Η Βιβλιο-ανασκόπηση 2023 του ELNIPLEX

Αεροδιάδρομος 2023. Απογειωθήκαμε και τώρα είμαστε έτοιμοι να προσγειωθούμε -όμορφα εύχομαι- στον αεροδιάδρομο 2024 στον οποίο θα έχουμε την τύχη να προσπαθήσουμε να παραμείνουμε εν ζωή, να προσφέρουμε, να χαρούμε, να λάβουμε ευχαρίστηση, να περιορίσουμε τον πόνο, τον δικό μας και των άλλων.

Φέτος θα αποφύγω να κάνω αναφορά και περιήγηση στα βιβλία που εκδόθηκαν καθώς αυτό θα κριθεί μέσα από άλλες διαδικασίες, όπως η Χρυσή Λίστα. Μάλιστα, μπορώ να σας αποκαλύψω ότι αυτή τη χρονιά θα έχουμε μία διευρυμένη και άκρως ενδιαφέρουσα Κριτική Επιτροπή, πέραν των συντακτών του ELNIPLEX, αλλά και μια Ειδική Αναγνωστική Επιτροπή από ανθρώπους που διαβάζουν και δοκιμάζουν τα βιβλία με τα παιδιά, με διάφορους τρόπους και από διάφορες οπτικές. Μια μεγάλη ομάδα 17 ατόμων που θα αποτελέσει το μαγικό φίλτρο της χρονιάς.

Σκέψεις για το 2023

Το βιβλίο στην Ελλάδα

Το βιβλίο για παιδιά, κάθε ηλικίας, στην Ελλάδα, δεν ακολούθησε κάποια εξαιρετικά ξεχωριστή πορεία. Για ακόμα μία χρονιά, σε μια γενική εκτίμηση, ακολουθούμε τις διεθνείς εξελίξεις ως προς την παραγωγή. Το βιβλίο γνώσεων ανέβηκε τα τελευταία 6-7 χρόνια. Το φέραμε σωρηδόν από το εξωτερικό και αρχίσαμε να φτιάχνουμε κι εμείς τα δικά μας. Άλλες φορές κάναμε καλές επιλογές σε μετάφραση και εγχώριες παραγωγές, άλλες φορές μπήκαμε στη ζώνη του φασόν: θέματα που πουλάνε, φτιαγμένα με τον ίδιο, αναμενόμενο τρόπο για να καλύψουμε τον μέσο, ανενημέρωτο καταναλωτή. Του αρέσουν οι δεινόσαυροι. Φέρνουμε βιβλία για δεινοσαύρους. Με το κιλό. Αλλά έτσι, δεν χτίζουμε την αναγνωστική κουλτούρα που οφείλουμε να χτίσουμε. Έτσι, απλά πουλάμε κάποιες ποσότητες τυπωμένου έγχρωμου χαρτιού το οποίο θα χαθεί στα αζήτητα σε λίγο καιρό. Ξέρετε πόσα τέτοια βιβλία μου έρχονται από παλιούς γονείς κάθε χρόνο στο σχολείο; Κανείς όμως δεν μου έφερε ποτέ βιβλία όπως – επί παραδείγματι- Χάρτες, Ανατομία: Το ανθρώπινο σώμα όπως δεν το έχεις ξαναδεί, ΖΟRΜΠΑΣ: Πράσινη πέτρα ωραιοτάτη ή  Ο κόσμος της Σοφίας 1: Η φιλοσοφία, από τον Σωκράτη στον Γαλιλαίο. Γιατί αυτά τα βιβλία δεν είναι αναλώσιμα, δεν είναι χαρτοπολτός∙ είναι κοσμήματα σε μια βιβλιοθήκη.

Τα silent και τα graphic ως νέα τάση

Εδώ και 2-3 χρόνια ανακαλύψαμε τα silent βιβλία, εξέλιξη θετική, τα οποία όμως ακόμα στη χώρα μας έχουν μεγάλο ανήφορο να ανέβουν, καθώς οι περισσότεροι ενήλικες δεν ξέρουν πώς να τα πλασάρουν στα παιδιά τους, σε σπίτι και τάξη. Το ίδιο διάστημα, κάτι που το 2023 το είδαμε να φουντώνει ακόμα περισσότερο, παρατηρήθηκε μια ιδιαίτερη άνοδος στον αριθμό παραγωγής και στην ποιότητα των graphic novel/comics από τους εκδοτικούς οίκους που ασχολούνται συστηματικά με το παιδικό και εφηβικό βιβλίο. Προσεγμένες διασκευές, καλές παραγωγές, δουλεμένα σενάρια, συμπαθέστατες εκτυπώσεις. Είναι η ώρα της εκδίκησης των Μικυμάου, εκείνων που οι γενιές των 40+ άκουσαν συχνά πυκνά υποτιμητικά από τους γονείς τους ως κατώτερο είδος αναγνωστικής συνήθειας. Τώρα τα “Μικυμάου” εξελίχθηκαν, έγιναν πραγματική τέχνη και επιστρέφουν ως ένα ξεχωριστό είδος αφήγησης που γεφυρώνει τις σειρές των τηλεοπτικών πλατφορμών και των βιντεοπαιχνιδιών με το κλασικό έντυπο βιβλίο. Με τη δύναμη της εικόνας, του μικρού κειμένου και της αμεσότητας των εικομογραφικών καρέ και των text bubbles, τα graphic novel δείχνουν τη δύναμή τους και σηκώνουν μια σημαία που, θεωρώ, ότι έχει ανάγκη το εκδοτικό τοπίο, αρκεί να μην αρχίσει να παράγεται στο πόδι και με όρους σωρού.

Το 0-3 βιβλίο που απουσιάζει

Το βιβλίο για τα βρέφη και τα παιδιά προ του νηπιαγωγείου απουσιάζει στην Ελλάδα. Οι δυσκολίες παραγωγής και εκτύπωσης είναι προφανείς, πρέπει να φύγει για Κίνα για να υλοποιηθεί. Αλλά το θέμα είναι ότι δεν έχουμε καν προσπάθεια παραγωγής βιβλίων πέρα από ελάχιστα πρότζεκτ. Έτσι, καταφεύγουμε στην εισαγωγή. Δεν είναι κακό, καλό είναι να φέρνεις όμορφα βιβλία από το εξωτερικό. Αλλά δεν πρέπει κάποια στιγμή να δούμε γιατί δεν μπορούμε να φτιάξουμε βιβλία για αυτές τις ηλικίες; Γιατί πιστεύουμε ότι μπορούμε να γράψουμε για παιδιά 4+; Μήπως γιατί το θεωρούμε πιο εύκολο; Δεν είναι!

Τα audio books

Τα audio books δυναμώνουν και κερδίζουν μερίδιο στην αγορά του βιβλίου. Είναι η ενδέκατη συνεχόμενη χρονιά κατά την οποία τα έσοδα από ηχητικά βιβλία αυξάνονται κατά διψήφιο αριθμό, όπως ανακοίνωσε η έρευνα πωλήσεων που διενέργησε η εταιρία έρευνας αγοράς Harris Interactive για λογαριασμό της μη κερδοσκοπικής εμπορικής ένωσης Audio Publishers Association (APA), της Ένωσης Εκδοτών Ήχου που από το 1986 υποστηρίζει τα επιχειρηματικά συμφέροντα των εκδοτών ήχου. Πρόκειται για αύξηση της τάξης του 10% το 2022 και έσοδα 1,8 δισεκατομμύρια δολάρια, τα οποία δείχνουν τη δυναμική αυτού του κλάδου δικαιώνοντας εκείνους που έλεγαν ότι τα ηχητικά βιβλία έχουν το μέλλον στα χέρια τους. Και στην Ελλάδα θα δει κανείς ότι τα audio books πληθαίνουν χρόνο με τον χρόνο εντυπωσιακά ενώ και οι πλατφόρμες που τα παρέχουν εμπλουτίζουν συνεχώς το περιεχόμενό τους.

