Ο Απόστολος Πάππος ανακρίνει τη Μαρία Παπαγιάννη με επτά λέξεις-προκλήσεις, συνεχίζοντας στο ELNIPLEX τη δυναμική στήλη “Επτά λέξεις” όπου κορυφαίοι Έλληνες δημιουργοί αποτυπώνουν τη ζωή τους: Λογοτεχνία, Πίστη, Πολιτική, Εκπαίδευση, Αγώνας, Θάνατος, Έρωτας.
Η Μαρία Παπαγιάννη, υποψήφια για το Βραβείο Άντερσεν 2022, έχει στα χέρια Τα Χρυσά Κουπιά και αρμενίζει μέσα σε ένα πέλαγο σκέψεων, αναμνήσεων και ονείρων, κάνοντας το ταξίδι μεγάλο και όμορφο.
Λογοτεχνία
Δεν ξέρω πώς θα ήμουν αν δεν είχα αγαπήσει από μικρή τη λογοτεχνία. Κάθε φορά που αγαπάω ένα βιβλίο «φεύγω» μαζί του. Κι όταν η ζωή είναι λίγη ξεδιψάς με τις ιστορίες των ηρώων. Κι ύστερα ξορκίζεις για λίγο τον χρόνο, τον παγώνεις. Για λίγο ταξιδεύεις σ΄ έναν άλλο χρόνο, έναν χρόνο που δεν έζησες γι΄ αυτό τον κερδίζεις. Νομίζω πως γενικά κάθε έργο τέχνης διαπραγματεύεται με κάποιον τρόπο το θέμα του χρόνου. Είτε γράφω, είτε διαβάζω νιώθω πως κάνω μια μικρή ανακωχή μαζί του: Για λίγο χρόνε σταμάτα. Μέσα στο βιβλίο, σε μια ιστορία που θα με ταξιδέψει θα ζήσω μια μικρή αιωνιότητα. Από την αρχή ως το τέλος της ζωής μας αυτό δεν προσπαθούμε; Να ξορκίσουμε τον χρόνο. Έτσι διαβάζοντας νιώθω πως του βάζω μικρές τρικλοποδιές. Αυτό βέβαια συμβαίνει μόνο με τα βιβλία που θα ερωτευτείς, που θα σε κάνουν να πιστέψεις πως μέσα τους θα βρεις λίγη αλήθεια για σένα, για τον κόσμο. Ένα αντίδωρο ζωής
Πίστη
Πιστεύω στα μικρά καθημερινά θαύματα. Πιστεύω στους ανθρώπους. «Πάντα βασιζόμουν στην καλοσύνη των ξένων» όπως λέει η Μπλανς Ντιμπουά στο Λεωφορείο ο Πόθος του Τένεσι Ουίλιαμς. Πάντοτε πίστευα τη μαμά μου όταν έλεγε πως αν δίνεις, έχεις. Και τη γιαγιά μου που καθισμένη ώρες ατέλειωτες μπροστά στο παράθυρο μου έλεγε σαν προσευχή μια παροιμία «η τιμή, τιμή δεν έχει και χαρά σ’ τον που την έχει». Κι αυτό κούμπωσε εκείνα τα χρόνια με τα μαθήματα στο σχολείο «ύβρις» και «τίσις». Ύβρις ο ρατσισμός, η αλαζονική συμπεριφορά, η προσβολή της τιμής των άλλων. Με τρομάζει όταν βλέπω ανθρώπους να ποδοπατούν τους άλλους. Πιστεύω τότε στην τιμωρία. Στο εικονοστάσι μου έχω όσους δεν βολεύονται στο μικρό τους παράδεισο και δεν κλείνουν την πόρτα στη δυστυχία των άλλων. Έμαθα να ξεχωρίζω το καλό από το κακό με πράξεις. Αυτά είναι οι προσευχές μας.
Πολιτική
Μεγάλωσα σε μια πολιτικοποιημένη οικογένεια. Στα μεγάλα τραπέζια άκουγα να μιλάνε για πολιτική κι από πολύ μικρή πίστευα ότι όλοι πρέπει να δίνουμε μάχες για όσα πιστεύουμε και θεωρούμε δίκαια. Ήμουνα πάντα με αυτούς που έβγαιναν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν. Τότε πίστευα πως το ν΄ αλλάξει ο κόσμος είναι θέμα χρόνου. Έκλαιγα με τα επαναστατικά τραγούδια και θαύμαζα όσους πολεμούσαν για τις ιδέες τους. Ένιωθα ενοχές για τη φτώχεια και τη δυστυχία. Όλοι στην οικογένειά μου ήταν αριστεροί. Και τους είμαι ευγνώμων γιατί μεγάλωσα πιστεύοντας πως το πρόβλημα του άλλου είναι και δικό μου. Μικροί μεγάλοι συζητούσαμε για έναν κόσμο δίκαιο με ίσα δικαιώματα για όλους. Διαφωνούσαμε στον τρόπο, αλλά η βάση ήταν πάντα κοινή. Από τότε πέρασαν χιλιάδες χρόνια, πολλά άλλαξαν, ξεθώριασαν τα χρώματα, βγαίνω δυσκολότερα στους δρόμους, αλλά πάντα οραματίζομαι μια άλλη δίκαιη κοινωνία που θα χωράει τους πολλούς και διαφορετικούς, και θα σέβεται τον κάθε άνθρωπο.
