Πολλοί γνωρίζετε τα Μούμινς, τα φοβερά πλασματάκια που μοιάζουν με παχουλούς ιπποπόταμους αλλά περπατούν και φέρονται σαν άνθρωποι. Μάλλον ούτε η δημιουργός τους, η Σουηδοφιλανδή συγγραφέας και εικονογράφος, Τούβε Μαρίκα Γιάνσον, δεν φανταζόταν ότι θα τα έβλεπε να γίνονται εκτός από ήρωες των βιβλίων της, κινούμενα σχέδια, ταινία, τραγούδια και να τα συναντά κανείς παντού. Τι συνέβη και τα τα βιβλία της συγκαταλέγονται πλέον στα πιο διάσημα παιδικά βιβλία του 20ου αιώνα και έχουν μεταφραστεί σε 50 γλώσσες;
Στα χρόνια του πολέμου η Τούβε είχε άπειρα ερεθίσματα για δημιουργία. Παρουσίαζε τον Χίτλερ σαν έναν αξιοθρήνητο κλόουν, σατίριζε πρόσωπα και καταστάσεις, την ίδια εποχή όμως εμφανίζονται στο νου και το χαρτί της για πρώτη φορά και τα Μούμινς. Ήταν εκείνος ο θείος της ο οποίος κάθε φορά που την έβλεπε να τρώει βαριεστημένα το φαγητό της σκαλίζοντας ψηφίδα ψηφίδα στο πιάτο της και να ετοιμάζεται να το παρατήσει, της έλεγε με στόμφο πως στα σπίτια που ζουν μικρά κορίτσια, κρύβεται στο ντουλάπι της κουζίνας ένα Μούμιν, το οποίο κάθε φορά που αυτά πάνε να κάνουν μια αταξία, εκείνο βγαίνει απ’ την κρυψώνα του και πηγαίνει και τους γαργαλάει τον λαιμό. Αυτό ήταν. Από το λαιμό, το γαργαλητό πήγε στην έμπνευση και από εκεί σε όλο τον κόσμο.
Το πρώτο της βιβλίο «Τα Μούμιν και η μεγάλη πλημμύρα» κυκλοφόρησε στο τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου (1945) και είναι φανερός ο παραλληλισμός της ζωής των Μούμινς με την πραγματική φρίκη, καθώς υπάρχουν εικόνες προσφύγων που ψάχνουν τους συγγενείς τους. Επιτυχία δεν έκανε αλλά τα καλύτερα θα έρχονται στη συνέχεια.
Το δεύτερό της βιβλίο «Κομήτης στην Κοιλάδα των Μούμιν» ολοκληρώθηκε μετά τις βομβιστικές επιθέσεις της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι και εμφανίζει του κατοίκους της γης των Μούμινς να αντιμετωπίζουν πιθανή εξόντωση από έναν κομήτη που στρέφεται προς τη γη. Ακολούθησαν άλλες επτά ιστορίες, βιβλία που μεταφράστηκαν στα αγγλικά και σε άλλες γλώσσες, ακόμα και σε γλώσσες όπως τα περσικά, τα ισλανδικά, τα ουκρανικά. Ο δρόμος προς τη διεθνή καταξίωση είχε ανοίξει. Μάλιστα, για 18 χρόνια, από το 1952 ως το 1970, η εφημερίδα Evening News δημοσίευε καθημερινά μια ιστορία των Μούμιν σε μορφή comic strip.
Η μεγάλη τους επιτυχία φαίνεται να στρίμωξε κατά κάποιον τρόπο την δημιουργικότητα και ελευθερία της Τουβέ που επανειλημμένως προσπάθησε να αποκοπεί από τα Μούμινς, να στραφεί σε άλλα πρότζεκτ, πιο κοντά στην τέχνη που αγαπούσε, τη ζωγραφική. Μοίρα; Πεπρωμένο; Σύμπτωση; Ή μια ανεξάρτητη θέληση των Μούμινς να επιβληθούν ακόμα και στην ίδια την δημιουργό τους; Τ σίγουρα είναι ότι τα βιβλία Μούμινς της έδωσαν φήμη και χρήματα, όμως η ίδια θεωρούσε ότι της έτρωγαν όλη την δημιουργική της ενέργεια από άλλες ενασχολήσεις. Τα τελευταία χρόνια της ζωής της έγραψε και άλλα βιβλία κυρίως ενηλίκων, όμως πάντα επέστρεφε στα Μούμινς. Είπαμε, δεν το όριζε η ίδια πια.
Πέθανε τον Ιούνιο του 2001. Για το συγγραφικό και καλλιτεχνικό της έργο τιμήθηκε με πολλά βραβεία, μεταξύ των οποίων και το Βραβείο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, που της δόθηκε το 1966 από την ΙΒΒΥ για το συνολικό έργο της στο χώρο του παιδικού βιβλίου.
Το 2017 άνοιξε τις πύλες του το Μουσείο Μούμινς στο οποίο παρουσιάζονται πάνω από 2.000 γνήσια σχέδια της Τούβε Γιάνσον τα οποία δωρίθηκαν από την ίδια.
www.tovejansson.com
www.moomin.com
Στα ελληνικά κυκλοφορούν τέσσερα βιβλία της σειράς από τις εκδόσεις Πατάκη.
Κομήτης στην κοιλάδα
Το καπέλο του Μάγου Μουμέρλιν
Καλοκαιρινή μπόρα
Θαλασσινό ταξίδι