Πρόκειται για μία τάση που συνδέεται με διάφορα σύγχρονα φαινόμενα: έλλειψη χρόνου, συνεχείς μετακινήσεις, συνδυασμός με άλλες παράλληλες εργασίες (π.χ. σιδερώνω και ακούω), κυριαρχία της εικόνας και του ήχου σε συνδυασμό με υποχώρηση της ανάγνωσης έντυπων βιβλίων. Όλα αυτά συνθέτουν ένα νέο πεδίο, αλλά και μια διαφορετική εμπειρία αφήγησης. Προσωπικά, πάντα θα προτιμώ την έντυπη. Αλλά μάλλον ανήκω και σε μια γενιά που πέρασε τα βασικά της χρόνια με αυτήν τη μορφή μόνο.

Η κοινωνική δικτύωση ως παράγοντας αναγνώρισης

Μπήκαμε στη φάση όπου εκδότες άρχισαν να αναζητούν τους σοσιαλμιντιακά αναγνωρίσιμους για να τους ωθήσουν προς το κοινό, αξιοποιώντας τους πολυάριθμους που τους ακολουθούν. Και τι έγινε με αυτό; Στις περισσότερες περιπτώσεις, καίμε αυτά τα δυνατά χαρτιά, αντί να τα προσέξουμε και να κάνουμε κεφάλαιο για την επόμενη μέρα της βιβλιοπαραγωγής. Όπως συχνά λέω σε ομιλίες μου προς νέους ή επίδοξους συγγραφείς, σημασία έχει να διαλέξεις τι συγγραφέας θέλεις να είσαι. Κάποιος που θα κάνει κάθε χρόνο δυο βιβλία τα οποία θα αγοράζουν οι φίλοι ή οι ακολουθοί του, αλλά η παιδική λογοτεχνία θα τον ξεχάσει γρήγορα, δίχως να καταγράψει το πέρασμά του από αυτήν ή κάποιος που θα αφήσει το στίγμα του σε αυτήν και θα μνημονεύεται μετά από χρόνια; Αφήστε τα βραβεία και τις διακρίσεις κατά μέρους. Είναι απλώς ένας δείκτης. Τι συγγραφέας θέλεις να είσαι; Μια ακόμα ιστορία για να δεις το όνομά του στο χαρτί; Αρνήσου και αρνηθείτε το. Και δεν ισχύει μόνο για τους νεοεισερχόμενους, αλλά για όλους (μας).

Πού είναι το καινούργιο;

Βλέπεις συγγραφείς, γνωστούς καταξιωμένους να ψάχνουν να βάλουν ένα ακόμα σημάδι στην παιδική λογοτεχνία και την ίδια στιγμή νέους συγγραφείς να μην μπορούν να φέρουν το καινούργιο, αναπαράγοντας το ίδιο μοτίβο ιστοριών, μέσα από μια ατελείωτη παραλλαγή συναφών ηρώων με θεματολογία που πλέον δύσκολα θα βρεις καινούργιους τρόπους να την προσεγγίσεις. Αυτή η διαφορετικότητα υποφέρει πια. Πρέπει να τη δούμε με πρωτοτυπία, ειδάλλως ας την αφήσουμε ήσυχη, έχει αρκετά καλά βιβλία πλέον για να την πλησιάσουμε.

Υπάρχει όμως και η αντίστροφη όψη. Έμπειροι, αναγνωρισμένοι συγγραφείς, να μπαίνουν στα μονοπάτια της εμπορικότητας, με μη αξιοσημείωτες ιστορίες και παραγωγές. Ίσως είναι η ανάγκη για πρωτοτυπία που κάνει έναν πόλεμο μέσα στον/στην δημιουργό. Και αυτό πρέπει να το καταλάβουμε και εν μέρει να το σεβαστούμε. Αλλά εκεί ακριβώς βρίσκεται το μεγάλο στοίχημα. Να κοιτάξεις πιο μακριά από το πρόσκαιρο. Κι αν δεν έχεις να πεις κάτι, να σωπάσεις. Υπάρχουν άλλοι 1500 συγγραφείς που θα βγάλουν βιβλίο.

Το καινούργιο δεν θα έρθει απέξω, αλλά από μέσα σου

Το να βλέπεις τα βιβλία από τις διάφορες χώρες του εξωτερικού και να μεταφέρεις αντίστοιχα πρότζεκτ σε μια δική μας πραγματικότητα δεν σε κάνει συγγραφέα που κομίζει το καινούργιο. Το να διαβάζεις στα παιδιά σου, στην τάξη ή στο σπίτι, βιβλία που διαρκώς έχουν ένα δάχτυλο υψωμένο και κατηχούν τα παιδιά σαν μικρές μαριονέτες είναι ανώφελο. Καλύτερα δείξε τους ένα επεισόδιο Bluey. Περισσότερο θα ωφεληθούν. Πρέπει να ανοίξουμε το βλέμμα μας σε βιβλία που προσφέρουν πρωτίστως απόλαυση και αισθητική. Όλα τα υπόλοιπα ακολουθούν.

Βγάζουμε πολλά βιβλία;

Ναι. Πολλά. Και αρκετά από αυτά δεν χρειάζεται να δουν το φως της έκδοσης. Κάποτε ρώτησα γνωστό συγγραφέα παιδικής λογοτεχνίας και είπε, σε κοινό, ότι για να ολοκληρώσει μία ιστορία οκτακοσίων, χιλίων περίπου λέξεων χρειάζεται σχεδόν έναν χρόνο. Μπορεί να τη γράψει σε δέκα δεκαπέντε μέρες και ακολούθως αρχίζει συνεχώς να τη δουλεύει, να τη διορθώνει, να αφαιρεί τα περιττά, λέξη λέξη. Είναι πολύ σημαντικό να παλεύεις με την ιστορία σου, να μην υποτιμάς τα παιδιά ως ένα ευκολάκι που θα τους πεις εκεί πέρα μια ιστοριούλα να περάσει η ώρα.

Η εικονογράφηση

Πολλά βιβλία καίγονται από το κείμενο, πολλά βιβλία καίγονται από την εικονογράφηση. Στην Ελλάδα έχουμε τουλάχιστον 20-30 εικονογράφους πρώτης γραμμής. Δεν μπορεί να καταφεύγουμε σε εικονογραφήσεις απλοϊκές, παλαιάς κοπής. Πρέπει να μελετάμε τις τάσεις, να βλέπουμε δουλειές καλλιτεχνών από το εξωτερικό, να κοιτάμε στυλ, να κοιτάζουμε πόσο δουλεύουν τις εικονογραφήσεις τους οι σημαντικοί καλλιτέχνες και πόσο πολύ επενδύουν σε αυτούς οι εκδότες για τα βιβλία που δημιουργούν. Η εικονογράφηση σε ένα εικονογραφημένο βιβλίο είναι το 50% του, άλλοτε λίγο κάτω, άλλοτε λίγο πάνω. Το “αυτή την εικονογράφηση μου έδωσαν”, πρέπει να τελειώσει.

