Με την έναρξη της νέας δεκαετίας, το ELNIPLEX ξεκίνησε έναν ανοιχτό διάλογο με τους Έλληνες εκδότες που δραστηριοποιούνται στον χώρο του παιδικού και νεανικού βιβλίου. Τα ερωτήματα που απευθύναμε ήταν τα ίδια για όλους και αφορούσαν στις προκλήσεις της νέας δεκαετίας, τις κατευθύνσεις προς τις οποίες θα κινηθούν οι εκδότες και τις πρωτοβουλίες που απαιτούνται ώστε να ισχυροποιηθεί το βιβλίο ως μέσο και αξία.
Φιλοξενούμε σήμερα τον κύριο Κυριάκο Καραϊσκο, εκδότη των Εκδόσεων Διάπλαση, που έχουν εκδώσει πολλά όμορφα βιβλία Ελλήνων και ξένων δημιουργών τα 18 χρόνια λειτουργίας τους.
Οι αιχμηρές απαντήσεις του δίνουν το στίγμα των εκδόσεων Διάπλαση για τη νέα δεκαετία.
Ο Κυριάκος Καραϊσκος ανταποκρίθηκε στο κάλεσμά μας και είναι στο ELNIPLEX.
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις για το παιδικό και το εφηβικό βιβλίο τη νέα δεκαετία που διανύουμε (ειδικά με την πρωτοφανή κατάσταση που βιώνουμε από τον Μάρτιο του 2020);
Μόλις βγήκαμε από μια πολύ δύσκολη κατάσταση, που μας έκλεισε στο σπίτι, και είχαμε την ευκαιρία να ασχοληθούμε με πράγματα που είχαμε αφήσει πιο πίσω ή με τα οποία δεν είχαμε ασχοληθεί ποτέ. Είδα αλλά και άκουσα πως οι αγορές βιβλίων μέσω ίντερνετ εκτινάχθηκαν στα ύψη, ήταν όμως τόσο μεγάλες ώστε να αναπληρώσουν το κενό της κλειστής αγοράς; Μακάρι, αλλά δεν το πιστεύω, παρότι εμείς αναγκαστήκαμε ν’ αλλάξουμε server επειδή η ιστοσελίδα μας έπεσε δύο φορές από τη μεγάλη επισκεψιμότητα. Άκουσα επίσης πως αυτή την περίοδο κερδίσαμε αναγνώστες. Αν έγινε κάτι τέτοιο, σημαίνει πως οι εκδότες έκαναν σωστά τη δουλειά τους, αλλά είναι πολύ νωρίς για να πούμε οτιδήποτε.
Βλέπουμε τα τελευταία χρόνια ότι το παιδικό βιβλίο δεν αντιμετωπίζεται με την σοβαρότητα που του αρμόζει, και η αντιστροφή αυτού του φαινομένου αποτελεί για μας τη μεγαλύτερη πρόκληση. Ένα μέρος των ανθρώπων που εργάζονται στον χώρο του βιβλίου φέρει ευθύνες που το βιβλίο δεν αντιμετωπίζεται σοβαρά. Είμαστε ένα τεράστιο χωριό, είμαστε Βαλκάνια… Το τι βιβλίο θα κυκλοφορήσει συχνά εξαρτάται από πόσους φίλους έχει κανείς στα social media, πόσο «χαριτωμένος» μπορεί να γίνει στις παρουσιάσεις, πόσες παρουσιάσεις μπορεί να κλείσει μέσα από τις δικές του γνωριμίες, και από περιεχόμενο τίποτα. Βλέπουμε διαφημιστές να κάνουν καριέρα στο παιδικό βιβλίο, που είναι πιο εύκολο από αυτό των ενηλίκων, νέους εκδότες χωρίς καμία εκδοτική πρόταση να φέρνουν καλαίσθητες εκδόσεις από το εξωτερικό (με πολύ φθηνά δικαιώματα) χωρίς κανένα περιεχόμενο (και σαν αυτά βρίσκουμε εκατοντάδες στους εξαιρετικούς καταλόγους των μεγάλων εκδοτικών που δραστηριοποιούνται με επιτυχία εδώ και χρόνια στο παιδικό βιβλίο), αλλά με διαδικτυακές φιλίες τα παρουσιάζουν ως καινοτομία. Βλέπουμε παλιούς εκδότες να δοκιμάζουν στο παιδικό, χωρίς όμως να έχουν ούτε αυτοί να παρουσιάσουν μια δική τους πρόταση, γιατί παιδικό βιβλίο δεν είναι μόνο το παραμυθάκι. Βλέπουμε ομάδες στο Facebook να μιλάνε με τόσο συντηρητισμό για το παιδικό βιβλίο, να σβήνουν μια λέξη που δεν τους αρέσει από κάποιο βιβλίο που έχει κυκλοφορήσει σ’ όλο τον κόσμο μ’ αυτή τη λέξη και δεν ενόχλησε, και να απορούν αγανακτισμένοι πώς είναι δυνατόν να μην υπάρχει μια επιτροπή που να εγκρίνει ή να απορρίπτει τα βιβλία που θέλουν και κυκλοφορούν οι εκδότες και οι δημιουργοί τους – παλιά αυτές τις επιτροπές αλλιώς τις λέγανε, και χύθηκε αίμα για ν’ απαλλαγούμε απ’ αυτές…
Βλέπουμε μαμάδες που δεν αγοράζουν βιβλία για τα παιδιά τους αλλά για τον εαυτό τους και συχνά λένε: «Δεν θέλω ούτε να το βλέπω αυτό το βιβλίο, αλλά στο παιδί μου αρέσει πολύ». Βλέπουμε μαμάδες να μπαίνουν στα βιβλιοπωλεία λες και μπαίνουν στα φαρμακεία και να ζητάνε ένα βιβλίο για τον φόβο, ένα για την πιπίλα κι ένα για το γιογιό, αγνοώντας την απόλαυση που μπορεί να προσφέρει ένα βιβλίο.
