Εύη Τσιτιρίδου-Χριστοφορίδου: Παιδαγωγική αξιοποίηση του βιβλίου “Πειρατίνα Ίωση κατά Σωματοκάστρου”

Η Εύη Τσιτιρίδου-Χριστοφορίδου γράφει για το βιβλίο της “Πειρατίνα Ίωση κατά Σωματοκάστρου“, που κυκλοφορεί σε εικονογράφηση του Αποστόλη Ιωάννου από τις εκδόσεις Υδροπλάνο

Η αφορμή για να γράψω αυτό το κείμενο ήταν όλα όσα ζούμε και υποφέρουμε στις οικογένειες και στα σχολεία μας -τα τελευταία χρόνια εν μέσω πανδημίας ακόμη πιο έντονα- εξαιτίας των ιώσεων. Θέλησα να «ξορκίσω» το κακό και την ταλαιπωρία, με ένα κείμενο έμμετρο, χαρούμενο, ψυχαγωγικό, μιλώντας εμμέσως πλην σαφώς και για την σωστή πρόληψη και αγωγή υγείας, με τρόπο ολιστικό. Μέσα από το κείμενο του βιβλίου προκύπτει ότι η άμυνά μας απέναντι στις ιώσεις -αλλά και σε ένα συμβολικό επίπεδο σε όποια δυσκολία και αναποδιά στη ζωή μας- είναι πιο αποτελεσματική, όταν συνδυάζει ολόπλευρη κινητοποίηση του σώματος, του πνεύματος και της ψυχής μας.

Όλα όσα θεωρούμε αυτονόητα σε αυτές τις περιπτώσεις, ίσως και να μην είναι. Και όχι μόνο για τα παιδιά αλλά και για τους μεγάλους. Κάνουμε ασφαλώς ό,τι πρέπει για να θεραπευθούμε σύμφωνα με τις οδηγίες των γιατρών, αλλά προσπαθούμε παράλληλα να μη χάσουμε την υπομονή, την ψυχραιμία και την αισιοδοξία μας. Εδώ θα βοηθήσουν οι δικοί μας άνθρωποι που στέκονται σύμμαχοι στο πλευρό μας, όλα όσα αγαπάμε και μας δυναμώνουν την περίοδο της ανάρρωσης, όπως ένα αγαπημένο βιβλίο και παιχνίδι, ένα αστείο από τους φίλους, η αμείωτη ελπίδα μας ότι όλα θα πάνε καλά. Ο καλός ύπνος και η σωστή διατροφή, οι χυμοί και τα μυρωδάτα ροφήματα από τα βότανα-θησαυρούς που μας παρέχει η φύση. Και βέβαια δεν ξεχνάμε ότι, όσο είμαστε άρρωστοι, προστατεύουμε τους γύρω μας, παίρνοντας τα απαραίτητα μέτρα. Και ότι όταν γίνουμε καλά, η υγιεινή διατροφή και η σωματική άσκηση μας διατηρούν υγιείς και δυνατούς και δρουν προληπτικά, ως ασπίδα προστασίας απέναντι σε κάθε κίνδυνο.

Το βιβλίο αυτό στοχεύει να αποτελέσει, εκτός από παρηγοριά και ψυχαγωγία στο προσκεφάλι κάθε παιδιού και ένα χρήσιμο εργαλείο γνώσης και εμψύχωσης στα χέρια των γονιών, των εκπαιδευτικών και όλων όσων φροντίζουν παιδιά. Ο εικονογράφος Αποστόλης Ιωάννου «κέντησε» με το ταλέντο του το όραμά μου γι’ αυτό το κείμενο και τον ευχαριστώ θερμά.

Για τα μικρότερα παιδιά ο έμμετρος λόγος είναι αγαπημένη συνήθεια της καθημερινότητάς τους. Τους αρέσει πολύ να απομνημονεύουν ποιήματα και να τραγουδούν. Επιπλέον, θεωρώ ότι η ποίηση δεν έχει τη θέση που της αξίζει στα σχολεία μας και στη ζωή μας και προσπαθώ να την εισάγω στη σχολική μου καθημερινότητα όσο πιο συχνά μπορώ. Τέλος, το βιβλίο είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να μπορεί να δραματοποιηθεί, να παρουσιαστεί θεατρικά και να εμπνεύσει παιχνίδια και δραστηριότητες που θα συμβάλλουν δημιουργικά στην ευόδωση των στόχων του.