Ο/Η συγγραφέας δεν είναι κλόουν

Οι περισσότεροι νομίζουν ότι θα πάνε σε μια βιβλιοπαρουσίαση ή θα καλέσουν έναν/μία συγγραφέα και εκείνος θα διαβάζει σαν τηλεοπτικός παρουσιαστής ή ηθοποιός. Λάθος. Από την άλλη υπάρχουν συγγραφείς που πάνε να διαβάσουν σε πεντάχρονα και νομίζεις ότι τους έχουν στείλει σε αποστολή να κοιμηθούν τα παιδιά σε κάποιο sleepover σε βιβλιοπωλείο. Η ανάγνωση σε παιδιά θέλει ζωντάνια, θέλει χρώμα. Και αντιστρόφως, πρέπει να δούμε τον/την συγγραφέα ως άνθρωπο που διαβάζει ένα βιβλίο, όχι ως κλόουν σε πάρτι γενεθλίων. Η γραμμή είναι λεπτή και θέλει προσοχή απ’ όλους.

Η βιβλιοκριτική που πάσχει

Το έχουμε βάλει και όσοι διαβάζουμε και γράφουμε για βιβλία το χεράκι μας. Και ενίοτε τη χερούκλα μας. Όταν αναδεικνύουμε βιβλία επειδή ο συγγραφέας κινείται στον φιλικό μας χώρο και δεν θα αντέξει μια μη παρουσίαση ή μια αρνητική κριτική είναι ένα πρώτο πρόβλημα. Όταν γράφουμε για βιβλία μόνο και μόνο επειδή αν δεν γράψουμε ο εκδότης θα πάψει να μας στέλνει τα βιβλία του, τότε έχουμε ένα δεύτερο πρόβλημα. Όταν γράφουμε αρνητική κριτική ή κάποια αρνητική επισήμανση μόνο για βιβλία εκδοτών τα οποία έχουν διαφημιστικό χώρο στο μπλογκ/σάιτ μας, είναι ένα τρίτο πρόβλημα.

Θέλετε να σας αναποδογυρίσω το πρόβλημα; Όταν πληρώνουμε σάιτ για να γράψουν για βιβλία μας, είναι ένα τέταρτο πρόβλημα. Όταν πληρώνουμε σάιτ, για να χαϊδέψουν βιβλία μας είναι ένα πέμπτο πρόβλημα. Όταν βγάζουμε βιβλίο τηλεοπτικής περσόνας που ήθελε να πει ένα “παραμυθάκι” στα συμμαθητάκια του παιδιού της, είναι ένα έκτο πρόβλημα. Όταν δεν δεχόμαστε παρατήρηση για το βιβλίο μας το οποίο θεωρούμε ότι είναι το αριστούργημα της χρονιάς, είναι ένα έβδομο πρόβλημα. Όταν δεν τεστάρουμε και δεν παίρνουμε τη γνώμη ανθρώπων που εκτιμούμε και βγάζουμε βιβλία τρέχοντας, είναι ένα όγδοο πρόβλημα. Ο χώρος έχει παθογένειες και πρέπει ο καθένας να κοιτάξει με υπευθυνότητα το πεδίο του.

Στη Χρυσή Λίστα 2023 του ELNIPLEX, δόθηκαν 11 πρωτιές και 2 ισοβαθμίες, ήτοι 13 βιβλία ως Bes of the Best. Δεδομένου ότι συνεργαζόμαστε με τους περισσότερους εκδότες, είναι ένα σπουδαίο για όλους επίτευγμα και μήνυμα ότι δόθηκε πρωτιά σε 3 βιβλία που ανήκουν σε εκδότες με τους οποίους δεν είχαμε ποτέ μέχρι σήμερα κάποια συναλλαγή και δεν προβλέπεται να έχουμε στο προσεχές μέλλον κάποια. Ως εκ τούτου, το μήνυμα ότι θα διαλέγουμε τα κατά τη γνώμη μας καλύτερα, ήταν ένας δείκτης υπευθυνότητας, κύρους και ανεξαρτησίας για τον οποίο είμαστε ιδιαιτέρως υπερήφανοι. Και γίνεται σεβαστός από όλους τους εκδότες. Και αυτός ο σεβασμός τιμά και εκείνους.

2 κεντρικά θέματα του 2023

Θέμα 1: η λογοκρισία που επιστρέφει

Στις Η.Π.Α. έχουμε πλέον καθημερινά φαινόμενα λογοκρισίας βιβλίων, εξαίρεσης και απομάκρυνσής τους από βιβλιοθήκες, δημοτικές, σχολικές. Η λογοκρισία στην άλλη όχθη του Ατλαντικού έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο σημειώνοντας αύξηση 400%, καθώς 3.362 βιβλία απαγορεύτηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες το σχολικό έτος 2022-2023 και 1.263 (333 την προηγούμενη χρονιά). Η πίεση που ασκείται από συντηρητικούς, νεο-ακροδεξιούς ψηφοφόρους προς συγκεκριμένων κατευθύνσεων βιβλία, όπως αυτά που σχετίζονται με τις ποικίλες μορφές οικογένειας και την LGBTQ κοινότητα, δείχνει πλέον ασφυκτική και σε πολλές πολιτείες διάφοροι φορείς συνεργάζονται και ενίοτε υποκύπτουν σε αυτή την πίεση. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που θα το δούμε σύντομα και στη χώρα μας, καθώς όπως πάντα εισάγουμε αυτά τα φαινόμενα με λίγη καθυστέρηση.

Παράλληλα μια νέα μορφή πολιτικής ορθότητας που βλέπει κάθε παρέκκλιση ως πρόβλημα, ως καταδικαστέα άποψη που δεν εμπίπτει στον κυρίαρχο κανόνα, έχει κάνει την εμφάνισή της και ουσιαστικά είναι η ανάποδη όψη του ίδιου νομίσματος. Η λογοκρισία επιτίθεται με διάφορους τρόπους σε καθετί διαφορετικό, σε κάθε άποψη που δεν βρίσκεται εντός ενός συγκεκριμένου πλαισίου. Οικογένεια με δύο άντρες; Επίθεση! Βιβλία του Ρόαλντ Νταλ με ξεπερασμένα στερεότυπα; Επίθεση. Το πρόβλημα πρέπει να αντιμετωπιστεί και να μπει ένα πλαίσιο και στη χώρα μας, τώρα που ακόμα είναι νωρίς και δεν έχουμε γίνει μάρτυρες αυτής της γενικευόμενης τάσης. Αλλά θα γίνουμε, όσο η κοινωνία συντηρητικοποιείται και αναπτύσσει αντίστροφα της προόδους αντανακλαστικά. Είναι δε εντυπωσιακό ότι μόλις 11 άνθρωποι βρίσκονται πίσω από τα 2/3 των εκατοντάδων καταγγελιών για λογοκρισία βιβλίων σε σχολεία.