Όλα αυτά παλιά δεν υπήρχαν. Γι’ αυτό εμείς λέμε πως το παιδικό βιβλίο γίνεται όλο και χειρότερο.
Για μας αυτές είναι οι σημαντικότερες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσουμε, γιατί όλα τα παραπάνω, αντί να πάνε το παιδικό βιβλίο μπροστά, το πάνε πίσω, και θεωρώ ότι βιβλία που θα βγάζαμε άνετα πριν 15 χρόνια σήμερα δεν τολμάμε να τα εκδώσουμε.
Ποιες είναι οι γραμμές/κατευθύνσεις κοντά στις οποίες θα βαδίσουν οι Εκδόσεις Διάπλαση ως προς το παιδικό και εφηβικό βιβλίο;
Οι Εκδόσεις Διάπλαση κυκλοφόρησαν το πρώτο τους βιβλίο το 2002 και από την αρχή έδειξαν το στίγμα τους. Υπήρχε και υπάρχει και πρόταση και όραμα. Για μας παιδικό βιβλίο δεν είναι μόνο η παιδική λογοτεχνία. Κυκλοφορήσαμε πολλές σειρές εκπαιδευτικών βιβλίων που για να γίνουν πιο διασκεδαστικά είχαν μουσική, τραγούδια και παιχνίδια. Εκδώσαμε μεγάλες σειρές βιβλίων που δεν υπήρχαν ούτε τότε αλλά ούτε σήμερα στην ελληνική αγορά, με παιδικό θέατρο, μουσικοκινητική, παιχνίδια, εικονογραφημένα παιδικά βιβλία, και ψάχναμε πάντα πρωτότυπες ιδέες, τις οποίες υλοποιούσαμε χωρίς να μας φοβίσει ποτέ το οικονομικό κόστος. Στην ίδια γραμμή θα κινηθούμε και τώρα. Στηρίζουμε τους Έλληνες συγγραφείς όταν έχουν να μας δώσουν κάποιο καλό κείμενο. Ευτυχώς στην ομάδα μας έχουμε πλέον μόνο συγγραφείς που δεν έχουν τον καημό να βγάζουν 3-4 βιβλία τον χρόνο. Μπορούν και ζουν ακόμη κι αν δεν βγάλουν για 3-4 συνεχόμενα χρόνια. Επίσης ψάχνουμε βιβλία στο εξωτερικό που διαχειρίζονται τα θέματά τους με έξυπνο τρόπο. Κάθε χρόνο βγάζουμε και βιβλία που ξέρουμε ότι δεν ταιριάζουν στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό και δεν έχουν πολλές πιθανότητες να πετύχουν, κι όταν πέφτουμε έξω σ’ αυτό είναι πάντα μια πολύ ευχάριστη έκπληξη για μας.
Ποιες πρωτοβουλίες θα αναλαμβάνατε άμεσα για τη βελτίωση της θέσης του βιβλίου στην κοινωνία και τη φιλαναγνωσία αν σας δινόταν μια τέτοια αρμοδιότητα από την πολιτεία;
Βιβλία στα σχολεία και όχι συγγραφείς στα σχολεία χωρίς βιβλία. Αυτό το «Συγγραφείς στα σχολεία» απέτυχε. Στο παρελθόν, την πιο σκοτεινή περίοδο του ΕΚΕΒΙ (που ευτυχώς έκλεισε), υπήρχαν συγγραφείς που λόγω της θέσης τους (π.χ. σχολικοί σύμβουλοι) πήγαιναν κάθε μέρα σε άλλο σχολείο και έπαιρναν 150 ευρώ. Η φιλαναγνωσία τι κέρδισε από αυτό; Επίσης, όπως είπα και πιο πάνω, είμαστε ένα μεγάλο χωριό. Πολλές φορές μού έχουν εμπιστευτεί εκπαιδευτικοί πως κάλεσαν κάποιον συγγραφέα γιατί τους πίεζε με προσωπικά μηνύματα και δεν μπορούσαν ν’ αρνηθούν, παρότι το βιβλίο του ήταν κακό.
Βιβλία όμως και στις δημόσιες βιβλιοθήκες, αλλά και στις βιβλιοθήκες των εκπαιδευτικών. Οι εκπαιδευτικοί πώς θα κάνουν πρόγραμμα φιλαναγνωσίας χωρίς βιβλία; Και πως θα τα αποκτήσουν, βλέποντας κάθε χρόνο τις αποδοχές τους να μειώνονται; Πριν πολλά χρόνια κάθε χρόνο τούς δίνανε ένα επίδομα –«διατακτική» το λέγανε– για αγορά βιβλίων. Έτσι ενημερώνονταν για νέες εκδόσεις και τις αποκτούσαν. Η φιλαναγνωσία πρέπει να πληρώνεται, και δεν πρέπει να περιμένει η πολιτεία από δωρεές εκδοτών και εθελοντισμό.
Επίσης και αυτό το αστείο με το ένα και μοναδικό βιβλίο στην εκπαίδευση θα πρέπει κάποια στιγμή να σταματήσει.
