Στην 62η Διεθνή Έκθεση Παιδικού Βιβλίου της Μπολόνια είχαμε πολλές σημαντικές συνομιλίες και επαφές. Μία από τις πιο σημαντικές ήταν η επαφή με την Εσθονική αποστολή, καθώς η Εσθονία ήταν στη φετινή Έκθεση η τιμώμενη χώρα και θέλαμε να γνωρίσουμε και ν να αναδείξουμε τις πρωτοβουλίες και τις σκέψεις τους.
Η εσθονική γλώσσα είναι μέλος της οικογένειας των φιννο-ουγγρικών γλωσσών και ομιλείται από περίπου 1,1 εκατομμύρια ανθρώπους, οι εννιακόσιες χιλιάδες εκ των οποίων ζουν στην Εσθονία. Οι Εσθονοί, μάλιστα, θεωρούνται ένα έθνος με ένα από τα υψηλότερα ποσοστά αλφαβητισμού και τον υψηλότερο αριθμό βιβλίων κατά κεφαλήν στον κόσμο, ήτοι 218 βιβλία ανά νοικοκυριό.
Ευγενικοί, επαγγελματίες, παρόντες πάντα σε όλα τα πόστα του μεγάλου και οργανωμένου περιπτέρου τους, ήταν πρόθυμοι να μας μιλήσουν και να απαντήσουν στις ερωτήσεις μας, αναδεικνύοντας τις προτεραιότητες και τις αγωνίες αυτής της μικρής χώρας της Βαλτικής των 45.339 τ.χλμ. (το ένα τρίτο της Ελλάδας) και του μόλις 1,37 εκατομμυρίων κατοίκων.
Μιλήσαμε με τη σύμβουλο λογοτεχνίας στο Υπουργείο Πολιτισμού της Εσθονίας, την κυρία Asta Trummel, η οποία μας έδωσε όλη την εικόνα που υπάρχει αυτή τη στιγμή στην Εσθονία.
Οι δημιουργοί παιδικών βιβλίων της Εσθονίας στο προσκήνιο.
#diavazoume #Συνέντευξη στο #ELNIPLEX.
Στους Απόστολο Πάππο, Ανέζα Κολόμβου, Κατερίνα Χατζηανδρέου.
Σημαντική στιγμή. Η Εσθονία είναι φέτος η τιμώμενη χώρα στην Έκθεση Βιβλίου της Μπολόνια. Πώς φτάσατε ως εδώ;
Ήταν μεγάλη τιμή για εμάς, αλλά δεν ήρθε από μόνη της. Έπρεπε να δουλέψουμε σκληρά για να το καταφέρουμε. Η δική μου ευθύνη ήταν να εξασφαλίσω τη χρηματοδότηση για αυτό το έργο, και φυσικά, να διασφαλίσω τη στήριξη από το Υπουργείο, παρόλο που – όπως ξέρετε – οι υπουργοί και οι κυβερνήσεις αλλάζουν. Πρέπει, όμως, να υπάρχει συνέχεια σε ένα τέτοιο σχέδιο, ανεξάρτητα από τις πολιτικές αλλαγές.
Ποιο ήταν το σημείο μηδέν;
Η ουσιαστική δουλειά ξεκίνησε μετά τη συμμετοχή μας ως τιμώμενη χώρα στο Λονδίνο, το 2018, μαζί με τη Λετονία και τη Λιθουανία. Τότε σκεφτήκαμε ότι η εσθονική παιδική λογοτεχνία και εικονογράφηση βρισκόταν σε εξαιρετικό επίπεδο. Είχαμε σπουδαίους καλλιτέχνες και συγγραφείς, ήταν η κατάλληλη στιγμή να δείξουμε στον κόσμο τι μπορούμε να κάνουμε.
Πόσο δύσκολο είναι να προωθήσετε βιβλία σε μια γλώσσα όπως τα εσθονικά, με τόσο περιορισμένο κοινό;
Είναι μια μεγάλη πρόκληση. Η εσθονική είναι μια πολύ μικρή γλώσσα, υπάρχουν λιγότεροι από ένα εκατομμύριο ομιλητές. Το βασικό μας “όπλο” είναι οι μεταφραστές. Πρέπει πρώτα να βρεις ανθρώπους που αγαπούν τη λογοτεχνία, ξέρουν τη γλώσσα και θέλουν πραγματικά να μεταφράσουν από τα εσθονικά. Και στη συνέχεια, πρέπει να τους εκπαιδεύσεις. Ακόμα κι αν γνωρίζεις τη γλώσσα, η τέχνη της μετάφρασης είναι κάτι που πρέπει να κατακτηθεί.
