Κάποτε ακούγαμε “τετραγωνίζεις το δεκάρικο”. Ως παιδί δεν μπορείς να καταλάβεις το φορτίο μιας γλώσσας. Πώς μπορεί να τετραγωνιστεί κάτι ολοστρόγγυλο; Προσωπικά, δεν είχα αναρωτηθεί ποτέ ποιο είναι το πιο στρογγυλό πράγμα του κόσμου. Είχα μείνει στο δεκάρικο. Και το αστείο είναι ότι μέσα στην τάξη, κάθε χρόνο αναζητούμε με τα παιδιά πράγματα που είναι τετράγωνα, παραλληλόγραμμα, κύκλοι. Αλλά από το ρολόι του τοίχου δεν έφυγα παραπέρα. Και κάποτε είδα το φεγγάρι. Και ονειρεύτηκα να δω τη Γη από το φεγγάρι. Γιατί υπήρχε κάτι που από το Α σε πάει στο Β και κάτι άλλο που σε πάει παντού. Το πρώτο είναι η λογική. Καλή είναι. Τη θέλουμε. Το δεύτερο είναι η φαντασία. Είναι η καλύτερη. Τη θέλουμε περισσότερο. Το είχε πει κι ο Αλβέρτος. Όχι του Μονακό. Ο άλλος.
Η πιο στρογγυλή λέξη του κόσμου είναι ένα προ-σχηματικό ταξίδι στις ακμές και τα στρογγυλά της ύπαρξής μας, στη φαντασία και την ουσία, που αξίζει μία περιουσία.
Η πιο στρογγυλή λέξη του κόσμου είναι ένα από τα πιο πρόσφατα βιβλία της Λίνας Μουσιώνη που εικονογράφησε περίφημα η Λίλα Καλογερή και κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ελληνοεκδοτική.
#diavazoume /#diavazoume mazi τη στρογγυλή, φανταστική Λίνα Μουσιώνη σε #Συνέντευξη στο #ELNIPLEX.
Λίνα ποια είναι η πιο στρογγυλή λέξη της ζωής σου;
Η λέξη όνειρο. Κλείνει μέσα της τα πάντα!
Σ’ αρέσουν τα στρογγυλά πράγματα, τα δίχως γωνίες, ακμές, αιχμές;
Εννοείται, Απόστολε! Αντιπαθώ τις αιχμές και τις γωνίες. Αναδύουν μια επιθετικότητα που δεν ταιριάζει με την ιδιοσυγκρασία μου. Αγαπώ καμπύλες. Την απαλότητα και τρυφερότητα που αναδύουν. Φαντάζομαι έναν χώρο στρογγυλεμένο, γεμάτο «στρογγυλά» πράγματα, όπου οι μόνες γωνίες που επιτρέπονται είναι εκείνες των βιβλίων. Εκτιμώ τους ανθρώπους που λένε «στρογγυλές» κουβέντες, ξεκάθαρες και ολοκληρωμένες, χωρίς περιθώρια για παρανοήσεις και υπεκφυγές. Μου αρέσουν οι μπάλες παγωτό, οι σαπουνόφουσκες, οι πανσέληνοι, οι ρόδες των λούνα παρκ, οι αγκαλιές. Είμαι «στρογγυλός» τύπος τελικά.
Βάλε μας στο μυαλό σου λίγο την ώρα της σύλληψης αυτής της ιδέας. Στο πυροδότησε κάτι συγκεκριμένο ή ήταν μια στιγμή έμπνευσης;
Οι στίχοι της Κικής Δημουλά από το Θα βγει να σε μαλώσει ήταν πάντα στην άκρη του μυαλού μου. Για τη δύναμη των λέξεων που «φέρνουν και διώχνουν κόσμους, αθωώνουν ή καταδικάζουν». Αν το φεγγάρι είναι η πιο φωτεινή λέξη του κόσμου, ποια μπορεί να είναι η πιο στρογγυλή, αναρωτήθηκα. Κάπως έτσι γεννήθηκε η ιδέα για το Η πιο στρογγυλή λέξη του κόσμου. Μια λέξη που μπορεί να «ανοίγει» και να «κλείνει» όπως ο κύκλος, να χωράει τα πάντα αλλά να μη χωράει σε κανένα «κουτί». Όπως συμβαίνει και με τη φαντασία των παιδιών.
