Η παρακάτω συνέντευξη δόθηκε στη Γιούλη Τσακάλου για το diastixo.gr στο οποίο και ανήκει πνευματικά. Την αναδημοσιεύουμε με την ευγενική παραχώρησή τους και τους ευχαριστούμε θερμά.
Το βιβλίο Πρόσωπο, Ζώο, Πράγμα, που συνυπογράφουν οι Μαίρη Μπιρμπίλη – Απόστολος Πάππος και κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Πατάκη, μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συζήτηση μαζί τους.
Παίζατε «Πρόσωπο, Ζώο, Πράγμα» μικροί;
Μόνο παίζαμε; Μεγαλώνοντας ως παιδιά στη δεκαετία του ’80, με σαφώς λιγότερα παιχνίδια και όλη αυτή την υπερπροσφορά, δίχως κονσόλες, κινητά και δεκάδες τηλεοπτικές πλατφόρμες, η επιλογή σου ήταν να παίξεις είτε κάτι που θα εφεύρεις ο ίδιος, είτε κάτι εύκολο και διασκεδαστικό που έχουν εφεύρει άλλοι. Πραγματικά, αυτό το «Όνομα, Ζώο, Πράγμα», όπως το λέγαμε εμείς, ήταν μια από τις πιο έντονες και ευχάριστες αναμνήσεις που έχουμε, ειδικά όταν σκαλώναμε σε συγκεκριμένα γράμματα ή γράφαμε κάτι ακαταλαβίστικα σαν συνταγή γιατρού και λέγαμε να εδώ γράφει «αρκούδα». Και το πιο σπουδαίο; Παιζόταν με ένα φύλλο χαρτί και ένα μολύβι.
Πώς καταλήξατε να μετατρέψετε ένα κλασικό παιχνίδι σε βιβλίο;
Δεν κάνουμε βιβλία για να κάνουμε βιβλία. Πρέπει να έχουμε κάτι ουσιαστικό να πούμε, όχι να προσθέτουμε βιβλία στον σωρό. Αναζητούμε πάντα το διαφορετικό, το φρέσκο, το παιδαγωγικά σύγχρονο, αυτό που θα εξιτάρει εμάς ως δημιουργούς και το παιδί ως αποδέκτη. Αυτή είναι η βάση, η πρώτη αξία.
Από εκεί και πέρα, μετρώντας και οι δυο μας πάνω από δύο δεκαετίες στον χώρο της εκπαίδευσης –πώς μεγαλώσαμε, αλήθεια;– μέσα από την καθημερινή επαφή μας με εκατοντάδες παιδιά, γονείς και συναδέλφους, τόσο στην τάξη όσο και στα εργαστήρια και τις επιμορφωτικές και εκπαιδευτικές δράσεις που οργανώναμε, θέλαμε πάντα να υλοποιούμε παιγνιώδεις και βιωματικές δραστηριότητες, που να έχουν νόημα για το παιδί. Και τότε, μέσα από δεκάδες ιδέες, εμφανίστηκε το «Πρόσωπο, Ζώο, Πράγμα», μας χαμογέλασε και εμείς του υποσχεθήκαμε ότι θα του δώσουμε μια νέα πνοή μέσα στην τάξη κάθε εκπαιδευτικού και το σπίτι κάθε οικογένειας.
Γιατί επιλέξατε αυτό το παιχνίδι;
Σε μια εποχή κατά την οποία τα παιδιά ασχολούνται όλο και περισσότερο, από την προνηπιακή ήδη ηλικία, με την τεχνολογία, αναζητήσαμε έναν πρωτότυπο τρόπο να καλλιεργήσουμε την αγάπη για τη γλώσσα και το βιβλίο. Το «Πρόσωπο, Ζώο, Πράγμα», ένα κλασικό κι αγαπημένο παιχνίδι, με εκατομμύρια φίλους σε όλο τον κόσμο, μας πρόσφερε το ιδανικό περιβάλλον για να το μετατρέψουμε σε ένα σύγχρονο βιβλιοπαιχνίδι αξιοποιώντας τις αρχές της διαφοροποιημένης μάθησης και διαβαθμίζοντας τον βαθμό ενασχόλησης με το περιεχόμενό του.
