Το βιβλίο της Ελένης Σβορώνου «Η μπαλάντα της Ζηνοβίας» αναφέρεται στην ιστορία της βασίλισσας της Παλμύρας, της μυθικής πόλης των Φοινίκων γνωστή και ως Βενετία της Άμμου. Η Παλμύρα μετάφραση της αραμαϊκής λέξης «Τadmor», που σημαίνει πόλη των φοινίκων ιδρύθηκε τον 1ο αιώνα π.Χ. και γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη υπό ρωμαϊκή κατοχή.
Στα ανατολικά σύνορα του κράτους βρισκόταν η Περσική αυτοκρατορία, ολόχρυση και επιβλητική και στα δυτικά η αυτοκρατορία των Ρωμαίων και ανάμεσα τους ο ποταμός Ευφράτης. Ανάμεσα στις δυο πλευρές ο πόλεμος κρατούσε χρόνια και τα σύνορα του κράτους τους μετακινούνταν πότε λίγο πιο δω και πότε λίγο πιο κει. Από τη μια πλευρά κυβερνούσε ο αυτοκράτορας που άφηνε να νομίζουν οι υπήκοοι του ότι ήταν και λίγο ελεύθεροι και από την άλλη ο Βασιλεύς των Βασιλέων που έδειχνε το στυγνό πρόσωπο της εξουσίας.
Η Ζηνοβία υποστήριζε ότι καταγόταν από την Κλεοπάτρα της Αιγύπτου και είχε συγγενικούς δεσμούς με τη δυναστεία των Πτολεμαίων. Ήταν μια γυναίκα εκθαμβωτικής ομορφιάς, σαγηνευτική, ευφυής, θαρραλέα και υπέρμετρα φιλόδοξη, ένα πλάσμα ακαταμάχητα χαρισματικό. ‘Ήταν μία από τις πιο μορφωμένες και γλωσσομαθείς γυναίκες της εποχής της μιλούσε αιγυπτιακά, λατινικά, ελληνικά και αραμαϊκά και σε ηλικία 14 ετών έγινε η δεύτερη σύζυγος του ηγεμόνα της Παλμύρας, Λούσιου Σεπτίμιου Οδαίναθου με τον οποίο απέκτησε έναν γιο, τον Ουαμπαλάτ που στα ελληνικά σημαίνει Αθηνόδωρος. σύζυγος της Ζηνοβίας Οδαίναθος, κυβερνήτης της Παλμύρας και υποτελής στη Ρώμη, όπως και ο πρεσβύτερος γιος και διάδοχός του Ηρωδιανός, δολοφονήθηκαν το 267 ή 268 μ.Χ. και η χήρα του Ζηνοβία ανέλαβε την αντιβασιλεία για λογαριασμό του νεαρού γιου της Ουαμπαλάτ.
Η Ζηνοβία, μία βασίλισσα ενός ασήμαντου, μέχρι πρότινος, βασιλείου, της Παλμύρας, υψώνει το ανάστημά της και απειλεί να φτάσει με τα στρατεύματά της ως τη Ρώμη!
Κατάφερε να κατακτήσει την τη Συρία και την Παλαιστίνη και στη συνέχεια την Αίγυπτο, κατόπιν κατέκτησε πολλές από τις ρωμαϊκές επαρχίες της Ανατολίας και ανακήρυξε την ανεξαρτησία της από τη Ρώμη. Η Ζηνοβία βασίλισσα της Παλμύρας της σημερινής Συρίας, καταφέρνει να συνταιριάξει αρμονικά δυο διαφορετικούς κόσμους της Ανατολής και της Δύσης. Το όνομα της ταυτίστηκε με την τόλμη και το θάρρος και μοιάζει να είναι μυθικό πρόσωπο. Έγινε θρύλος σε Ανατολή και Δύση και όλοι θαύμασαν τη γυναίκα που τόλμησε να ορθώσει το ανάστημα της σε ισχυρούς άντρες της εποχής.
Η ιστορία της θρυλικής βασίλισσας Ζηνοβίας έχει εμπνεύσει συνθέτες της όπερας, συγγραφείς και καλλιτέχνες. Ο βενετσιάνος ζωγράφος του 18ου αιώνα Τζιοβάννι Μπαττίστα Τιέπολο (1696 – 1770) φιλοτέχνησε το «Θρίαμβο του Αυρηλιανού ή η βασίλισσα Ζηνοβία ενώπιον του Αυρηλιανού» (1717), που βρίσκεται στο Μουσείο ντελ Πράδο της Μαδρίτης. Και ο Αγγλο-γερμανός ζωγράφος Χέρμπερτ Σμαλτς (1857 – 1935) έχει φιλοτεχνήσει τη «Βασίλισσα Ζηνοβία να ατενίζει για τελευταία φορά την Παλμύρα».
