Λουκούλλειο γεύμα
Σε ποια περίπτωση λέγεται: για πλούσιο, πολυτελή γεύματα.
Από πού προήλθε: ο ρωμαίος στρατηγός και πολιτικός Λεύκιος Λικίνιος Λούκουλλος όταν αποσύρθηκε από το δημόσιο βίο (πόλεμος, πολιτική), έζησε ζωή με ανέσεις και ηδονές απολαμβάνοντας τον μεγάλο του πλούτο. Τα πολυτελή δείπνα που παρέθετε στους καλεσμένους του στις διάφορες επαύλεις του έμειναν στην ιστορία.
***
Μαύρο φίδι που σ’ έφαγε
Σε ποια περίπτωση λέγεται: όταν προειδοποιούμε έντονα κάποιον πως αν δεν κάνει κάτι θα υποστεί μεγάλη τιμωρία.
Από πού προήλθε: ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων λέγεται ότι τελείωνε κάθε του διαταγή με αυτήν ακριβώς τη φράση. «Όποιος παρακούσει, μαύρο φίδι που τον έφαγε».
***
Με το νι και με το σίγμα
Σε ποια περίπτωση λέγεται: σημαίνει ότι είπα κάτι με κάθε λεπτομέρεια, με ακρίβεια.
Από πού προήλθε: όταν παλιότερα τα παιδιά μάθαιναν τα υποκοριστικά, άρχισαν να μαθαίνουν από το δάσκαλο ότι διάφορες λέξεις έχαναν το τελικό τους –ν και –ς (π.χ. παιδίν, παιδί, στέψις, στέψι κτλ). Όταν στους τελευταίους αιώνες άρχισαν να γράφουν αυτές τις λέξεις λοιπόν χωρίς το τελικό -ν και -ς, οι τύποι που είχαν το νι και σίγμα θεωρούνταν από διάφορους ως πιο σωστοί. Γι’ αυτό, όποιος μιλούσε με το νι και με το σίγμα, μιλούσε με ακρίβεια, μιλούσε σωστά.
***
Μήλο της Έριδος
Σε ποια περίπτωση λέγεται: μήλο της Έριδος είναι καθετί που μπορεί να αποτελέσει αιτία προστριβής.
Από πού προήλθε: Στο γάμο του βασιλιά Πηλέα και της Θέτιδας κλήθηκαν όλοι οι θεοί εκτός από τη θεά της φιλονικίας Έριδα. Θυμωμένη εκείνη πέταξε ένα μήλο στους καλεσμένους που έγραφε «στην ομορφότερη». Η Αφροδίτη, η Ήρα και η Αθηνά φιλονίκησαν για το ποια ήταν η ομορφότερη. Έτσι κλήθηκε ο Πάρις, ο περίφημος γιος του Πριάμου, να δώσει τη λύση. Ο Πάρις έδωσε το μήλο στην Αφροδίτη που του υποσχέθηκε ότι θα του χαρίσει την πιο όμορφη γυναίκα ως σύζυγο και όχι στην Αθηνά που του υποσχέθηκε σοφία και στην Ήρα που θα του χάριζε οικογενειακή ευτυχία. Τη συνέχεια την ξέρουμε: ο Πάρις πήρε την ωραία Ελένη και έγινε της Τροίας…
***
Μου βγήκε/μου ‘φυγε η ψυχή
Σε ποια περίπτωση λέγεται: όταν έχουμε προσπαθήσει και κοπιάσει πολύ για κάτι.
Από πού προήλθε: η φράση μπορεί να αιτιολογηθεί ποικιλοτρόπως λόγω ακριβώς του πολυσύνθετου νοήματός της. Ο Ιπποκράτης θεωρούσε την υγρασία του σώματος ένα από τα επτά μέρη της ψυχής. Καθώς όταν κοπιάζουμε πολύ για κάτι, ιδρώνουμε και σχεδόν νιώθουμε αφυδατωμένοι, η φράση μπορεί να ερμηνευθεί και έτσι. Στην ταινία «21 γραμμάρια» ο σκηνοθέτης Ιναρίτου μας δίδαξε ότι όταν ο άνθρωπος φεύγει από τον κόσμο, χάνει 21 γραμμάρια. Τόσο ζυγίζει η ψυχή του…
***
Μου ήρθε λουκούμι
Σε ποια περίπτωση λέγεται: όταν κάποια κατάσταση ή γεγονός μας είναι πολύ βολική.
Από πού προήλθε: το λουκούμι, πριν συμβεί η οργιώδης ανάπτυξη της ζαχαροπλαστικής και των γλυκισμάτων, ήταν για πολλές δεκαετίες το καλύτερο και πιο επιθυμητό γλυκό και μάλιστα σερβιρόταν είτε μετά το γλυκό είτε μαζί με κάποιο ρόφημα. Ως εξαιρετικό γευστικό συμπλήρωμα λοιπόν (μικρό στο μέγεθος και αρκετά γλυκό) η φράση «μου ήρθε λουκούμι» υποδηλώνει ακριβώς την ωραία αίσθηση που σου αφήνει μια κατάσταση όταν έρχεται.
***
Μου κάθισε στο σβέρκο
Σε ποια περίπτωση λέγεται: όταν κάποιος με ενοχλεί και περιορίζει τις κινήσεις και επιλογές μου.
Από πού προήλθε: Τα βόδια και τα γαϊδούρια τα έζευαν οι χωρικοί για να οργώνουν τη γη. Η ζεύξη τους όμως απαιτούσε να μπει ο ζυγός πάνω στο σβέρκο τους για να τα περιορίζει και να μην κάνουν ό,τι θέλουν.
***
Μπάτε σκύλοι αλέστε κι αλεστικά μη δώσετε
Σε ποια περίπτωση λέγεται: όταν μια κατάσταση ή ένας τόπος λειτουργεί δίχως όρια και κανόνες.
Από πού προήλθε: Οι άνθρωποι του Σουλτάνου επί Τουρκοκρατίας (σκύλοι) έμπαιναν στους μύλους των ραγιάδων, άλεθαν σιτάρι, έπαιρναν όσο αλεύρι ήθελαν και έφευγαν δίχως να πληρώσουν τίποτε στους μυλωνάδες που δε μπορούσαν ούτε να διαμαρτυρηθούν.
***
Να μου λείπει το βύσσινο
Σε ποια περίπτωση λέγεται: όταν θέλουμε να αρνηθούμε κάτι έναντι κάποιου προφανώς ευτελούς τιμήματος.
Από πού προήλθε: αρχές του 20ου αιώνα σε κάποιο καφενείο, ένας πολίτης παρήγγειλε ένα βύσσινο να κεράσει τον βουλευτή που καθόταν στο ίδιο μαγαζί προκειμένου να επιτύχει κάποιο ρουσφέτι. Ο βουλευτής όμως δεν βοήθησε κι ο πολίτης πήρε πίσω το κέρασμα φωνάζοντας στο σερβιτόρο «να λείπει το βύσσινο».