Με τον όρο Booklash η Pen America παρενέβη προσπαθώντας να περιγράψει τα συνεχή φαινόμενα λογοκρισίας, απαγορεύσεων, αναθεωρήσεων βιβλίων, επικρίσεων, αντιπαραθέσεων και της άκρατης διαδικτυακής οργής που σκοπό έχει να πιέσει τη λογοτεχνική έκφραση προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις φτάνοντας ακόμα και στην ακύρωση επικείμενων εκδόσεων ή στην απόσυρση βιβλίων που μόλις τέθηκαν σε κυκλοφορία. Δεν είναι μόνο οι απαγορεύσεις και η απόσυρση βιβλίων από βιβλιοθήκες, σχολικές ή τοπικές. Αυτό είναι η κορυφή του παγόβουνου. Οι ίδιοι οι εκδότες πλέον πιέζονται και απορρίπτουν νέες ιδέες, βιβλία συμπερίληψης, μόνο και μόνο επειδή δέχονται έναν ανελέητο πόλεμο ύβρεων και απειλών από διαδικτυακούς συντηρητικούς κύκλους, ενώ αλλάζουν επισκέψεις, εκδηλώσεις συγγραφέων, αλλάζουν συμβόλαια, ουσιαστικά προσαρμόζονται σε αυτή την επίθεση μίσους που δέχονται.

Η Δήλωση Freedon to Read που εκδόθηκε αρχικά τον Μάιο του 1953 από το Συνέδριο του Westchester της Αμερικανικής Ένωσης Βιβλιοθηκών και του Αμερικανικού Συμβουλίου Εκδοτών Βιβλίων, επιστρέφει το 2023, εβδομήντα χρόνια μετά τον Μακαρθισμό και το κυνήγι μαγισσών, για να αποκρούσει τη λογοκρισία που με οργουελικές διαθέσεις επιτίθεται στην ανεκτικότητα και την ετερότητα.

Μάλιστα, συμμετέχοντας στην Εβδομάδα Απαγορευμένων Βιβλίων που διεξήχθη τον Οκτώβριο, ο εκδοτικός κολοσσός Penguin Random House έβγαλε στους δρόμους ένα απίθανο wagon, το «Banned Wagon» μεταφέροντας παντού το μήνυμα της ελεύθερης ανάγνωσης και διακίνησης των ιδεών. Το Banned Wagon όχι μόνο θα παρουσιάσει μια επιλογή από δώδεκα από τα συχνά αμφισβητούμενα βιβλία του, αλλά θα διανείμει επίσης δωρεάν αντίγραφα αυτών των βιβλίων σε κάθε μία από τις πόλεις στις οποίες θα σταματά. 

Στην έκθεση της Φρανκφούρτης 2023 το θέμα της λογοκρισίας συζητήθηκε εκτενώς. Στην έκθεση βρέθηκαν περισσότεροι από 4.000 εκθέτες, ενώ ο αριθμός των επαγγελματιών που παρευρίσκονται στην έκθεση ξεπέρασε τα 105.000 άτομα από 130 χώρες.

Θέμα 2: η Τεχνητή Νοημοσύνη

Ίσως το θέμα που τάραξε περισσότερο τα νερά το 2023 και θα κυριαρχήσει το 2024 και τα προσεχή τρία-πέντε χρόνια σε πολλά πεδία δημιουργίας. Τι τους θέλουμε τους συγγραφείς και τους εικονογράφους, αν μπορώ να δημιουργήσω βιβλία μόνος μου μέσα από εφαρμογές ΑΙ (Artificial Intelligence), οι οποίες θα αντλούν από τεράστια δεδομένα και θα δημιουργούν νέα βιβλία, συνέχειες παλαιότερων ιστοριών, οτιδήποτε.

Η συγγραφή θεωρείται υψίστης σημασίας για τον πολιτισμό και οι κυβερνήσεις πρέπει να λάβουν άμεσα μέτρα τα οποία προστατεύουν την ανθρώπινη δημιουργικότητα και γνώση και θα ρυθμίσουν τη χρήση της ΑΙ ώστε να αξιοποιείται ηθικά και νόμιμα, βάζοντας ένα τέλος στην αδιαφανή ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης.

Τα όρια δεν έχουν τεθεί και βρισκόμαστε ενώπιον μιας πολύ επικίνδυνης χαράδρας, μιας στροφής του παγκόσμιου πολιτισμού, όπου αν πέσουμε μέσα, ο γυρισμός θα είναι σχεδόν αδύνατος. Η ώρα είναι τώρα για όλους τους φορείς που ασχολούνται με το βιβλίο προκειμένου να τεθεί ένα σαφές πλαίσιο.

Τα τρία γεγονότα του 2023

Γεγονός 1

Το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Οργάνωσης Βιβλίων για τη Νεότητα (ΙΒΒΥ) – Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, είναι ο επίσημος χορηγός της ICBD 2023 (International Children’s Book Day), της Παγκόσμιας Ημέρας Παιδικού Βιβλίου στις 2 Απριλίου 2023. Το μήνυμα που ταξίδεψε φέτος σε όλο τον κόσμο είχε τον τίτλο «Είμαι βιβλίο, διάβασέ με» και φέρει την υπογραφή του καταξιωμένου Έλληνα συγγραφέα Βαγγέλη Ηλιόπουλου, ενώ η αφίσα που μαζί με το μήνυμα θα βρεθεί σε σχολεία, βιβλιοθήκες και κάθε τόπο του πλανήτη όπου ζουν παιδιά είναι της σπουδαίας εικαστικού Φωτεινής Στεφανίδη. Πρόκειται για την κορυφαία στιγμή στον χώρο της παιδικής λογοτεχνίας το 2023, καθώς έβγαλε τη δημιουργία της χώρας από τα σύνορα και έδρασε με εξωστρέφεια που τόσο έχει ανάγκη η εγχώρια παραγωγή.

Η σκυτάλη για το 2024 πέρασε στην IBBY Japan, το αντίστοιχο τμήμα της Ιαπωνίας. Το μήνυμα για την παγκόσμια ημέρα παιδικού βιβλίου για τη νέα χρονιά έγραψε η διακεκριμένη 88χρονη συγγραφέας Eiko Kadono, η οποία μάλιστα είχε παραλάβει το Βραβείο Χ.Κ. Άντερσεν 2018 στην Αθήνα, στο πλαίσιο του 36ου Διεθνούς Συνεδρίου της ΙΒΒΥ ενώ το εικαστικό μέρος της αφίσας ανήκει στην 62χρονη εικονογράφο η Nana Furiya.

Γεγονός 2

Το άλλο μεγάλο γεγονός της χρονιάς ήταν αναμφίβολα η δράση “Χάρισε ένα βιβλίο, δυνάμωσε το φως“, η οποία ξεκίνησε από το ELNIPLEX και την ομάδα βιβλιοπωλείων “Είμαστε το βιβλιοπωλείο σου” και πήρε την οπτική της δύναμη από τη σπουδαία αφίσα της κορυφαίας Φωτεινής Στεφανίδη που αφιλοκερδώς δημιούργησε ένα φως το οποίο κατέκλυσε το βλέμμα όποιου το αντίκριζε.

Η δράση εξελίχθηκε γρήγορα σε ένα απρόσμενα τεράστιο κύμα φιλαναγνωσίας σε όλη την Ελλάδα και την Κύπρο που μέσα από πλατιά στήριξη φορέων, εκπαιδευτικών, εκδοτών, συγγραφέων και βιβλιοθηκών, κατέκλυσε αρχικά το διαδίκτυο και ακολούθως σχολικές αίθουσες, βιβλιοθήκες, βιβλιοπωλεία, σπίτια, χώρους δουλειάς, παιδιατρικά νοσοκομεία κ.α. Χίλιες πεντακόσιες αφίσες τυπώθηκαν και ταχυδρομήθηκαν με έξοδα του ELNIPLEX σε κάθε γωνιά της Ελλάδας και της Κύπρου. Το σύνθημα της καμπάνιας, η ημερομηνία και ο συμβολισμός επιλέχθηκαν από τον (γράφοντα) Απόστολο Πάππο, ενώ η ζύμωση και η σύμπραξη με τη άξια βιβλιοπώλισσα Χρυσούλα Καρολίδου αρχικά και την ομάδα “Είμαστε το βιβλιοπωλείο σου” ακολούθως έδωσε το πλάτος της πολυσυμμετοχικότητας αλλά και την κατεύθυνση στα πολλά μικρά βιβλιοπωλεία όλης της χώρας στη φιλαναγνωστική αυτή δράση. Ήταν μια κατεύθυνση που θέλαμε να δώσουμε και μια διάσταση που θέλαμε να αναδείξουμε.

