Βάζω νερό στο κρασί μου
Σε ποια περίπτωση λέγεται: όταν επιδεικνύουμε διάθεση συμβιβασμού σε κάποιο ζήτημα ή όταν μετακινούμαστε από την αρχική μας (διαπραγματευτική) θέση.
Από πού προήλθε: Το νερωμένο κρασί γίνεται πιο ελαφρύ. Οι αρχαίοι Έλληνες έπιναν συνήθως το κρασί τους νερωμένο καθώς πίστευαν ότι όποιος το πίνει σκέτο τρελαίνεται. Έτσι κατάφερναν να πίνουν πολύ περισσότερη ώρα κρασί όντας νηφάλιοι. Το «βάζω νερό στο κρασί μου» υποδηλώνει μια τάση συναίνεσης ή υποχώρησης πράγμα που οπωσδήποτε δεν κάνει όποιος πίνει και…μεθάει.
***
Βενιαμίν
Σε ποια περίπτωση λέγεται: έτσι αποκαλείται χαϊδευτικά το μικρότερο παιδί κάθε οικογένειας.
Από πού προήλθε: Βενιαμίν λεγόταν ο δωδέκατος και τελευταίος γιος του Ιακώβ. Η μητέρα του που πέθανε κατά τον τοκετό τον ονόμασε «Μπεν Ωνί» (γιος της οδύνης) αλλά ο Ιακώβ για να αποφύγει την άσχημη ανάμνηση το μετέτρεψε σε «Μπεν Γιαμίν» (γιος του δεξιού χεριού, δηλαδή της ευτυχίας).
***
Βρέχει με το τουλούμι
Σε ποια περίπτωση λέγεται: όταν βρέχει καταρρακτωδώς
Από πού προήλθε: Το τουλούμι (τούρκικη λέξη) ήταν πολύ μεγάλης περιεκτικότητας -φουσκωμένο με χωνί- ασκί φτιαγμένο από την αναποδογυρισμένη προβιά κατσικιών που έγδερναν οι κτηνοτρόφοι μετά το σφάξιμο τους.
***
Γλέντι τρικούβερτο
Σε ποια περίπτωση λέγεται: για κάποιο πολύ μεγάλο ή αξέχαστο γλέντι.
Από πού προήλθε: Τα καταστρώματα των πλοίων λέγονται κουβέρτες. Τα μεγάλα καράβια είχαν συνήθως τρία καταστρώματα. Έτσι όταν λάμβανε χώρα στο καράβι κάποιο γεγονός σε όλη του την έκταση λεγόταν τρικούβερτο, αν επρόκειτο για γιορτή, γλέντι, αν επρόκειτο για τσακωμό, τρικούβερτος καβγάς. Το τρικούβερτο αποδίδει την έννοια του πολύ μεγάλου, του γεγονότος σε όλη την έκταση μιας περιοχής.
***
Δε γεννήθηκες από δέντρο ή πέτρα
Σε ποια περίπτωση λέγεται: όλοι οι άνθρωποι προερχόμαστε από κάποιους προηγούμενους. Η αίσθηση της συνέχειας και της κληρονομιάς.
Από πού προήλθε: Όταν η Πηνελόπη ρώτησε τον άγνωστο της Οδυσσέα να την πει για τη γενιά του, συμπλήρωσε «γιατί εσύ δε γεννήθηκες από δέντρο ή πέτρα». Δηλαδή όλοι οι άνθρωποι από κάποιους ανθρώπους έχουμε γεννηθεί.
***
Δεν καταλαβαίνει γρυ/ δε λέει γρυ
Σε ποια περίπτωση λέγεται: όταν κάποιος δεν καταλαβαίνει τίποτα ή δεν λέει τίποτα.
Από πού προήλθε: το αρχαιοελληνικό μόριο «γρυ» σημαίνει τίποτα, μηδέν, καθόλου. Θυμίζοντας την κραυγή του γουρουνιού, αποτέλεσε τη γνωστή φράση.