Η Ελένη Σβορώνου ανέλαβε ένα δύσκολο εγχείρημα και κατάφερε να γράψει την ιστορία της Ζηνοβίας με μορφή μυθιστορήματος. Με λιτό λόγο, περιγραφικά στοιχεία, γλώσσα που ρέει καταφέρνει να αναπαραστήσει μιας άλλη εποχή, χωρίς ίχνος διδακτισμού και πλήθος επεξηγηματικών στοιχείων χωρίς ουσία, ημερομηνίες, ονόματα κτλ. Έπειτα από ενδελεχή έρευνα σε ιστορικά στοιχεία και μελέτη για την Παλμύρα με γνώμονα το έργο του ιστορικού Πολ Βεν, απομόνωσε τα βασικά χαρακτηριστικά της εποχής και τα πρόσωπα χωρίς περιττές αναφορές και λεπτομέρειες. Μάλιστα σε πολλά σημεία εκθέτει τον προβληματισμό για το πώς έγιναν τα γεγονότα και παραθέτει τις διαφορετικές εκδοχές, θέτει ερωτήματα για το τέλος της Ζηνοβίας, μια και οι πηγές δεν μας διαλευκάνουν τι απέγινε η Ζηνοβία κι ο γιός της και οι απόψεις διίστανται. Όμως κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την τόλμη και το φιλόδοξο πνεύμα μιας γυναίκας, που ξεχώρισε για την εποχή της.
Όσο για την πόλη της Παλμύρας, οι Ρωμαίοι σεβάστηκαν τα ιερά και τα όσια της πόλης και τα απομεινάρια της τα σκέπασε ο χρόνος ώσπου σπουδαίοι αρχαιολόγοι τα έφεραν στο φως. Η μικρή πόλη που όρθωσε το ανάστημα της απέναντι στη Ρώμη και της Κτησιφώντα καταστράφηκε πολύ αργότερα από τον στρατό του ISIS ολοσχερώς.
Στο επίμετρο του βιβλίου η Ελένη Σβορώνου μας αποκαλύπτει:
«Αφηγηθήκαμε την ιστορία της παλμυρηνής εποποιίας πολύ ελεύθερα. Προσπαθήσαμε να διατηρήσουμε τη ραχοκοκαλιά των γεγονότων, αλλά αφαιρέσαμε, απλοποιήσαμε, μεταπλάσαμε, εμπλουτίσαμε, ερμηνεύσαμε… πειράξαμε δηλαδή πολύ την Ιστορία. Στα βιβλία της Ιστορίας θα βρείτε ακριβώς πως έγιναν τα πράγματα. Μακάρι «η μπαλάντα της Ζηνοβίας» να σας οδηγήσει σε αυτά. Αλλιώς ας μείνει ο απόηχος του τραγουδιού της κι ας το ερμηνεύσετε εσείς με τον δικό σας τρόπο».
Οι μαυρόασπρες εικόνες της Μαιρηλίας Φωτιάδου άλλες φορές στατικές και άλλες σε κίνηση μας διηγούνται την ιστορία της Ζηνοβίας σ’ ένα δεύτερο επίπεδο και αποτυπώνουν με έμφαση στη λεπτομέρεια πρόσωπα, σκηνές και γεγονότα μιας μακρινής εποχής.
Το βιβλίο « Η μπαλάντα της Ζηνοβίας» απέσπασε το 1ο βραβείο στον 62ο λογοτεχνικό διαγωνισμό της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς στην κατηγορία «Λογοτεχνικό βιβλίο Γνώσεων για παιδιά» και ήταν υποψήφιο στην κατηγορία βραβείο «Βίτω Αγγελοπούλου» σε συγγραφέα βιβλίου με πληροφοριακά κείμενα (γνώσεων) για παιδιά: του Ελληνικού Τμήματος της ΙΒΒΥ – Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου.
Στο τέλος του βιβλίου οι αναγνώστες θα βρουν τρία χρήσιμα εξωκειμενικά εργαλεία: το χρονολόγιο, τις πηγές και το γλωσσάρι. Με αυτό τον τρόπο τεκμηριώνεται το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εκτυλίχτηκε η αφήγηση της ιστορίας. Η λογοτεχνία αναδεικνύει σημαντικές πτυχές της ιστορίας και δίνει την ευκαιρία σε παιδιά των τελευταίων τάξεων του δημοτικού και της Α Γυμνασίου να έρθουν σε επαφή με την ιστορία της πολύπαθης Συρίας.
Διακρίσεις
 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Η μπαλάντα της Ζηνοβίας |
| Συγγραφέας: | Ελένη Σβορώνου |
| Εικονογράφηση: | Μαιρηλία Φωτιάδου |
| Επιμέλεια: | Γκότση Γιώτα |
| Εκδόσεις: | Ελληνοεκδοτική, Νοέμβριος 2018 |
| Σελίδες: | 112 |
| Μέγεθος: | 15 Χ 22 |
| ISBN: | 978-960-563-1611 |