Η ανατροφοδότηση που λάβαμε ήταν πλατιά και συγκλονιστική: νηπιαγωγεία χάριζαν βιβλία σε δομές ηλικιωμένων, μουσικά γυμνάσια της Μακεδονίας χάριζαν βιβλία σε φυλακές, σχολεία της άγονης γραμμής με ελάχιστους μαθητές αγωνιούσαν να βρουν 3 και 4 βιβλία για να τα διαβάσουν και να τα χαρίσουν, χωριά στην Κύπρο έφτιαχναν απίστευτες φιλαναγνωστικές συνθήκες, δράσεις από χαρισματικούς ανθρώπους κατέκλυσαν βιβλιοθήκες και σχολικές τάξεις, συνάδελφοι εκπαιδευτικοί οργάνωσαν μαζικές ανταλλαγές βιβλίων μεταξύ τους στους χώρους εργασίας, βιβλιογιορτές έλαμψαν σε κάθε γωνιά. Πλέον, έχουμε κάνει όλοι μαζί ένα τεράστιο βήμα για να γίνει η 21η Δεκεμβρίου ο μεγάλος φιλαναγνωστικός θεσμός της Ελλάδας και της Κύπρου, η δική μας Βιβλιοπλημμμύρα. Σε μια Κύπρο όπου έγιναν καταπληκτικά πράγματα και όλη η εκστρατεία τέθηκε, κατόπιν μιας συγκλονιστικής κινητοποίησης της Cybby, του Κυπριακού Συνδέσμου, της Έλενας Περικλέους και όλων των προικισμένων συνεργατών,  βιβλιόφιλων και συγγραφέων της Μεγαλονήσου, υπό την αιγίδα της υφυπουργού Πολιτισμού της Κύπρου.

Η μεγάλη φιλαναγνωστική εκστρατεία #diavazoume από το ELNIPLEX ήταν πολύ καιρό στα σκαριά. Την επεξεργαστήκαμε για να παρέμβει και να διεισδύσει με ποικίλους τρόπους σε σχολικές τάξεις, σε δομές και σπίτια, σε βιβλιοπωλεία και βιβλιοθήκες, προκειμένου να ενισχύσει τη φιλαναγνωσία, να αποτελέσει έναν συνδετικό κρίκο μεταξύ όλων των παραγόντων, οι οποίοι φιλοδοξούμε να ενώσουν τις δυνάμεις τους μαζί μας. Η αφίσα φιλοτεχνήθηκε από τον διακεκριμένο εικονογράφο Πέτρο Μπουλούμπαση και ταξίδεψε με εκατοντάδες αυτοχρηματοδοτούμενες ταχυδρομικές αποστολές σε σχολεία και βιβλιοθήκες σε Ελλάδα και Κύπρο, ενώ είναι διαθέσιμη και ηλεκτρονικά να την κατεβάσει ελεύθερα όποιος θέλει. Ήδη κινείται και με τα εξειδικευμένα άρθρα και το υλικό με το οποίο θα υποστηρίξουμε τους συμμετέχοντες και τις συμμετέχουσες θα αποκτήσει μια νέα δυναμική από τη νέα χρονιά. Εδώ μπορείτε να δείτε τι είναι ακριβώς η εκστρατεία, ποιος και πώς μπορεί να συμμετέχει στη φιλαναγνωστική εκστρατεία.

Το 2023 η εκστρατεία #diavazoume χάρισε σε σχολεία, εκπαιδευτικούς και βιβλιοθήκες πάνω από 430 βιβλία, τα 230 εκ των οποίων πήγαν στην Βιβλιοθήκη Καρλοβάσου Σάμου που στεγάζεται στην ιστορική Πορφυριάδα Σχολή, ένα σπουδαίο κτίριο του νησιού με τεράστια ιστορία. Εκατόν πενήντα βιβλία χαρίστηκαν σε σχολεία και σε ανθρώπους που τα προωθούν σε σχολεία και απεστάλησαν με τις αφίσες της δράσης “Χάρισε ένα βιβλίο, δυνάμωσε το φως”.

Όλες οι δράσεις του #diavazoume θα έχουν ως επίσημο μουσικό θέμα τον Βιβλιοπόντικα της συνθέτριας Τατιάνα Ζωγράφου. Ακούστε το τραγούδι εδώ.

Μόλις αρχίσαμε.

Γεγονός 3

Η έρευνα του ΕΠΙΨΥ. Δύο στους πέντε Έλληνες εφήβους ηλικίας 11, 13 και 15 ετών διαβάζουν λογοτεχνικά βιβλία εκτός σχολείου, σύμφωνα με την Πανελλήνια Έρευνα που πραγματοποίησε το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας (ΕΠΙΨΥ). Ακόμα κι αν το ποσοστό διαφοροποιείται σημαντικά ανάλογα με τα δημογραφικά και τα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά των εφήβων, δεν παύει να φανερώνεται κάποια δυναμική, ειδικά στις ηλικίες 11-15, καθώς τα παιδιά λυκείου εγκαταλείπουν το διάβασμα εξωσχολικών βιβλίων εξαιτίας της απορρόφησης στις εξετάσεις των Πανελληνίων, μεγάλη επιτυχία του εκπαιδευτικού μας συστήματος.

Στα επιμέρους στοιχεία, τα κορίτσια (48,7%) υπερτερούν των αγοριών (31,8%), οι 11χρονοι (51,6%), υπερτερούν των 13χρονων και των 15χρονων, αλλά και οι 13χρονοι με τη σειρά τους (39,8%), των 15χρονων (32,6%). Επίσης, σημαντικό να αναφερθεί είναι ότι έφηβοι από οικογένειες υψηλότερου βιοτικού επιπέδου/εισοδήματος (46,8%) διαβάζουν περισσότερο έναντι εφήβων από οικογένειες μέσου ή χαμηλότερου οικονομικού επιπέδου.

2,8% απάντησαν ότι δεν έχουν κανένα βιβλίο στο σπίτι τους, 10,6% ότι έχουν μέχρι 10 βιβλία και 18,1% ότι έχουν έχουν 10-25 βιβλία. Άρα έχουμε 31,5% που έχουν από κανένα μέχρι 25 το πολύ βιβλία σπίτι τους, ήτοι μέχρι ένα ράφι βιβλιοθήκης. Κοινώς δεν υπάρχει βιβλιοθήκη στο 1/3 των σπιτιών εφήβων. Ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι το 29,5% έχει 26-100 βιβλία στο σπίτι του (σχεδόν ένας στους τρεις) και ασφαλώς ακόμα πιο σημαντικό είναι ότι ένας στους τρεις έχει από 100 ως και πάνω από 500 βιβλία: 18,7% 100-200 βιβλία, 12,7% έχουν 201-500 βιβλία και 7,6% πάνω από 500 βιβλία.

