Γνωρίστε το φιλαναγνωστικό πρόγραμμα Η Αλίκη στη χώρα του συγγραφέα («Alice in Writer’s Land») της συμβούλου εκπαιδευτικού, ερευνήτριας παιδικής λογοτεχνίας και creative director Αγγελικής Χαλκιοπούλου που βραβεύτηκε με το διεθνές βραβείο The Freedom Through Literacy Award 2021 που απονέμεται από το Judith’s Reading Room από το 2015, ένα αναγνωστικό κέντρο με έδρα την Πενσυλβάνια των Η.Π.Α. που προωθεί έμπρακτα την φιλαναγνωσία παγκοσμίως. 
Γράφει η Αγγελική Χαλκιοπούλου*
Στο πρόγραμμα που υλοποιώ για τα παιδιά υπάρχουν δύο κυρίαρχες φράσεις: «Ανέβα επίπεδο» και «Μάθε μου να μαθαίνω». Οι φράσεις αυτές συνοψίζουν την προσπάθειά μου ως δημιουργού να εντάξω, με ένα σύγχρονο και βιωματικό τρόπο το βιβλίο στην σχολική τάξη.
Η δράση ως κύριο στόχο έχει τη σύνδεση ήρωα, συγγραφέα και παιδιού σε ένα φανταστικό κυνήγι θησαυρού ερωτήσεων και με ξεναγούς την Αλίκη, τον λαγό Τι, τον Τρελοκαπελά και μελλοντικά πολλούς άλλους ήρωες-σύμβολα του εμβληματικού παιδικού λογοτεχνικού έργου «Η Αλίκη στην χώρα των Θαυμάτων». Μόνο που στην περίπτωση του συγκεκριμένου προγράμματος η χώρα γεμίζει θαύματα από το μυαλό των συγγραφέων και η Αλίκη μεταμορφώνεται σε έναν θαρραλέο εξερευνητή που ρωτά, συλλέγει πληροφορίες, τις επεξεργάζεται.
Η λογοτεχνία είναι για μένα μία πηγή πληροφορίας, γνώσης, πρόκλησης. Είναι η ώθηση προς ένα άλλο επίπεδο εκπαίδευσης. Το παιδί με αρωγό την έμπνευση ενός βιβλίου μπορεί να στήσει τη δική του ιστορία μάθησης και ζωής. Δεν υπάρχει σωστό και λάθος. Υπάρχει καλλιέργεια προσπάθειας, ενσυναίσθησης, ψυχικής ανθεκτικότητας, ευγενούς άμιλλας και δημιουργικής σκέψης.
Το πρόγραμμα παρουσιάζεται σε τρεις επισκέψεις-βήματα σε τάξεις και προσαρμόζεται ηλικιακά:
1ο βήμα: Τι συμβαίνει; ΠΕΡΙΕΡΓΕΙΑ
Η περιέργεια είναι ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία της μάθησης κι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά γνωρίσματα των παιδιών.
Οι ερωτήσεις οδηγούν σε ανακαλύψεις, κάποτε σε απαντήσεις και κάποτε σε αδιέξοδα που κι αυτά μάς μαθαίνουν πολλά για την ανθρώπινη φύση και τη ζωή.
Στην πρώτη αυτή ενότητα τα παιδιά καλούνται να ανακαλύψουν ως μικροί βιβλιο-εξερευνητές, τη βασική έννοια που πιστεύουν ότι αναζητούν.
Οι ερμηνείες συνήθως είναι πολλές και καλοδεχούμενες, μία όμως θα είναι η βασική ιδέα-έμπνευση του συγγραφέα. Τι συμβαίνει λοιπόν εδώ; Μία ραδιοφωνική εκπομπή, ένα βίντεο, μία ηχογράφηση θα οδηγήσουν σε παζλ ερωτήσεων κάθε μορφής. Δίνεται η ευκαιρία τόσο στα παιδιά όσο και στους δασκάλους να διερευνήσουν την πληροφορία γλωσσικά, λογοτεχνικά, γεωγραφικά, μυθικά-ιστορικά, μουσειακά, συναισθηματικά, μουσικά, πάντα ανάλογα με την τάξη και την ηλικιακή ομάδα στην οποία απευθύνονται.
