Καθαρά Δευτέρα: Ονομάστηκε έτσι γιατί εκείνη την ημέρα θεωρείται ότι οι χριστιανοί “καθαρίζονταν” σωματικά από τις τροφές και πνευματικά εγκαινιάζοντας μια πιο ενεργή και πνευματική ζωή. Αποτελεί μέρα αργίας και νηστείας για τους χριστιανούς.
Νηστεία: διαρκεί 40 ημερες, όσες και εκείνες της νηστείας του Ιησού στην έρημο.
Λαγάνα: άζυμο ψωμί που ζυμώνεται ειδικά για την Καθαρά Δευτέρα.
Πάσχα: η Καθαρά Δευτέρα πέφτει πάντα 48 ημέρες πριν την Κυριακή του Πάσχα.
Κούλουμα: ονομάζεται η έξοδος κατά την Καθαρά Δευτέρα για το πέταγμα του χαρταετού, αποτελεί δε έθιμο μεταγενέστερο. Κατά τον Νικόλαο Πολίτη, η λέξη προέρχεται από το λατινικό Culumus (κόλουμους) που σημαίνει αφθονία και τέλος. Εκφράζει δηλαδή τον επίλογο ουσιαστικά της Απόκριας.
Χαρταετός: το πέταγμά του συμβολίζει θεωρητικά την αντίληψη ότι ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος για πετά πνευματικά ψηλά στον ουρανό.
Σαρακοστή: ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα και διαρκεί 7 εβδομάδες, μέχρι την Κυριακή του Πάσχα.
Κυρά Σαρακοστή: έχει 7 πόδια, όσες και οι εβδομάδες της (τα πόδια κόβονται κάθε Σάββατο). Έχει κλειστό στόμα γιατί νηστεύει και σταυρωμένα χέρια από τις πολλές προσευχές.
Η κυρά Σαρακοστή
Την κυρά Σαρακοστή που’ ναι έθιμο παλιό
οι γιαγιάδες μας την φτιάχναν με αλεύρι και νερό.
Για στολίδι της φορούσαν στο κεφάλι ένα σταυρό
μα το στόμα της ξεχνούσαν γιατί νήστευε καιρό.
Και τις μέρες τις μετρούσαν με τα πόδια της τα επτά
κόβαν ένα τη βδομάδα μέχρι να ρθει η Πασχαλιά.
Συνταγή για την κυρά Σαρακοστή
Υλικά:
Μισό κιλό αλεύρι
Μισό φλιτζάνι νερό
Μια κουταλιά σούπας αλάτι
Απαιτούνται ακόμα ένας πλάστης και λίγο λάδι για επάλειψη του ταψιού.
Εκτέλεση
Σε ένα μπολ και ρίχνουμε το αλεύρι και το αλάτι φτιάχνοντας έναν μικρό σωρό. Στη μέση του ανοίγουμε μια μικρή λακκούβα και ρίχνουμε αργά το νερό. Καθώς ρίχνουμε το νερό, ζυμώνουμε. Ταυτοχρόνως ζυμώνουμε μέχρι να δούμε ότι η ζύμη έγινε ομοιόμορφη και μαλακή. Με τον πλάστη απλώνουμε το ζυμάρι και σχηματίζουμε την κυρα-Σαρακοστή (εδώ απαιτούνται ικανότητες σύνθεσης). Με κάποιο μαχαίρι χαράζουμε τα χαρακτηριστικά του προσώπου (όχι στόμα) ενώ κόβουμε και τα ΕΠΤΑ ποδαράκια της. Με ένα αιχμηρό αντικείμενο (κόφτης, οδοντογλυφίδα κτλ) κάνουμε μια μικρή τρύπα στο κεφάλι για να μπορέσουμε να την κρεμάσουμε όταν κρεμαστεί. Τέλος, αλείφουμε το ταψί με λάδι, ζεσταίνουμε το φούρνο στους 150-180 βαθμούς και ψήνουμε την δημιουργία μας για 40-50 λεπτά μέχρι να σκληρύνει αρκετά. Τη βγάζουμε προσεκτικά, την αφήνουμε να κρυώσει και την κρεμάμε στην κουζίνα.
