιέφσκι που γράφτηκε το 1865 και σατίριζε την άνοδο του καπιταλισμού, γράφει έναν αιώνα μετά, το 1968, το θεατρικό έργο «Μια χελώνα επονομαζόμενη Ντοστογιέφσκι». Στη θέση του Κροκόδειλου βάζει μια τεράστια ραδιενεργό χελώνα δίνοντας στην πολιτική σάτιρα υπαρξιακές διαστάσεις.
Το προσωπικό ύφος του αδιαμφισβήτητα ιδιαίτερο, εκκεντρικό, εκρηκτικό.
Τα διάλογικά του μέρη έντονα λυρικά, γεμάτα αγωνία, ανησυχία, επιθυμίες, όνειρα, εικόνες από φαντασιακά στοιχεία παραμυθιού, σε κρατούν σε εγρήγορση και χωρίς προσπάθεια, απολύτως φυσικά ταυτίζεσαι με τους ήρωες, εισέρχεσαι στον κόσμο του σεναρίου που συνθέτει. Είναι τόσο ζωντανές και συγκινησιακά φορτισμένες οι σκηνές και οι περιγραφές του σκηνικού τόπου, που κάθε φορά νιώθεις να ζεις ζωντανά το έργο, σαν η πλοκή, η δράση να συντελείται μπροστά στα μάτια σου.
Το σκηνικό απλό, λιτό και τόσο συναισθηματικά επιβλητικό. Η πελώρια χελώνα βρίσκεται στο κέντρο της σκηνής με μια στενή τάφρο κι ένα μικρό φράγμα να την περιβάλλει. Σχεδόν πάντα στατική, χωρίς να ανταποκρίνεται σε ερεθίσματα, απομονωμένη από το υπόλοιπο ζωολογικό περιβάλλον, υποκείμενη σε τεχνητές καταστάσεις, φαίνεται να υιοθετεί μια συμπεριφορά που είναι αποκλειστικά ανθρώπινη: την αδιαφορία. Το εσωτερικό της εμφανίζεται σαν ένα παραδεισένιο και ζεστό μέρος, όπου ο εγκλεισμός σ’ αυτό κάθε άλλο παρά αποκρουστικός είναι, γεννώντας σε όλους την επιθυμία να εισχωρήσουν μέσα του.
Τα αντιθετικά ζευγάρια ως προς το φωτισμό και τον ήχο -προβολέας φως και απόλυτο σκοτάδι, θόρυβος και απόλυτη σιωπή-, σκιαγραφούν την ατμόσφαιρα, ενώ οι ήρωες παρουσιάζονται χωρίς καμία ενδυματολογική αναφορά ή εξωτερικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα παρά δηλώνοντας μόνο ως ιδιότητα τον έρωτά τους.
Ο κριτικός θεάτρου Λέανδρος Πολενάκης, προλογίζοντας τη μετάφραση, γράφει: «Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η γραφή του τρέφεται από έναν πολύ προσωπικό μύθο, που γεννάει με τη σειρά του πολλαπλές εναλλασσόμενες ποιητικές εικόνες αχαλίνωτης φαντασίας, οι οποίες παραπέμπουν σε έναν κόσμο που δεν είναι αυτός της δικής μας πραγματικότητας, μέσα στον οποίο ζούμε, αλλά, κατά ένα περίεργο τρόπο, ταυτοχρόνως είναι ο κόσμος μας: μια γκροτέσκο παραμόρφωση, της εικόνας του και εικόνας μας, μέσα σε ένα παραμορφωτικό κάτοπτρο.»
Την καλοδουλεμένη, όμορφη μετάφραση του θεατρικού έργου έχει κάνει ο Νεκτάριος – Γεώργιος Κωνσταντινίδης, ο οποίος έχει μεταφράσει και τα έργα του Αρραμπάλ «Κλωντέλ και Κάφκα» και «Γράμμα αγάπης».
Εκδόσεις Ηριδανός, 2020
 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Μια χελώνα επονομαζόμενη Ντοστογιέφσκι, |
| Συγγραφέας: | Φερνάντο Αρραμπάλ |
| Μετάφραση: | Νεκτάριος- Γεώργιος Κωνσταντινίδης |
| Πρόλογος: | Λέανδρος Πολενάκης |
| Εκδόσεις: | Ηριδανός, 2020 |
| Σελίδες: | 64 |
| Μέγεθος: | 14 Χ 21 |
| ISBN: |
978-960-335-434-5
|