Ας δούμε μαζί μερικές προτάσεις για την παιδαγωγική αξιοποίησή του στην τάξη, στο σπίτι, σε ομάδες δημιουργικής απασχόλησης, σε βιβλιοπωλεία, σε παιδικές λέσχες ανάγνωσης:

1. «Το κυνηγητό της Πειρατίνας Ίωσης!»: Προτείνετε στα παιδιά να φέρουν δύο φρούτα το καθένα από το σπίτι (πορτοκάλι, μανταρίνι, μήλο, αχλάδι, μπανάνα). Όταν το κάνουν, προτρέψτε τα να σχηματίσουν με τα φρούτα στο καθαρό πάτωμα της τάξης ένα «Φρουτοσωματόκαστρο». Έτοιμοι για παιχνίδι; Τέσσερα παιδιά αναλαμβάνουν τους ρόλους της Πειρατίνας Ίωσης, του Πυρετού, του Πονοκέφαλου και του Βήχα. Βάζουμε περιπετειώδη ρυθμική μουσική και οι τέσσερις κυνηγούν τα υπόλοιπα παιδιά. Όταν η μουσική σταματά, όλοι πρέπει να μπουν για να προστατευθούν μέσα στο «Φρουτοσωματόκαστρο». Όσοι δεν προλάβουν, γίνονται αυτοί οι κυνηγοί. Στο τέλος της ημέρας πλένετε και βάζετε τα φρούτα στο ψυγείο. Τις επόμενες ημέρες θα τρώτε νόστιμη και υγιεινή φρουτοσαλάτα με το κολατσιό σας!
2. «Η χορογραφία της Πειρατίνας Ίωσης!»: Επιλέξτε ρυθμικά κλασικά κομμάτια και ασκήσεις – κινήσεις που θα αναπαραστήσουν σε μία φανταστική παράσταση μπαλέτου το ρεσάλτο και την ξιφομαχία της Πειρατίνας Ίωσης με τα υποψήφια θύματά της. Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο ομάδες και ο χορός αρχίζει! Οι ομάδες εναλλάσσονται στους ρόλους. Εννοείται ότι τα σπαθιά είναι αόρατα, αλλά εκεί κρύβεται το γέλιο και η τσαχπινιά…Και γυμναζόμαστε και μια χαρά!
3. «Η φασολάδα της Πειρατίνας Ίωσης!»: Γεμίστε μια φαρδιά λεκανίτσα με καθαρό νερό. Τα παιδιά, σε μικρές ομάδες των τριών – τεσσάρων, κάθονται κυκλικά γύρω από τη λεκάνη. Έχουν μπροστά τους πιατάκια με φασόλια μαυρομάτικα και από ένα φαρδύ καλαμάκι το καθένα. Χρησιμοποιούν το φαρδύ καλαμάκι ως φυσοκάλαμο και προσπαθούν να στείλουν μέσα στη λεκάνη όσα περισσότερα μαυρομάτικα φασόλια μπορούν. Όταν τα καταφέρουν, αυτό που απομένει είναι να μαγειρευτεί η φασολάδα της Πειρατίνας Ίωσης, σύμφωνα με την παραδοσιακή συνταγή. Καλή σας όρεξη!
4. «Τα ψηφιδωτά της Πειρατίνας Ίωσης!»: Σχεδιάστε το ιατρικό σήμα του ΕΚΑΒ σε σκληρό χαρτόνι Α4 (για ατομική χρήση) ή σε χαρτόνι μέτρου (για ομαδική χρήση). Προτείνετε στα παιδιά να χρησιμοποιήσουν κόλλα και ξηρούς καρπούς (αμύγδαλα, φιστίκια, σταφίδες, φουντούκια, στραγάλια, ηλιόσπορους, κολοκυθόσπορους, κ.ά.), για να το σχηματίσουν με την τεχνική του ψηφιδωτού. Εννοείται ότι πρώτα μπορούν να δοκιμάσουν με πολλή προσοχή και ηρεμία να γευθούν τους ξηρούς καρπούς, αφού τσεκάρετε ότι δεν υπάρχει κίνδυνος αλλεργιών και πάντα με τη συνεχή επίβλεψή σας. Καλή επιτυχία!
5. «Οι χαρτοκουτόκουκλες της Πειρατίνας Ίωσης!»: χρησιμοποιείστε άδεια καθαρά χαρτόκουτα για να δημιουργήσετε μαζί με τα παιδιά τους ήρωες του βιβλίου στο μέγεθός τους! Κάποια από τα παιδιά θα ξαπλώσουν επάνω στα ανοιγμένα χαρτόκουτα, κάποια άλλα θα σχεδιάσουν το περίγραμμα του σώματός τους και μετά όλα τα παιδιά, σε μικρές ομάδες, θα αναλάβουν να τους ζωγραφίσουν ή να «γεμίσουν» τα περιγράμματα με διάφορα υλικά, με την τεχνική του κολλάζ. Όταν τελειώσετε, θα έχετε μια σειρά από γιγάντιες χαρτοκουτόκουκλες για να παίξετε χαρτοκουτοκουκλοθέατρο επινοώντας τις δικές σας ιστορίες!
