Εργασία-ιδέα: Απόστολος Πάππος-Φωτεινή Βαρδάκα
(copyright ©, Οκτώβριος 2013)
Το portfolio έχει αποκτήσει τα τελευταία χρόνια δεσπόζουσα σημασία στα νηπιαγωγεία. Αποτελεί ουσιαστικά έναν φάκελο συλλογής δεδομένων που δε φωτογραφίζουν απλώς αλλά αποκαλύπτουν την εξέλιξη του παιδιού στους 9,5 μήνες παραμονής του στο νηπιαγωγείο.
Η λέξη portfolio=portafoglio προέρχεται από το λατινικό ρήμα portare που σημαίνει μεταφέρω. Η ρίζα per- και το foglio (φύλλο φυτού ή έντυπο) εκ του λατινικού folium και του ελληνικού φύλλον (phyllon) σημαίνουν αυτόν που περνά, διαπερνά ένα πέρασμα.
Ο όρος Portfolio ή ΦΕΜ (Φάκελος Εργασιών Μαθητή) έχει προσεγγιστεί από αρκετούς επιστήμονες τα τελευταία 15 χρόνια. Στη διεθνή βιβλιογραφία ο ορισμός διαδόθηκε και αποσαφηνίστηκε πλήρως από τους Judith A. Arter and Vicki Spandel καθώς διαπιστωνόταν μια σύγχυση με τον γενικό όρο portfolio όπως εμφανιζόταν στις επιχειρήσεις και τον καλλιτεχνικό κόσμο, χώρους όπου το portfolio είναι κάτι τελείως διαφορετικό από ο,τι στην εκπαίδευση. Οι Arter και Spandel λοιπόν αναφέρουν πως είναι η “σκόπιμη συλλογή εργασιών του μαθητή που αναδιηγείται την ιστορία των προσπαθειών του, την πρόοδό του ή την επίδοσή του σε μια δεδομένη χρονική στιγμή.”
Στην Ελλάδα οι Κουλουμπαρίτση και Ματσαγγούρας (2004) αναφέρουν ότι: “Ο Φάκελος Εργασιών του Μαθητή (portfolio) αποτελεί συλλογή των έργων ενός μαθητή, τα οποία έχουν επιλεγεί με τη συναίνεσή του και με βάση συγκεκριμένο στόχο. Τα έργα αυτά αποτελούν τεκμήρια για την προσπάθεια, την πρόοδο και την επίδοση του μαθητή σε δεδομένο ή δεδομένα γνωστικά αντικείμενα του αναλυτικού προγράμματος (μεμονωμένα ή συσχετιζόμενα).”
Στα κλασικά, έντυπα, portfolio τα τελευταία χρόνια, ο φάκελος του παιδιού σε γενικές γραμμές περιλαμβάνει:
1. Ένα ατομικό ιστορικό νηπίου/ φύλλο γνωριμίας το οποίο δίνεται από τους νηπιαγωγούς και συμπληρώνεται από τους γονείς
2. Ένα φύλλο αυτοαξιολόγησης του παιδιού, εν είδει προσωπικής συνέντευξης του παιδιού από τον εκπαιδευτικό
3. Ένα ερωτηματολόγιο που ελέγχει την ανάπτυξη των παιδιών και συμπληρώνεται από τους νηπιαγωγούς κάθε τρίμηνο
4. Γραπτές παρατηρήσεις σε κάθε γνωστικό αντικείμενο που πραγματοποιούνται στη διάρκεια της χρονιάς κατά τακτά διαστήματα
5. Καταγραφές του εκπαιδευτικού στο χρόνο των ελεύθερων δραστηριοτήτων αναφορικά με τη συμμετοχή του παιδιού, τη συμπεριφορά του, την κοινωνικότητα του, την αλληλεπίδραση του με τα άλλα παιδιά κ.α.
6. Φωτογραφίες των παιδιών κατά την ενασχόλησή τους σε αυθόρμητες ή οργανωμένες δραστηριότητες στην τάξη, τον ευρύτερο σχολικό χώρο ή έξω από αυτόν (εκδρομές, επισκέψεις κτλ).
7. Φωτογραφίες αυθεντικών έργων/δημιουργιών των παιδιών: ελεύθερο σχέδιο, δημιουργίες, κατασκευές, κολλάζ ενώ θεωρείται εν γένει απαράδεκτη η ένταξη στο portfolio εργασιών όπου το παιδί φαίνεται ότι έχει ελάχιστη ή μηδαμινή συμμετοχή καθώς έτσι αλλοιώνεται και η ουσία και η αξιοπιστία του portfolio.
8. Φύλλα εργασίας, φύλλα εμπέδωσης τα οποία λειτουργούν αξιολογικά στη γνώση και τη μάθηση του παιδιού.