Αν καταφέρεις να τους βρεις, τότε είσαι πραγματικά τυχερός. Αυτοί οι άνθρωποι κάνουν τη μισή δουλειά, είναι οι πρώτοι που θα προτείνουν τα βιβλία στους εκδότες. Μπορούν να λάβουν επιχορήγηση από το πρόγραμμα TRADUCTA, το οποίο στηρίζει τόσο τους μεταφραστές όσο και τους εκδότες που παίρνουν το ρίσκο να εκδώσουν έναν άγνωστο συγγραφέα από τον βορρά. Το Traducta χρηματοδοτείται από το Cultural Endowment of Estonia (Eesti Kultuurkapital), ενθαρρύνει τη μετάφραση Εσθονών συγγραφέων σε ξένες γλώσσες και διευκολύνει τη δημοσίευση εσθονικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό.
Ποιος αναλαμβάνει την προώθηση των βιβλίων της Εσθονίας στο εξωτερικό; Υπάρχουν λογοτεχνικοί πράκτορες;
Όχι, στην Εσθονία δεν έχουμε επαγγελματίες λογοτεχνικούς πράκτορες. Τα δικαιώματα ανήκουν στους συγγραφείς, όχι στους εκδότες, και η αγορά είναι πολύ μικρή για να συντηρήσει πράκτορες. Γι’ αυτό έχουμε το Κέντρο Παιδικής Λογοτεχνίας, έναν κρατικά χρηματοδοτούμενο οργανισμό που αναλαμβάνει την προώθηση των παιδικών βιβλίων εντός και εκτός Εσθονίας.
Το Κέντρο υλοποιεί και εγχώρια προγράμματα, όπως το «Όρεξη για Ανάγνωση», που λειτουργεί σε περισσότερες από 200 βιβλιοθήκες σε όλη τη χώρα.
Είδαμε εδώ, στη Διεθνή Έκθεση της Μπολόνια να παρίστανται σημαντικές πολιτικές προσωπικότητες. Ποια είναι η σημασία αυτής της στήριξης;
Ήταν μεγάλη τιμή για εμάς που ο Πρόεδρος της Εσθονίας ξεκίνησε την επίσκεψή του από την Έκθεση της Μπολόνια. Επίσης, φέτος γιορτάζουμε 500 χρόνια από το πρώτο βιβλίο στην εσθονική γλώσσα.
Ποιο ήταν;
Δυστυχώς δεν σώζεται κάτι από εκείνο το πρώτο βιβλίο. Υπάρχουν μόνο μαρτυρίες. Ένα χρονικό αναφέρει πως υπήρχε ένα βαρέλι με βιβλία στην Εσθονία, στη Λιβονία (* ιστορική περιοχή στις ανατολικές ακτές της Βαλτικής, βόρεια της Λιθουανίας) και στη Λετονία, που στάλθηκε στο Λύμπεκ (* Γερμανική πόλη, μεγαλύτερο λιμάνι της Βαλτικής). Εκεί, κάποιος θεώρησε τα βιβλία επικίνδυνα, επειδή ήταν γραμμένα στη γλώσσα του λαού, και τα κατέστρεψε. Δεν έχουμε τεκμήρια, μόνο ιστορίες. Ίσως είναι μύθος. Ελπίζω όχι.
Διαβάζουν τα παιδιά στην Εσθονία; Είναι καλοί αναγνώστες;
Συγκριτικά, ναι, τα παιδιά στην Εσθονία είναι καλοί αναγνώστες. Αλλά πάντα μπορείς να βελτιώσεις τα πράγματα.
Πόσο υποστηρίζεται η ανάγνωση στα σχολεία;
Έχουμε πάνω από 800 βιβλιοθήκες σε όλη τη χώρα. Τα περισσότερα δημόσια σχολεία διαθέτουν σχολικές βιβλιοθήκες, αν και η χρηματοδότηση γίνεται σε επίπεδο δήμων. Είναι στην ευθύνη του διευθυντή του σχολείου το αν θα επενδύσει στη βιβλιοθήκη ή όχι. Τα τελευταία 4-5 χρόνια, το κράτος άρχισε να χρηματοδοτεί απευθείας τα γυμνάσια, και έτσι έχουν αποκτήσει και αυτά βιβλιοθήκες. Σε μικρές κοινότητες, οι σχολικές και οι δημόσιες βιβλιοθήκες συχνά συγχωνεύονται για να εξοικονομηθούν πόροι, αλλά η βιβλιοθήκη υπάρχει σίγουρα.