Συμπερασματικά, η έρευνα αποτυπώνει την έκταση και τη σημασία της ανάγνωσης λογοτεχνικών βιβλίων από τους εφήβους, καθώς αυτή φαίνεται να συνδέεται με συμπεριφορές που προάγουν την ψυχοκοινωνική τους υγεία

Το πλήρες θεματικό τεύχος είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του ΕΠΙΨΥ https://www.epipsi.gr/images/HBSC-WHO-Greece-22-Books.pdf

Σημαντικές ειδήσεις του 2023

• Η Χρυσή Λίστα 2023 ανακοινώθηκε τη Δευτέρα 13 Μαρτίου στις 9:00 μ.μ. (#xrysh_lista_2023, #xrysh_lista, #elniplexgoldlist, #elniplexgoldbooklist). Συμπεριλήφθηκαν 100 βιβλία, ως εξής: 7 βιβλία για παιδιά 0-3-3,5 περίπου ετών, 34 βιβλία Ελλήνων και ξένων δημιουργών για παιδιά περίπου 4-7 ετών, 18 βιβλία Ελλήνων και ξένων δημιουργών για παιδιά περίπου 8-11 ετών, 17 βιβλία Ελλήνων και ξένων συγγραφέων για παιδιά περίπου 12-17+ ετών, 14 βιβλία γνώσεων Ελλήνων και ξένων συγγραφέων για παιδιά όλων των ηλικιών, 8 βιβλία από άλλες αξιόλογες υποκατηγορίες (graphic novels, εκπαιδευτικά, βιβλία για γονείς, δοκίμια) και 2 βιβλία τα οποία μνημονεύονται και σημαίνονται με ειδική Ειδική Μνεία καθώς αποτελούν εκδοτικό γεγονός για τη χώρα. Ξεχώρισαν ανάμεσα σε άλλα τα βιβλία Οι λύκοι μες στους τοίχους, του Neil Gaiman (Φουρφούρι), Ο κύκλος, της Ροδούλας Παππά (Νεφέλη), Εκατό: Όλα όσα μαθαίνουμε σε μια ζωή (Key Books), Άκουσέ με, κοίτα, της Γιώτας Κ. Αλεξάνδρου (Ελληνοεκδοτική), Ο θησαυρός της Βαγίας (graphic novel) του Kanellos Cob (Πατάκης), Με κλειστά μάτια, της Αγγελικής Δαρλάση (Μεταίχμιο), Η ιστορία των λέξεων για παιδιά, της Mary Richards (Καπόν), Το ταξίδι του Αϊ-Βασίλη, της Mia Cassany (Πατάκη), Το τείχος- Μια διαχρονική ιστορία, των Giancarlo Macri, Carolina Zanotti (Susaeta), Sandman: Κουκλόσπιτο (2), του Neil Gaiman (Anubis). Δείτε όλα τα βιβλία εδώ.

• Τον Απρίλιο ανακοινώθηκαν τα βραβεία του Ελληνικού Τμήματος της ΙΒΒΥ – Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου 2023. Τα βραβεία απονεμήθηκαν στους Μάκη Τσίτα για το βιβλίο Έρχεται ο γίγαντας, στην Ίριδα Σαμαρτζή (εικονογράφηση) και στη Μαρία Παπαγιάννη (συγγραφή) για το βιβλίο Στο Πικεφί, στη Λίλη Λαμπρέλλη για το βιβλίο Το πέρασμα. Αϊβαλί- Μυτιλήνη, 1922, στον Πολυχρόνη Κουτσάκη για το βιβλίο Φωτιά, στην Ιουλίτα Ηλιοπούλου για το βιβλίο Ο Ελύτης για παιδιά, στη Mary Richards (συγγραφή), στον Ηλία Μαγκλίνη (μετάφραση) και στις Εκδόσεις Καπόν για το βιβλίο Η ιστορία των λέξεων για παιδιά, στην Kimberly Brubaker Bradley (συγγραφή), στη Βάσια Τζανακάρη (μετάφραση) και στις Εκδόσεις Παπαδόπουλος για το βιβλίο Μας μεγάλωσαν λύκοι, τη Δανάη Δραγωνέα για το βιβλίο Το νησί της βροχής. Ένα μυστικό ημερολόγιο, στον Cob Kanellos για το βιβλίο Ο θησαυρός της Βαγίας, στον Αχιλλέα Ραζή για την εικονογράφηση του βιβλίου Είναι τέρας; (συγγραφή Αχιλλέας Ραζής). Δείτε τα όλα εδώ.
• Νικήτρια του Astrid Lindgren Memorial Award, του μεγαλύτερου βραβείου παιδικού βιβλίου στον κόσμο, αναδείχθηκε η Αμερικανίδα συγγραφέας Laurie Halse Anderson η οποία θα λάβει ως συνοδευτικό έπαθλο πέντε εκατομμύρια σουηδικές κορώνες (πάνω από 475.000$). Περισσότερα εδώ.
• Το δέντρο που έδινε και όλα τα βιβλία του Σελ Σιλβερστάιν επανεκδίδονται σε υψηλή ποιότητα από τις Εκδόσεις Διόπτρα, μετά από 25 χρόνια στις εκδόσεις Δωρικός. Ένας κορυφαίος δημιουργός, συνεχίζει 24 χρόνια μετά τον θάνατό του, να χαρίζει σημαντικές αναγνωστικές στιγμές.

• Ο Μήνας Εφηβείας 2023 που διοργανώνεται από τις Εκδόσεις Πατάκη ήρθε για 13η συνεχόμενη χρονιά με πλήθος διαδικτυακών και δια ζώσης εκδηλώσεων που στόχο είχαν για ακόμα μία φορά να δημιουργήσουν νέα ερεθίσματα για τους νέους και να προκαλέσουν το ενδιαφέρον τους για τη λογοτεχνία, την τέχνη, την επιστήμη και άλλους ενδιαφέροντες τομείς.

