Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Συγκριτική Παιδαγωγική. Εργάζεται ως εκπαιδευτικός στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η λογοτεχνία και το θέατρο είναι οι μεγάλες της αγάπες. Συχνά διαβάζει ιστορίες στα παιδιά της και στους μαθητές της. Ο Τρεχαλητής και η Τίποτα είναι το πρώτο της παιδικό βιβλίο. Καλωσορίζουμε την Κατερίνα Παπαγαρυφάλλου στο ELNIPLEX.
Συνέντευξη στη Μαίρη Μπιρμπίλη.
Ας γνωριστούμε! Πώς ήταν η Κατερίνα Παπαγαρυφάλλου σαν παιδί;
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα. Υπήρξα ένα εσωστρεφές μοναχοπαίδι που λάτρευε το διάβασμα.
Ποια χαρακτηριστικά πιστεύετε ότι έχετε διατηρήσει από την παιδική σας ηλικία;
Τον αυθορμητισμό και την πεποίθηση ότι η φιλία είναι μία από τις κινητήριες δυνάμεις της ζωής.
Ο Τρεχαλητής και η Τίποτα είναι το πρώτο σας βιβλίο κι επιλέξατε να ασχοληθείτε με τη διαφορετικότητα. Για ποιο λόγο οδηγηθήκατε σε αυτή την επιλογή θέματος;
Θα σας απαντήσω χρησιμοποιώντας μία φράση του Στέλιου Κυμπουρόπουλου, ανθρώπου με βαριά κινητική αναπηρία, που δεν της επέτρεψε όμως ποτέ να μπει εμπόδιο στην προσπάθεια του να κάνει τα όνειρά του πραγματικότητα: Η ομοιότητα μπορεί να περιμένει. Το βιβλίο δεν απευθύνεται όμως μόνο σ’ αυτούς που είναι διαφορετικοί. Όσοι έχουν προβλήματα ένταξης ή αποδοχής δε θα πάρουν την ελπίδα απλά από μια αφήγηση αλλά από τις συμπεριφορές των υπολοίπων, τις δικές μας.
Η διαφορετικότητα είναι πλούσια πηγή πληροφοριών. Η ένταξη, η ενσωμάτωση, η συνύπαρξη, ωφελεί τους πάντες. Έχει μία προστιθέμενη αξία που αποτυπώνεται στο κλίμα που διαμορφώνεται στο σχολείο και προετοιμάζει τις γενιές που είναι τώρα μαθητές και πιθανότατα θα κληθούν να ζήσουν την ενήλικη ζωή τους σε κοινωνίες ανοιχτές από κάθε άποψη να ενσωματώνουν τις μονάδες στο σύνολο, να σέβονται όλους τους ανθρώπους και να τους αναγνωρίζουν το δικαίωμα της ισότιμης συμμετοχής.
Είστε εκπαιδευτικός της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Συναντάτε συχνά παιδιά που νιώθουν ότι είναι μόνα και θλιμμένα;
Επέλεξα να συνδέσω την ιστορία του Τρεχαλητή, ενός αγοριού που φέρει ένα όνομα που αντικατοπτρίζει το όνειρό του με την ιστορία της Τίποτα, ενός κοριτσιού που φέρει ένα όνομα που αντικατοπτρίζει τον εφιάλτη της. Απομονωμένη λόγω κοινωνικής αδεξιότητας, οικονομικής δυσπραγίας, γνωστικής ανεπάρκειας βρίσκει κι αυτή καταφύγιο στα όνειρά της. Η Τίποτα είναι όλα τα αόρατα παιδιά μαζί. Είναι τα παιδιά που έχουμε συναντήσει όλοι οι εκπαιδευτικοί στις τάξεις μας. Κάθονται μόνα στο προαύλιο και το δεκάλεπτο του διαλείμματος φαντάζει αιώνας, κανείς δεν τα πλησιάζει σε μία εκδρομή, όταν παίρνουν τον λόγο στην τάξη η αμηχανία ή η αδυναμία τους τα καθιστά συχνά εύκολο στόχο. Αυτά τα παιδιά έχουν αποδεχθεί τη μοναξιά ως αναπόδραστη συνθήκη της ζωής τους και έχουν συμφιλιωθεί με την θλίψη, ακόμη και αν ενίοτε επιλέγουν να την καλύπτουν.
Οι εκπαιδευτικοί πιστεύετε ότι είμαστε προετοιμασμένοι να διαχειριστούμε τη διαφορετικότητα; Πώς θα μπορούσαμε να οδηγηθούμε σε μια κοινωνία αποδοχής κι ενσυναίσθησης;
Η επαγγελματική μας ιδιότητα ως εκπαιδευτικοί δεν διαφοροποιείται από την ιδιότητά μας ως άνθρωποι. Δεν είναι δυνατόν να ανοίξουμε ξαφνικά την πόρτα της ενσυναίσθησης και να μυήσουμε τους μαθητές μας σε μία κουλτούρα αποδοχής του διαφορετικού όταν δεν έχουμε ανάλογα βιώματα στον προσωπικό μας βίο. Είναι αλήθεια βέβαια ότι το εργασιακό περιβάλλον του σχολείου προσφέρει τα τελευταία χρόνια πολλές προκλήσεις και δοκιμάζει τις αντοχές μας. Για να οδηγηθούμε σε μία κοινωνία αποδοχής και ενσυναίσθησης ίσως είναι πολύτιμο να επιτρέψουμε στους μαθητές μας να γίνουν οι δάσκαλοί μας σ΄ αυτό το κομμάτι. Παρατηρώντας τις τάξεις μου τις τελευταίες χρονιές να υποδέχονται παιδιά από πολλές διαφορετικές χώρες- ειδικά φέτος στο σχολείο που διδάσκω μιλιούνται 17 διαφορετικές γλώσσες !- πάντα μένω εντυπωσιασμένη από την ικανότητα των παιδιών να ενσωματώνουν με υγιή τρόπο τη διαφορετικότητα. Μετά από τις σύντομες πρώτες αναγνωριστικές κινήσεις ανακαλύπτουν κοινούς κώδικες επικοινωνίας που υπερβαίνουν οποιαδήποτε φυλετική, κοινωνική ή μορφωτική διαφοροποίηση.
Στο βιογραφικό σας διαβάζουμε ότι σας αρέσει να διαβάζετε ιστορίες στα παιδιά σας και τους μαθητές σας. Μοιραστείτε μαζί μας μερικές από τις ιστορίες που αγαπάτε.
Όσα χρόνια και αν τις διδάσκω παραμένουν πάντα αξεπέραστες και διαχρονικά δεκτές με ενθουσιασμό οι ιστορίες του Ομήρου. Επίσης ποτέ δεν έχω αισθανθεί ματαιωμένη διαβάζοντας αποσπάσματα από το έργο των Παπαδιαμάντη και Βιζυηνού. Σε στιγμές μεγαλύτερης ελευθερίας πειραματίζομαι και με πιο σύγχρονες φωνές. Κείμενα των Καζούο Ισιγκούρο, Σβετλάνα Αλεξίεβιτς, Χόρχε Μπουκάι αποτελούν υποστηρικτικό υλικό για τις αφηγήσεις μου στην τάξη.
«Στα όνειρά του είναι Τρεχαλητής. Στα όνειρά της έχει τα πάντα.» Στα όνειρά σας;
Στα όνειρά μου διατηρώ το δικαίωμα να σκέφτομαι και να δρω ελεύθερα σε πείσμα της πραγματικότητας που συχνά με διαψεύδει.