Η φαντασία είναι σπουδαία, διαχρονική και σύγχρονη δεξιότητα. Ποια πιστεύεις ότι είναι η σημασία της για παιδιά και ενήλικες στη σύγχρονη κοινωνία;
Όσο αντιφατικό κι αν ακούγεται, η φαντασία είναι η πολύτιμη σύμμαχος μικρών και μεγάλων για την εξεύρεση λύσεων και την επίλυση προβλημάτων. Είναι η φλόγα που πυροδοτεί τη δημιουργικότητά μας, επιτρέπει να σκεφτόμαστε έξω από κουτιά και νόρμες και να βαδίζουμε στο δρόμο της καινοτομίας. Η φαντασία ενεργοποιεί την ικανότητά μας να προσαρμοζόμαστε σε νέες συνθήκες και περιβάλλοντα. Η αξία της είναι αδιαπραγμάτευτη αν και τίθεται συχνά υπό αμφισβήτηση. Οι ενήλικες ταυτίζουν τη φαντασία με την έλλειψη ωριμότητας, αδυναμία χρήσης του ορθού λόγου, παλιμπαιδισμό. Φυλακίζουν τη σκέψη τους σε κουτιά και φυλακίζονται κι εκείνοι μαζί. Ας επιτρέψουμε στα παιδιά να πετούν. Σίγουρα θα γίνουν πιο ευτυχισμένοι ενήλικες.
Το εκπαιδευτικό σύστημα προωθεί αυτή τη δεξιότητα και αν όχι, γιατί;
Αποφεύγω τους αφορισμούς αλλά η απάντησή μου είναι αρνητική, με μόνη εξαίρεση την προσχολική εκπαίδευση. Εκεί η φαντασία των παιδιών και των εκπαιδευτικών οργιάζει, ευτυχώς. Ωστόσο, τα αποθέματα ενεργών «καυσίμων» εξαντλούνται στις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Από κει και πέρα, το εκπαιδευτικό σύστημα ρουφά τη φαντασία των παιδιών σα να τα τιμωρεί. Και δυστυχώς αυτό δεν συμβαίνει γιατί δίνεται το προβάδισμα στην καλλιέργεια του κριτικού στοχασμού. Συμβαίνει γιατί τα παιδιά συνθλίβονται από το υπέρβαρο φορτίο γνώσεων, αποκόπτονται από την επαφή με τη φύση και τη βιωματική γνώση, στερούνται την τέχνη, ακόμη κι αν προσχηματικά προσφέρεται στο πρόγραμμά τους. Πιστεύω πως δεν υπάρχει ανταγωνιστική σχέση ανάμεσα στην καλλιέργεια της φαντασίας και της ορθολογιστικής σκέψης αλλά συμπληρωματική, με στόχο πάντα την ανάπτυξη όλων των δεξιοτήτων των παιδιών. Το «γιατί» δεν μπορεί να αποτυπωθεί σε λίγες «στρογγυλές» λέξεις. Σίγουρα είναι πολύ βολικό να παραμένουμε όλοι στα κουτάκια μας και να εκπαιδευόμαστε για να γινόμαστε ίδιοι και απαράλλακτοι. Καθιστά πιο εύκολη τη χειραγώγησή μας.
Πιστεύω ότι με ιστορίες σαν αυτή μπορούμε να προσεγγίσουμε και τα σχήματα με τα παιδιά. Ποια είναι η σχέση σου με τον διδακτισμό γενικά; Επικρίνεται από πολλούς σήμερα (και από εμένα).
Πράγματι Απόστολε, Η πιο στρογγυλή λέξη του κόσμου είναι μια ιστορία που μπορεί να ξεκινήσει με την προσέγγιση των σχημάτων και να καταλήξει σε stem για σαπουνόφουσκες και παιχνίδια με μπάλες στην αυλή του σχολείου. Οι εκπαιδευτικοί βρίσκουν πάντα ευφάνταστους τρόπους για τη δημιουργική ανάγνωση των βιβλίων. Οι περισσότερες ιστορίες έχουν έναν θεματικό άξονα γύρω από τον οποίο μπορούν να εστιάσουν οι αναγνώστες, να ταυτιστούν, να δημιουργήσουν νέες συνάφειες. Είναι το θεμέλιό τους, καλά κρυμμένο στην πλοκή και τους χαρακτήρες, χωρίς αυτό να σημαίνει πως οι προθέσεις του συγγραφέα ταυτίζονται με την πρόσληψη της ιστορίας από τους αναγνώστες του. Είναι ένα ανοιχτό ερμηνευτικό σχήμα. Ο στείρος διδακτισμός κουνάει το δάκτυλο στον αναγνώστη και τον κατευθύνει. Τα παιδιά το αντιλαμβάνονται και επαναστατούν, είτε κλείνοντας το βιβλίο είτε τα αυτιά τους. Αντιδρώ με τις ιστορίες που εκβιάζουν συναισθήματα. Προτιμώ αυτές που αφήνουν ελεύθερο τον αναγνώστη να σκεφτεί, να νιώσει, να αποφασίσει. Ο διδακτισμός μας βάζει σε καλούπια και αυτό έρχεται σε αντίφαση με την πεμπτουσία της λογοτεχνίας, τη χαρά της ανάγνωσης. Χρειάζεται προσοχή ακόμη και στην επεξεργασία των βιβλίων στην τάξη γιατί πολλές φορές, όχι στο νηπιαγωγείο φυσικά, συνδέεται με το μάθημα της γλώσσας, φορτίζεται με εργασίες και χρησιμοποιείται για να υπηρετήσει διδακτικούς στόχους της δεδομένης ύλης. Καταστροφή!