• Στις 19 Οκτωβρίου ανακοινώθηκε ότι οι συγγραφείς Βαγγέλης Ηλιόπουλος και Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου και το σωματείο Διαβάζοντας Μεγαλώνω που φέτος συμπλήρωσε 10 χρόνια, καθώς και ο συγγραφέας Κυριάκος Μαργαρίτης και η εμψυχώτρια αναγνωστικών δράσεων Μαρία Μιχαηλίδου από την Κύπρο είναι οι υποψήφιοι και υποψήφιες για το διεθνές βραβείο Astrid Lindgren Memorial Award 2024, ενώ την προηγούμενη μέρα είχε ανακοινωθεί ότι για τη συγγραφή το βιβλίο «Το πέρασμα. Αϊβαλί-Μυτιλήνη, 1922», της Λίλης Λαμπρέλλη (Εκδόσεις Πατάκη, 2022), για την εικονογράφηση το βιβλίο «Είναι τέρας;», σε εικονογράφηση Αχιλλέα Ραζή (Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, 2022) και για τη μετάφραση το βιβλίο «Μας μεγάλωσαν λύκοι», σε μετάφραση της Βάσιας Τζανακάρη (συγγραφή Kimberly Brubaker Bradley) από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος (2022), προτάθηκαν από το Διοικητικό Συμβούλιο του Ελληνικού Τμήματος της ΙΒΒΥ – Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου να αναγραφούν στους Τιμητικούς Πίνακες της ΙΒΒΥ 2024 (IBBY Honour List 2024).
• Ο κατάλογος White Ravens 2023 της Internationale Jugendbibliothek, International Youth Library περιλάμβανε 6 ελληνόγλωσσα βιβλία, 5 από την Ελλάδα και 1 από την Κύπρο, ήτοι Επιχείρηση Λόγος: Το μυστήριο του κινητού, του Πέτρου Πανάου (εκδ. Τελεία), Πάρτι στο ποτάμι, της Χριστίνας Αποστολίδη, εικ. Σεραφείμ Στρουμπής (εκδ. Ψυχογιός), Αριστοτέλης, του Τάσου Αποστολίδη, εικ.: Αλέκου Παπαδάτου (εκδ. Ίκαρος), Για φαντάσου: φανταστικά τραγούδια για φανταστικά παιδιά, του Κυριάκου Χαρίτου, εικ.:Ντανιέλα Σταματιάδη(εκδ. Μεταίχμιο), Τετράγωνα κύματα, ιπτάμενες μέδουσες, του Θοδωρή Κούκια (εκδ. Κέδρος) και Οι Ακροβάτες, του Κώστα Θεοχάρη (εκδ. Καλέντης)
• Τον Σεπτέμβριο, όταν ολοκληρώθηκε η νέα μεγάλη, ριζική αναβάθμιση του ELNIPLEX, αισθητικά και τεχνικά, είχαμε αποφασίσει ότι θα αγκαλιάσουμε όλα τα θαυμάσια που βλέπαμε τον τελευταίο καιρό να συμβαίνουν στην Κύπρο από τους ανθρώπους και τους φορείς του βιβλίου. Έτσι, το κουμπί Κύπρος βρίσκεται από τότε στην αρχική του ELNIPLEX και οδηγεί σε όλες τις ειδήσεις που σχετίζονται με τη Μεγαλόνησο.
• Τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας της Κύπρου για εκδόσεις του έτους 2022 κέρδισαν η συγγραφέας Δέσποινα Ηρακλέους για το έργο της Πού πήγαν τα φαντάσματα; (εκδόσεις Διάπλαση), ο συγγραφέας Πέτρος Πανάου για το έργο του Επιχείρηση Λόγος: Το μυστήριο του κινητού (εκδόσεις Τελεία) και η εικονογράφος Χρύσω Χαραλάμπους για την εικονογράφηση του έργου 1000 τρόποι να στύψεις ένα λεμόνι (συγγραφέας: Δανάη Δάσκα, εκδόσεις Παπαδόπουλος), ενώ η Αγγελική Χαλκιοπούλου θα είναι η υποψήφια της Κύπρου για το διεθνές βραβείο IBBY-iRead Outstanding Reading Promoter Award.

• Έξοχο νέο και πολύ σημαντικό για τη φιλαναγνωστική κουλτούρα και διάδοση ήταν η δημιουργία από την Greek Library of London της Greek Children’s Library. Αποστολή της Greek Children’s Library είναι η συγκέντρωση, η καταλογοποίηση και ο δανεισμός ελληνικών παιδικών και εφηβικών βιβλίων στα 105 παροικιακά σχολεία του Ηνωμένου Βασιλείου και στο καθημερινό Ελληνικό Νηπιαγωγείο-Δημοτικό και Ελληνικό Γυμνάσιο-Λύκειο του Λονδίνου. Τη Διεύθυνση της Παιδικής Βιβλιοθήκης έχει αναλάβει η Γεωργία Καραντώνα, υποψήφια διδάκτωρ παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και εκπαιδευτικός σε σχολεία που υπάγονται στο Γραφείο Εκπαίδευσης Λονδίνου και στην Κυπριακή Εκπαιδευτική Αποστολή.
• Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ανακοίνωσε μετά από σχεδόν έξι μήνες που εκκρεμούσαν οι βραχείες λίστες, τους νικητές των Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων 2022 (για τις εκδόσεις 2021), των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης (εκδόσεις 2021) και των Κρατικών Βραβείων Παιδικού Βιβλίου 2022 (εκδόσεις 2021). Νικητές αναδείχθηκαν η Ζάζα της Αργυρώς Πιπίνη και του Πέτρου Μπουλούμπαση, η Μάσκα του Καπιτάνο του Μάνου Κοντολέων, η Μοναχική Υπόθεση της Μυρτώς Καλοφωλιά, Οι Μεγάλοι… μικροί: οι Επιστήμονες της Αγγελικής Δαρλάση και Ο Κύκλος των Κυκλάδων της Βάσιας Εξάρχου.
• Με το πρότζεκτ Nikos Kazantzakis – Pondering ο καλλιτέχνης Γιάννης Καρλόπουλος και οι συνεργάτες του (Karlopoulos & Associates) κέρδισε το Χρυσό Βραβείο στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Design ED Awards για τον σχεδιασμό της νέας σειράς βιβλίων του Νίκου Καζαντζάκη που κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Διόπτρα.

• Απονεμήθηκαν στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση τα βραβεία ΕΒΓΕ 2023 (Ελληνικά Βραβεία Σχεδιασμού Οπτικής Επικοινωνίας). Συνολικά δόθηκαν 126 διακρίσεις, ήτοι 40 βραβεία και 86 έπαινοι σε 40 κατηγορίες και ανάμεσα σε 1300 συμμετοχές. Βραβείο ΕΒΓΕ Εικονογράφησης Βιβλίου για το βιβλίο Η Μυρτώ και η Σμύρνη των θαυμάτων, σε εικονογράφηση της Άννας Τζώρτζη, των Ζήνωνα Ζαμπακίδη και Βασιλικής Μαρκάκη, από τις Εκδόσεις Πατάκη, Βραβείο ΕΒΓΕ Εικονογράφησης Εξωφύλλου στο Η ζωή και τα αγριοκόριτσα, με Designer Κωνσταντίνο Καραβέλλα, της Karavellas x Team και εικονογράφο της Camille Ferrari, από τις Εκδόσεις Petita Demas, Βραβείο ΕΒΓΕ εξωφύλλου βιβλίου στο Τρυφερούλης νεκροτόμος, για την έκδοση της ποιητικής συλλογής του Γιώργου Δομιανού, από την Κάπα Εκδοτική και έπαινοι σε αρκετά βιβλία, μεταξύ των οποίων Οι ακροβάτες, του Κώστα Θεοχάρη, από τις εκδόσεις Καλέντη, Τα Νεαπολίτικα, οδοιπορικό παιδικών αναμνήσεων, του Θανάση Πέτρου, από τις Eκδόσεις Οblik, Η πυρά, εικονογράφηση εξωφύλλου, από τις Εκδόσεις Κλειδάριθμος, η Μισή καρδιά, tillnoon, από τις Εκδόσεις Κέδρος και Ντεόν το Ακορντεόν, από την Ερμίνα Εμμανουήλ, της Κλεοπάτρας Χαραλάμπους.
• Στις 12 Μαΐου, στα πλαίσια του φεστιβάλ Comicdom CON Athens 2023, η τελετή απονομής των Ελληνικών Βραβείων Κόμικς, όπου βραβεύτηκαν comics και graphic novels κυκλοφορίας 2022. Ανάμεσα στους νικητές συναντάμε την Καλύτερη καλλιτεχνική επιμέλεια για το graphic novel Αριστοτέλης του Τάσου Αποστολίδη υπό την επιμέλεια του Αλέκου Παπαδάτου, το οποίο ψηφίστηκε πρώτο στην κατηγορία Καλύτερου Σχεδίου, το Βραβείο Καλύτερου Εξωφύλλου στον Νίκο Κούρτη για το εξώφυλλό του στο Η μοναξιά της αβύσσου το οποίο απέσπασε και το Βραβείο Καλύτερου Διασκευασμένου Σεναρίου και το Βραβείο Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου στο 1923 του Θανάση Πέτρου το οποίο έλαβε το Βραβείο Καλύτερου Κόμικ της χρονιάς.
• Για να γιορτάσει το θέμα της Διεθνούς Ημέρας Μετάφρασης 2023 με τίτλο Η μετάφραση αποκαλύπτει τα πολλά πρόσωπα της ανθρωπότητας, το Διεθνές Συμβούλιο Μετάφρασης παρουσίαση τη φετινή αφίσα της Διεθνούς Ημέρας Μετάφρασης (International Translation Day) για το 2023.  Η φετινή αφίσα αποτίει φόρο τιμής στα πολλά ανθρώπινα πρόσωπα και ιστορίες που έγιναν ορατές μέσω της μετάφρασης. Όλο το μήνυμα εδώ.

