Η Γκόλφω Λιαμάκη (Δρ.), μετά την ολοκλήρωση των σπουδών της στην Ψυχολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, παρακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου.Εργάζεται ως Ψυχολόγος στην Α’ Ψυχιατρική Κλινική του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Αιγινήτειο Νοσοκομείο), όπου προσφέρει κλινικό, διδακτικό και ερευνητικό έργο. Είναι πιστοποιημένη Θεραπεύτρια Σχημάτων και ασχολείται κλινικά με τη θεραπεία των Διαταραχών της Προσωπικότητας. Τα κλινικά και ερευνητικά της ενδιαφέροντα είναι η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή σε όλο το ηλικιακό εύρος και οι Διαταραχές της Προσωπικότητας.Την γνωρίσαμε μέσα από το βιβλίο της “Χωρίς αμφιβολία”! Μια εικονογραφημένη θεραπευτική ιστορία για παιδιά με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή.
Συνέντευξη στην Καίτη Παρασκευά
Τι είναι η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή και σε τι οφείλεται; Θα μπορούσε ο καθένας να εκδηλώσει τη διαταραχή;
Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή είναι μία αρκετά συνήθης, θα έλεγα, νευροψυχιατρική διαταραχή, της οποίας τα πραγματικά αίτια δεν μας είναι ακόμη γνωστά. Εμφανίζεται σε ποσοστό 1-3% στον γενικό πληθυσμό σε άτομα που έχουν την προδιάθεση να αναπτύξουν τη διαταραχή. Στα παιδιά και τους εφήβους, η διαταραχή εμφανίζεται σε ποσοστό 1 στα 200 άτομα περίπου, ενώ ο μέσος όρος εκδήλωσής της στα παιδιά είναι τα 10 έτη. Υπολογίζεται μάλιστα ότι το 50% των ενηλίκων με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή εκδήλωνουν τη διαταραχή στη διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας, γεγονός που σημαίνει ότι ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό των ατόμων με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή εμφανίζει τη διαταραχή στη διάρκεια της παιδικής του ηλικίας! Το γεγονός αυτό, κατά τη γνώμη μου, χρειάζεται να το λάβουμε σοβαρά υπόψη μας, καθώς η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή είναι μία δυνητικά σοβαρή διαταραχή, η οποία προκαλεί μεγάλη επιβάρυνση στη ζωή του παιδιού και της οικογένειάς του και μάλιστα σε μία τόσο τρυφερή και σημαντική ηλικία! Θα συμφωνούσαμε, επομένως, ότι ο ρόλος της πρόληψης αλλά και της έγκαιρης διάγνωσης και της θεραπείας της διαταραχής είναι ιδιαίτερα κρίσιμος.
Ποια είναι τα κύρια συμπτώματα της διαταραχής;
Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή περιλαμβάνει Ιδεοληψίες και Καταναγκασμούς και χαρακτηρίζεται από ένα έντονο και βασανιστικό αίσθημα αμφιβολίας και ενοχής. Οι ιδεοληψίες είναι ακούσιες ανεπιθύμητες σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις, οι οποίες συμβαίνουν παρά τη θέληση του παιδιού και απ’ τις οποίες δεν μπορεί εύκολα να απεγκλωβισθεί, προκαλώντας του έντονο αίσθημα δυσφορίας και φόβου. Όσο περισσότερο μάλιστα το παιδί προσπαθεί να απαλλαγεί από τις ιδεοληψίες, τόσο αυτές πολλαπλασιάζονται και επιμένουν βασανίζοντάς το. Ένα παιδί με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή προκειμένου να απαλλαγεί από το δυσάρεστο αίσθημα αμφιβολίας και επικείμενης απειλής που οι ιδεοληψίες του προκαλούν, προβαίνει σε μια σειρά εκούσιων καταναγκασμών που στόχο έχουν να προλάβουν ή να διώξουν το αίσθημα της απειλής και να μειώσουν τη δυσφορία. Ο έλεγχος της ίδιας πράξης ξανά και ξανά ή οι επαναλήψεις της ίδιας πράξης είναι καταναγκασμοί. Το παιδί ή ο έφηβος συχνά- αλλά όχι πάντα- γνωρίζει ότι οι φόβοι του και οι καταναγκασμοί του είναι παράλογοι ή υπερβολικοί, ωστόσο όμως νιώθει αναγκασμένο να εκτελεί τους καταναγκασμούς ανελλιπώς.
Στο βιβλίο σας Χωρίς Αμφιβολία που εκδώσατε πρόσφατα με τις Εκδόσεις Τόπος, η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή ονομάζεται Αμφιβολία; Πείτε μας τους λόγους.
Το αίσθημα της αμφιβολίας ή αλλιώς η παθολογική αμφιβολία αποτελεί το κυριότερο γνώρισμα της διαταραχής. Μάλιστα ανεπίσημα η διαταραχή ονομάζεται και ασθένεια της αμφιβολίας. Για το λόγο αυτό επέλεξα να δώσω έμφαση σε αυτό το σύμπτωμα. Ένας άλλος λόγος είναι ότι στη διεθνή βιβλιογραφία θεραπευτικών ιστοριών για παιδιά με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή, το σύμπτωμα της παθολογικής αμφιβολίας δεν έχει τονισθεί αρκετά. Όταν λοιπόν το βιβλίο θα κυκλοφορήσει σε άλλες γλώσσες στο προσεχές μέλλον, θα συμβάλλει στην κάλυψη αυτού του κενού στη διεθνή βιβλιογραφία.