6. «Πυρετοσβηστές εναντίον Πειρατίνας Ίωσης!»: προτείνετε στα παιδιά να γίνουν «πυρετοσβηστές» και να επινοήσουν τους δικούς τους ευφάνταστους τρόπους για να κατατροπώσουν την Πειρατίνα Ίωση και το γιόκα της τον Πυρετό, χρησιμοποιώντας τη δημιουργική τους φαντασία. Τα μυστικά τους «όπλα» μπορεί να χρησιμοποιούν ήχους (π.χ. θορυβώδη ροχαλητά, τρανταχτά γέλια, ρυθμικά μοτίβα με τα μουσικά όργανα της τάξης, κ.ά.), να είναι αστείες ιστορίες και ανέκδοτα, ξεκαρδιστικές παντομίμες, παιχνίδια λέξεων, γλωσσοδέτες, αινίγματα και ό,τι άλλο σκεφτούν και αποφασίσουν σε μικρές ομάδες και στην ολομέλεια.
7. «Αρωματικές μύτες εναντίον Πειρατίνας Ίωσης!»: ετοιμάστε μικρά διαφανή πουγκάκια με αρωματικά βότανα (φασκόμηλο, μέντα, δυόσμο, χαμομήλι, ρίγανη, θυμάρι, κ.ά.) και παρουσιάστε τα στα παιδιά, εξηγώντας την ευεργετική τους για την υγεία και ευεξία μας χρησιμότητα. Προτείνετέ τους να προσπαθήσουν με κλειστά μάτια να αναγνωρίσουν κάθε βότανο από τη μυρωδιά του. Ετοιμάστε με προσοχή δυναμωτικά ζεστά ροφήματα με αυτά που θα επιλέξουν, προσθέστε μέλι και στην υγεία σας!
8. «Γιατροί του μύθου και της ιστορίας εναντίον Πειρατίνας Ίωσης!»: οργανώστε μαζί με τα παιδιά μια μικρή έρευνα στο διαδίκτυο για να βρείτε πληροφορίες και σχετικό εποπτικό υλικό, ώστε να γνωρίσουν γιατρούς του μύθου και της ιστορίας όπως η Υγεία, ο Ασκληπιός, ο Ιπποκράτης, ο Αμφιάραος, ο κένταυρος Χείρωνας, κ.ά.. Φτιάξτε ένα ξεχωριστό βιβλίο της τάξης, με μικρά επεξηγηματικά κείμενα και εικονογράφηση από τα παιδιά, που θα ενταχθεί στη δανειστική βιβλιοθήκη της τάξης και θα συνοδεύει την «Πειρατίνα Ίωση» στα σπίτια των παιδιών, για λόγους ασφαλείας!
9. «Τα τραγούδια της Πειρατίνας Ίωσης!»: προσπαθήστε μαζί με τα παιδιά να προσθέσετε στίχους που ταιριάζουν στο περιεχόμενο του βιβλίου «επάνω» σε μελωδίες γνωστών ρυθμικών τραγουδιών, όπως το «Ο ύμνος των μαύρων σκυλιών (Λέμε ναι)» του Λουκιανού Κηλαηδόνη. Είναι πολύ διασκεδαστικό και μια «χρυσή» ευκαιρία να ασκήσουν τη γλωσσική τους ικανότητα και τη φαντασία τους και να συνεργαστούν σε κλίμα χαράς και κεφιού. Φυσικά μπορείτε να δημιουργήσετε και τα δικά σας πρωτότυπα στιχάκια και τραγούδια και…τρέμε Πειρατίνα Ίωση!
10. «Θεατρικό παιχνίδι με την Πειρατίνα Ίωση!»: οργανώστε θεατρικά παιχνίδια βασισμένα στο περιεχόμενο του βιβλίου. Σε συνδυασμό με την πρόσκληση κάποιου γιατρού, νοσοκόμου στην τάξη σας (μπορεί να ασκούν σχετικά επαγγέλματα και κάποιοι από τους γονείς ή τους συγγενείς των παιδιών), μπορείτε να δημιουργήσετε μια εκδήλωση που να απευθύνεται σε μικρούς και μεγάλους και να εστιάζει στην πρόληψη και αγωγή υγείας με χαρούμενο και δημιουργικό τρόπο. Καλή επιτυχία!

Εύη Τσιτιρίδου – Χριστοφορίδου

Πειρατίνα Ίωση κατά Σωματόκαστρου, της Εύης Τσιτιρίδου-Χριστοφορίδου (εικ.: Αποστόλης Ιωάννου)