Η συνεργασία σου με την εικονογράφο Λίλα Καλογερή δικαίωσε τις προσδοκίες σου;
Η Λίλα Καλογερή είναι μια ταλαντούχα, ικανή και πολύ «σχολαστική» εικονογράφος. Έσκυψε στο κείμενο και δούλεψε λέξη λέξη με κάθε λεπτομέρεια. Ήταν για μένα μια πολύ ξεχωριστή συνεργασία καθώς έπρεπε κείμενο και εικόνα να συμφωνούν και να επιτρέπουν τη διττή ανάγνωσή τους από τα παιδιά. Υπήρξε ένα σαλόνι που μας παίδεψε πολύ. Μα πάρα πολύ! Εκεί παραιτήθηκα και είπα στη Λίλα «άσε τη φαντασία σου ελεύθερη και κάνε το όπως νομίζεις». Και έκανε την πιο θαυμαστή εικόνα του βιβλίου. Ένα πανηγύρι χρωμάτων, σχημάτων και φαντασίας. Είμαι ευγνώμων για τη συνεργασία μας.
Μπορείς να μας πεις ένα τραγούδι που ταιριάζει με το βιβλίο σου; Ή που το άκουγες όταν το έγραφες;
Το Fly me to the moon στην κλασική εκτέλεση του Frank Sinatra. Το συστήνω ανεπιφύλακτα για όσους και όσες επιθυμούν να στροβιλίζονται και να χορεύουν πάνω ολοστρόγγυλα, ολόγιομα φεγγάρια. Ενδείκνυται και για τολμηρούς ταξιδευτές που δεν διστάζουν να οδηγήσουν ανεμοστρόβιλους. Εναλλακτικά, θα πρότεινα Το τσίρκο του Νίνο από το άλμπουμ Τα μυστικά του κήπου, του Νίκου Κυπουργού.
Σε Α’ Ενικό
Πες μας κάτι στρογγυλό που θα χάριζες σε ένα παιδί.
Μια υδρόγειο σφαίρα για να ονειρεύεται ταξίδια μακρινά.
Αν έμπαινες σε μια σαπουνόφουσκα, σε ποιο μέρος του κόσμου θα ήθελες να βρεθείς και γιατί;
Αυτή τη στιγμή που σου γράφω – γιατί αλλάζω εύκολα γνώμη- θα ήθελα να πάω στη Νέα Υόρκη για να δω δυο μουσεία. Το Μetropolitan Museun of Art και το Museum of Modern Art. Θα ένιωθα πολύ πιο ασφαλής μέσα στη σαπουνόφουσκά μου.
Κι αν η σαπουνόφουσκα έκανε χρονοταξίδια, σε ποια εποχή, παρελθόν ή μέλλον, θα πήγαινες;
Τώρα μου βάζεις πολύ δύσκολα! Λοιπόν θα πήγαινα στο μέλλον, όχι πολύ μακριά. Ας πούμε διακόσια χρόνια μετά, για να δω πως θα είναι ο κόσμος με την κλιματική αλλαγή και να έρθω να πω στους δύσπιστους: «Ορίστε τα χάλια μας. Άνθρωποι, νοιαστείτε!»
Και το πιο φανταστικό στρογγυλό βιβλίο που διάβασες τον τελευταίο καιρό και σε μάγεψε.
Είναι το βιβλίο Τhe Good People, της Ηanna Kent. Ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα χωρίς κανένα κενό στην πλοκή, τη γλώσσα, τους χαρακτήρες. Αν είχε σχήμα η λογοτεχνία, αυτό το βιβλίο θα ήταν ένας τέλειος κύκλος.
Λίνα Μουσιώνη
Η πιο στρογγυλή λέξη του κόσμου
Εκδόσεις Ελληνοεκδοτική