Μοιάζει με ένα αλφαβητάρι, θα έλεγα…
Ακριβώς! Ουσιαστικά το «Πρόσωπο, Ζώο, Πράγμα» είναι ένα εναλλακτικό αλφαβητάρι, το οποίο μέσα από πρωτότυπο εκπαιδευτικό υλικό προσκαλεί τους αναγνώστες και τις αναγνώστριες να ανακαλύψουν γράμματα και λέξεις, να εμπλουτίσουν τον προφορικό τους λόγο, να παρατηρήσουν, να ομαδοποιήσουν και να εικονογραφήσουν.
Τα παιδιά του νηπιαγωγείου και τα παιδιά των πρώτων τάξεων του δημοτικού θα βρουν τον χώρο που χρειάζονται για να παίξουν και να αγαπήσουν την ελληνική γλώσσα.
Χρειάζεται να διαβάζει και να γράφει ένα παιδί για να παίξει το «Πρόσωπο, Ζώο, Πράγμα»;
Όχι! Αυτό ίσχυε στην παραδοσιακή μορφή του παιχνιδιού. Στο δικό μας «Πρόσωπο, Ζώο, Πράγμα» μπορεί να παίξει κάθε παιδί. Είτε γράφει και διαβάζει, είτε ξέρει μόνο να ζωγραφίζει, το παιχνίδι είναι δομημένο με τέτοιο τρόπο ώστε να δίνει δυνατότητες διασκέδασης και γνώσης σε όλα τα παιδιά από τεσσάρων μέχρι, θα τολμούσαμε να πούμε, και πάνω από τη Β’ δημοτικού.
Ποια οφέλη έχει για το παιδί του νηπιαγωγείου και του δημοτικού ένα τέτοιο βιβλίο γνώσεων και δραστηριοτήτων;
Καταρχήν το βιβλίο προσκαλεί τα παιδιά να γίνουν μέλη της λέσχης Π.Ζ.Π., δηλαδή να συνδημιουργήσουν. Γι’ αυτό και υπάρχει κενός χώρος ακόμα και στην εικονογραφημένη σελίδα. Από εκεί και πέρα, το παιδί ξεκινά με τις λέξεις τις οποίες έχουμε επιλέξει εμείς κι έπειτα ανοίγεται στον δικό του κόσμο ανάλογα με τις εμπειρίες, τα ενδιαφέροντα και τις γνώσεις του. Μυείται λοιπόν στη διαδικασία αποκωδικοποίησης της γλώσσας με τρόπο διασκεδαστικό. Επιπλέον, πιστεύουμε ότι δημιουργεί τις προϋποθέσεις ώστε τα παιδιά να παρατηρήσουν τη φύση, το περιβάλλον, να κάνουν συσχετισμούς, να ανακαλύψουν. Να ανατρέξουν σε άλλα βιβλία αναζητώντας λέξεις και εικόνες. Επομένως και τα παιδιά του νηπιαγωγείου και τα παιδιά των πρώτων τάξεων του δημοτικού θα βρουν τον χώρο που χρειάζονται για να παίξουν και να αγαπήσουν την ελληνική γλώσσα.
Πρωτίστως απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς ή σε γονείς;
Πρωτίστως απευθύνεται σε παιδιά! Πιστεύουμε ότι η ηλικία 4-7 είναι το αναγνωστικό κοινό στο οποίο απευθυνόμαστε, αλλά θεωρούμε ότι θα το ευχαριστηθούν εξίσου και μεγαλύτερα παιδιά, μη σας πούμε και ενήλικες.