***
Δεν το κουνάω ρούπι
Σε ποια περίπτωση λέγεται: όταν κάποιος δεν μετακινείται καθόλου κυριολεκτικά ή μεταφορικά.
Από πού προήλθε: από την τούρκικη λέξη u-rup που αποτελούσε το ένα όγδοο του εμπορικού πήχη ίσο περίπου με 8 εκατοστά.
***
Δε σφάξανε
Σε ποια περίπτωση λέγεται: όταν θέλουμε να τονίσουμε πως κάτι αποκλείεται να συμβεί.
Από πού προήλθε: τα παλαιότερα χρόνια οι άνθρωποι δεν είχανε ασφαλώς πρόσβαση στο κρέας όπως σήμερα (απόντων χασάπικων και super market). Οι οικογένειες στέλνανε ένα παιδί στην πλατεία να δει αν κάποιος είχε σφάξει. Εκείνο συνήθως γύριζε λέγοντας «δε σφάξανε», φράση που έμεινε και έφτασε να σημαίνει ότι κάτι μοιάζει απίθανο να γίνει.
***
Δεν χαρίζω κάστανα
Σε ποια περίπτωση λέγεται: όταν κάποιος είναι αμείλικτος στην συμπεριφορά του ή εφαρμόζει πάντοτε τους προδιαγεγραμμένους ή ισχύοντες κανόνες και συνήθειες.
Από πού προήλθε: Το 1826 ο διαβόητος Ιμπραήμ έστειλε κατασκόπους στην Μάνη όπου αν δεν μεταμφιεζόσουν ήταν δύσκολο να περάσεις αντουφέκιστος. Τους έντυσε λοιπόν καστανάδες. Αυτοί για να πάρουν πληροφορίες από τις γυναίκες για το που βρίσκονταν οι άντρες τους άρχισαν να χαρίζουν τα κάστανα τους αντί να τα πουλάνε. Οι ντόπιοι όμως τους υποψιάστηκαν, τους συνέλαβαν και τους ανάγκασαν να ομολογήσουν. Όταν οι κατάσκοποι ρώτησαν για την τύχη τους, οι Μανιάτες είπαν την αμίμητη φράση «εμείς δεν χαρίζουμε κάστανα».
***
Δουλεύει σα σκυλί
Σε ποια περίπτωση λέγεται: για κάποιον που δουλεύει πολύ σκληρά.
Από πού προήλθε: η φράση όπως χρησιμοποιείται στην νεοελληνική είναι ελλιπής νοήματος καθώς τα σκυλιά μάλλον δε δουλεύουν και πολύ. Η φράση κανονικά είναι «σαν το σκυλί του καραβιού». Τα καραβόσκυλα, εκπαιδευμένα και πιστά, προστάτευαν το πλοίο από τους πειρατές και τους κλέφτες αλλά και τους καπεταναίους από ενδεχόμενες στάσεις εργασίας του πληρώματος. Κάτω από αυτό το πρίσμα δούλευαν πολύ και πρόσφεραν πολύτιμες υπηρεσίες.
***
Δυο γάιδαροι μαλώνουνε σε ξένον αχυρώνα
Σε ποια περίπτωση λέγεται: όταν δυο αντίπαλοι διεκδικούν κάποιο μερίδιο που δεν ανήκει σε κανέναν από τους δύο αλλά σε κάποιον τρίτο ή σε κανέναν.
Από πού προήλθε: η φράση έγινε γνωστή (δεν πρωτοειπώθηκε) από τον Κολοκοτρώνη όταν άκουσε πως ο αυτοκράτορας Ναπολέων είχε διαμάχη με τον Τσάρο της Ρωσίας για το ποιος θα έπαιρνε την Πολωνία. -Τι είναι αυτή η Πολωνία; ρώτησε ο γέρος του Μωριά. Του εξήγησαν πως ήταν μία χώρα που δεν ανήκε ούτε στη Γαλλία ούτε στη Ρωσία. -Δυο γάιδαροι μαλώνουνε σε ξένον αχυρώνα, είπε ο Κολοκοτρώνης.
