Το 1991 η Διεθνής Ομοσπονδία Μεταφραστών (FIT, International Federation Of Translators) πρότεινε και καθιέρωσε την 30η Σεπτεμβρίου ως Διεθνή Ημέρα Μετάφρασης και Διερμηνείας. Στόχος κλασικός η προβολή του έργου, των δυσκολιών και των αιτημάτων του χώρου παγκοσμίως.
Η International Federation Of Translators έχει περί τις 100 οργανώσεις από 55 χώρες ως μέλη της, ήτοι κάπου 80 χιλιάδες επαγγελματίες μεταφραστές και διερμηνείς, αλλά και terminologists που στα ελληνικά χρειάζομαι τη βοήθεια των μεταφραστών για να αποδώσω, καθότι η λέξη ορολόγος δεν μου μοιάζει δόκιμη.
Από το 1976 στη διεθνή διάσκεψη του Ναϊρόμπι μέχρι το 1994 που αναθεωρήθηκε η Χάρτα του Μεταφραστή και κύλησε αρκετό νερό στον μύλο. Το επάγγελμα του μεταφραστή βρήκε σταδιακά τους δρόμους ώστε να θεωρείται σήμερα ένα από τα πολυτιμότερα για τον παγκόσμιο πολιτισμό, με πρωτεύοντα ρόλο στη διάσωση πολιτιστικών αγαθών, απειλούμενων γλωσσών, μετάδοση γνώσης για πολιτισμούς που σβήνουν σαν το φως της ημέρας. “Θα πρέπει να γίνει κατανοητό πως η μετάφραση ενός λογοτεχνικού κειμένου δεν βασίζεται μόνο στην καλή γνώση του λεξιλογίου, στην άριστη γνώση του συντακτικού και του ύφους, αλλά κυρίως στην ενδελεχή γνώση των ιδιωματισμών της εκάστοτε γλώσσας”, είχε επισημάνει η Κώστια Κοντολέων όταν τη ρωτήσαμε σχετικά. Έχει όμως πράγματι την αναγνώριση που του αναλογεί;
Καθώς πρόκειται για ιδιαιτέρως κοπιώδες επάγγελμα, το οποίο ειδικά σε χώρες σαν τη δική μας δεν αμείβεται αναλόγως του χρόνου και του μόχθου που δαπανά ο δημιουργός, υπάρχουν επιχορηγήσεις, εκτενείς συνεργασίες με διεθνή ιδρύματα, χορηγίες; Υπάρχουν κίνητρα; Γιατί υπάρχουν βιβλία που απαιτούν μήνες για να ολοκληρωθεί η μετάφρασή τους, που απαιτούν σύνθετες γνώσεις προκειμένου να αποδώσεις τη συνολική ατμόσφαιρα, να επανασυστήσεις ουσιαστικά την ιστορία στο κοινό, στη γλώσσα στην οποία μεταφράζεις.”…Οι μεταφραστές είναι ήρωες. Και η επίδρασή τους στην κουλτούρα της πατρίδας τους είναι καθοριστική, αφού χωρίς αυτούς η μεγάλη πλειοψηφία των συμπατριωτών τους δεν θα μπορούσε ποτέ να επικοινωνήσει με την λογοτεχνία ξένων χωρών, δεν θα μπορούσε ποτέ να καταλάβει πώς σκέφτονται, αισθάνονται και δρουν οι άνθρωποι αλλού στον κόσμο”, μας είχε πει πέρσι ο Πολυχρόνης Κουτσάκης, μεταφραστής του Ήμασταν Ψεύτες της E. Lockhart.
Πέρα, όμως, από τους Έλληνες μεταφραστές που φέρνουν στη γλώσσα μας διαμάντια του παγκόσμιου πολιτισμού, υπάρχει και το αντίστροφο ερώτημα. Γιατί τα δικά μας διαμάντια δεν ταξιδεύουν καθόλου εύκολα προς τα έξω; Κι αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα ερωτήματα που αναζητεί απάντηση και κινητοποίησε την προσέγγισή μας αυτή.
Οι μεταφραστές είναι ουσιαστικά συγγραφείς που σμιλεύουν λέξη λέξη και παλινορθώνουν ένα ξεχωριστό αρχιτεκτονικό δημιούργημα που συνέλαβε και αποτύπωσε κάποιος άλλος. Από σεβασμό στο λειτούργημα αυτό, πέρα από τα μικρά αφιερώματα των περασμένων ετών, καθιερώνουμε από φέτος την Ελληνική Εβδομάδα Μετάφρασης, 26-30 Σεπτεμβρίου, όπου προσπαθούμε μέσα από συζητήσεις με Έλληνες μεταφραστές να πλησιάσουμε τον κόσμο αυτού του χώρου με την ανεξάντλητη και ανεξίτηλη προσφορά. Και κάπου εκεί, αναρωτηθήκαμε πώς θα ονομάζαμε μια τέτοια εβδομάδα. Με ένα ξένο ή με ένα ελληνικό όνομα; Προτιμήσαμε ένα λογοπαίγνιο στην αγγλική γλώσσα που να δίνει το στίγμα αυτής της Εβδομάδας, καθώς στα ελληνικά δεν μας προέκυπτε κάτι έξυπνο.
Translation Nation 2022, λοιπόν. Το Έθνος των… Μεταφραστών! Αν ζούσαν σε μια γεωγραφική επικράτεια θα ήταν σε μια χώρα μεγαλύτερη πληθυσμιακά από το Μονακό, το Γιβραλτάρ, το Λιχτενστάιν, τη Γροιλανδία, τις Νήσους Φερόες και Μάρσαλ και περίπου όση η Ανδόρα. Ε, και λίγο μικρότερη από τις Σεϊχέλες. Δεν το λες και αμελητέο, ε;
Καλωσορίζουμε σε αυτή τη μεταφραστική ιχνηλάτηση τους σημαντικούς Έλληνες μεταφραστές που αποδέχθηκαν με ευγένεια την πρόσκληση και καταθέτουν τις απόψεις τους και θα δείτε τις προσεχείς μέρες.