2ο βήμα: Πώς το αντιλαμβάνεσαι; ΦΑΝΤΑΣΙΑ
Βίντεο του Τρελοκαπελά : Ο «Χάρτης του ήρωα!» Ποιος νομίζω ότι είναι ο ήρωας/ίδα; Ποια η ιστορία του;
Συνέλεξες πληροφορίες, βρήκες απαντήσεις, έμαθες κάποια στοιχεία για τους συγγραφείς. Και τώρα;
Τώρα φτιάχνεις τον χάρτη των πληροφοριών σου. Πώς; Μα, με μπόλικη φαντασία! Ο Τρελοκαπελάς θα καθοδηγήσει τα παιδιά ή μήπως όχι;
Αυτή η ενότητα ζητά από τα παιδιά να συνθέσουν, να σκαρφιστούν, να δημιουργήσουν τον/τους χαρακτήρες και τις ιστορίες της ζωής τους με τον δικό τους μοναδικό τρόπο. Κάθε χάρτης που οδηγεί στον ήρωα της δικής τους ζωής, δηλαδή στον εαυτό τους, διαφορετικός, εκφραστικός και αποκαλυπτικός.
Πόσα παιδιά σκέφτηκαν με παρόμοιο τρόπο;
Πόσα παιδιά διαφοροποιήθηκαν; Πόσες ιστορίες ειπώθηκαν; Πόσο ίδιοι ή διαφορετικοί είμαστε;
Τα παιδιά συμφωνούν ή διαφωνούν με τον/την συγγραφέα;
Η φαντασία του κάθε παιδιού οδηγεί τα κείμενα σε άλλο μονοπάτι, εμπλουτίζοντας τη δημιουργικότητά του και καλλιεργώντας την ικανότητά του για καινοτόμα σκέψη.
Κάθε παιδί θα συμπληρώσει τον χάρτη ιδεών και θα αξιοποιήσει μία σειρά εργαλείων.
3ο βήμα: Πού σε οδηγεί η ιστορία; ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
Φτιάχνοντας το «Παιχνίδι μυαλού» (mind game).
Έχεις καταλήξει σε μία ή περισσότερες έννοιες που σε έχει οδηγήσει το συγκεκριμένο βιβλίο.
Έχεις επίσης ζωντανέψει τους ήρωες και έχεις γνωρίσει λίγο καλύτερα συγγραφείς και εικονογράφους.
Ποιο συναίσθημα κυριαρχεί μέσα σου; Μπορούμε να το εκφράσουμε ως ομάδα μουσικοκινητικά; Θεατρικά; Παίζοντας με το βιβλίο και ένα μεγάλο επιδαπέδιο παιχνίδι ομαδικότητας;
Τι θα έλεγες τώρα να φτιάξεις το δικό σου παιχνίδι;
Με εικαστικά στοιχεία από το βιβλίο και κάποια άλλα που θα σου δοθούν, φτιάξε ηλεκτρονικά πιόνια και παιχνίδι με πίστες και επίπεδα μέσα από την ιστορία του βιβλίου. Πρόσεξε! Το παιχνίδι σου πρέπει να έχει δομή, διαδρομή, ιστορία, δυσκολίες και επιτυχίες.
Σου μαθαίνει λοιπόν τι σημαίνει επιμονή, αυτοσυγκέντρωση και ανθεκτικότητα.
Πώς; Θα σου δώσουμε εμείς τα υλικά για να τα διαμορφώσεις, να τα συνθέσεις και να δημιουργήσεις ένα μοναδικό παιχνίδι μυαλού της τάξης σου.
https://www.elniplex.com/%cf%83%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%ba%cf%8d%cf%80%cf%81%ce%b9%ce%b1-%ce%b1%ce%b3%ce%b3%ce%b5%ce%bb%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%cf%87%ce%b1%ce%bb%ce%ba%ce%b9%ce%bf%cf%80%ce%bf%cf%8d%ce%bb%ce%bf%cf%85-%cf%84%ce%bf/
————————–
* Η Αγγελική Χαλκιοπούλου είναι σύμβουλος εκπαιδευτικός, ερευνήτρια παιδικής λογοτεχνίας και creative director στην εταιρία εκπαιδευτικών προγραμμάτων «Μικρός Οδυσσέας». Φοίτησε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, στο Τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας και παράλληλα σπούδασε Εικονογράφηση και Οπτική Επικοινωνία στην Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών AAS.
Η αγάπη της για την βιωματική μάθηση την καθοδήγησε στην σχεδίαση και στην υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων πολλαπλής νοημοσύνης για παιδιά, με εργαλεία τις τέχνες, τις επιστήμες και κυρίως την παιδική λογοτεχνία.