9. Ηχητικές ηχογραφήσεις με αφηγήσεις, περιγραφές, ομιλίες, τραγούδια του παιδιού.
10 Εργασίες των παιδιών με παραγωγή γραπτού λόγου
Πολλοί συνοδεύουν τα κλασικά portfolio με ένα τμήμα e-portfolio, ηλεκτρονικού δηλαδή portfolio που περιέχει ψηφιακά αντικείμενα όπως: φωτογραφίες, έγγραφα, βίντεο, ηχογραφήσεις, μουσική, παρουσιάσεις (powerpoint), έγγραφα αξιολόγησης.
Το ηλεκτρονικό portfolio μπορεί να είναι τριών ειδών (Regis, 2003)
1. e-Portfolio Αξιολόγησης (Assessment Portfolios) με κύριο στόχο την παρουσίαση των ικανοτήτων ενός μαθητή και κύρια χρήση την αξιολόγηση του
2. e-Portfolio Παρουσίασης (Showcase or Presentation Portfolios) με κύριο στόχο την παρουσίαση των κυριότερων ικανοτήτων ενός μαθητή και
3. e-Portfolio Ανάπτυξης (Development or Working Portfolios), ανανεώσιμοι φάκελοι με κύριο στόχο την αυτό-αξιολόγηση και την παροχή ανατροφοδότησης στους εκπαιδευόμενους.
Το e-Portfolio όπως και το portfolio αποτελούν σημαντικό εργαλείο για τον εκπαιδευτικό καθώς είναι αντιπροσωπευτικά της εξέλιξης, των επιτευγμάτων, των ικανοτήτων και της συνολικής πορείας τους προς τη γνώση το διάστημα της παραμονής τους στη συγκεκριμένη σχολική μονάδα.
Πρόκειται για ένα σπουδαίο εργαλείο που μπορεί να ενταχθεί στην εκπαιδευτική διαδικασία. Με το e-Portfolio παρέχεται η δυνατότητα για αξιολόγηση του παιδιού από την εκπαιδευτικό. Παράλληλα, όμως δύναται για να χρησιμοποιηθεί στην αυτο-αξιολόγηση του ίδιου του μαθητή. Γενικότερα ως προς την εκπαιδευτική αξία του e-Portfolio, το παιδί έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει τον προσωπικό του φάκελο και με αυτό τον τρόπο μπορεί να παρακολουθεί την εξέλιξή του και να αυτο-αξιολογείται και συνεπώς να αποκτά πλήρη γνώση της μαθησιακής του πορείας, ορίζοντας τους προσωπικούς του στόχους στο πλαίσιο της αυτό-ρυθμιζόμενης μάθησης.
Μία διάσταση που φαίνεται να παραμερίζεται από πολλούς είναι η δυνατότητα επιλογής από το μαθητή των έργων που τον αντιπροσωπεύουν. Παρότι, οι σύγχρονες τάσεις και προσεγγίσεις δίνουν όλο και μεγαλύτερη έμφαση στο σημείο αυτό, εντούτοις φαίνεται ότι κατά κύριο λόγο η επιλογή των “αντιπροσωπευτικών” έργων του μαθητή γίνεται από τον εκπαιδευτικό.
Ο μαθητής επιλέγοντας τις δικές του χαρακτηριστικές εργασίες-στιγμές, μας αποκαλύπτει το προσωπικό του κριτήριο για τα πράγματα, την προσωπική του αισθητική, τις σκέψεις του (επιλογής) ενώ διακρίνουμε τους τρόπους που προσεγγίζει την αυτοεικόνα του.
Το Ηλεκτρονικό Πορτφόλιο (e-portfolio) του elniplex
(μελέτη-εργασία-ιδέα elniplex)
Εμείς θα πάμε το Ηλεκτρονικό Portfolio ένα βήμα παρακάτω. Για την ακρίβεια θα προτείνουμε ένα portfolio απολύτως…ηλεκτρονικό. Και αυτό θα το κάνουμε εδώ, διαδικτυακά, εύκολα και δωρεάν.
Το e-portfolio του elniplex έχει αρκετά βασικά πλεονεκτήματα που δεν υπάρχουν σε κανένα άλλο προτεινόμενο portfolio στην Ελλάδα.
1. είναι διαδραστικό
2. είναι απολύτως δωρεάν
3. αξιοποιεί πλήρως την τεχνολογία
4. είναι πολύ αναλυτικότερο
5. είναι λιγότερο χρονοβόρο
6. είναι ορατό σε όλους τους ενδιαφερόμενους
7. τροποποιείται εύκολα ανά πάσα στιγμή από τον εκπαιδευτικό ή το παιδί αλλά ο εκπαιδευτικός διατηρεί την υψηλή εποπτεία ώστε να μην σημειώνεται κάποια ανεπιθύμητη αλλοίωση
Η πρόταση αυτή κατατίθεται για πρώτη φορά δημοσιευμένη εδώ, στο site του elniplex.com.