Εκπαίδευση
Σχολεία που θα μορφώνουν τα παιδιά για να μπορούν να κατανοήσουν τη διαφορετικότητα του άλλου, να σέβονται τον εαυτό τους και τους άλλους. Για τα δικά μου παιδιά δεν αναζήτησα ποτέ σχολεία που θα τους κάνουν σοφούς ή παντογνώστες, αλλά σχολεία που θα ανοίγουν παράθυρα για να βλέπουν πόσο μεγάλος είναι ο κόσμος. Αυτό για μένα είναι ο σκοπός της εκπαίδευσης. Σχολεία που θα κάνουν ανήσυχα, δημιουργικά παιδιά, παιδιά που θα βλέπουν μακριά, που θα αναζητούν την αλήθεια και τη γνώση. Έχω μεγάλη εμπιστοσύνη στους αφανείς αλλά ανοιχτόμυαλους και αποφασιστικούς δασκάλους που ονειρεύονται να ανάψουν το μικρό σπινθήρα του κάθε παιδιού. Κι ύστερα θα έχουν να πορεύονται. Τέτοια σχολεία ονειρεύομαι. Που θα κάνουν τα παιδιά να σκέφτονται, να λαχταρούν να κολυμπήσουν σε όλες τις θάλασσες και να σκαρφαλώσουν σε όλα τα βουνά. Στόχος της εκπαίδευσης θα έπρεπε να είναι να κάνει ελεύθερους κι ευτυχισμένους ανθρώπους.
Αγώνας
Η κάθε μέρα. Να μεγαλώσεις τη ζωή σου, να καταλάβεις το νόημα, να εξημερώσεις τους δαίμονές σου, να τα βρεις με τον εαυτό σου. Κι εκεί βόμβα στο στομάχι ο αγώνας άλλων ανθρώπων για να διασχίσουν θάλασσες και στεριές για να βρούνε ένα φιλόξενο τόπο. Ο αγώνας τόσων ανθρώπων για να φτάσουν ως το νερό. Ο αγώνας του ανθρώπου για τα απολύτως απαραίτητα. Πάντα θαύμαζα τους ανθρώπους που νοιάζονται τους άλλους, που δεν χωράνε στην πολυθρόνα τους όταν ξέρουν πως κάποιοι άλλοι ζούνε στο δρόμο ή σε άθλιες συνθήκες. Φοιτήτρια είχα στον τοίχο μου μια αφίσα του Τσε Γκεβάρα. Πάνω της δικά του λόγια από το τελευταίο γράμμα του στα παιδιά του:
Να θυμάστε ότι η επανάσταση είναι το σημαντικό – και ο καθένας από εμάς μόνος δεν αξίζει τίποτα.
Πάνω απ’ όλα, να είστε πάντα σε θέση να νιώσετε βαθιά οποιαδήποτε αδικία συμβαίνει εναντίον οποιουδήποτε, οπουδήποτε στον κόσμο.
Θάνατος
Κάποτε σε μια συνέντευξη η Ειρήνη Παπά μου είχε πει κάτι πολύ απλό που όμως με είχε συγκλονίσει. «Ο καθένας από μας γεννιέται κυοφορώντας τον θάνατό του» Ήμουνα πολύ νέα τότε και φεύγοντας από το σπίτι της συνειδητοποίησα πως ποτέ δεν το είχα σκεφτεί. Όλη μας τη ζωή πολεμούμε να το ξεχάσουμε. Και νομίζω πως η πιο ευτυχισμένη περίοδος είναι τα χρόνια που είσαι μεθυσμένος από ζωή και ξεχνάς το τέλος της.
Έρωτας
Η απόλυτη ευτυχία. Όταν έρχεται ο έρωτας όλα γίνονται ποίηση. Θα δανειστώ λόγια ποιητών λοιπόν από τα πιο αγαπημένα μου:
«Όπου βρίσκεσαι υπάρχω»
«Επειδή σ΄αγαπώ και στην αγάπη ξέρω
Να μπαίνω σαν Πανσέληνος»
«Γιατί οι άνθρωποι σύντροφε, ζουν από τη στιγμή που βρίσκουν μια θέση στη ζωή των άλλων»