Υπήρξε για 5 χρόνια Υπεύθυνη του Δημιουργικού Προγράμματος του Κέντρου Προσχολικής Αγωγής και Δημιουργικής απασχόλησης «Φωλιά της Αλίκης», στη Μυτιλήνη. Σχεδιάζοντας το πρόγραμμα, προχώρησε σε μία πρωτοπόρα ένταξη πολλαπλών βιβλιοθηκών παιδικής λογοτεχνίας και παιδαγωγικού παιχνιδιού, δίνοντας παράλληλα τη δυνατότητα στα παιδιά να συνδυάσουν, μέσα από διαφορετικές δράσεις, τα δυο αυτά μοναδικά εργαλεία μάθησης. Με αυτόν το τρόπο αναπτύχθηκαν στον χώρο πρωτοποριακές βιβλιοθήκες ελληνικής και αγγλικής παιδικής λογοτεχνίας, προσχολικής και νηπιακής αγωγής καθώς κι ένα ιδιαίτερα ενημερωμένο τμήμα νεανικής λογοτεχνίας. Δημιουργήθηκε παράλληλα μία άριστη συνεργασία με το τοπικό βιβλιοπωλείο «Book and Art» που της έδωσε την ευκαιρία να συμμετάσχει σε μία ευρύτερη γκάμα παρουσιάσεων βιβλίων και συγγραφέων με την ταυτόχρονη διοργάνωση και βιωματικών εργαστηρίων με τον τίτλο «Μικρός Οδυσσέας».
Τον Ιανουάριο του 2017 μετακόμισε μόνιμα στην Κύπρο και αρχικά συνεργάστηκε με σχολεία και νηπιαγωγεία. Στον πολυχώρο «Masterland» οργάνωσε λογοτεχνικά πρωινά εργαστήρια για δημόσια και ιδιωτικά, δημοτικά σχολεία της Κύπρου ως μία πρωτότυπη εναλλακτική πρόταση εκπαιδευτικής εκδρομής, με αποτέλεσμα μέσα σε 8 μήνες να επισκεφτούν τον χώρο πάνω από 13.000 μαθητές.
Το 2018 ίδρυσε την εταιρία εκπαιδευτικών προγραμμάτων «Μικρός Οδυσσέας», η οποία σχεδιάζει και υλοποιεί για τα σχολεία, βιωματικά, εκπαιδευτικά προγράμματα πολλαπλής νοημοσύνης, με εργαλεία τις τέχνες και την παιδική λογοτεχνία, με την άδεια του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου. Κατά τη διάρκεια αυτής της χρονιάς ταξίδεψε στα σχολεία με το πρότυπο πρόγραμμα φιλαναγνωσίας «Βίβλιος Ίππος», με ιδέες και προτάσεις εναλλακτικής μάθησης κι εκπαίδευσης. Μέσα στα πλαίσια αυτού του προγράμματος το 2019, φιλοξένησε τις συγγραφείς Κατερίνα Τζαβάρα, Ελένη Γερουλάνου, Μαρίνα Γιώτη και Παναγιώτα Πλησή, την εικονογράφο Ίρις Σαμαρτζή και την εκδότρια Μαριάννα Ψύχαλου (εκδ. Μικρή Σελήνη). Μέσα στα πλαίσια των επισκέψεών τους δομήσαν και υλοποιήσαν ιδιαίτερα θεατρικά, εικαστικά και μουσειακά εργαστήρια σε σχολεία και Πανεπιστημιακές Βιβλιοθήκες της Κύπρου.
Το 2021 και με σκοπό την ψυχική ενδυνάμωση των παιδιών στα σχολεία λόγω της πανδημίας, δημιούργησε το πρόγραμμα «Η Αλίκη στην χώρα του συγγραφέα» ψάχνοντας ήρωες και ηρωίδες ψυχικής ανθεκτικότητας, ενσυναίσθησης και έμπνευσης. Στο πρόγραμμα ενσωμάτωσε ως εκπαιδευτικά εργαλεία το διαδικτυακό λογοτεχνικό ραδιόφωνο για τα παιδιά, το επιτραπέζιο παιχνίδι ιστοριών και ηρώων και τη θεατρική παρουσίαση στοιχείων του ήρωα.
Ως δημιουργός των σεναρίων των ραδιοφωνικών εκπομπών του προγράμματος της «Αλίκης στην χώρα του συγγραφέα», προσπαθεί να καλλιεργήσει την περιέργεια με εργαλείο τον ήχο σε μία εποχή κυριαρχίας της εικόνας.
Επιπρόσθετα προχωρά πλέον σε μια ευρεία συνεργασία με βιβλιοθήκες και οργανισμούς πολιτισμού στην Ελλάδα, στοχεύοντας να συνδέσει τον λογοτεχνικό πλούτο των δύο χωρών και να καταστήσει τα προγράμματά της προσβάσιμα και στην Ελλάδα.