Εμείς λοιπόν θα κάνουμε ένα Portfolio απολύτως ηλεκτρονικό, απολύτως βασισμένο στην τεχνολογία.
1. Κατεβάζουμε δωρεάν το πρόγραμμα Dropbox. Πατήστε εδώ και κατεβάστε το. Πατήστε πάνω δεξιά download και ακολουθήστε τις οδηγίες της σελίδας. Αφού δημιουργήσετε λογαριασμό στο dropbox (με το e-mail σας και τον προσωπικό κωδικό που θέλετε να βάλετε), θα σας δοθεί ένας χώρος αρκετών gigabyte (που μπορεί να αυξηθούν αν καλέσετε και φίλους σας, εγκαταστήσετε στο smartphone σας κτλ).
2. Τι είναι το Dropbox. Οι μυημένοι ξέρουν. Οι υπόλοιποι θα μάθουν τώρα: Το dropbox είναι ένα εξαιρετικό, εύκολο και δωρεάν πρόγραμμα να μοιράζεστε τα αρχεία σας (κάθε είδους) εύκολα, γρήγορα και απλά με όποιους εσείς επιθυμείτε.
Για παράδειγμα: θέλω εγώ να μοιράζομαι αρχεία με τον Χ. Δημιουργώ εύκολα στο dropbox μου έναν φάκελο με το όνομα Χ και του στέλνω ένα μέιλ. Εκείνος αποδέχεται το αίτημα. Τώρα λοιπόν, εμείς οι δύο, εγώ και ο Χ, βλέπουμε μόνο αυτόν τον φάκελο και ο,τι υπάρχει ή βάζουμε εκεί μέσα.
3. Καλούμε τους γονείς των μαθητών του σχολείου μας να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία.
α. Κατεβάζουν το dropbox.
β. τους στέλνουμε ένα αίτημα να μοιραστούμε έναν φάκελο με το όνομα του παιδιού (π.χ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ).
γ. μόλις γίνει αποδεκτό το αίτημά μας από τον αποδέκτη γονέα, σε αυτόν τον φάκελο δημιουργούμε νέους υποφακέλους ως εξής:
Ασφαλώς μπορούμε να φτιάξουμε όποιους και όσους φακέλους θέλουμε.
δ. Μέσα σε αυτούς τους φακέλους “αδειάζουμε” ανά κάποιο χρονικό διάστημα π.χ. κάθε 15 ή 30 μέρες όλο μας το υλικό από τη φωτογραφική μας μηχανή, το scanner μας ή το ηχογραφητήρι μας (voice recorder ή smartphone). Έτσι, εκτός από την πλήρη εικόνα που παρέχουμε στους ενδιαφερόμενους, άμεσα, αδειάζουμε και τα μηχανήματα μας (σκληροί δίσκοι, κάρτες φωτογραφικών μηχανών) από το πολύ υλικό μας. Και αυτό σώζεται με ασφάλεια και επ’ άπειρον στο σύννεφο του dropbox. Κανείς δε θα το διαγράψει αν δεν το κάνουμε εμείς. Πρόκειται δηλαδή για έναν σκληρό δίσκο στον “αέρα”, που δεν χαλάει και κυρίως δεν κοστίζει.
ε. Οι γονείς αποκτούν σε λίγα μόλις λεπτά, από τη στιγμή που βάζουμε εμείς τα αρχεία, πρόσβαση. Μπορούν να τροποποιήσουν ή να σβήσουν τα αρχεία (π.χ ένα έγγραφο) αλλά όχι σε έγγραφα που δε θέλουμε εμείς. Αυτό γίνεται πολύ απλά μετατρέποντας ένα έγγραφο σε pdf. Όταν ένας φάκελος ενημερώνεται, δεν υπάρχει δίπλα του το χαρακτηριστικό πράσινο v αλλά ένας μπλε κύκλος με βελάκια που γυρίζουν. Αυτό δείχνει ότι ο φάκελος ακόμα φορτώνεται με τα αρχεία που βάλαμε μέσα.
Το Ηλεκτρονικό μας portfolio είναι πλήρες, ανανεώνεται όποτε θέλουμε ενώ έχει πολύ μεγάλο χώρο για να χωρέσει πάμπολλα πράγματα.
Ο λογαριασμός μας στο dropbox θα είναι κάπως έτσι:
Σε λίγες μέρες, στο δεύτερο μέρος του Ηλεκτρονικού μας Portfolio θα διαβάσετε επεκτάσεις, εφαρμογές και ιδέες για να οργανώσετε πλήρως το portfolio σας χωρίς να χρειάζεστε κανένα λογισμικό ή πρόγραμμα επί πληρωμή.