Το «Πρόσωπο, Ζώο, Πράγμα» δίνει την ευκαιρία τόσο σε εκπαιδευτικούς όσο και σε γονείς να παίξουν με τα παιδιά, να περάσουν ποιοτικό χρόνο μαζί τους και να εκμεταλλευτούν τις δυνατότητες που τους δίνει το βιβλιοπαιχνίδι. Με μια φράση, να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες να αγαπήσει ένα παιδί τη γλώσσα παίζοντας μαζί της.
Θα μας αποκαλύψετε μια επιπλέον ιδέα αξιοποίησης του βιβλίου;
Οι κάρτες οι οποίες υπάρχουν στο τέλος του βιβλίου δίνουν την ευκαιρία για πολλά παιχνίδια, από παντομίμα και μαντέματα ως τη δημιουργία ιστοριών. Παράλληλα, αποτελούν το μέσο για να παίξουν τα παιδιά τα οποία ακόμα δεν έχουν κατακτήσει τη γραφή και την ανάγνωση. Στην ουσία πρόκειται για ένα βιβλιοπαιχνίδι που ακολουθεί την πορεία εξέλιξης των παιδιών.
Ποια είναι η αξία της εικονογράφησης σε ένα βιβλίο γνώσεων και δραστηριοτήτων και ποια ήταν εν προκειμένω η δική σας εμπειρία;
Η εικονογράφηση είναι εξαιρετικά σημαντική σε κάθε εικονογραφημένο βιβλίο, πόσο μάλλον σε ένα βιβλίο γνώσεων και δραστηριοτήτων σαν το «Πρόσωπο, Ζώο, Πράγμα» όπου οι εικόνες είναι η κινητήριος δύναμη των λέξεων, η ψυχή της ιδέας μας.
Τα παιδιά ενεργοποιούνται από τις εικόνες για να παράγουν προφορικό ή γραπτό λόγο, οπότε χρειαζόμασταν πραγματικά μια πολύ καλή εικονογράφηση, που να διαθέτει καλαισθησία και άποψη, ενώ ταυτόχρονα να δίνει στα παιδιά τη δυνατότητα να αναγνωρίζουν εύκολα τι απεικονίζεται. Είμαστε τυχεροί που η Έλενα Πατάκη μάς πρότεινε τη Ράνια Μακρυγιάννη, μια νέα εικονογράφο που έκανε πραγματικά εκπληκτική δουλειά και υπογράφουμε ότι θα κάνει σπουδαία καριέρα.
Γιατί δημιουργείτε βιβλία μαζί;
Μάλλον γιατί υπάρχει ένας μοναδικός τρόπος ο ένας να συμπληρώνει τον άλλον. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνοι μας δεν σκεφτόμαστε τίποτα και, όταν βρισκόμαστε μαζί, μας έρχονται όλες οι ιδέες. Επιπλέον, όταν δουλεύουμε μαζί διασκεδάζουμε απίστευτα κι αυτό ευελπιστούμε να αντανακλάται στα βιβλία που δημιουργούμε, ώστε να διασκεδάζουν και τα παιδιά μαζί μας.
Ποιες ήταν οι πιο αστείες λέξεις που βρήκατε καθώς φτιάχνατε το βιβλίο;
Αλήθεια… ξέρετε τι είναι η ωχροστριτσίδα, ο υδρόχοιρος και ο Ορνιθόμιμος; Για να μη σας πούμε για εκείνες που δημιουργούσαμε μόνοι μας στα «δύσκολα γράμματα», με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να σταματήσουμε να γελάμε (και γελούσαμε επί πέντε λεπτά). Δοκιμάστε το κι εσείς!
Info
https://www.elniplex.com/%cf%80%cf%81%cf%8c%cf%83%cf%89%cf%80%ce%bf-%ce%b6%cf%8e%ce%bf-%cf%80%cf%81%ce%ac%ce%b3%ce%bc%ce%b1-%ce%bc%ce%b1%ce%af%cf%81%ce%b7-%ce%bc%cf%80%ce%b9%cf%81%ce%bc%cf%80%ce%af%ce%bb%ce%b7-%ce%b1%cf%80/