Το βιβλίο σας μεταφέρει ένα μήνυμα αισιοδοξίας και νίκης. Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή αντιμετωπίζεται; Ποιες είναι οι κύριες μέθοδοι θεραπείας;
Το βιβλίο πράγματι μεταφέρει το μήνυμα ότι η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή αντιμετωπίζεται. Με το μήνυμα αυτό θέλω να εμπνεύσω αισιοδοξία στο παιδί και να ισχυροποιήσω τη θέληση του για αυτοβοήθεια, προετοιμάζοντάς το για τη θεραπευτική διαδικασία.
Σε ό,τι αφορά τις κύριες μεθόδους θεραπείας αυτές είναι η Ψυχοθεραπεία και η Φαρμακοθεραπεία, είτε η καθεμία μόνη της είτε συνδυαστικά. Σε ό,τι αφορά τη Ψυχοθεραπεία, η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία έχει βρεθεί ότι ωφελεί περισσότερο τα άτομα με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή. Η θεραπεία αυτή τα διδάσκει νέους και αποτελεσματικούς τρόπους να αντιμετωπίζουν τις ιδεοληψίες και τους καταναγκασμούς που αποτελούν τα κύρια συμπτώματα της διαταραχής. Πιο συγκεκριμένα, στη θεραπεία αυτή, το παιδί μαθαίνει να έρχεται αντιμέτωπο με τους φόβους του μέσω μιας ψυχολογικής μεθόδου, η οποία ονομάζεται Έκθεση με Παρεμπόδιση της Αντίδρασης (ή Ε.μΠ.Α για συντομία). Η Ε.μΠ.Α, της οποίας ο ρόλος στη θεραπεία της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής είναι κομβικός, περιλαμβάνει δύο εξίσου σημαντικά μέρη: (α) την σταδιακή Έκθεση του παιδιού στις καταστάσεις που του προκαλούν το αίσθημα της αμφιβολίας και της απειλής, και (β) την Παρεμπόδιση της Αντίδρασης, δηλαδή την παρεμπόδιση της εκτέλεσης των καταναγκαστικών πράξεων ή της αποφυγής.
Η Έκθεση είναι βαθμιαία και κλιμακούμενη ξεκινώντας από καταστάσεις που προκαλούν μέτριο βαθμό δυσφορίας και προχωρώντας σε ολοένα πιο δύσκολες καταστάσεις. Στα αρχικά στάδια της θεραπείας, η Ε.μΠ.Α γίνεται με την στενή καθοδήγηση του θεραπευτή πάνω σε στόχους που τίθενται από κοινού, ενώ στην συνέχεια καθώς εξοικειώνεται με τη μέθοδο αυτή το παιδί αποκτά μεγαλύτερη αυτονομία και πρωτοβουλία στη θεραπεία του. Ενδέχεται για την Έκθεση το παιδί να βρεθεί με τον θεραπευτή του σε πραγματικές καταστάσεις, εκτός γραφείου. Η συχνότητα των συνεδριών είναι συνήθως μία με δύο φορές την εβδομάδα για τα περισσότερα παιδιά, κάποια όμως χρειάζονται πιο εντατικές συνεδρίες, ανάλογα με τη βαρύτητα και την έκταση της διαταραχής.
Από τα παραπάνω φαίνεται ότι η θεραπεία της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής είναι μία εξειδικευμένη μέθοδος θεραπείας. Συμφωνείται;
Είναι αληθές πράγματι ότι η θεραπεία της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής περιλαμβάνει μία εξειδικευμένη μέθοδο ψυχοθεραπείας και για το λόγο αυτό θα ήθελα να τονίσω το πόσο σημαντικό θεωρώ ότι είναι ο θεραπευτής να έχει ειδική εκπαίδευση και κλινική εμπειρία πάνω στην μέθοδο αυτή, ώστε να μπορεί να την εφαρμόζει επιτυχώς, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη θεραπεία παιδιών με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή. Θα ήθελα επίσης να δώσω έμφαση στο γεγονός ότι η ψυχοθεραπεία για την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή θα πρέπει να περιλαμβάνει την μέθοδο Ε.μΠ.Α-αν και μπορεί να περιλαμβάνει και άλλες ψυχολογικές μεθόδους, όπως γνωσιακές τεχνικές- διαφορετικά οι πιθανότητες να μην ωφεληθεί το παιδί από τη ψυχοθεραπεία είναι πολλές.
Η Γκόλφω Λιαμάκη (Δρ.), μετά την ολοκλήρωση των σπουδών της στην Ψυχολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, παρακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Εκεί εκπαιδεύθηκε στη Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία και έλαβε το Διδακτορικό της Δίπλωμα και την ειδίκευση του Κλινικού Ψυχολόγου από το Institute of Psychiatry, King’s College London. Στην συνέχεια, εργάσθηκε σε δημόσια νοσοκομεία του Λονδίνου και της Οξφόρδης, όπου απέκτησε πολυετή κλινική εμπειρία με ένα ευρύ φάσμα διαταραχών της παιδικής και εφηβικής ηλικίας, όπως και των ενηλίκων. Από το 2006 εργάζεται ως Ψυχολόγος στην Α’ Ψυχιατρική Κλινική του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Αιγινήτειο Νοσοκομείο), όπου προσφέρει κλινικό, διδακτικό και ερευνητικό έργο. Είναι πιστοποιημένη Θεραπεύτρια Σχημάτων και ασχολείται κλινικά με τη θεραπεία των Διαταραχών της Προσωπικότητας. Τα κλινικά και ερευνητικά της ενδιαφέροντα είναι η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή σε όλο το ηλικιακό εύρος και οι Διαταραχές της Προσωπικότητας.