• Σε “Μυρσίνη Ζορμπά” μετονομάστηκε η Παιδική Βιβλιοθήκη του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Υπεύθυνος της Παιδικής Βιβλιοθήκης του Δικτύου είναι ο Θανάσης Κοτσοβός.
• Οι Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ, τιμώντας τη μνήμη, το έργο και την προσφορά της κορυφαίας συγγραφέα, Ζωρζ Σαρή, δημιούργησαν έναν υπέροχο ιστότοπο όπου συγκέντρωσαν πλούσιο υλικό με τη ζωή, τα βιβλία της, σπάνιες φωτογραφίες, βίντεο με συνεντεύξεις της, γραπτές συνεντεύξεις και δημοσιεύματα στον ηλεκτρονικό και έντυπο τύπο και εκπαιδευτικό υλικό με φιλαναγνωστικές δραστηριότητες που επιμελήθηκαν οι εξαίρετες εκπαιδευτικοί Χρύσα Κουράκη και Τζελίνα Βογιατζόγλου και δίνονται ελεύθερα από τις Εκδόσεις Πατάκη σε όλους (πατήστε εδώ). Την επιμέλεια και τον συντονισμό αυτού του τεράστιου υλικού στο site https://www.zorzsari.gr/ είχε ο Δικαίος Χατζηπλής.

• Με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννηση της Άλκης Ζέη, οι Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ προέτρεψαν τις σχολικές μονάδες να αναλάβουν ενεργό δράση και να γιορτάσουν την επέτειο αυτή δίνοντας στη βιβλιοθήκη τους την ονομασία «Άλκη Ζέη». Οι Εκδόσεις προχώρησαν στη δωρεά βιβλίων για παιδιά σε συνολικά 20 σχολικές βιβλιοθήκες, 10 βιβλιοθήκες δημοτικών σχολείων και 10 βιβλιοθήκες γυμνασίων. Μαζί με τα βιβλία δόθηκε μια τιμητική πλακέτα στην οποία αναγράφεται η ονομασία της βιβλιοθήκης (Βιβλιοθήκη «Άλκη Ζέη»), ώστε να τοποθετηθεί στην είσοδό της ή σε εμφανές σημείο του χώρου.
• Συμπληρώθηκαν φέτος τον Απρίλιο 80 χρόνια από την πρώτη έκδοση του Μικρού Πρίγκιπα. Εκείνο τον Απρίλιο, ο αριστοκρατικής καταγωγής πιλότος, δημοσιογράφος και συγγραφέας Antoine de Saint-Exupéry, εκδίδει στα σαράντα τρία του, στη Νέα Υόρκη όπου έχει εγκατασταθεί από το 1940, το πλέον ευπώλητο και πολυμεταφρασμένο έργο στον κόσμο μετά την Βίβλο. Τον Μικρό Πρίγκιπα, τον θρυλικό πλέον Le Petit Prince, των πεντακοσίων πέντε γλωσσών και διαλέκτων και των διακοσίων και πλέον εκατομμυρίων αντιτύπων. Διαβάστε το άρθρο του ELNIPLEX εδώ.
• Στη 40χρονη Ουαλή συγγραφέα Manon Steffan Ros πήγε το περίφημο βραβείο Yoto Carnegie Medal 2023, το πλέον αναγνωρισμένο βραβείο παιδικού βιβλίου στο Ηνωμένο Βασίλειο σε τελετή που έγινε στο Λονδίνο με οικοδεσπότη τη Λόρεν Τσάιλντ. Είναι η πρώτη φορά που το εν λόγω βραβείο πήγε σε μεταφρασμένο βιβλίο. Στην εικονογράφηση, νικητής ήταν ο Βιετναμέζος Jeet Zdung για το βιβλίο Saving Sorya: Chang and The Sun Bear, του ομοεθνή του συντηρητή άγριας ζωής Trang Nguyen.
• Το silent βιβλιο της διακεκριμένης ελληνίδας εικονογράφου Ντανιέλας Σταματιάδη “Μια αρχή, ένα τέλος, μια αρχή ξανά” που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη μπήκε στη λίστα The Braw Amazing Bookshelf της Διεθνούς Έκθεσης Παιδικού Βιβλίου της Μπολόνια (Bologna Children’s Book Fair). Στην ίδια λίστα βρίσκεται και το εκ Κύπρου βιβλίο Η Καρολίνα τρώει τις εποχές της Κυπριοδομινικανής Πενέλοπε Βάσκες Χατζηλύρα σε εικονογράφηση της Χρύσως Χαραλάμπους.
• Απονεμήθηκαν την Παρασκευή 12 Μαΐου 2023 στο αμφιθέατρο «Theo Angelopoulos» του Γαλλικού Ινστιτούτου από την Εταιρεία Ελλήνων Μεταφραστών Λογοτεχνίας, τα ετήσια βραβεία μετάφρασης, ευποιίας και καλλιτεχνικού έργου. Το Βραβείο μετάφρασης παιδικού μυθιστορήματος έλαβε η Άννα Παπασταύρου για το βιβλίο του Αρτούρο Αλεξανιάν, «Το παιδί και οι Άνεμοι της Αρμενίας» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καλέντη.
• Η Μαρία Ανδρικοπούλου με Το βιβλίο των καταστροφών (εικ.: Μυρτώ Δεληβοριά, Καλέντης), ο Θοδωρής Κούκιας με το δυστοπικό Τετράγωνα κύματα, ιπτάμενες μέδουσες (Κέδρος), ο Αχιλλέας Ραζής με το Είναι τέρας; (Καλειδοσκόπιο) και ο Κυριάκος Χαρίτος με το Για φαντάσου (εικ. Ντανιέλα Σταματιάδη, Μεταίχμιο) ήταν οι νικητές στα βραβεία του ηλεκτρονικού περιοδικού Αναγνώστης 2023.

• Σε δέκα μέρες συμπληρώνονται 3 χρόνια του TOP-10 με τα καλύτερα βιβλία από το ELNIPLEX. Πρόκειται για ένα ανεξάρτητο TOP-10 ανά ηλικία ή και είδος που δεν στηρίζεται ούτε σε πωλήσεις, ούτε σε σχέσεις και συσχετισμούς, αλλά στην κρίση των συντακτών του ELNIPLEX. 156 εβδομάδες και συνεχίζουμε!

Ραντεβού το 2024. Καλή χρονιά!